Karin Spaink, auteur op Sargasso

Foto: mertxe iturrioz (cc)

Behandelbaar

15 maart 2018 , 08:49 , door Karin Spaink

COLUMN - Dat was schrikken: het Openbaar Ministerie meldde vorige week dat het strafrechtelijk onderzoek heeft ingesteld naar mogelijk strafbare gevallen van euthanasie door een arts – in maar liefst vier zaken, nota bene. Dat is nogal wat: de laatste keer dat het OM die stap nam, was in 2002.

In totaal hadden de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie in 2017 twaalf gevallen van euthanasie als ‘onzorgvuldig’ bestempeld en doorgestuurd naar het OM, en in vier daarvan besloot het OM tot die zo gevreesde stap: strafrechtelijk onderzoek. Ik sloeg de vier zaken erop na. Toen schrok ik helemaal.

Zaak 2 draait om een vrouw van 84. Het OM: ‘De vrouw ervoer haar leven als uitzichtloos door verschillende lichamelijke aandoeningen. De toetsingscommissie oordeelde onder meer dat de arts niet tot de overtuiging heeft kunnen komen dat andere oplossingen om het lijden weg te nemen, ontbraken.’

Ook zaak 4 betreft een vrouw van 84. Het OM: ‘Zij was zeer beperkt in haar bewegingsvrijheid door longemfyseem. De vrouw beschikte over een euthanasieverklaring en had duidelijk de wens uitgesproken niet meer verder te willen leven. Aanvullend onderzoek of behandelingen wilde ze niet meer. Een van de conclusies van de toetsingscommissie was dat de arts te lichtvaardig heeft geoordeeld dat het lijden van zijn patiënt uitzichtloos was.’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kitsch van de bovenste plank

8 maart 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN – Twee van de meest prestigieuze Oscars, die voor de beste film en de beste regie, gingen afgelopen weekend naar The Shape of Water. Onverwacht was dat niet: de film werd allerwege geroemd. Nu is-ie werkelijk beeldschoon gemaakt, maar mens, wat verveelde ik me toen ik ’m zag.

De film grossiert in bordkartonnen karakters. Het team aan de goede kant bestaat uit een collectie mensen-die-het-ook-niet-makkelijk-hebben. Een homofiele, uitgerangeerde kunstenaar, die alleen soelaas vindt in musicals, zijn katten, en de vriendschap van zijn gehandicapte buurmeisje. Het buurmeisje zelf, dat niet praten kan maar welgemoed voor iedereen zorgt, terwijl ze vergeefs hunkert naar liefde en een kutbaantje als schoonmaakster heeft. Haar zwarte collega, die een minkukel als man heeft en optreedt als tolk voor het stomme meisje, omdat toch íemand de kijker duidelijk moet maken wat onze hoofdpersoon te zeggen heeft. De uitbater van een bioscoop die permanent failliet dreigt te gaan, maar intussen wel mooie klassiekers aan de zeldzame fijnproever opdist.

Het team aan de slechte kant: de inlichtingendiensten en het militair-industrieel complex, tezamen de status quo representerend, gepersonifieerd door iemand die niet alleen met zichtbaar genoegen martelt, maar in zijn lunchpauzes achteloos seksueel wangedrag begaat.

Foto: Lorie Shaull (cc)

In het defensief

1 maart 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Eind jaren zeventig hielden we ’s avonds fakkeltochten in de straten in Amsterdam, Nijmegen, Groningen, Den Haag en Utrecht, met als leus: ‘Vrouwen eisen de nacht terug’. Het was het eerste publieke verzet tegen seksueel geweld op straat. Er zouden nog flink wat campagnes tegen allerlei vormen van seksueel geweld volgen: tegen verkrachting binnen het huwelijk, tegen mannen die na een afspraakje seks afdwongen, tegen bazen die werkneemsters chanteerden om seks los te peuteren. In 2011 kwam er nog een moderne variant van de oude Heksennachten aan te pas: de Slettenmars, waarbij vrouwen zich verzetten tegen het idee dat hun eigen gedrag en kleding aanleiding waren voor seksueel geweld.

Toch duurde het tot 2017 voor er een massaal gedragen beweging tegen seksueel geweld ontstond, die in vrijwel alle landen en door alle nieuwsmedia werd opgepikt: #MeToo. Al even nieuw was dat ditmaal ook mannen van zich lieten horen. Niet alleen mannen die zelf slachtoffer waren geweest van seksueel geweld spraken zich nu uit, maar ook mannen die hun buik vol hadden van het schijnbaar geaccepteerde machtsmisbruik door hun seksegenoten. En voor het eerst rolden er koppen op hoge posities, en werden er sociale sancties verbonden aan seksueel machtsmisbruik.

Foto: Bernhard Latzko (cc)

Nieuwe preutsheid

22 februari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Nu er discussie is ontstaan over seksueel misbruik door medewerkers van Oxfam en andere internationale hulpverleningsorganisaties, zijn er twee dingen die me steken. Goed dat nu ook bij deze organisaties #MeToo losbarst: mogen er nog vele sectoren volgen. (Waar blijven de thuiszorg en het onderwijs, bijvoorbeeld?) Het enige dat helpt om seksueel misbruik serieus tegen te gaan, is openheid van de slachtoffers en repercussies voor de daders – inclusief omvallende reputaties, schadevergoedingen, rechtszaken en ontslagen.

De verhalen over Oxfam, Artsen zonder Grenzen, Save the Children en het Rode Kruis die nu in de pers verschijnen, zijn echter niet allemaal van hetzelfde kaliber. Sommige medewerkers hebben kinderen misbruikt, anderen hebben zich grof misdragen jegens lokale vrouwen, of jegens hun vrouwelijke collega’s. Sommigen huurden ter plaatse prostituees in en lieten hun werkgever – en dus: hun donateurs – voor de kosten opdraaien. Hoe háál je het allemaal in je hoofd.

Maar ineens wordt ook prostitutiebezoek sec als bewijs van seksueel misbruik opgevoerd, alsof dat onder alle omstandigheden foute boel is.

Het is raar hoe klakkeloos de Nederlandse pers daarin meegaat. Prostitutie wordt immers in veel landen gedoogd, en al kijken mensen vaak neer op het vak: het is een vorm van dienstverlening waarmee je eerlijk je brood kunt verdienen, zo lang er geen dwang en pooiers aan te pas komen.

Foto: Paul van de Velde (cc)

Dobberend

15 februari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Mijn moeder verkruimelt langzaam. Er brokkelen elk seizoen weer oude vaardigheden bij haar af. Eerst kon ze niet langer autorijden, later niet meer rekenen of koken – terwijl ze in al die drie dingen vanouds een ster was, en daar veel eer mee inlegde.Tegenwoordig suft ze vooral in haar luie stoel, en kan ze het ontbijt alleen nog ‘klaarzetten’ wanneer mijn vader elke stap begeleidt met gedetailleerde instructies: ‘De yoghurt gaat in de schaaltjes, die staan daar al klaar. Kijk, daar is het emmertje met yoghurt. Dan haal je eerst het deksel daarvan af. Hier ligt een lepel, die steek je nu in de emmer, en dan schep je de yoghurt daarmee in de schaaltjes. Goed zo, de eerste schep zit erin. Nu nog een schep. Nee, eerst de lepel weer in de emmer, en dan…’

De wereld vervaagt voor haar, tijd wordt fluïde. Soms vraagt ze bezorgd wie er nu op mijn katje past, aangezien ik al drie dagen bij hen ben – terwijl ik pas een paar uur geleden ben gearriveerd. Ze kan soms iets vragen op een toon alsof ze gewoon het gesprek voortzet, terwijl ze ingaat op iets wat niemand heeft gezegd. Of misschien reageert ze op een opmerking van een maand of twee geleden.

Foto: IISG (cc)

Vormen van angst

8 februari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Na drie schietpartijen in twee maanden, die tezamen twee doden en vier gewonden hebben berokkend, is er onrust op Wittenburg. Niet dat je dat meteen in het dagelijks leven merkt: er lopen als vanouds mensen over straat, de kassières bij de lokale supermarkt zijn vriendelijk als altijd, er hangen wat jongeren rond, de lichten in het buurtcentrum zijn aan.

Maar nu staat er elke dag en avond een politiebus op het plein, surveilleren er agenten te voet en te fiets, is er camerabewaking die registreert wie ons schiereiland op- en afgaat. Wanneer iemand op straat ineens luidkeels iets roept, verstarren sommige mensen van schrik. En zodra je buurtgenoten spreekt, gaat het er meteen over: hoe ben jij eronder, wat denk jij dat er nodig is? Komt het weer goed met onze buurt?

Wat me frappeert, is hoe uiteenlopend de zorgen, angsten en oplossingen zijn die mensen te berde brengen – en hoe rechtstreeks die te relateren zijn aan hun eigen positie en opvattingen. Een praatgrage straatgenoot die niet alles op een rijtje heeft, gooit alles op kleur en afkomst, en moppert dat “blanke mensen – ja want wit mag je tegenwoordig niet meer zeggen – het óók niet makkelijk hebben”, en wordt bozig wanneer iemand na een stille, koude wacht op het plein oppert ter opwarming even koffie te gaan drinken in het buurtcentrum: “Ja, Cohen dacht óók al dat je daar wat aan had!!”

Foto: Ron Bieber (cc)

Naargeestig nonchalant

1 februari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Twee gemaskerde mannen stormden het jongerencentrum om de hoek binnen. Ze waren op zoek naar Gianni, op wiens hoofd naar verluidt een bedrag van tienduizend euro staat. Ze vonden Gianni en schoten hem neer; hij raakte zwaargewond, maar overleefde. Al doende schoten de indringers een stagiaire in haar been en doodden een andere stagiair, de 17-jarige Mohammed.

Wat Mohammed overkwam heet tegenwoordig een ‘vergismoord’: een naargeestig nonchalante manier om de dood van een onschuldige omstander aan te duiden.

Wittenburg is onderdeel van de mocro wars, een langdurige vete over drugs en geld, waarbij bendes uit Nieuw-West, de Oostelijke Eilanden en Betondorp betrokken zijn. Mocro wars: net zo’n slordige term. Gianni is Surinaams, en werd twee maanden geleden beschoten door een witte man, die hem zei: ‘De volgende keer gaat-ie door je hoofd!’. Maar ja: mocro mafia klinkt aanzienlijk lekkerder dan ‘onderwereldvete tussen mensen van divers allooi’.

De Telegraaf publiceerde daags erna een artikel met als kop ‘Dode schietpartij A’dam is jongen van zeventien’. Twitter ging prompt los, en maakte in de kortste keren een dader van het tragische slachtoffer. Triomfantelijk postte ene @LisaHenegauwen: ‘Zo, kop aangepast: Dode schietpartij A’dam is criminele marokkaan van zeventien.’

Foto: Minister-president Rutte (cc)

Helden, roofheren en moordenaars

25 januari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Wat is dat toch, dat politieke discussies zo rap verzanden in schijngevechten, waarbij iedereen met stropoppen aan het zeulen slaat?

Wijzen critici erop dat al die belastingontwijkings-maatregelen waarin Nederland excelleert, hoofdzakelijk betekenen dat bedrijven schier onbelast winst kunnen maken, overheden inkomsten derven en burgers opdraaien voor de gaten in de begroting – begint er prompt iemand over ‘trickle down’ en dat een zonnig investeringsklimaat ons aller welzijn dient. Nou nee: vorig jaar kwam er elke twee dagen een miljardair bij, bezaten de 42 rijkste mensen evenveel als de armste helft van de wereldbevolking, en ging 82 procent van alle rijkdom die gecreëerd werd, naar de rijkste één procent van de wereldbevolking.

Ontstaat er godlof een breed debat over seksuele opdringerigheid en seksueel machtsmisbruik, beginnen mensen te jammeren dat op die manier de flirt de nek wordt omgedraaid – terwijl vrijelijk ‘nee’ kunnen zeggen toch werkelijk een voorwaarde is voor een oprechte en eerlijke flirt.

Komt eindelijk de discussie los over de gewelddaden die eerder uit naam van Nederland zijn gepleegd, gekoppeld aan de vraag of het werkelijk verstandig is de handlangers daarvan blijvend te eren met standbeelden, pleinen, bruggen en tunnels, worden fractievoorzitters Buma (CDA) en Dijkhoff (VVD) in koor kwaad:

Foto: roga muffin (cc)

Meer slettenbakkerij, minder machismo!

18 januari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Kenniscentrum Rutgers publiceerde gisteren een uitgebreid onderzoek naar seksueel geweld in Nederland. De cijfers liegen er niet om. Bijna één op de vier vrouwen en ruim één op de twintig mannen werd ooit gedwongen – vrijwel altijd door mannen – tot seksuele handelingen. Ruim één op de twee vrouwen en bijna één op de vijf mannen had ooit te maken met grensoverschrijdend gedrag, zoals seksuele betastingen – alweer: vrijwel uitsluitend van de kant van mannen.

Dus ja, #metoo was hard nodig.

Wie nu sputtert dat een scheutje aandringen hier, een snufje veroveringszin daar, gelardeerd met een zweem van overmacht, gestoomd in een air van ‘ik kan me nu écht niet langer inhouden’, integraal onderdeel is van het eeuwenoude recept dat voorspel heet, en dat we zoveel spannends verliezen wanneer we mannen deze beproefde verleidingstactiek ontzeggen, wil ik vriendelijk vragen de vorige alinea nog eens rustig door te lezen. Want ook mannen – ja, die gevierde, vermeende veroveraars – zijn geregeld slachtoffers van zulk wangedrag.

Koste wat kost doorgaan wanneer de tegenpartij te kennen geeft niet van je avances gediend te zijn, is geen flirten. Op z’n best is het ongemanierde opdringerigheid, op z’n slechtst grof machtsmisbruik: geen greintje charme te bekennen.

Foto: Marco Nedermeijer (cc)

Ban de vuurwerkbom

4 januari 2018 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - In Swifterbant blies iemand zichzelf de avond tevoren al op. In Almelo scheidde een man zijn hoofd van zijn lichaam en berokkende hij een ander zwaar letsel. In Maarsbergen ontplofte heftig siervuurwerk in iemands gezicht; hij stierf kort daarna. In Kattendijke gooide iemand zwaar vuurwerk in een rioolput, wat een gaslek en ontploffingsgevaar veroorzaakte. In Hoogezand moesten negentig huizen worden ontruimd vanwege een gescheurde gasleiding, nadat iemand zwaar vuurwerk in een put liet afgaan. In Etten-Leur raakten zes woningen beschadigd na een heftige ontploffing. Bij mij om de hoek brandden in de nacht voor Oudjaar drie auto’s volkomen uit, vrijwel zeker door vuurwerk – hoewel moedwillige brandstichting niet wordt uitgesloten.

Zelf zat ik op Oudejaarsnacht, nadat het vuurwerk echt was losgebarsten, anderhalf uur in de berging: mijn kat had zich daar verstopt. Gewoonlijk houdt MeisjeMax zich muisstil als ze bang is, en schuilt ze in de boekenkast. Daar had ze al sinds de middag gezeten, maar rond middernacht volstond dat niet langer, de berging was de laatst overgebleven toevlucht. Ze mauwde dunnetjes zodra ik naast haar kroop: ze wist zich geen raad van ellende. Pas uren later durfde ze tevoorschijn te komen, en toen konden we naar bed.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Eindejaarswens

21 december 2017 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - 2018 Mijn Eindejaarscolumn valt dit jaar vroeg, aangezien de krant *) met Kerst niet verschijnt. Daarom nu al wat tips om het komende jaar beter door te komen.

1.Kijk minder praat- en nieuwsprogramma’s op tv, en meer series en documentaires. Waar de kwaliteit van series de laatste tien jaar een ongekende, stijgende lijn vertoont, schommelt die van het informatieve vertier zo ongeveer rond het vriespunt. Er zijn serieus mensen met een beter geïnformeerd standpunt over migratie of vluchtelingen dan de gemiddelde BN’er, maar toch laten talkshows vooral die laatsten aan het woord. Op 2Doc verschijnen geweldige achtergrondverhalen en prachtige egodocumenten, die geen incidentenjournalistiek bedrijven maar juist laten zien hoe complex de wereld is en wat de grote lijnen zijn. Ze tonen vaak ook hoe we dingen beter kunnen doen: met meer aandacht, meer waarheidsvinding, meer toewijding, en meer ruggegraat.

2. Volg minder nieuws en meer achtergrondverhalen. In haar poging beter te begrijpen waar ‘de’ PVV-stemmer vandaan kwam, heeft de halve vaderlandse pers haar oren laten hangen naar nieuwrechts. Maar in plaats van die stemmen te analyseren, speelt de pers voor ongemedieerde roeptoeter annex megafoon, en is vervolgens ‘verrast’ wanneer dat tot meer populariteit van de betreffende politici blijkt te leiden. Zo wordt nieuws een instrument in plaats van een analyse. Zie Thierry Baudet: hij mist elke dossierkennis en kan alleen bogen op arrogantie, dedain, retoriek, een handvol gimmicks, en heel veel foute vriendjes. Maar de media laten zich betoveren door zijn goochelaarsbravoure en vergeet verblind naar zijn zwarte inhoud te kijken.

Foto: Screenshot uit documentaire Beerput Nederland KRO-NCRV 2017

Beerput Nederland

14 december 2017 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - ‘In twintig jaar tijd hebben we nog nooit zoveel boze en wanhopige reacties gehad als op Beerput Nederland’, meldde KRO/NCRV op Twitter. Die onthutsing was terecht. Ik heb die documentaire nu al drie keer gezien, en ben nog steeds ondersteboven.

Beerput Nederland laat zien dat het ruimhartige vertrouwen waarmee de overheid de industriële afvalverwerking in Nederland al decennia achtereen tegemoet treedt, volkomen misplaatst is. De bedrijfstak is inmiddels te vaak op moedwillige, schrikbarende, milieuverwoestende fraude betrapt om ooit nog op enige coulance, van wie dan ook, te mogen rekenen.

Juist daar werd de documentaire echt schrijnend: het kan de overheid maar bitter weinig schelen wat die sector uitvreet. Beerput Nederland inventariseerde nauwgezet hoe de kosten van vervuiling, fraude en nalatigheid op de samenleving worden afgewenteld, terwijl de betrokken bedrijven ondertussen zelf gretig subsidies en winst opstrijken. Ondertussen kijkt de overheid opzettelijk de andere kant op. Frauduleuze afvalverwerkers konden zonder vergunning aan de slag, terwijl de overheid bezuinigde op controle en handhaving, of onderzoek expliciet dwarsboomde.

De Moerdijk-affaire is emblematisch. Shell wilde in 1967 een nieuwe raffinaderij hebben en dreigde die in Antwerpen te bouwen. Onder het mom van ‘behoud van werkgelegenheid’ verkocht de regering Shell een gebied van 2000 hectare bij de Moerdijk, voor twintig gulden. Alsof dat niet volstond, baggerde de overheid met publieke gelden vervolgens de waterwegen tussen de Moerdijk en de Rotterdamse haven uit, legde spoor- en snelwegen aan, en gaf Shell een bonus van 12,5 miljoen gulden subsidie. En Shell mocht meteen aan de slag, nog voor er enige vergunning was verstrekt.