COLUMN - “Ben ik nou de enige die zo blij is met de uitspraak in de #klimaatzaak dat ik hier in mijn eentje claxonnerend en juichend door de straten rij?” vroegen de makers van de strip Fokke en Sukke zich op Twitter af.
Veel claxons hoorde ik niet, maar vreugde was er volop in klimaatbezorgde kringen, toen duidelijk werd dat de rechter de aanklager Urgenda en mede-eisers in het gelijk had gesteld. De Staat verzuimt zijn eigen veelvuldig onderstreepte ambities waar te maken, en is daarop aanspreekbaar. De rechter gelastte de Staat dan ook de reductie van broeikasgassen sneller te realiseren.
Wie zeker niet claxonnerend en juichend door de straten reden waren vertegenwoordigers van de VVD en enkele scribenten uit nep-sceptische hoek, die naar voren brachten dat Nederland toch al zo veel deed, of dat er eigenlijk helemaal geen wetenschappelijke consensus is. Het eerste punt miskent volledig de argumentatie van de rechter, en het tweede punt, tja – ik zou er een boek over kunnen schrijven.
Opmerkelijk genoeg hoorde ik dat soort gepruttel niet vanuit het bedrijfsleven. Dat geeft wel aan hoe het tij de afgelopen jaren is gekeerd. Het bewuste, vooruitstrevende deel van het bedrijfsleven heeft al lang in de smiezen hoe de klimaatkaarten wetenschappelijk én maatschappelijk zijn geschud, houdt niet alleen rekening met de noodzaak van vergaande emissiereducties, maar is daar zelf een prominent pleitbezorger van. Een hele batterij CEO’s van multinationals, een zestal internationale olie- en gasbedrijven, de World Business Council en tal van andere bedrijven en bedrijfsverbanden roepen steeds harder om klimaatbeleid en om een fatsoenlijke CO2-prijs.
Die bedrijven maken steeds deze analyse: we kunnen en willen zelf stappen zetten, maar let op: zonder groen en gelijk speelveld lekt alle klimaatwinst zo weer weg door free-riders-gedrag. Het is aan overheden dit speelveld dat nu klimaatondermijnend gedrag beloont en klimaatsparend gedrag remt, recht te trekken via ambitieuze doelen en vooral de daarbij passende maatregelen, instrumenten – liefst CO2-beprijzing.
Precies daar wringt de schoen. De doelen zijn er wel: maximaal 2 graden opwarming, daar hoort een emissiereductiepad bij, en op basis daarvan is de pijn verdeeld tussen verschillende regio’s en landen, afhankelijk van hun niveau van ontwikkeling en historische CO2-‘verbruik’. De woorden zijn er ook: verdragen, protocollen, annexen, toezeggingen en handtekeningen. Maar er is verrekte weinig boter bij de vis. De Carbon Pledge Tool van het Planbureau voor de Leefomgeving maakte dat onlangs nog eens pijnlijk duidelijk: slechts 15% (inderdaad, vijftien procent!) van de broeikasgasreducties die nodig zijn om onder de 2 graden opwarming te blijven, is hard geïnstrumenteerd.
En precies daar legt de rechter de vinger op: de Nederlandse staat doet zijn eigen toezeggingen niet gestand, en de burger die schade hierdoor schade dreigt te lijden mag van die staat eisen dat deze zijn woorden met daden kracht bij zet.
Die uitspraak ligt opmerkelijk dicht bij de pleidooien vanuit het bedrijfsleven: overheden, na woorden nu daden. Dat is weinig anders dus dan wat de rechter onlangs uitsprak.
Dat maakt het des te saillanter dat de VVD zich verzet. Eerder had de VVD-denktank de Teldersstichting al laten blijken liever op nepsceptici dan op klimaatwetenschappers te leunen. Inmiddels zingt de partij zich ook los van de inzichten vanuit bedrijven, die normaliter aan de boezem worden gedrukt.
De conclusie lijkt me onontkoombaar: de Staat zal wellicht op procedurele gronden in beroep gaan, maar een beroep op inhoudelijke gronden zou puur gezichtsverlies zijn. In de tussentijd zal het vonnis gewoon moeten worden uitgevoerd. Gemor in de achterhoede wordt door steeds minder spelers nog serieus genomen.
Tegelijk valt te hopen op een fundamentele reflectie in de politiek. Nadat het maatschappelijk middenveld de leiding nam via het Energieakkoord, laat nu de rechter in de klimaatzaak zien dat de politiek als collectief faalt om grote problemen van deze tijd aan te pakken. Dat geldt voor verschillende andere grote dossiers overigens net zo hard. Dan komt de samenleving zelf in het geweer, en de rechtstaat biedt daarvoor mogelijkheden. Politici die daar problemen mee hebben, zouden zich wel eens mogen beraden op de vraag wat hun bijdrage aan het politieke falen is.
Jan Paul van Soest is partner bij De Gemeynt, samenwerkingsverband van adviseurs, denkers en entrepreneurs, zie www.gemeynt.nl
Dit stuk verscheen eerder op Energiepodium.
Reacties (20)
Het zoveelste “wij hebben gelijk en ieder die dit niet vind is gek”-artikel uit de hoek van de klimaat-oogkleppers.
Wat ik graag zou zien is dat mijnheer de stukjes-schrijver zijn volgende artikel wijdt aan het beargumenteren waarom Google er naast zit.
https://www.youtube.com/watch?v=7hOwgyrFOpgt
After several years of research backed by Google cash, two engineers (self-professed environmentalists) confess that renewable energy sources will never help us stop, or even slow, climate change. Believing otherwise is magical thinking. Will this discovery goad the Democrats to restore science to its proper place? And why did they ignore the obvious solution staring them in the face?
Ach gut, Jan Paul van Soest hoort geen gepruttel uit het bedrijfsleven. Welk deel van het bedrijfsleven Jan Paul? Zou het logisch zijn dat het bedrijfsleven op dit moment pruttelt? Welnee. Wat een totaal niet relevante opmerking. Het bedrijfsleven zal pas pruttelen als een maatregel hun raakt. Een deel kan geraakt worden, een ander deel in het geheel niet. En waar heeft de Nederlandse staat veelvuldig toegezegd dat ze 25% reductie in 2020 zullen halen? Waar? Dat is slechts de selectieve interpretatie van een gestoorde rechter geholpen door een ontstellend zwakke verdediging van de staat. Goed, we nemen aan dat dit in hoger beroep van tafel gaat. Al gehoor geven aan deze uitspraak? Het schijnt zo te horen. Laten we maar even doen alsof, na de zomer eens nadenken, eventueel een onderzoek, verder zeggen we ja meneer de rechter en achter onze rug een middelvinger.
Politici zeggen zoveel. 1000 euro voor elke NLer, kwartje van Kok, EU grondwet referendum, marktwerking, … We kunnen rechtszaken blijven voeren…
@1: ze zeggen dat incrementele veranderingen niet GENOEG zijn. Niet dat het geen zin heeft. Met je boze blanke mannen kanaal.
@1 wie zegt dat het alleen om duurzame energie gaat? Het gaat om CO2 reductie. Als je je irriteert aan de inhoud van de stukken die hier verschijnen over klimaatverandering zou ik zeggen verkas naar GeenStijl, de Telegraaf of Elsevier.
@2 van het blijven vervloeken van de rechter wordt je geloofwaardigheid mbt het belang dat je hecht aan de democratische rechtsstaat niet groter.
“Het bewuste, vooruitstrevende deel van het bedrijfsleven” lees bedrijven die flink mee profiteren van de subsidiepot, zoals de offshore bedrijven die miljoenen verdienen aan het plaatsen van windmolentjes op zee met de wetenschap dat ze die over 15 jaar weer mogen afbreken omdat ze dan een milieuprobleem zijn.
Het probleem is dat de overheid zich een onmogelijk doel heeft gesteld. Het klimaat is niet of uiterst beperkt maakbaar, beloven dat het morgen 2 graden minder warm is, is als beloven dat het morgen niet regent. Ook de reductie van CO2 is een wassen neus, al stoppen wij als kleine kikkerlandje volledig met CO2 uitstoten, dan zal het wereldwijd nog steeds stijgen. De overheid moet zich gewoon realistischere doelen stellen, zoals het halen van de EU norm. Dan zijn ze van dit soort juridisch geneuzel af en kunnen ze zich bezig gaan houden met waar ze voor aangesteld zijn, het regeren van dit land.
@5: Indien de democratie een beslissing neemt over bijvoorbeeld snelwegen windmolens of wat dan ook dan kan een eenling naar de rechter stappen indien hij/zij schade ondervindt. De rechter kan dan de democratie passeren op basis van de wetgeving. Indien bijvoorbeeld de democratie bepaalt dat er windmolens moeten komen kan een eenling dit aanvechten indien bijvoorbeeld vleermuizen massaal zullen sterven. Op basis van de Flora en Fauna wet zal de rechter dit toekennen indien aangetoond is dat vleermuizen in het betreffende gebied zijn. Als de rechter vervolgens oplegt dat er waarschuwingsbordjes moeten komen waar op staat; “pas op voor windmolens” zodat de vleermuizen dat kunnen lezen. Dan vraag ik jou wat wij dan van die rechter zullen vinden. Nu komt de rechter met een vergelijkbare onzinnige uitspraak die geen enkele bescherming geeft. De rechter liegt dus het Nederlandse volk voor. Dat is mijn opvatting. Leg mij eens uit waarom ik dan deze rechter niet gestoord mag noemen? Iedereen die eenzijdige maatregelen wil nemen die aantoonbaar en bewijsbaar nog geen honderdduizendste graad uitmaken verklaar ik voor lotje getikt. Het is slechts symboliek. Parijs zal ons de garanties moeten bieden. MONDIALE aanpak, de enige kans.
Vast niet op je fiets, Fokker en Sukkel.
Ik zou zeggen, laat die auto staan en stap er nooit meer in als je echt vind dat de CO2-uitstoot omlaag moet.
@1: Klagen over oogkleppen en dan met zo’n filmpje aankomen. Ik zou zeggen: lees het bronartikel eens. Hun conclusie is niet dat we maar gewoon kolen moeten blijven stoken omdat alle hoop toch al verloren is.
Het is juist een oproep (aan overheden!) om nieuwe ideeën te proberen en veel meer te investeren in research. Uitstoot reduceren is volgens Google niet genoeg. Om rampen te voorkomen moeten we ook op zoek naar manieren om de huidige CO2-niveaus actief terug te brengen.
@1: Ik heb het originele artikel in de IEEE spectrum even gelezen, maar mijn interpretatie is anders dan datgene wat die journalisten en politici in dat filmpje te melden hebben.
* Op de eerste plaats is er volledige erkenning voor de conclusies van een andere tak van wetenschap: “Climate scientists have definitively shown that the buildup of carbon dioxide in the atmosphere poses a looming danger.”. Een stap die veel klimaatsceptici nog niet hebben gemaakt. Met dit artikel in de hand hoeft die discussie dus niet meer gevoerd te worden.
* In het artikel staat: “Across the board, we need solutions that don’t require subsidies or government regulations that penalize fossil fuel usage”. Voor mij is dit helemaal geen stelling die ergens uit volgt. Wat hier staat is een axioma, die zeer bepalend is voor de conclusies die in het artikel gemaakt worden. Het hele artikel en ook het onderliggende RE<C programma is gedreven op de economische haalbaarheid, met het gegeven dat de renewables goedkoper moeten zijn dan de huidige kosten van bijvoorbeeld een kolencentrale.
* De conclusie die het artikel dan ook maakt komt in het kort neer op: We are fucked. Dat staat er bijna letterlijk: “So our best-case scenario, which was based on our most optimistic forecasts for renewable energy, would still result in severe climate change, with all its dire consequences”. Dit lezend denk ik dat het “alarmistisch” gehalte van bijvoorbeeld Sargasso nog zeer mild is.
* De conclusie die het artikel in ieder geval niet maakt is dat we maar moeten stoppen met renewables, er staat slechts dat huidige technologieën niet competitief genoeg zijn. Sterker nog, er zou eigenlijk nog meer geld gestopt moeten worden in fundamentele veranderingen, zodat er een daadwerkelijk competitie met fossiel ontstaat.
Mijn conclusie is dat het axioma anders zou moeten zijn en dat we voor het best-case scenario zouden moeten gaan. En om dat scenario te bereiken is overheidsinterventie noodzakelijk. Niet heel veel anders dan van Soest hier en ook de rechter aan mij en jou vertelt.
—
Ik heb het idee dat klimaatoogkleppers meer van toepassing is op de conservatieven. Mensen die koste wat het kost wetenschappelijke conclusies weigeren te aanvaarden. Waarschijnlijk omdat ze oogkleppen op hebben.
@1. Hebben we daar de klimaattrol van de NRC terug? HenkvanIngrid lijkt qua stijl verdacht veel op de daar verwijderde Dexter D.
@7: dat heet nou een stroman. Alleen is die van jou zo absurd, dat er maar één conclusie mogelijk is: niet die rechter maar Vruggink zelf is nu even gestoord. Druk eens op je reset knop, Vruggink.
Wat is hard geinstrumenteerd?
@10: Dat is allemaal heel leuk en aardig Mark3000 maar waar je aan voorbij gaat is dat we te maken hebben met een probleem wat alleen mondiaal op te lossen is. Er is geen wereldoverheid en dus ook geen overheidsinterventies. Was het maar waar dat Nederland dit probleem zelfstandig op kon lossen. De eenzijdig opgelegde 25% i.p.v. 20% voor Nederland is slechts symboliek en heeft geen enkele betekenis. De groenen negeren dit. Waarschijnlijk omdat ze al jaren oogkleppen op hebben. Er is maar 1 best-case scenario: Die van het klimaatakkoord in Parijs.
@11: Ach beste van Rongen aan jouw domme zure mening zonder enige onderbouwing heb ik, en laat ik maar het taalgebruik van de Urgenda’s overnemen, volkomen schijt aan.
@13: waar je aan voorbij gaat is dat we te maken hebben met een probleem wat alleen mondiaal op te lossen is.
Daar ga ik aan voorbij omdat ik het daarmee eens ben, maar dit is geen tegenargument. IS en de bankencrisis zijn ook mondiale problemen. Ook maar niks aan doen dan? Of hoe werkt de redenatie precies. Daarnaast, feit is dat de Nederlander meer uitstoot dan de gemiddelde wereldburger en ook dat de de Nederlander rijker is dan de gemiddelde wereldburger. Twee feiten die ik combineer tot, wij zouden het voortouw moeten nemen.
De eenzijdig opgelegde 25% i.p.v. 20% voor Nederland is slechts symboliek en heeft geen enkele betekenis.
Je bagatelliseert en presenteert dit vervolgens als argument. Om aan te tonen dat “de groenen” oogkleppen op hebben? Bizar. Maar ik zal even de oogkleppen af zetten. Bedankt voor de informatie dat dit slechts een stapje is in de goede richting en niet de oplossing.
Nu hopen dat de grijzen ook hun oogkleppen af zetten, want daar zit mijns inziens de kern van het probleem.
@14: zo, jij zinkt ook tot diepten niet eerder getoond.
@13: Als deze rechtszaak navolging krijgt in andere landen, kun je moeilijk spreken van gebrek aan overwinning.
Elke stap richting een oplossing is een goede: niemand legt een kilometer af zonder minstens een meter vooruit te gaan.
@15: Het klimaatprobleem vergelijken met IS of de bankencrisis lijkt mij appels met peren vergelijken. Bij het klimaatprobleem is medewerking van alle (grote) landen een absolute noodzaak. Dat maakt de oplossing uniek. Ik ben een fel tegenstander van eenzijdige maatregelen. Zinloos. Je zegt dat ik bagatelliseer. Welnee, hoe kom je er bij. Ik vermeld een absoluut feit. Een feit dat ondersteund wordt door AR5 IPCC. Alleen indien alle middelen worden ingezet en ‘alle’ landen meedoen dan kunnen wij onder de 2 graden blijven. Dat is een door de wetenschap aangegeven voorwaarde.
Je zegt: “Feit is dat de Nederlander meer uitstoot dan de gemiddelde wereldburger” Ja dat klopt, maar eerlijk gezegd ontgaat mij of dit feit relevant is. Binnen landen zelf zijn ook grote verschillen. De ene is arm de ander is rijk. in India wonen in absolute zin meer rijke mensen dan in Nederland. Wat wil je eigenlijk zeggen met deze informatie?
@18 heb je de champagne al opengetrokken? China heeft vandaag z’n openingsbod voor de klimaattop in Parijs bekend gemaakt.
Bron Carbon Brief, uitgebreider bij The Guardian.
Nadeel is dit:
Of is dit laatste dan weer reden voor de volgende koe uit de sloot dat alles zinloos is?
Ik zeg tijd voor burgers in andere landen om rechtszaken te starten tegen overheden, zodat duidelijk wordt dat ze vrij zijn in de invulling van hun klimaatbeleid, maar veel minder in het doel van hun klimaatbeleid.
@10 we doen ons best om genuanceerd te blijven in de discussie, al is er veel reden om je meer zorgen te maken. Als je leest wat James Hansen, voormalig onderzoeker van NASA, en Michael Mann schrijven dan wordt je niet vrolijk.
@6 niemand beweert dat stoppen met CO2 in Nederland het antwoord is. Als ik m’n rioolwater laat zuiveren beweer ik ook niet dat daarmee de Rijn voortaan schoon is.
@19: Nee, ik heb de champagne niet opengetrokken om dat ik niet van champagne hou. Maar ik ben op zich wel optimistisch en zeker over China. Ik ben optimistisch over Parijs. Urgenda gedoe kunnen we eigenlijk niet gebruiken.