Peter Olsthoorn, auteur op Sargasso

Peter Olsthoorn (1960) studeerde geschiedenis aan Erasmus Universiteit, werkte enkele jaren voor het Economisch Dagblad alvorens freelancer te worden. Hij versloeg de omwentelingen in Midden- en Oost-Europa vov kranten, tv en radio en werkte voor titels in Engeland, Duitsland en de VS alvorens in 1995 een van de eerste ‘internetjournalisten’ te worden bij Planet Internet. In 2000 richtte hij Netkwesties.nl op, een uitgave over maatschappij en internet en begon aan een periode van drie jaar radiocolumns bij BNR.
Peter schreef ook onderzoeksboeken over Google, Facebook, digitale privacy en internetgeschiedenis, en begon met Leugens.nl. Hij schreef/schrijft voor ander meer NRC, Trouw, Follow the Money, AD, Telegraaf, Elsevier, De Groene, Vrij Nederland en Intermediair.
Olsthoorn was acht jaar lid van de Raad voor de Journalistiek en een aantal jaren NVJ-bestuurslid, won een Anti-Fraude Award voor WRR-onderzoek naar Big Data en fraudebestrijding en promoveerde met privacy-onderzoek aan de VU. "Dat lijkt alles bij elkaar heel wat, maar bescheidenheid en vooral dankbaarheid horen erbij. En ik heb vaak ongelijk, ook een voordeel voor wie wil leren in het debat."

Foto: © Het Nationaal Theater Sexual Healing 01 foto Sanne Peper copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Fraaie flirt met film in toneelstuk Sexual Healing

13 oktober 2019 , 11:30 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Naar Frankrijk toog Het Nationaal Theater afgelopen zomer om een serie video-opnames te maken bij een toneelstuk. Deze noviteit pakte gisteravond bij de première van Sexual Healing fenomenaal uit.

Het begin is direct al geweldig gevonden, met een half toneel als onderste helft van het beeld, en een videoscherm als bovenste helft; en bovendien het echtpaar in de hoofdrol dat in de zaal zit, we in onmin zien vertrekken en dan op de huid gevolgd door een camera op straat en in een taxi naar huis in Den Haag. En ze komen daar aan op het toneel.

Een tweede hoogtepunt vormt het einde waarbij pas de titel, Sexual Healing, echt in praktijk komt als een louter zwijgende Artun (Emmanuel Ohene Boafo), met zijn vurig uitgelichte ogen in het donkere gezicht omgeven door lange dreadlocks op een perfect jong lijf, de familieleden één voor één neemt. En ze weldadig vrijmaakt van alle worstelingen die hun levens tot dan toe teisterden.

Alleen voor dit weergaloze begin en eind moet je het stuk Sexual Healing van Het Nationale Theater gaan bekijken. Daartussen zien we een getourmenteerde familie eerst een vreselijk etmaal in Den Haag beleven en vervolgens een heldhaftige poging wagen om een nieuw bestaan op te bouwen in Frankrijk. Analoog naar de meeste afleveringen van het tv-programma ‘Ik vertrek’ staat hun daar een bouwval te wachten die ze willen omtoveren tot een bloeiende business, in dit geval een bejaardentehuis.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Het is oorlog maar niemand die het ziet’

20 september 2019 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Huib Modderkolk verzamelt zes jaar onderzoek naar mondiale digitale strijd. Eindelijk een goed boek over de praktijk van digitale strijd tussen staten, onder leiding van hun geheime diensten. Een oorlog die niemand zou zien. Voetbal is oorlog, zei Rinus Michels, en we gingen het zo zien.

Met een geweldige primeur over betrokkenheid van de AIVD bij de plaatsing van Stuxnet-malware in het beheer van het Iraanse kernprogramma en een rechtszaak van diezelfde AIVD; plus de gebruikelijke DWDD-marketing en een onnodig stickertje van Lubach op het omslag kwam het boek van Huib Modderkolk met een katapult op de markt. ‘Het is oorlog, maar niemand die het ziet’ bereikt direct de top-10. En dat is terecht.

Afgaande op de betoog van Paul Abels dat de AIVD nooit zonder strategisch doel in de openbaarheid treedt, was die rechtszaak mogelijk bedoeld om extra aandacht te trekken voor de Stuxnet-primeur: de AIVD spreekt internationaal een knap woordje mee en wil dat weten. De bemoeienis van de AIVD met Iran is overigens gezien de internationale verhoudingen twijfelachtig, vindt Paul Aarts.

De eerste beschrijving van strijd in Modderkolks boek is gewijd aan zijn ontrafeling van de eerste grote digitale aanval op Nederland tot nu toe; die op de uitgever van digitale certificaten DigiNotar in Beverwijk in augustus en september 2011. Deze aanval stortte Nederland tot op regeringsniveau in chaos. Modderkolk reconstrueert het met onder anderen Aart Jochem en Erik de Jong van Govcert.

Foto: © Sanne Peper scène uit The Childern van Het Nationale Theater copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

Nauwelijks meer op te ruimen rommel uit je verleden

16 september 2019 , 12:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Een echtpaar krijgt onverwacht bezoek van een oude vlam van manlief in een drama over de rommel die babyboomers achterlaten met hun barre levens: hun hele leven sluimerende seksuele rivaliteit, kinderen met problemen op de wereld gezet en milieuvervuiling.

We beginnen met een felle dialoog in een lelijk jaren ’70 decor met vrouw des huizes Hazel (Antoinette Jelgersma) en de plotselinge na 38 jaar aangewaaide, inmiddels vrijgezelle Rose (Sylvia Poorta) die een onderhuidse spanning verbeelden. De oorzaak wordt bij de eerste de beste reactie van de thuiskomende echtgenoot Robin (Stefan de Walle) helder: het verleden van Rose en Robin en de nimmer gebluste heftige gevoelens voor elkaar. Maar hoe gaat dat: Robin koos voor de veilige haven van de geordende Hazel die hem vier kinderen schonk. En hem zodanig dresseerde dat hij liever dagelijks naar een boerderij gaat.

Ook al zijn alle dieren daar lang geleden doodgegaan, het gevolg van de kernramp in de centrale waar het trio destijds als kernfysicus werkte. De boerderij staat nog in de gevarenzone, de woning er net buiten, maar wel in afzondering. De elektriciteit valt geregeld uit, wat het Spartaanse huishouden van Hazel er nog killer op maakt. Ze serveert als diner salade en droog brood, o zo gezond.

Foto: copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

Bosnisch-Nederlands-Engels-Japans-Koreaans

6 september 2019 , 14:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Engels is geen echte wereldtaal, dus leert de Bosniër die beter Nederlands dan Bosnisch spreekt het Japans dat vele malen rijker is, en het Koreaans om de vooroordelen van zijn aanstaande schoonouders te bestrijden.

De jonge acteur en theatermaker Vanja Rukavina (bijna 30) heeft een ontdekking gedaan: dat taal nauw samenhangt met cultuur, wereldbeeld en identiteit. Hij is er zo verguld mee dat hij z’n publiek bij aanvang van de voorstelling een 20 minuten durend hoorcollege taalkunde bezorgt staande achter een katheder op het toneel. Dat je even denkt: dit weet ik wel als oudere jongere, waar is de uitgang?

Tot Vanja ineens vanachter z’n spreekgestoelte stapt voor een onophoudelijke snelle en beeldende stroom aan voorbeelden uit vijf talen vanuit z’n eigen praktijk: met Nederlands als moedertaal vanwege z’n opvoeding in deze cultuur; het Bosnisch dat hij met de nodige fouten spreekt; zijn fascinatie voor het Japans dat hij leert; z’n afkeer van het Engels als onterecht gekwalificeerde wereldtaal; en tenslotte de worsteling om de moedertaal van zijn Koreaanse bruid-in-spe te leren.

Zijn vrouw spreekt vloeiend Engels en in die taal heeft ze hem duidelijk gemaakt dat haar ouders – die Vanja nog nooit ontmoetten – hun aanstaande huwelijk afkeuren omdat hij buitenlander is die hun taal niet spreekt en niet met een ‘normaal’ vak goed verdient. En dus is, ook ongezien, de afkeer al snel wederzijds. Vanja vermant zich en wil een brug slaan door hen in het Koreaans tegemoet te treden. Hij oefent hardop op het toneel.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Amadeus brengt publiek in extase

17 juni 2019 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

Theu Boermans’ mededogen met Mozarts kwelgeest Salieri mag dan niet tot uiting komen, met Amadeus maakt de regisseur een intrigerende toneel/muziek voorstelling.

De tweeling Peter Shaffer en Anthon Shaffer, geboren in een Joods gezin in Liverpool, werden beiden gelauwerde toneelschrijvers. Dit gegeven en de verschillende levens (de een homo, verhuisd naar New York gestorven in 2016 en de ander rokkenjager, verkast naar Australië en overleden in 2001) zou een mooi verhaal kunnen opleveren over tweestrijd, aversie en jaloezie tussen twee zeer begaafde creatieven.

Bekend van de film

De broers kenden die afgunst (waarschijnlijk) niet, ofschoon Peter bekende dat alle creatief werk altijd in zekere zin autobiografisch is. Dus ook zijn stukken over strijd tussen mannen, waarvan die tussen Salieri en Mozart de bekendste is geworden dankzij de film Amadeus van Milos Forman in 1984; waarvoor Peter Shaffer één van de Oscars kreeg.

Uiteraard kreeg hij kritiek op zijn scenario, ook van Mozarts biografen, dat hij de oorlog van Salieri te zwaar had aangedikt. Helaas voor die criticasters, dat is kunst. Reeds Poesjkin en Rimski-Korsakov exploiteerden deze tergende afgunst.

Talent en afgunst

Het toneelverhaal van Wolfgang Amadeus Mozart en en Antonio Salieri is even eenvoudig als aanlokkelijk. Salieri beziet als hofcomponist van Keizer Jozef II samen met andere kunstkopstukken met lede ogen de stormachtige opkomst van muzikaal wonderkind Mozart. Door afgunst verteerd, maakt Salieri er zijn levenswerk van om Mozart dwars te zitten; zowel creatief als financieel als (vooral) persoonlijk. De excentrieke levensstijl van Mozart aangrijpend om de deugniet waar mogelijk te vloeren.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

Recensie Vogel: een vat vol verkleurde, barre herinneringen

27 maart 2019 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Een oude man mist de laatste trein van z’n leven met een koffer vol trauma’s en wijsheden; evenals een dertiger die z’n leven eindelijk op de rails moet zetten. Eenvoudig verhaal voor een onderhoudende avond toneel.

Voorstelling Vogel verhaalt van de ontmoeting van de oude Martinus (Bram van der Vlugt) en de jonge Wolfgang Amadeus (Thijs Prein) op een perron wachtend op de ‘Intercity naar Lunteren’ die is vertraagd en wellicht nooit meer gaat. Martinus neemt ‘Wolf’ mee naar zijn woning in een oud station waar hij hem deelgenoot maakt van z’n tragisch verlopen leven.

Martinus kocht net na de oorlog een treinkaartje ‘naar Rusland’ om daar zijn verloren gegane liefde Mathilde op te zoeken, maar wordt als ‘verwarde oude man’ steeds door conducteurs uit de trein gezet. Of Mathilde nog leeft? Dat weet hij niet, maar hij heeft een brief die van haar is. Althans, dat vermoedt Martinus. Want hij opende de brief nog niet, zich vastklampend aan z’n illusie.

Wolf ligt elders te wachten op z’n uitvaart, want het waren volgens zijn dierbaren zijn resten die na een brand aangetroffen zijn. Zo ontvlucht hij z’n beperkte leven als volksdanser. Van hem komen we weinig te weten, hij staat symbool voor de verwarde jongeman die z’n leven nog vorm moet geven maar niet precies weet hoe en waar te beginnen.

Voorstelling Art: mannenvriendschap op de proef gesteld

8 maart 2019 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Je vriend vindt je vriendin een tuthola, blijft die dan nog een – even goede – vriend? Reële vraag over de aloude ‘kouwe kant’ die iedereen zal kennen. In Art wordt de vriendschap van Waldemar Torenstra, Thijs Römer en Frederik Brom echter op de proef gesteld door oordelen over een schilderij.

Het beroemde toneelstuk Art van de Franse schrijfster Yasmina Reza, dat vanaf 1994 acht jaar in West End speelde en ook jarenlang op Broadway, laat Serge, Marc en Yvan ruzie maken over moderne kunst. Het loopt te hoog op, waardoor onderhuidse spanningen en afkeer aan de oppervlakte komen in hun jarenlange vriendschap.

Dermatoloog Serge (Waldemar Torenstra) geeft zich over aan een voorliefde voor moderne kunst en koopt een volledig wit schilderij, met lijnen in afwijkende tinten wit. Hij betaalt er 120.000 euro voor, een waarde die hij rechtvaardigt op grond van de naam van de schilder. ‘Misschien wordt het nog veel meer waard.’

Ingenieur Marc (Frederik Brom), pragmaticus, toont zich geschokt over die 120.000 euro en neemt geen blad voor de mond om zijn afkeer te uiten over het schilderij. Hij probeert vervolgens de onzekere Yvan over te halen om het schilderij te met de grond gelijk te maken maar deze uit een mild oordeel om Serge niet voor het hoofd te stoten.

Toneelrecensie: Het Duel een schot in de roos

17 januari 2019 , 11:16 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Gewaagd was het wel van Jeroen de Man van Toneelgroep Oostpool en Jacob Derwig, bekend als succesvol acteur, om de novelle Het Duel van Tsjechov voor toneel te bewerken. Het pakte goed uit, Het Duel is nu al één van de topstukken van 2019.

Soms gaat het ook met toneel mis door veel te hoog geschapen verwachtingen, net als Nederlandse media vaak doen voor sportwedstrijden met een voorschot op een kampioenschap van ‘de onzen’. Zo waren recent nog de verwachtingen voor ‘We zijn hier voor Robbie’ te hooggespannen vanwege het scenario. Waarna het stuk van Het Nationale Theater tegenviel in weerwil van uitstekend acteren. Teleurstellen kan dus de beste overkomen.

Het Duel van het Nationale Theater (met Oostpool) maakt los wat ‘Robbie’ niet lukte: dat je vanaf het eerste moment gebiologeerd – bijna letterlijk – in het stuk wordt gezogen dankzij de spanning van het verhaal. Het klare begin: alle acteurs legen lessen wodka in emmers om het zuipen te vergemakkelijken; de toon is gezet.

Het Duel biedt een toon van afwisselende wanhoop en pogingen nog wat van het leven te maken; of te vluchten. De strijd tussen personages als de wetenschapper, arts, priester en parvenu en vooral innerlijke strijd om te overleven kan losbarsten. Maar een somber stuk wordt het niet, wel afwisselend en heel krachtig tot enerverend.