Een gastbijdrage van Bits of Freedom die aandacht vraagt voor een belangrijke zaak.
De verplichte opslag van telecomgegevens levert niets op, maar schendt op grote schaal de privacy van vijfhonderd miljoen Europeanen. Dit blijkt uit het evaluatierapport van de EU-richtlijn bewaarplicht telecomgegevens van de Europese Commissie, dat vandaag openbaar wordt. Digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom en haar Europese koepelorganisatie European Digital Rights wisten het rapport al eerder in handen te krijgen en bekritiseren de analyse van de Europese Commissie in hun parallelle ‘schaduw rapport’, dat vandaag gepubliceerd is. Daarin roepen zij de Europese Commissie op een einde te maken aan de bewaarplicht telecomgegevens in Europa.Geen voordelen
De bewaarplicht verplicht telecombedrijven om privé-gegevens over het verkeer en de locatie van iedere klant op te slaan gedurende twaalf maanden. De Europese Commissie slaagt er niet in om te bewijzen dat dit een noodzakelijke maatregel is om ernstige criminaliteit te bestrijden. Uit haar rapport blijkt namelijk dat ernstige strafbare feiten ook opgelost worden zonder deze verplichte opslag. Tegelijkertijd laten statistieken niet zien dat er sprake is van een stijging van criminaliteit of een daling van aantal opgeloste zaken in de Europese landen zonder een bewaarplicht. In landen als Duitsland en Roemenië hebben nationale rechters de bewaarplicht ongrondwettig verklaard, terwijl in landen als Oostenrijk en Zweden de nationale parlementen de bewaarplicht niet willen implementeren vanwege privacybezwaren.
Massale privacyschending
Ondertussen worden 500 miljoen Europeanen geconfronteerd met een massale en niet-noodzakelijke inbreuk op hun digitale grondrechten. In 2010 werd van iedere Europeaan gemiddeld iedere zes minuten vastgelegd waar ze zich bevonden en met wie ze contact hadden op dat moment. Daarom constateert de Europese Toezichthouder gegevensbescherming, Peter Hustinx, dat de bewaarplicht ‘de meest privacy schendende maatregel ooit in de Europese Unie aangenomen’ is.
Meerdere Europese landen zijn daarnaast tekortschoten het toezicht op de veiligheid van de opgeslagen gegevens. In sommige landen, zoals Nederland, wordt onvoldoende toegezien op de verwijdering van de gegevens als de bewaartermijn van twaalf maanden is verstreken. De Commissie beschuldigt niet nader genoemde lidstaten van het opvragen van privé-gegevens uit andere landen bij bedrijven in het eigen land, in plaats van internationale bevragingsprocedures op te zetten.
“Alle Europeanen en Europa’s reputatie voor het beschermen van grondrechten betalen de hoofdprijs voor deze chaotische EU-richtlijn. Het Commissierapport en ons schaduwrapport tonen aan dat de richtlijn op ieder niveau faalt: onze grondrechten worden niet beschermd, er is geen Europese eenheid bereikt met de richtlijn en de bewaarplicht heeft geen noodzakelijke bijdrage geleverd aan het opsporen van ernstige criminaliteit”, aldus Axel Arnbak van Bits of Freedom.
In Nederland is de Eerste Kamer altijd kritisch geweest op de Nederlandse regering over de controversiële bewaarplicht. Herhaaldelijk verzoekt ze de regering om haar bezwaren kenbaar te maken aan de Europese Commissie. Van deze bezwaren is niets terug te lezen in het rapport van de Commissie. Tegelijkertijd werden de privé-gegevens in 2010 naar schatting 85.000 keer opgevraagd door de opsporingsdiensten.
Volgende stappen
Het rapport van de Europese Commissie is de eerste stap in het herzien van de bewaarplicht. Over een aantal maanden zal de Commissie haar voorstel publiceren om de richtlijn in te trekken, dan wel te wijzigen. Bits of Freedom en European Digital Rights hebben hun schaduwrapport aan de Europese Commissie en het Europees Parlement gestuurd en roepen alle betrokken op om de bewaarplicht telecomgegevens uit Europa te verbannen en op te komen voor de privacy van 500 miljoen Europeanen.
Reacties (10)
Hoewel ik een groot fan ben van BOF denk ik dat met deze redeneerlijn een gevaarlijk precedent wordt gezet. De reden om tegen de bewaarplicht te zijn zou niet primair moeten liggen in de gebrekkige effectiviteit ervan. Door verzet tegen dit soort zaken op zo’n pragmatisch niveau te voeren open je de deur voor andere schendingen van onze rechten op het moment die die toevallig wel effectief lijken te zijn.
We zijn ook niet tegen martelen omdat het in de meeste gevallen niet werkt. We zijn tegen martelen omdat martelen verkeerd en barbaars is.
De gekozen aanpak is heel begrijpelijk in het Nederland van 2011 waar idealisme een scheldwoord is maar als we elkaar niet herinneren aan fundamentele principes drijven we steeds verder het moeras in. Over fundamentele rechten moet je niet gaan polderen en zeker niet gaan argumenteren met technisch / praktische argumenten op het niveau van uitvoering.
De bewaarplicht is na de aanslagen in Londen in 2005 door het Euro-parlement geramd. Van terrorisme bestrijding werd het gebruik van dergelijke gegevens heel rap opgerekt tot vrijwel iedere law&order toepassing die willekeurige ambtenaren ergens konden bedenken.
We moeten elkaar vaker aan idealen en principes herinneren, niet minder. Op operationele gronden polderen over fundamentele burgerrechten is eigenlijk toegeven dat je als een onderhandelbaar iets ziet. Het begin van het einde.
Applaus voor Arjen!
Het doelmatigheidsargument is wel belangrijk denk ik. Vooral omdat het nu net de bestaansreden van dit soort systemen onderuit haalt.
Het maakt je privacyschendingsargumenten ook doeltreffender. Niemand is voorstander van privacyschending (zelfs Opstelten niet). Er is alleen discussie over hoeveel privacyschending je wilt accepteren in ruil voor een bepaalde hoeveelheid extra veiligheid.
Voor velen hier (mij incluis) geeft dit rapport aan dat de dataretentie-wet een onnodige maatregel was en een onnodige schending van de persoonlijke levenssfeer en vrijheid.
Kan iemand mij uitleggen waarom ik maar niet van dat onderbuikgevoel afkom dat mij zegt dat de dataretentie-wet een blijvertje is? Misschien door het laag-democratische gehalte van Europa en de congsie van bureaucraten en beroepsbestuurders die daar achter de dienst uitmaakt?
Europa de schuld geven is wel heel makkelijk. Volgens mij hebben opeenvolgende NL ministers van democratisch gekozen NL partijen zich persoonlijk ingezet voor (en zeker niet verzet tegen) deze opslag.
@5: Correct… Nederland is op dit gebied absoluut geen gidsland, in tegendeel. De dataretentie-wet is echter een voorbeeld dat vanuit de Brusselse burelen over ons gekomen is.
Voor wat de burocraten/beroepsbestuurders congsie betreft: NL en EU lijken daarin aardig op elkaar.
Er is niets over ons heen gekomen. De bewaarplicht is via de Raad van Ministers in het leven geroepen, dus via de lidstaten. Daar is NL er een van en NL heeft zich van begin af aan voor de bewaarplicht beijverd. Als de Tweede Kamer wakker was geweest, had ze het kunnen tegenhouden. 1 tegenstem was toen genoeg geweest.
Saillant detail is dat de bewaarplicht op aandringen van Engeland er doorheen gejast is, maar dat Engeland er niet aan meedoet, of tenminste zijn eigen versie heeft gemaakt.
W.b. Arjen, je hebt helemaal gelijk. Maar een appel doen op idealen en/of grondrechten (om maar zo iets lulligs te noemen) is niet genoeg. Als je de bewaarplicht in isolement bekijkt – en zo gaat ’t altijd – dan is het al snel te billijken om die idealen opzij te schuiven. Zie je de bewaarplicht in de lange en sterke trend van privacyschendingen vanaf halverwege jaren negentig, dan doemt er een ander beeld op.
Wat BoF goed doet is juist met harde argumenten bestrijden, argumenten die de regeringen nooit hebben gehad (zij hoeven nooit aan te tonen dat een maatregel effectief is, alleen dat ze denken dat het proportioneel is). Dus ik zie graag een Bits of Freedom die zich doelmatig opstelt.
@Dimitri het probleem met het strijden op basis van ‘goede’ argumenten is dat dit alleen maar werkt als ‘goede’ argumenten ook gehoord worden. Ik zie daar geen enkel teken van (zie ook het inhoudsloze artikel, gevolgd door dito discussie over het gebrek aan feitelijkheid in het Nederlandse politieke debat).
Het is het gefragmenteerd protesteren tegen individuele maatregelen die de feature-creep in het opsporingsapparaat mogelijk maakt. In Duitsland is de dataretentie om grondwettelijke (dus principiële) redenen afgeschaft. In Nederland wordt er, ondanks de prima inhoudelijke & utilitaire argumenten niets afgeschaft. het is zelfs geen serieus punt van discussie.
Beter zou BOF wellicht aan Nederlandse burgers kunnen uitleggen dat (bijvoorbeeld) privacy kennelijk niet langer door overheden via wetten gegarandeerd wordt. Deze moeten door de burger zelf worden afgedwongen buiten de overheid om. Op het gebied van privacy kan dat vrij goed met wat zelfdiscipline en een paar eenvoudige technische middelen. Dit zou enerzijds een echte verbetering van privacy realiseren en anderzijds mensen wakker schudden over het diepe falen van de staat der Nederlanden in haar primaire taak; het beschermen van de rechten van haar burgers.
@ Arjan – De macht kent vele gedaantes, waaronder die van de absolute heerser, de dictator en de democratisch gekozen regering. De staat is een van de organisatievormen van de macht.
Macht, dat is de aard van het beestje, is in de eerste plaats doende zichzelf in stand te houden, dus het is niet aan te nemen dat de rechten van de burgers voor de staat een prioriteit zullen zijn
Ons wordt verteld, dat wij door eenmaal in de 4 jaar onze vertegenwoordigers te kiezen, langs deze weg onze rechten kunnen beschermen. Let wel: individuele rechten die veroverd zijn op de macht, de staat! De macht is aan banden gelegd (maar niet getemd!)
Voor het overige heb je gelijk: er zijn bepaalde verworven rechten die niet (meer) onderhandelbaar zijn.
De providers bewaren die gegevens toch wel – dataretentiewet of niet.
Uit artikel 11 van de Telecomwet:
“De verkeersgegevens mogen worden verwerkt tot het einde van de wettelijke termijn waarbinnen de factuur in rechte kan worden betwist of de betaling in rechte kan worden afgedwongen.”