“Het schoot me te binnen. Ik dacht ineens: ‘Dat is leuk, om pindakaas op de vloer te smeren.’ Meer is het eigenlijk niet.”
Wim T. Schippers is nooit te beroerd om iets uit te leggen. Hij heeft liefst 650 vragen beantwoord naar aanleiding van de tentoonstelling van zijn klassieke Pindakaasvloer (1962) in Boijmans van Beuningen. Hoezo is moderne kunst elitair en onbegrijpelijk? “‘Dat is leuk, om pindakaas op de vloer te smeren,” hoeveel toegankelijker wil je het hebben?
Maar goed, het blijkt dus dat Nederland vol zit met verzuurde zeikerds die niet eens de lol inzien van pindakaas op de vloer smeren. Zowaar nog behoorlijk wat commotie, zelfs bij GeenStijllezers die toch moeten zijn opgegroeid met Sesamstraat, Ronflonflon en We Zijn Weer Thuis en dus op de hoogte geacht moeten worden met de denkwereld van Wim T en het in zijn werk terugkerende thema van de pindakaas. Maar niet dus: een hoop leedvermaak toen iemand per ongeluk in de pindakaasvloer was gaan staan. Terwijl ik op basis van zijn oeuvre de stelling wel aandurf dat Schippers er op heeft gehoopt dat iemand er languit in op zijn bek zou gaan.
Het ging er ook om hoeveel de vloer gekost zou hebben. Dat bleek €30.001 te zijn. Veel te veel volgens de reacties op RTV Rijnmond en GeenStijl. Nou dacht ik dat het daar van die rechtse rakkers waren die geloven in kapitalisme. Vraag en aanbod, vrije markt, enzo. Musea bepalen de prijzen op de kunstmarkt niet – daar hebben ze het geld niet voor – dat doen rijke verzamelaars. De Saatchi’s en de Abramovichen en in Nederland bijvoorbeeld Joop van Caldenborgh. Musea kunnen tegen dat geweld niet op. Het belangrijkste Nederlandse kunstwerk van de 20e eeuw, Mondriaans Victory Boogie Woogie, moest daarom met bijkans Griekse boekhoudtrucs uit de slaapkamer van een of andere New Yorkse rijke stinkerd in publiek bezit worden gebracht. Schippers is één van Nederlandse bekendste levende kunstenaars en als je daar een werk van wilt tonen – en dat wil je als Nederlands museum voor beeldende kunst – dan hangt daar een prijs aan. Die dus nog best blijkt mee te vallen ook.
Ander vaste zeikpunt is “Dat kan ik ook!” Waarop het antwoord alleen maar kan zijn: “Doe het dan!” Ondernemerschap! VOC-mentaliteit! Handen uit de mouwen en aan de slag! Doe als Florentijn Hofman. Die kent zijn Sesamstraat wel en scoorde een megahit met het gele eendje. Of neem Tinkebell, die laat zien dat je het met good old shock value het nog ver kan schoppen.
Boijmans van Beuningen is ondertussen wel blij met de commotie, die hadden echt niet verwacht dat ze met oude meuk van Schippers anno 2011 nog zoveel publiciteit zouden genereren. De woordvoerder van het museum heeft zo te zien niet geslapen van het aantal interviews dat ze heeft moeten geven.
Reacties (28)
Ze hadden ook voor 20 euro een flink aantal potten pindakaas kunnen kopen, en die dan op de vloer kunnen smeren, zoals ze nu ook hebben gedaan, en in plaats van de naam “Pindakaasvloer” van Wim T. Schippers”; er het bordje “Pindakaasvloer, eerst bedacht door: Wim T. Schippers” bij kunnen zetten.
Had ze 29.979,- euro gescheeld.
@2: Na aftrek van de schadevergoeding die Schippers zou hebben toegewezen gekregen en de reputatieschade vanwege het plegen van plagiaat was de balans de andere kant opgeslagen.
Maar waarom is het Kunst? Omdat Schippers het heeft gemaakt? Dat is dom.
Hoezo is pindakaas smeren leuk?
#3: Gedeeltelijk omdat Schippers het gemaakt heeft. Maar toch vooral omdat het als kunst wordt beschouwd en verkocht.
#4: Specifiek pindakaas op de vloer smeren, hè. Maar goed, als je daar de lol niet van inziet, dan is dit niet jouw kunstwerk. Je kunt niet alles goed vinden.
Ach ja. Kunst is sowieso niet echt mijn ding, ben dan ook een ambachten/beta man.
#6: Dat vind je waarschijnlijk Schippers beeld ’Het is me wat' wel goed.
Dat “Het is me wat” (koppeling onder #7 )vind ik wel aardig.
Doet me trouwens heel in de verte denken aan de dame in het circus die in de lucht zweeft ;-)
@5
Gedeeltelijk omdat Schippers het gemaakt heeft. Maar toch vooral omdat het als kunst wordt beschouwd en verkocht.
Het tweede deel van je antwoord is een cirkelredenering. Al met al is er geen sterke reden om €30.000 te betalen voor pindakaas en één uur stucadoorsloon. Een pindakaasvloer is niet bijster mooi en vertelt geen verhaal.
Het grootste probleem van de kunst is niet de afschaffing van subsidie, maar haar devaluatie door dit soort onzin.
@9:
Klopt. Dat is juist het leuke van kunst.
Ben je marxist of zo? Geloof je dat er een objectieve waarde is op basis van arbeid?
Dat is jouw mening. Er zijn andere mensen die het wel mooi en/of grappig genoeg vinden. Genoeg om er een museumstuk van te maken.
Duh. Het is beeldende kunst. Als Schippers een verhaal had vertellen, dan had hij wel een toneelstuk geschreven. Dat kan hij ook goed.
Onzin en absurdisme zijn juist belangrijke ingrediënten van kunst.
De gedachtegang achter pindakaasvloer is toch wat achterhaald (de eerste Readymade is uit 1917, als ik het goed heb).
Maar goed mensen blijven er zich over verbazen. Is dat nu kunst ??!! Dus behoudt het zijn actualiteit.
#11: Ik denk dat je niet teveel kunsttheorie aan moet plakken. Het is wat Schippers zegt: pindakaas op de vloer smeren, dat is een leuk idee. En als je het geen kunst vindt, dan vind je het geen kunst.
Ik zeg niet dat het geen kunst: wel dat het kunst uit 1917 is en dat er niets aan toegevoegd wordt. Het is conceptuele kunst uit 1917 dus die een vaste museumganger vooral een geeuw ontlokt.
Een koe van Paulus Potter ontlokt ook geen geeuw omdat er 40.000 voor Christus al beesten werden geschilderd.
Omdat dat geen conceptuele kunst is : elke schilder heeft zijn eigen stijl / handtekening, een stijl die je kunt bewonderen. Dus een koe van Potter is anders dan een koe van Gabriels. Als een schilderij van Potter vernietigd wordt, dan ben je hem kwijt. Dat heb je dus niet bij conceptuele kunst. Vernieuwing daarin betekent een nieuw idee maken : en niet één herhalen.
Het is geen kunst, dat zegt meneer Schippers zelf.
Als het daar drie maanden ligt en er komen zoveel mensen naar kijken, en het is zo interessant dat het op televisie en in verschillende blogs opduikt, dan is de 30.000 euro waarschijnlijk een goede investering waar winst mee is gemaakt.
Klopt. Dat is juist het leuke van kunst.
O ja? Jouw antwoord is “kunst”? Maar goed, jij vind het leuk dat kunst kunst is als het als kunst wordt beschouwd. Dat noem ik geen kunst, dat is marketing voor snobs.
Ben je marxist of zo? Geloof je dat er een objectieve waarde is op basis van arbeid?
Nee, ik doelde op de huidige waarde van pindakaas, en het courante stucadoorsloon. Betaal je dan teveel, dan laat je je afzetten.
Dat is jouw mening. Er zijn andere mensen die het wel mooi en/of grappig genoeg vinden. Genoeg om er een museumstuk van te maken.
Die andere mensen zijn snobs, en ze doen het met andermans geld. Geen wonder dan anderman zeikt als hij ziet wat ze zoal tot museumstuk maken. Jij zegt dan: “niet zeiken, want het is een museumstuk, dus leuk en belangrijk.” Ik zeg, zeik maar lekker (want dat is het enige wat dat broddelwerk nog enigzins verheft).
Duh. Het is beeldende kunst. Als Schippers een verhaal had vertellen, dan had hij wel een toneelstuk geschreven. Dat kan hij ook goed.
Moedwillige misinterpretatie?
Onzin en absurdisme zijn juist belangrijke ingrediënten van kunst.
Jaja, kopjes overtrokken met gazellebont enzo. Eén keer leuk, daarna alleen nog maar een pispot met een bordje erbij.
Werkelijk, als iets al kunst is als erover gediscussieerd moet wordt òf het als kunst beschouwd kan worden, zijn we toch wel van het padje af. Het is telkens weer dezelfde oude wijn in een nieuwe zak. Armoe is het, maar wel hele dure.
Kunstenaar is eigenlijk al een bizarre beroepsnaam. Je zou denken dat iemand een bepaald vak beheerst, en dat de mensen individueel besluiten dat zijn of haar voortbrengselen, of een deel daarvan, voor hen “kunst” zijn, “kunst” als in extreem mooi of interessant, meer dan objecten van dezelfde categorie.
Zo werkt het niet, vreemd genoeg. We zijn zulke meelopers dat we achter de kunstkenners aanhobbelen en die mensen een deel van de belastinginkomsten geven om “kunst” te kopen van mensen die op voorhand al tot kunstenaar zijn gebombardeerd.
Het probleem is dat die kunstkenners zo blasé zijn van technische uitmuntendheid en bepaalde verhalende thema’s, dat ze nu uit balorigheid maar pindakaas op de vloer verheffen tot iets bijzonders. Je merkt het aan die Schippers zelf, het interesseert ‘m niet eens, hij vindt het allang grappig dat ie ermee weg komt.
Dat is voor mij best als de “kenners” het met hun eigen geld doen, maar doen ze dat met subsidie, dan zou ik toch liever zien dat dat geld in de zorg (of in onze defensie zelfs) terecht kwam.
Jongens toch. We moeten wel eerst even aan wout toestemming vragen, voordat we iets kunst mogen nomen. Het is per slot van rekening wout´s geld, waarmee kunst aan wordt geschaft.
Leuke self fulfilling prophecy trouwens in #17: “Werkelijk, als iets al kunst is als erover gediscussieerd moet wordt òf het als kunst beschouwd kan worden, zijn we toch wel van het padje af”. Wie wilde er in #3 ook al weer discussiëren over de vraag of dit kunst is of niet?
‘Azijnzeiken over de Pindakaasvloer’
Het was echt leuk geweest als het letterlijk zo was gegaan.
@17:
Aan kunst zit (uiteraard) ook een marketingaspect. Maar dat is niet per se voor snobs; de beste marketeer in de kunst momenteel is Lady Gaga. Op langere termijn wordt het marketingeffect wel minder en gaat het meer om kwaliteit, dan blijven klassiekers als de Pindakaasvloer over.
Oh, je bent zo een anti-Auteursrechtsfundamentalist.
Iedereen die de Pindaklaasvloer leuk/grappig/mooi vindt is een snob? Lekker generaliserend…
Nee. Jij schijnt het waanidee te hebben dat kunst ‘een verhaal moet vertellen’.
@18:
Zo werkt het ook.
Dat krijgen ze voor de aankoop van topstukken omdat ze anders niet kunnen concurreren met rijke particulieren op de kunstmarkt. Maar het grootste deel van de inkomsten komt uit kaartverkoop en de opbrengst van de museumshop. BvB is goed bezig, want het gaat uitstekend met de bezoekersaantallen.
#20: Eens.
@19
Ja, dat is wel de strekking ervan. Het tweede deel van je reactie begrijp ik niet. Ik wil best discussiëren òf pindakaas kunst is, maar ik zeg ook dat die discussie alleen het geen kunst maakt, zoals Martijn schijnt te denken.
@21
Het marketingaspect wordt nooit minder, alleen anders.
Oh, je bent zo een anti-Auteursrechtsfundamentalist.
Nee want ik beschouw het niet als kunst, dus rust er geen auteursrecht op.
Iedereen die de Pindaklaasvloer leuk/grappig/mooi vindt is een snob? Lekker generaliserend…
Ik vind ‘m ook grappig. Maar mensen die het als kunst beschouwen omdat “blablabla”, dat zijn snobs.
Nee. Jij schijnt het waanidee te hebben dat kunst ‘een verhaal moet vertellen’.
Volgens moet mij moet kunst de hogere gedachten prikkelen, indien niet door extreme schoonheid, dan door de achterliggende gedachten of de gedachten die het oproept. Doch, de persoon die geprikkeld wordt door pindakaas op de vloer moet toch wel van een apart slag simpelheid zijn.
Zo werkt het ook.
Nee, zo werkt het aanwijsbaar niet, aangezien Wim T. Schippers “kunstenaar” wordt genoemd.
Dat krijgen ze voor de aankoop van topstukken omdat ze anders niet kunnen concurreren met rijke particulieren op de kunstmarkt. Maar het grootste deel van de inkomsten komt uit kaartverkoop en de opbrengst van de museumshop.
Maar ze hadden minder subsidie nodig gehad, als ze de opbrengsten van de kaartverkoop niet besteedden aan pindakaasvloeren.
Als je een pindakaas vloer al kunst vindt, dan moet je echt eens gaan kijken naar de twee keer zo dure drol van de VPRO.
Maar goed, dit is wel goed nieuws voor mij. Het voetbalkantine-niveau van kunst tegenwoordig haal ik bijna elke woensdag na de training. Voor een zacht prijsje boer ik graag ons clublied voor de echte kunstliefhebber.
Moet ik wel bij vermelden natuurlijk, dat onze club velden huurt voor een zwaar gesubsidieerd prijsje :p. Daartegenover staat dan ook dan een flesje Hertog Jan maar 1,20 kost, patatje met 1,30 en koffie of thee 50 cent.
@22:
Of het kunst is of niet maakt voor het auteursrecht niet uit. Maar goed, dat is niet relevant voor de discussie.
Wat is dan je probleem?
Als je gaat proberen uit te leggen waarom de Pindakaasvloer grappig is, dan wordt dat vaak een blabla-verhaal. Dat komt omdat de kracht van een dergelijk absurdistische beeld/concept lastig in woorden te vangen. Maar de kunstenaars zelf moeten daar meestal dan ook niets van hebben. Schipper zelfs zegt dan ook: “Het leek me een leuk idee.”
Dat doet de Pindakaasvloer ook.
Daar kan ik wel in meegaan. Juist in het kinderlijke, naïeve van pindakaas op de vloer smeren, de directe simpelheid ervan zit de kracht. Het is erg moeilijk om zoiets kernachtigs te bedenken.
Hij is te gelijk met veel ander kunstenaars in de jaren 60 begonnen. Die kunst is allemaal op tentoonstellingen en in galeries te zien geweest en uiteindelijk is Schippers overgebleven als één van de besten van zijn generatie.
@23:
Zoals ik al zeg in het stuk: doe het dan! Probeer een galerie te vinden die de werken/performances van xx een kans wil geven of organiseer zelfs een manifestatie in een kraakpand of leegstaande fabriekshal en kijk of je iets verkoopt of opdrachten binnenhaalt.
De Pindakaasvloer was relatief goedkoop en een publiekstrekker, dus ik denk niet dat die stelling op gaat.
@25
Dat zegt natuurlijk genoeg, je bent bereid het clublied van groen-geel geboerd tot kunst te accepteren, als er al mensen voor willen betalen. Laten we elkaar geen mietje noemen en gewoon eerlijk zijn. Net zo min als dat Jan Smit talent heeft of kunst te noemen is, is de pindakaas vloer of VPRO drol dat ook niet. Dit is het afvoerputje. Het is geen kunst, ook niet omdat een paar verdwaalde geesten erna kijken. De houding die jij aanneemt promoveert alles tot kunst, waardoor kunst gelijk z’n waarde verliest.
@26 Geef eens definitie van kunst dan. Jan Smit maakt muziek : niemand zal dat ontkennen. Net als Callas. Maar bij literatuur of beeldende kunst is er altijd dat definitieprobleem. Jij bent zo zeker van je zaak, schud eens een definitie of criterium uit de mouw : wanneer is iets kunst. (met die definitiekwestie spelen natuurlijk conceptuele kunstenaars vaak).
@26:
Ja, maar dat willen ze niet. Ik denk weet dat je geen schijn van kans maakt op enige carrière in de kunst met je geboerde clublied.
1. Mijn smaak is het niet en kunst zal ook niemand het noemen, maar Jan Smit heeft zeker talent als zanger en entertainer.
2. De Pindakaasvloer en de drol zijn zeker wel kunst (die drol is overigens niet bepaald mijn favoriete Schippers.)
Weer worden en tienduizenden museumbezoekers en honderdduizenden fans/liefhebbers van het werk van Schippers weggezet als ‘verdwaalde geesten’ en zijn kunst afgeserveerd als ‘het afvoerputje’. Je kan ook gewoon zeggen dat het je smaak niet is; je kunt niet alles mooi vinden.