Dat Rusland, ondanks de droevige staat waarin haar economie verkeert, haar oude invloedssfeer in Centraal-Azië tracht te herwinnen, baart de westerse bondgenoten zorgen. Na twee decennia van bijna onbetwiste Amerikaanse hegemonie zit niemand te wachten op een heropleving van de Koude Oorlog. De verhoudingen binnen de NAVO zelf zijn echter niet meer zo hecht als voorheen: de teloorgang van de oude Sovjet-Unie heeft het belang van de verdragsorganisatie doen afnemen.
Over de toekomstige rol van de alliantie wordt al heel wat langer nagedacht. Een soort permanente vredesmacht onder VN-mandaat zoals de Britse historicus John Keegan voorstelde is minder aantrekkelijk dan het misschien lijkt. In april schreef ik hierover: “Om te voorkomen dat de NAVO in zo’n rol als instrument van Westers imperialisme wordt gezien, zouden zeer veel nieuwe lidstaten tot de organisatie moeten toetreden, wellicht zelfs Rusland, terwijl dat land juist reden is dat vele Oost-Europese landen tot de NAVO zijn toegetreden, of dat willen.”
Rusland blijft een beperkende invloed hebben op de speelruimte van de NAVO. Dat weet ook Zbigniew Brzezinski, nationaal veiligheidsadviseur onder president Carter. Hij schreef onlangs in de New York Times: “Rusland is niet meer de vijand maar het beschouwt de NAVO nog altijd met enige vijandigheid.” Om Rusland tot bedaren te brengen moet het land meer en vaker betrokken worden bij kwesties die de Europese veiligheid betreffen. De grote Russische weerstand tegen de toetreding van enkele voormalige Sovjetrepublieken tot de verdragsorganisatie, zou zo kunnen worden afgezwakt.
“The revolution is under way. The novel is getting entertaining again.”
(Lev Grossman)
De wereld van de literaire roman is behoorlijk aan het veranderen. Volgens literair criticus Lev Grossman (Time, Wall Street Journal) gaat het richting leesbare verhalen. Met een plot dat klopt en te volgen is. De liefde voor een goed verhaal is het dirty secret dat we allemaal met elkaar delen.
Een eeuw lang hebben we volgens Grossman te maken gehad met het idee dat grote literatuur ‘moeilijk’ en compromisloos moet zijn. Pret was verboden. Hij verklaart dat uit de wereld waar de modernisten van zo’n eeuw geleden mee te maken hadden. In één keer kregen de mensen toen massamedia, psychonanalyse en de Eerste Wereldoorlog met tanks en mitrailleurs over zich heen. In zo’n wereld voelde de ordentelijke negentiende-eeuwse roman als een leugen. De roman werd een spiegel die de modernisten moesten breken om hun kapotte wereld des te beter weer te geven. Eén van de dingen die ze daarbij afbraken was het plot. Het bestaan weergeven in een kloppend verhaal was leugenachtig. Enkele namen die de tijdgeest van toen weergeven: James Joyce, Franz Kafka, Marcel Proust, Virginia Woolf.
Maar inmiddels leven we in een andere wereld. Een wereld waarin we zelfs al een paar jaar congressen houden over het einde van het postmodernisme. Grossman waagt zich niet aan een omschrijving van de wereld waarin we nu terecht zijn gekomen. Maar wat hij wel waarneemt is dat we verveeld zijn geraakt met ‘moeilijke’ romans. Hij wijst er in dit verband op dat er een tijd was dat grote literatuur zeer toegankelijk was, zie bijvoorbeeld Charles Dickens.
Het kapitalisme mag dan uit de mode lijken, volgens The New York Times is Adam Smith helemaal terug van weggeweest. Keynes and zijn apostel Paul Krugman worden reeds onder vuur genomen en de enige twijfelachtige eer die hen toekomt is dat de ‘Grote Recessie’ waarschijnlijk geen Grote Depressie wordt. Ondertussen zit de Amerikaanse staat opgescheept met een stuntelige verzameling halve staatsbedrijven en een torenhoge schuld. Maar, “Big Goverment heeft ons, wel degelijk, gered!” roept Krugman schamper.
Dan liever terug naar Smith. “Hij was geenszins zo doctrinair een pleitbezorger van de onbelemmerde vrije markt als velen van zijn twintigste-eeuwse aanhangers hem hebben voorgesteld,” beweert econoom Alan B. Krueger. “Hij erkende dat het menselijk beoordelingsvermogen niet onfeilbaar is.” De ‘onzichtbare hand’ die de markt behoort te sturen wordt in The Wealth of Nations welgeteld eenmaal genoemd. Smith geloofde wel degelijk dat er een rol voor de overheid was weggelegd om bijvoorbeeld minimumlonen te garanderen en excessen tegen te gaan. Waar Smith echter niet voor pleitte was een overheid die de markt als zodanig beheert. Dat is precies wat de Keynesianen van na de Tweede Wereldoorlog wel trachtten te bewerkstelligen: door de juiste samenstelling van overheidsuitgaven, regulering en de rentestand te vinden poogde zij de economie aan te sturen om een einde te maken aan werkeloosheid.
“Dit was hoogmoed,” geeft zelfs Krugman toe in zijn boek, The Return of Depression Economics and the Crisis of 2008. De statistische technocraten van Keynes dachten banen te kunnen creëren zonder de inflatie aan te wakkeren. Iedereen die de zeventiger jaren heeft meegemaakt weet wel beter.
“In my opinion, people have underestimated the notion that Hitler considered himself an artist, in fact, an artistic genius, and that much can be deduced from this self-image, this overheated artist’s ego.” (Kunsthistorica Birgit Schwarz)
Er zijn bibliotheken vol geschreven over de man. Maar toch slagen steeds weer mensen om met een nieuwe interpretatie te komen. Kunsthistorica Birgit Schwarz stelt, in tegenstelling tot de heersende mening, dat Hitler zichzelf in de eerste plaats zag als artistiek genie, en dan pas als politicus en strateeg.
In de heersende opvatting was Hitler tot zijn dertigste weinig succesvol. Hij werd twee keer afgewezen voor de kunstacademie en had een beperkt schildertalent. Na zijn dertigste bleek hij een begaafd redenaar en wist hij steeds grotere groepen mensen op te zwepen. De politicus en machthebber Hitler gebruikte kunst voornamelijk als propaganda-instrument om de grootheid van het nazidom te onderstrepen, en trof bijvoorbeeld zijn vijanden via boekverbrandingen.
Schwarz stelt dat het meer was dan dat. Volgens haar stond zijn idee dat hij een artistiek genie was centraal in zijn volledige wereldbeeld. Het hele Führer-concept kwam voort uit zijn zelfbeeld van artistiek genie. Als hij tot zijn dertigste weinig succesvol was waar kwam dan dat zelfvertrouwen en die innerlijke zekerheid vandaan dat hij was voorbestemd tot iets groots?
De werkelijke reden dat president Ahmadinejad steun lijkt te verliezen uit conservatieve hoek is volgens Rana Foroohar zijn economische beleid.
“Zijn slecht doordachte energie- en monetaire politiek alsmede op hol geslagen publieke subsidies hebben meercijferige inflatie, stijgende werkeloosheid en stroomuitvallen teweeg gebracht.”
Ondanks de grote voorraden aan fossiele brandstoffen en ondanks de zeer hoge olieprijs gedurende de afgelopen jaren heeft Iran onder Ahmadinejads bewind gas moeten importeren. Waar al het geld dat met de export van aardolie is verdiend is gebleven, is erg onduidelijk. Vermoed wordt dat Ahmadinejad de olieopbrengsten heeft verdeeld onder bondgenoten binnen de Revolutionaire Garde en voormalige officieren die nu in zaken zitten. Corrupte en inefficiënte bedrijven vormen daardoor nu de belangrijkste economische spelers in Iran, “met verstrekkende invloed op sleutelsectoren als fabricage, de bouw en banken”.
Grote binnenlandse politieke verdeeldheid en toenemende ongerustheid in het buitenland zijn het gevolg. Ahmadinejad mag dan door de ayatollahs wederom benoemd zijn tot president, de komende jaren zal hij geenszins een onafhankelijk beleid kunnen voeren. Tegelijkertijd wantrouwen buitenlandse investeerders het regime meer en meer waardoor het moeilijker wordt om het land economisch stabiel te houden. De politieke gevolgen voor de regio en voor de internationale handen in olie zouden hiervan bijzonder ongelukkig kunnen zijn.
“ ‘We hebben het in vier, vijf steden geprobeerd, maar niet voor elkaar gekregen. We hebben onvoldoende mensen gevonden voor wie ik mijn handen in het vuur steek. Als je dan toch meedoet, loop je het risico dat je je in eigen voet schiet.’ Wilders zegt met zijn keuze ‘LPF-achtige toestanden en het risico op bedrijfsongevallen’ te willen voorkomen. ‘Dan zouden we te veel goodwill verliezen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen.’ “ (ANP-vraaggesprek met Geert Wilders, Omroep Brabant)
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar maar zal de PVV van Geert Wilders alleen meedoen in Den Haag en Almere. Voor de komende twee jaar richt de partij zich op de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2011 en op de volgende Tweede Kamerverkiezingen, uiterlijk in mei 2011. Bij de recente verkiezingen voor het Europarlement in juni, altijd met de laagste opkomst, werd de PVV toch de tweede partij van Nederland. De kans om deze gebleken populariteit te verzilveren op gemeenteraadsniveau laat de PVV hiermee lopen.
De reacties varieerden van afkeuring tot opluchting. Femke Halsema van Groen Links sprak van ‘een ongelooflijk zwaktebod’. Een ‘slap verhaal’ noemde de Rotterdamse PvdA-leider Peter van Heemst het. ‘Dat krijg je wanneer je geen democratische partij bent, maar een eenmansbeweging’, aldus D66-leider Alexander Pechtold. ‘Wilders vormde voor ons een bedreiging en had ons zeker zetels kunnen kosten’, zei Marco Pastors van Leefbaar Rottedam.