De economische crisis in de wereld is een bankierscrisis. Het zijn de bankiers die te ver zijn gegaan in hun jacht op korte termijn rendementen. Zij hebben producten verhandeld, waarvan ze de risico’s niet begrepen, waarschuwingen in de wind geslagen. Toen ging het mis en waren miljarden belastinggeld nodig om te voorkomen dat het systeem zou omvallen.
Dat is nog maar kort geleden. Maar de hoon jegens de overheid is onverminderd, de bonussen zijn nog steeds veel groter dan de prestaties en niet gematigd links, maar rechts slaat de maat. Tot ingrijpende regulering van het financieel systeem is het nog maar mondjesmaat gekomen. Het is niet voor het eerst: ook Argentinië was er ooit zo slecht aan toe als Griekenland, ook toen moest de overheid te hulp schieten. Dankbare bankiers die met enige nuance spreken over de verhouding tussen overheid en private banking heeft het niet opgeleverd.
De oplettende lezer merkt dat ik twee crisissen aan elkaar knoop: de mondiale crisis van de sub-prime hypotheken en die van de euro. Die crisissen verschillen, maar ze hebben de onwaarachtigheid, om niet het woord leugenachtig te gebruiken, met elkaar gemeen.
In de USA vonden de liberals van Clinton een belangenovereenkomst met de greedy banksters. “Ook een gewone Amerikaan moet een huis kunnen kopen”. “Ja, sluit uw hypotheek hier”. Het leidde tot een bubble die wel moest barsten. Dat wist eigenlijk iedereen, maar tot die knal was het bonanza in de financiële wereld: zakken vullen en wegwezen. Alleen: niet alleen de failliete huiseigenaren betaalden het gelag, ook de banken bleven zitten met waardeloze activa op hun balans.
De euro was het glanzend sluitstuk van de Europese integratie. Alleen, kan een gemeenschappelijke munt bestaan zonder politieke integratie? We vinden de Fransen te lui (werkweek 35 uur, pensioenen), de Duitsers te ijverig, de Italianen te crimineel, de Grieken te corrupt: en onze belastingmoraal vinden we nergens terug. Moeten wij ons uitsloven voor een meditterane belastingmoraal? Kom op zeg!
Gerrit Zalm wist wel wat hij deed. Hij kreeg de bijnaam “il duro”, omdat hij dwars voor de normen van het stabiliteitspact bleef liggen, zelfs toen Frankrijk even niet mee kon komen. Jan Kees de Jager doet weinig voor hem onder in flinkheid. “De minister praat als een PVV-er, maar handelt als een D66-er”, zei een kamerlid. Met een glas in de hand en buiten het zicht van de camera’s zal de Jager het vermoedelijk met een brede lach toegeven.
In Brussel is een afspraak gemaakt over een European Financial Stability Facility: mooi wollig begrip, maar toch een vorm van “convergentie”. Er komen “begrotingskaders” voor de lidstaten. Het zijn mooie en wollige woorden, die verhullen dat een muntunie niet echt kan bestaan zonder een vrij ver gaande politieke integratie. O, nee, roepen de regeringsleiders, wij zijn voor het subsidiairiteitsbeginsel: wat nationaal te regelen valt, moet zeker niet in Brussel. Misschien moet de euro gezien worden als het breekijzer richting politieke integratie in Europa. Hij is ooit ingevoerd in het besef dat de politieke fundering ontbrak. Wij hebben daardoor meer te maken met de meditterane belastingmoraal, criminaliteit en corruptie dan wij hadden gedacht of leuk vinden.
Maar het is nog niet alles. De crisissen zijn slecht voor de vraag van de consument. De regeringen vinden dat ze orde op zaken moeten stellen: de staatsinkomsten zijn te laag, de schulden te groot. In Brussel is bepaald dat tekorten uiterlijk in 2013 op orde moeten zijn. Alleen: de vraag in de geteisterde economieën is al kwijnend. Gaan we dat verergeren door fiscale contractie? Hoe had Keynes het ook al weer bedacht? In depressieve tijden moet de overheid zorgen voor het in stand houden van de vraag van de consumenten. De budgettaire orthodoxie verzet zich daartegen: de schulden moeten kleiner. Net in die landen waar de vraag in stand moet blijven, zijn ook de nationale schulden torenhoog.
Maar ook de monetaire denklijn is geen stimulans voor de vraag: de ECB is al enige tijd bezig met het verhogen van de rente, want de sterkere delen van de EU doen het redelijk goed. Vergelijk de 20% werkloosheid in Spanje, met de 5 % in Nederland.
Het lijkt er op dat de crisissen in Amerika en Europa gaan samenlopen in het veroorzaken van een nieuwe recessie; deze keer niet een die door lichtzinnige banksters wordt veroorzaakt, maar door het beleid van regeringen. Komrij vroeg ooit: ”Is dit beleid of heeft U hierover nagedacht?” Ik vrees dat er beleid wordt gevoerd.
Zie:
New York Times, 21-07-11: Paul Krugman, “The Lesser Depression”
New York Review of Books, no13, Paul Krugman/Robin Wells, “The busts keep getting bigger: why?”, p.28
Le Monde, 14-07-11, “Euro, les causes d’une tempete qui n’en finit plus”, p.14
Reacties (13)
En hoe zo een langdurige recessie voelt dat weten ze dan weer in Japan. Goede post wederom van TvD.
Met het verschil dat ze in Japan wel vrolijk door zijn gegaan met het oppompen van de overheidsschuld. En dit heeft Japan niet uit de recessie gekregen … nu hebben ze alleen schuld
Het is ook de democratie die zich hier zelf te gronde richt. Was het dan toch niet zo’n mooi systeem?
Ik heb het al eens eerder voorgesteld, maar de huidige situatie biedt juist kansen voor de BV Nederland. Ik verwacht inflatie.
1. Leen als Staat zoveel mogelijk tegen lage rente en voor een langere termijn.
2. Gebruik dat geld om hoger rentende hypotheken af te lossen en eventueel nieuwe hypotheken te financieren, dan dalen per definitie de kosten van de HRA en trekt de huizenmarkt weer aan.
3. Plaats de AFM onder curatele, hun eisen zorgen autonoom voor een recessie, ze handelen alsof de crisis is ontstaan op de Nederlandse hypotheekmarkt.
4. Stel bestuurders van banken en pensioenfondsen hoofdelijk aansprakelijk voor financieringen in dubieuze debiteuren zoals Griekenland en Sub prime VS.
Als ze gewoon in Nederland hadden geinvesteerd dan was er niets aan de hand geweest, wonen moeten we allemaal en we kunnen de kosten daarvan best betalen.
Het is toch te gek voor woorden dat ze geen 4 procent rendement meer kunnen garanderen terwijl de hypotheekrente daar feitelijk nooit onder is geweest. Ontwikkel een hypotheekvorm waarin de verstrekker mee deelt in de stijging.
5. Het extra geld dat beschikbaar komt wordt hoofdzakelijk geinvesteerd in Nederlandse infrastructuur.
@4: Je wil dus dat huurders via de belastingen mee gaan betalen aan koopwoningen om zo de bonussen van bankiers veilig te stellen?
@ 6
Als je zo weinig verstand van de materie hebt kun je beter niet reageren.
Mijn voorstel laat de huidige systematiek onveranderd, leidt tot een lager bedrag aan HRA en per definitie ook tot lagere bonussen, omdat die gerelateerd waren aan de korte termijn winsten op hoog rentende dubieuze vorderingen en risicovolle derivaten.
Per saldo blijkt dat er helemaal geen redenen waren om wat voor bonus dan ook uit te keren.
De tactiek van Adrie.
Je zet een boom op, maakt niet uit of het relevant is. Daarmee hoop je dat er mensen zijn die reageren. Als het slimmerikken zijn reageer je gewoon niet, als ze wat doms zeggen druk je ze met veel ophef naar onderen. Verder blijf je gewoon onverschillig je eigen verhaal vertellen.
@AdriePVV:
Je verwijzing “@6” i.c.m. je eerste zin is een dusdanig sterk statement dat ik daar helemaal niets aan toe kan voegen.
@ Weerman
Kijk naar jezelf in # 5 waar jij mee begon.
Reageer dan tenminste inhoudelijk, ik weet beroepshalve waar ik het over heb.
@7 A3 roept hiermee maar één reactie over zich af, en dat is:
—
A3 is schrik van elke cowboy
A3 is de allerwildste hengst
Jumpen, draaien vliegensvlug
Niemand zit lang op z’n rug
A3, A3 de hengst
Jumpen, draaien he’s so fast
A3, A3 you’re the best
A3, A3 de hengst.
—
De tekst is als reactie op A3PVV vrij beschikbaar.
@9: De reactie was inhoudelijk. Jouw plan heeft vooral hogere woningprijzen tot gevolg en dus juist meer HRA. Dat je toegeeft beroepsmatig betrokken te zijn bij de huizenmarkt maakt je hele #4 vooral meer verdacht.
“een nieuwe recessie; deze keer niet een die door lichtzinnige banksters wordt veroorzaakt”
Als deze recessie niet door lichtzinnige bankiers veroorzaakt is, kan iemand mij dan uitleggen waarom we die bankiers weer te hulp moeten komen?
Uit de brief van Minister Jager blijkt dat van de geschatte netto private bijdrage tot 2020 van 106 miljard geen stuiver “nieuw geld” van die banken begrepen is. Dat geld waren die bankiers dus al eerder lichtzinnig kwijt geraakt. De publieke bijdrage tot 2020 van 109 miljard is wel nieuw geld, waarvan we een niet onbelangrijk deel nooit meer terug zullen zien en dat grotendeels in de zakken van die zelfde bankiers zal verdwijnen.
Of werd met “banksters” toch gangsters bedoeld?
@12: dat is precies mijn vraag. Banksters is een kreet die ik in de litteratuur vond, en ja, het is een verbinding met een ander begrip en geeft dus een beetje lading.
Zoals Michael Moore het noemde: Bush heeft voor zijn vertrek nog even de grootste kraak uit de geschiedenis gezet, met een bankers bail out van 700 miljard.
@4: grappig, maar wat moeten we daar nu mee? Een hypotheek is iets tussen een huiseigenaar en een financier. Je kunt dat niet collectiviseren. Dat is nu juist waardoor het in Amerika fout liep. Fijn dat er een constructieve gedachte komt, maar er moet wel iets meer garen op het klosje.