Overzicht

Paul Teule

120 Artikelen
11 Waanlinks
229 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Paul Teule (Amsterdam, 1981) studeerde economie en filosofie. Deed van alles en nog wat. Werkt nu als docent aan de UvA en EUR en als (freelance) onderzoeker.
Foto: copyright ok. Gecheckt 05-10-2022

De economie anders “denken”

, door

Eind vorig week vond in Berlijn weer een conferentie van het Institute of New Economic Thinking (INET) plaats. INET is opgericht door superbelegger en filantroop George Soros en probeert het huidige paradigma binnen de economische wetenschap – met de rationale mens, een elegant maar overversimpeld wereldbeeld en economische groei als pijlers – omver te werpen. Inzichten uit b.v. de (neuro)psychologie of ecologie, en de nieuwe 21e eeuwse uitdagingen (duurzaamheid, financiële instabiliteit, ongelijkheid) zouden de in zichzelf gekeerde econoom weer wakker moeten schudden. Niet voor niets kregen deelnemers aan de conferentie een button opgespeld met Where is the post-autistic economy?

De conferentie was voor ons jonge, kritische studenten/onderzoekers een mogelijkheid om direct in discussie te treden met halfgoden als Joseph Stiglitz, Amartya Sen, James Heckman, maar ook met invloedrijke personen als Joschka Fischer en Soros zelf. De presentaties van de overige sprekers (videos) waren vaak ook zeer de moeite waard. Niet alles was nieuw, niet alles was baanbrekend, maar er zat genoeg tussen om je serieus aan het denken te zetten. Een kleine greep:

De milieueconoom Peter Victor begon zijn verhaal met het plaatje waar elke econoom elke discussie mee zou moeten beginnen: dat van de economie ingebed in het ecosysteem dat niet alleen de grondstoffen moet kunnen blijven leveren maar ook de afvalstoffen moet kunnen blijven opvangen.  De druk op het ecosysteem vervijfvoudigde in de afgelopen 50 jaar. Om in 2050 de dan 9 miljard mensen tellende wereldbevolking een redelijk welvarend leven te bieden zonder de aarde definitief uit te putten, zou er een revolutionaire ontkoppeling (van economie en milieudruk) moeten plaatsvinden: we zouden meer dan 100 keer efficiënter moeten gaan produceren. Maar economische krimp levert weer werkloosheid etc. op. Victor probeert uit dit dilemma te ontsnappen door middel van o.a. kortere werkweken en bevolkingsbeperking. Deze zomer is zijn doorrekening voor wat dat voor Canada en het VK zou betekenen klaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waar economen het wél over eens zijn

, door

Onlangs sloten de Willem Vermeend en Rick van der Ploeg een college over de mogelijke bezuinigingen af met ‘voor eens, en dat gebeurt nooit, zeggen twee economen hetzelfde!’. Het was een knipoog naar de wanhoopskreet van president Harry S. Truman, die om een ‘eenarmige econoom’ zou hebben gevraagd: ‘All my economists say, “on the one hand… and on the other hand…”, someone give me a one-handed economist!’. Voor elke econoom is er een ander te vinden die precies het tegenovergestelde zegt, en, zo luidt de bekende ‘economen-grap’, beiden hebben het mis. Toch zijn economen het over een aantal onderwerpen gewoon in grote meerderheid eens.

De Universiteit van Chicago stelde een panel samen van ongeveer 40 economen, allen arrivées van verschillende Ivy League universiteiten, en legt hen ongeveer elke week een stelling voor. Wat blijkt is dat zij over sommige controversiële onderwerpen zowat unaniem stemmen. Het weblog van Megan McArdle maakte een overzicht. Een greep:

Geen van de 40 is het (in meer of mindere mate) oneens met de stelling dat de voordelen van vrijhandel (keuzevrijheid, efficiëntie) de nadelen (e.g. werkloosheid) ruim overtreffen. Dit wordt ook in andere onderzoeken aangetoond. Vrijhandel kent winnaars en verliezers, maar waarom het publiek at large hier niet voor is, wordt door economen raar gevonden. Paul Krugman heeft er overigens nog wel een verklaring voor.

Foto: copyright ok. Gecheckt 22-02-2022

Van wie is ‘Nederland’?

, door

Of de reputatie van Nederland in het buitenland nu echt concrete schade lijdt, is heel moeilijk te zeggen. Hier en daar dreigt een “MOE-lander” met een boycot van Nederlandse producten, misschien lopen we een contract of topfunctie mis. Maar veel verder dan dat “Nederland niet meer als het tolerante, open en zakelijke land wordt gezien”, komen critici zoals oud-minister van Buitenlandse Zaken Jozias van Aartsen niet. Nog niet.

Toch sneed Europarlementariër Marietje Schaake een goed punt aan: is de Nederlandse reputatie überhaupt wel iets waar Rutte zomaar over mag beschikken? Het “Nederlander-zijn” was volgens haar altijd een goede binnenkomer, nu niet meer. Het imago van Nederland, de zorgvuldig opgebouwde relaties,  “het is iets wat weggegeven wordt door de ze regering wat niet alleen van deze regering is.”

Het doet denken aan dat prachtige interview met Hans van Mierlo bij Pauw en Witteman. Het ging over de Nederlandse steun aan de oorlog in Irak. Balkenende wilde geen parlementaire enquête en Wouter Bos nam in ruil voor kabinetsdeelname genoegen met de door de regering ingestelde Commissie Davids. Hiermee gaf hij het enquêterecht weg, een grondrecht dat, aldus van Mierlo, “niet van hem” was. Een siddering trok door de studio toen Van Mierlo deze woorden uitsprak.

Foto: Millenium Development Goals copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

Klaar met de hulp

, door

De stemming is definitief omgeslagen. Nederland wil af van ontwikkelingshulp. De stemmingmakers hebben het debat met succes versimpeld: We hebben honderden miljarden overgemaakt naar ‘Afrika’, ‘Afrika’ is nog steeds arm, dus ‘het’ werkt niet. Logisch ook, want hulpgeld gaat op aan salarissen, maakt afhankelijk en corrupt. Geen speld tussen te krijgen.

‘Afrika’ en ‘ontwikkelingshulp’ zijn monolieten geworden in ons collectieve brein, een brein dat geen nuance meer toelaat. Ook na meer dan 20 minuten debat in Pauw en Witteman blijf de kijker achter met een ‘het-moet-helemaal-anders’-gevoel. Het is dan ook een raadsel waarom het CDA en de VVD  in de onderhandelingen in het Catshuis niet gewoon ongenuanceerd de nullijn van de PVV volgen. Waarom zou je de 0,7% BBP die nu aan hulp wordt uitgeven slechts verlagen naar 0,6% of 0,44%? Als ‘het’ niet werkt, moet je ‘er’ ook helemaal mee stoppen.

Ergens weten Rutte c.s. nog wel dat die simpele logica rammelt. Zou je dan niet ook, zeg, het onderwijs in Nederland moeten afschaffen? We doen al twaalf eeuwen aan onderwijs, we pompen jaarlijks 30 miljard euro door de scholen en universiteiten, en nog steeds zijn er miljoenen Nederlanders die niet normaal kunnen rekenen of schrijven. De 30 miljard komt blijkbaar niet bij de leerlingen terecht, maar bij de honderdduizenden docenten en stafmedewerkers die inmiddels totaal afhankelijk zijn geworden van overheidsgeld. Om nog maar te zwijgen over de corruptieschandalen op het HBO. ‘Het onderwijs’ is dus mislukt. Helemaal mee stoppen dus.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Waarom is de PVV tegen de FTT?

, door

Soms zou je zo graag eens bij een fractievergadering van de PVV willen zijn – of beter: op de werkkamer van Wilders voorafgaand aan de vergadering – om te zien hoe een PVV-standpunt daadwerkelijk wordt ‘gemaakt’. Wilders peinzend met stift voor een white board vol tegengestelde principes, het gedoogakkoord geprojecteerd op een blinde muur, de werktafel bezaaid met opiniepeilingen. PVV standpunten hebben iets ongrijpbaars, altijd behoorlijk links (aow) óf rechts (hypotheekrente), soms zelfs links én rechts (zorg), maar nooit ertussenin. Zo ook het standpunt over de financiële transactie tax (FTT).

De FTT is een piepkleine belasting op de handel in aandelen en derivaten, die, ingevoerd in heel Europa, jaarlijks 57 miljard euro zou kunnen opleveren. Wereldwijd zou een belastinkje van 0,05% misschien wel 300 miljard euro opbrengen. Het lijkt een win-win situatie: een minder volatiele financiële sector en meer inkomsten voor de noodlijdende Europese overheden – je kunt er zo de ouderenzorg mee redden. Volgens een Europese peiling is 65% van de Europese burgers voor een FTT. Daar zitten een hoop Henks en Ingrids bij. Maar de PVV is tegen.

Uit kamervragen van de PVV blijkt in eerste instantie dat het standpunt van de werkgevers (VNO-NCW en MKB) wordt overgenomen. Die vrezen voor de toch al noodlijdende financiële instellingen, zoals de pensioenfondsen, en voor een structurele economische krimp van 0,53% tot 1,76%. Ook het CPB  wordt aangehaald die denkt dat de FTT niet efficiënt is, tot minder belastingopbrengsten leidt, en die waarschuwt dat financiële instellingen deze makkelijk kunnen ontvluchten. Het kabinet, zo blijkt vandaag, zit ook op deze lijn.

Foto: takomabibelot (cc)

De gewetensnood van de Goldmanite

, door

De ontslagbrief van Greg Smith in de New York Times was meteen een hit.  Smith neemt ontslag als topman bij Goldman Sachs, omdat hij gewetensbezwaren heeft. In zijn brief ontvouwt hij hoe de traditionele bedrijfscultuur van klantgerichtheid, integriteit en bescheidenheid is verdwenen uit de meer dan 143 jaar oude investeringsbank. Het gaat alleen nog maar om geld verdienen, en niet meer om de klant. Die nieuwe cultuur is ‘destructief en giftig’, want zonder klanten ben je uiteindelijk nergens, niet waar? Reacties op de brief variëren. Sommigen prijzen Smith om zijn moed, vele anderen vragen zich af waarom Smith er in hemelsnaam 12 jaar over gedaan heeft om tot deze beslissing te komen. En waarom Smith überhaupt bij Goldman is gaan werken.  

Als je bij een investeringsbank gaat werken, weet je waar je aan begint. Je hoeft de boeken van Michael Lewis over de Wall Street-‘cultuur’ er maar op na te slaan. Ook Goldman zelf is natuurlijk geen onbekende. Goldman heeft een lange geschiedenis van dubieuze praktijken, van de beurskracht van 1929 tot de internetzeepbel van 2000 en de hypotheekbubbel van 2008. Een genadeloos stuk van Rolling Stone Magazine zette die geschiedenis nog eens uiteen. Uit dat stuk is bij velen het beeld van Goldman als ‘great vampire squid wrapped around the face of humanity’ blijven hangen. De tentakels van Goldman reiken over de hele wereld, en tot in alle gremia die er toe doen. Veel  van Goldman’s deals worden mogelijk gemaakt omdat ex-Goldmanites de politiek beheersen (ook in Europa).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom geen progressieve belasting op consumptie?

, door

De zoektocht van VVD, CDA en PVV naar de ‘9 tot 16’ miljard aan bezuinigingen is begonnen. Een peiling onder de achterban wijst op ‘mogelijkheden’ op het terrein van ontwikkelingshulp, hypotheekrente en de basisbeurs. De oppositie staat helaas weer buitenspel, ondanks dat ze het kabinet aan meerderheden heeft geholpen. Terecht is dan ook de oproep dat een partij als de PvdA gewoon een plek in het Catshuis moet afdwingen – maar dan moet de PvdA wel met goede voorstellen komen. Niet willen bezuinigen is geen optie. Hogere toptarieven zijn ook problematisch (alleen al omdat het waarschijnlijk niets oplevert). In een (zeldzame) poging om eens met de sociaal-democraten mee te denken, de vraag: waarom heffen we geen progressieve belasting op consumptie? Het is om zo veel redenen zo logisch.

Het progressief belasten van consumptie wordt al decennia bepleit door de Amerikaanse econoom Robert H. Frank. Zijn redenering is zo simpel: wie rijk is consumeert veel statusgoederen, goederen die hun waarde vooral aan hun exclusiviteit en de daaraan gekoppelde sociale status ontlenen. Die goederen kun je gerust belasten, omdat dat de sociale rangorde in tact laat. Die ene villa op die ene toplocatie gaat immers nog steeds naar dezelfde persoon, en dezelfde mensen zullen de grootste jachten, racewagens en schilderijen hebben, en de grootste feestjes geven.

Foto: Foto Wikipedia copyright ok. Gecheckt 22-09-2022

Aasgierkapitalisme op TV

, door

De Zembla-uitzending van afgelopen vrijdag over ‘horrorhypotheken’ was  typisch Zembla: eenzijdig.  Ja, banken verstrekten teveel ‘slechte’ hypotheken en sturen te makkelijk aan op executieverkoop– met grote restschulden en dus vele gezinsdrama’s tot gevolg. Terecht dat Jan Kees de Jager en de AFM daar wat aan gaan doen. Maar Zembla draait de duimschroeven nauwelijks aan bij de consumenten die vaak toch aan hun eigen hybris ten prooi vallen en op tal van manieren dergelijk drama’s kunnen voorkomen. Toch was de Zembla-uitzending geslaagd: de camera legde namelijk een schuw en zeldzaam in het daglicht opererend roofdier vast: de vulture capitalist, de aasgier die leeft van de door ‘de markt’ verwonde prooidieren.

Get Microsoft Silverlight Bekijk de video in andere formaten.

We maken kennis met de familie Speet, een gezin met drie kinderen, dat door omstandigheden buiten hun schuld met een betalingsachterstand is komen te zitten en tevergeefs vecht tegen executieverkoop. Die gedwongen verkoop zou maar 213.000 euro opleveren, terwijl vergelijkbare huizen in de reguliere markt minstens 270.000 euro opbrengen. Het zou de familie dus meer dan een halve ton schelen als hun bank, de Rabobank in dit geval, coulanter zou zijn en met hen tot een andere oplossing zou komen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland exporteert te weinig. En teveel.

, door

Nederland zit nu “officieel” in een recessie. Het Bruto Binnenlands Product (BBP) is nu al twee kwartalen licht aan het dalen. Oorzaak: Nederlanders geven minder uit, de overheid geeft minder uit, en het buitenland koopt minder bij ons.  Over 2011 als geheel groeide het BBP weliswaar met 1.2 procent en er zijn meer banen, maar in 2012 zal de gevreesde “double dip” een feit worden. Volgens “betrouwbare bronnen” rond VVD, CDA en PVV zal er wellicht dit jaar al moeten worden bezuinigd, met al het oeverloze politieke gezeur van dien. Gelukkig gaat het, als je iets verder kijkt, met Nederland, helemaal niet zo slecht. Het gaat misschien zelfs te goed.

Op de definitie van “recessie”, twee kwartalen BBP-krimp, valt veel af te dingen. Het kan een te rooskleurig beeld geven van de economie. Je kunt als economie jaren dooremmeren zonder ooit twee opeenvolgende kwartalen krimp te vertonen. Sowieso is ook het BBP, hoewel een geweldige uitvinding, een beperkt statistiekje. Het meet in zekere zin alleen de “omzet” van een land, en zegt niets over onze bezittingen en schulden, niets over alle activiteiten waar geen geld voor wordt betaald, laat staan over de vraag of we eigenlijk wel blij zijn met al die goederen en diensten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Red het huwelijk, red de economie

, door

Economisch gezien wordt 2012 een zwaar jaar. We houden ons hart vast voor de CPB-prognose die er aan komt. Het kabinet is natuurlijk al lang aan het voorsorteren op nieuwe bezuinigingen. Andere partijen werken ook aan voorstellen. Zo ook de ChristenUnie, die meent dat we flink kunnen besparen op alle “maatschappelijke kosten” die echtscheidingen met zich mee brengen. Kamerlid Esmé Wiegman wil dat kabinet deze kosten in ieder geval onderzoekt. Ze liet vanochtend op Radio1 weten dat het maar weinig bekend is dat echtscheidingen, naast het persoonlijke emotionele leed, ook veel andere “kosten” veroorzaken. Mensen in scheiding hebben volgens haar meer gezondheidsklachten, en moeten zich ook vaker ziek moeten melden op hun werk. Maar scheidingen zorgen bijvoorbeeld ook voor een grotere druk op huurwoningen. Investeren in het huwelijk, is dus investeren in de economie.

Wiegman wijst op het opinieonderzoek dat net is uitgekomen, waaruit blijkt dat maar weinig Nederlanders spontaan de mogelijke economische gevolgen van een echtscheiding opnoemen. Echter, als de enquêteer de ondervraagden een beetje op weg helpt, vindt een ruime meerderheid dat de gevolgen voor de woningmarkt, de zorg, het onderwijs, en de juridische en sociale hulpverlening “reëel” zijn. En hoe meer de ondervraagden zich bewust zijn van de gevolgen, hoe positiever ze staan tegenover “preventieve maatregelen” van de overheid.

Vorige Volgende