Michiel Maas

Het doek lijkt definitief gevallen voor de Alaskaanse senator en smeergeldcrimineel Ted Stevens. De telling van de stemmen in een van leegste Amerikaanse staten is op een paar biljetten na klaar, en plotseling blijkt de democraat en burgemeester van Anchorage, Mark Begich, bijna vierduizend stemmen voor te liggen op Stevens. Begich heeft zichzelf inmiddels tot winnaar uitgeroepen.
Met nog twee senaatsraces onbeslist blijft een filibuster-proof meerderheid voor de democraten een mogelijkheid. Winnen ze de races in Minnesota en Georgia ook, dan zijn de republikeinen in de senaat teruggebracht tot een machteloze praatgroep. Tenminste, als alle kikkers in de kruiwagen blijven. We zetten een en ander op een rijtje:

Minnesota: De huidige senator Norm Coleman heeft nog steeds de leiding in de race met politicus/komiek Al Franken met maar liefst 215 stemmen. In totaal werden 2.9 miljoen stemmen uitgebracht. Vandaag begint de hertelling, waarvan de uitslag pas rond de kerst wordt verwacht. Daarna is de race nog niet over. Beide kandidaten hebben al een leger aan advocaten klaarstaan om iedere telvrijwilliger te volgen, en om na de definitieve uitslag een scala aan juridische procedures te beginnen. Franken maakt nog veel kans, omdat bij een hertelling ook afgekeurde stembiljetten opnieuw worden bekeken. En volgens commentatoren zijn democraten slechter in het juist invullen, dus die stemmen kunnen nu -wellicht- ineens wèl worden geteld.
Georgia:Weinig nieuws uit het republikeinse Georgia waar zittend senator Saxby Chambliss de verkiezingen won, maar geen meerderheid van de stemmen haalde. Volgens Georgiaanse regels moet de verkiezing daarom op 2 december over. De staat wordt daarom nu een soort “last stand’ om de Grand Old Party nog in stand te houden.
Joe Lieberman: The man who should be vice-president, de oude running mate van Al Gore, werd twee jaar geleden democraat af, omdat hij in zijn eigen staat niet meer voor de democraten mocht meedoen. Als onafhankelijk kandidaat won hij de senaatsverkiezingen. Een probleem voor de democraten, omdat ze zonder Lieberman geen democratische meerderheid hadden in de senaat. Ze moesten hem dus lijmen met een mooie post als voorzitter van de Homeland Security and Governmental Affairs Committee. De gestaalde kaders van de democratische partij willen al jaren van hem af. Dat werd nog eens versterkt door de steun van Lieberman voor John McCain in de presidentsrace, en de nare woorden die hij gebruikte voor Barack Obama.
Als alle nog openstaande senaatszetels door democraten worden gewonnen, dan heeft Lieberman opnieuw een machtspositie. Hij is dan nodig voor die meerderheid. Maar als de 60-40 meerderheid in de senaat niet wordt gehaald, bijvoorbeeld door verlies in Georgia, dan gaat Lieberman’s kop er waarschijnlijk af, en mag hij plaatsnemen in de republikeinse bankjes. 58-42 of 57-43? Who cares!?!

Als u dacht dat het, na een verkiezingscampagne van twee jaar, klaar was met de Amerikaanse verkiezingen dan heeft u het mis. Zo werden na de verkiezingen de campagnebordjes uit de voortuin gehaald, maar vlak voor ik dit weekend vertrok uit Georgia, waren ze alweer terug. De twee kandidaten voor de senaat moeten opnieuw op campagne. Geen van de kandidaten heeft meer dan vijftig procent van de stemmen gehaald. En dat betekent in Georgia dat de verkiezingen overnieuw moeten.
Maar niet alleen in Georgia is het spannend. Ook in andere staten wordt nog druk geteld, geprocedeerd en campagne gevoerd. Op het spel staan nu nog drie zetels in de senaat, die in principe allemaal naar de republikeinse kandidaten zouden gaan, maar waar de race close is. De races zijn belangrijk, omdat bij een winst van de republikeinen de overmacht van democraten in de senaat nog een beetje beperkt kan worden. Als democraten alle races alsnog winnen, dan zijn de republikeinen machteloos in de senaat, omdat de overmacht dan filibuster-proof wordt. (Een filibuster is oorspronkelijk een manier om een stemming eindeloos uit te stellen door heeeeele lange speeches te houden – al zijn de regels tegenwoordig veranderd)
We zetten het verkiezingsnieuws even op een rijtje.

Georgia: Het leek een gelopen race voor de zittende republikeinse senator met de klinkende naam Saxby Chambliss. Maar zijn in eerste instantie grote voorsprong in de peilingen op democraat Jim Martin kreeg te maken met het Obama-effect, waar senator Elisabeth Dole uit North Carolina al het slachtoffer van werd. Voor de nieuwe verkiezingen, die waarschijnlijk pas in december worden gehouden, heeft John McCain al toegezegd om campagne voor Chambliss te gaan voeren. De strijd Chambliss-Martin was al een ongekend smerige, dus er kan nog wat vuurwerk verwacht worden. Het is de vraag wat er nog aan geld over is bij de beide partijen, maar reken erop dat de bodem wordt leeggeschraapt in Georgia.
Minnesota: De race tussen huidig senator Norm Coleman en komiek/politicus Al Franken is ongemeen spannend. Het verschil tussen beide kandidaten is slechts een paar honderd stemmen in het nadeel van Franken, en doordat er tijdens het stemproces veel fouten zijn gemaakt wordt dat getal steeds kleiner. Maar waarschijnlijker lijkt dat het gaat uitdraaien op een volledige hertelling. Met de hand.
Deze senaatsrace kent trouwens intrigerende achtergronden. Norm Coleman heeft nogal wat vijanden gemaakt bij de lokale democraten (die in Minnesota overigens de Democratic Farmer-Labor (DFL) Party heet), omdat hij tot eind jaren negentig zelf nog een democraat was, en daarna aansluiting zocht bij de republikeinen. Hij won de verkiezingen zes jaar geleden (een senator zit zes jaar) omdat zijn tegenstander, de populaire linkse democraat Paul Wellstone (tevens zittend senator), een dikke week voor de verkiezingen omkwam bij een vliegtuigongeluk. Zijn vervanger, oud-presidentskandidaat Walter Mondale, redde het op het nippertje niet, en werd met een miniem verschil verslagen.
Opmerkelijk is het daarom dat Coleman zichzelf al tot winnaar heeft uitgeroepen, en juridische procedures is begonnen tegen diverse stembureau’s die hun uitslagen hebben veranderd.
Alaska:Ach ja, Alaska. Op de kaart gezet door de heerlijke verschijning van Sarah Palin, maar roemrucht geworden door de inmiddels veroordeelde Senator Smeerpoets Ted Stevens. Ook een crimineel mag gewoon meedoen met de verkiezingen en omdat Alaskanen wel van een “maverick” houden, heeft deze ex-Russische provincie voor een bekende naam gekozen. Maar is dat wel zo? In Alaska zijn zo’n twintig procent van de stemmen niet geteld, dus het kan goed zijn dat het verschil in de komende dagen nog terugloopt.
Op verschillende linkse weblogs wordt het woord “stemfraude” al in de mond genomen, omdat Alaska de enige staat is waar ongeveer alle peilingen voor de verkiezing een verlies van Stevens lieten zien, en zelfs een close race tussen Obama en McCain. Uiteindelijk won de laatste met een forse meerderheid. De weblogs wijzen erop dat in alle staten de deelname aan de verkiezingen hoger was dan vier jaar geleden. In Alaska kwamen dit jaar veel minder mensen naar de stembus.
Toch lijkt daarvoor een logische verklaring te zijn: De stembussen in Alaska sluiten later, dus toen de voorsprong van Obama in het oosten al voldoende was, hebben veel democraten de gang naar de stembus maar laten zitten. Het is koud zat buiten, moeten ze gedacht hebben.
Missouri:Ook hier zijn de verkiezingen nog niet over, maar dan die tussen Obama en McCain. De laatste ligt met vijfduizend stemmen voor, maar zo’n zevenduizend ‘discutabele’ stembiljetten uit democratische districten zijn nog niet geteld. Maar die race heeft geen enkele gevolgen meer voor de uitslag, natuurlijk. Leuk detail: Als senator werd in Missouri een democraat met de naam Nixon gekozen.

Het is niet druk bij het graf van King in Atlanta. Een handjevol gezinnen loopt rond de tombe en kinderen zitten op de rand van de vijver eromheen. Ze lezen de teksten van King hardop van de borden langs de zijkanten. Statig dragen ze voor: “I have a dream,’’ in het langgerekte zuidelijk accent dat King ook had.
“Ik denk zeker dat de verkiezing van Barack Obama een van de dingen is die dr. King bedoelde met ‘I have a dream’.’’ Loretta Scott is samen met man en kinderen naar het graf gekomen na een bijeenkomst in de nabijgelegen Ebenezer Baptist Church, waar King zelf regelmatig gesproken heeft. “Voor ons als zwarte Amerikanen zijn de woorden van King nog steeds alsof ze gisteren zijn gezegd. Want hier in het Zuiden bestaat die kloof tussen wit en zwart nog steeds.’’

Atlanta is een zwarte stad, 55 procent van de bevolking is van Afro-amerikaanse afkomst, en raciaal gescheiden. Er zijn blanke en zwarte wijken, met eigen winkelcentra, restaurants en kerken. Vermenging van beide groepen is op straat nauwelijks zichtbaar. Er lijkt niet zoveel veranderd ten opzichte van zestig, zeventig jaar geleden, toen Martin Luther King hier opgroeide. Ook na de zwarte emancipatie van de jaren zestig is in het zuiden nog veel gebleven zoals het altijd al was: gescheiden.
“Voor mij was het ongelooflijk om te zien hoe groot de verschillen hier nog zijn,’’ zegt Stanley Thomas. Hij werkt in het bezoekerscentrum bij het graf van King, en komt oorspronkelijk uit Californië. “Daar is het racisme veel meer onderhuids. Zwart en blank leven veel meer samen, en zijn gewend aan elkaar. Maar dat betekent niet dat mensen niet bang zijn voor een zwarte man op straat. Ze zullen het alleen niet zeggen. Dat doen ze hier wel.’’
Thomas, zelf actief in de projecten voor de arme bevolking in Atlanta, is zeer enthousiast over Barack Obama. “Toch is een zwarte president niet wat King bedoelde. Zijn visie ging veel verder. Hij wilde een gelijke samenleving voor alle mensen. Gelijkheid en dezelfde kansen, ook voor de zwarte kinderen in Atlanta die opgroeien zonder vaders en zonder kansen. Obama is een voorbeeld, maar om een andere reden. Hij laat zien dat een volwassen zwarte man ook een liefhebbende vader en echtgenoot kan zijn. Dat telt veel meer, vind ik.’’
In het centrum van Atlanta is de beeltenis van Obama overal. Op verkiezingsposters, tijdschriften en zelfs als een rockster op T-shirts in de etalages van kledingwinkels. De stad is overwegend democratisch, en tot in de buitenwijken zijn vooral verkiezingsposters en tuinborden van de democratische kandidaat te vinden. Maar de eigenaar van een elektronicawinkel op Peachtree Street, de belangrijkste winkelstraat, is geen aanhanger. “Ik ben conservatief, dus ik stem op McCain.’’ Lachend: “een zwarte man die een blanke politicus verkiest boven een zwarte, dat is wat Martin Luther King bedoeld heeft.’’