Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Energietransitie leidt tot nieuwe tweedeling

24 juli 2018 , 11:00 , door Jos van Dijk

De valkuil waar we niet in moeten trappen, is volgens Patrick Hoogenbosch, sociaal ondernemer in het Arnhemse Spijkerkwartier dat de energietransitie een technisch verhaal over energie wordt. Hij waarschuwt:

‘De energietransitie gaat niet slagen als alle aandacht naar de techniek gaat in plaats van naar de sociale dimensie. Je moet de energietransitie gebruiken om de problemen van mensen op te lossen. Een vochtige woning bijvoorbeeld, waardoor mensen meer moeten stoken. Maar denk ook aan problemen als fijnstof, hittestress, wateroverlast, vergrijzing, het tekort aan technisch personeel, vereenzaming en de zorg die onbetaalbaar wordt. Dáárover moet je met ze in gesprek. Er zit veel opgekropte frustratie, zeker in de minder welvarende buurten; die moet je aanpakken.’

De contouren van de ‘energiearmoede’ zijn al zichtbaar.

Arme huishoudens betalen ruim 5 procent van hun inkomen aan gas en stroom, voor de rijkste 10 procent huishoudens is dat maar 1,5 procent. Volgens energiebedrijf Essent zijn 750.000 huishoudens momenteel niet in staat de energierekening te betalen. Als er niets verandert, gaat op termijn 17 procent van het budget van laagbetaalden op aan energie, blijkt uit onderzoek van CE Delft in opdracht van Milieudefensie, de Woonbond en FNV.

[Een nieuwe tweedeling dreigt bij de energietransitie

Foto: santiago lopez-pastor (cc)

Spanje worstelt nog steeds met verleden Franco-regime

20 juli 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Waar zijn voorgangers verstek lieten gaan wil de nieuwe Spaanse premier Pedro Sánchez schoon schip maken met het fascistische verleden.

Honderden aanhangers van de vroegere Spaanse dictator Franco verzamelden zich zondag in de Valle de los Caídos (Vallei van de Gevallenen) zo’n veertig kilometer ten noorden van Madrid. Het is een door Franco opgerichte gedenkplaats voor de slachtoffers van de Spaanse Burgeroorlog. De generalissimo, die in 1975 stierf, ligt er zelf ook in een praalgraf naast José Antonio Primo de Rivera, leider van de fascistische Falange. Maar niet meer voor lang. De nieuwe Spaanse regering gaat een einde maken aan dit bedevaartsoord voor fascisten door Franco’s resten naar elders te verplaatsen. En dat willen zijn aanhangers van de Nationale Francisco Franco Stichting verhinderen. De stichting, die zo’n 500.000 donateurs telt, ontving van de vorige, conservatieve regering van Rajoy ook nog subsidie.

Het monument herbergt de resten van meer dan 33.000 gevallenen, zowel soldaten van Franco als van de Republiek die hij uiteindelijk versloeg. Duizenden krijgsgevangenen en politieke gevangenen hebben meegewerkt aan de bouw, die maar liefst 18 jaar duurde, voordat het in 1959 door Franco kon worden ingewijd. Wat er met het monument gaat gebeuren is onduidelijk. Moet het blijven bestaan als herinnering aan de burgeroorlog of is het beter daarvoor een nieuw monument op te richten en Franco’s constructie langzaam te laten vervallen tot een ruïne?

Foto: Roel Wijnants (cc)

De overjarige geheimen van de BVD

17 juli 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

VERSLAG - In de jaren vijftig van de vorige eeuw waren alle inspanningen van de geheime dienst gericht op de bestrijding van het communisme. Onderzoek daarnaar wordt nog steeds belemmerd door de ‘geheimhoudingsreflex’ van de AIVD.

Ondanks dat transparantie vrijwel elke politicus tegenwoordig in de mond bestorven ligt heeft de overheid nog steeds vele geheimen. Gevoelige dossiers blijken keer op keer extra gevoelig omdat er informatie is achtergehouden die pas na volhardend speurwerk van journalisten boven tafel komt. De geheimhouding raakt niet zelden de integriteit en reputatie van huidige diensten, diensthoofden en zittende politici. Verklaarbaar, al deugt het in de meeste gevallen niet en is het strijdig met die veelgeroemde openheid die de overheid tegenwoordig nastreeft. Als die geheimhouding echter ook gehanteerd wordt voor het overheidsbeleid van meer dan zestig jaar geleden lijkt alle redelijkheid zoek. Zoals bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de militaire inlichtingendienst MIVD, waar, zoals Prof. Dr. Hans Blom, emeritus hoogleraar geschiedenis, het formuleerde ‘per saldo de geheimhoudingsreflex overheerst’.

Zullen we ooit kunnen achterhalen wat de geheime dienst in het verleden ter bescherming van onze democratie allemaal heeft uitgespookt? Van de naoorlogse archieven is nog slechts een fractie overgedragen aan het Nationaal Archief, dat de taak heeft alle overheidsarchieven openbaar toegankelijk te maken. De Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten geeft burgers onder zeer strikte condities toegang tot de archieven die nog bij de AIVD en de MIVD liggen. Ze kunnen, als ze vermoeden dat de dienst gegevens over hen bewaart, een persoonlijk dossier opvragen. Historici kunnen inzage vragen in ‘bestuurlijke aangelegenheden’ van de AIVD en voorgangers. In beide gevallen zijn de resultaten van dergelijke inzageverzoeken teleurstellend. Veel gegevens worden eenvoudig geweigerd en kopieën van archiefstukken die wel worden verstrekt bevatten veel weggelakte delen.

Quote du Jour

Quote du jour | Tegen het hokjesdenken

16 juli 2018 , 11:01 , door Jos van Dijk

Is our ultimate goal ensuring the compatibility of diversity and democracy? Then promoting the overlapping interests and identifications that enable citizens to become more comfortable with difference and thus more tolerant and trusting, is absolutely necessary.

schrijft Sheri Berman, associate professor of political science at Barnard College, Columbia University, in The Guardian

Volgens Berman levert identiteitspolitiek rechts meer op dan links. Racisme is vooral latent aanwezig en moet ‘getriggerd’ worden voordat het problematisch wordt. Jonathan Haidt hierover:

Foto: Tony Fischer (cc)

Nieuwe speculaties over de moord op Kennedy

15 juli 2018 , 11:00 , door Jos van Dijk

NIEUWS - Aan sommige verhalen wil maar geen einde komen.

Jerry Kroth, em. professor van de Santa Clara Universiteit in California komt binnenkort met een nieuw boek: Coup d’État; the assassination of President John F.Kennedy. Hij verwerkt daarin gegevens die hij aantrof in recent door de CIA vrijgegeven documenten over de veelbesproken moord op 22 november 1963. De officiële lezing waarin de communist Lee Harvey Oswald als moordenaar is aangewezen is in de loop van de tijd al door velen in twijfel getrokken. De meeste Amerikanen geloven in elk geval niet dat Oswald een lone wolf was. Ruim een halve eeuw na de moordaanslag, is een meerderheid nog altijd overtuigd van een complot. De dood van Kennedy is dan ook al decennia omgeven met samenzweringstheorieën. De vorig najaar openbaar gemaakte documenten wijzen onder meer in de richting van een connectie tussen Oswald en een consul van de Sovjet-Unie in Mexico.

Kroth schrijft zich er over te verbazen dat aan een tweede serie van 18.000 documenten die in april j.l. zijn vrijgegeven zo weinig aandacht is besteed. Hij trof daarin buitengewoon belangwekkende nieuwe informatie aan. Twee inlichtingenfunctionarissen blijken enkele weken voor de moord op Kennedy onafhankelijk van elkaar berichten te hebben onderschept over een mogelijke aanslag.

Waan van de dag

Belastingadviseurs voor heroverwegen afschaffing dividendbelasting

13 juli 2018 , 10:27 , door Jos van Dijk

Het kabinet moet kijken naar alternatieven voor het volledig afschaffen van de dividendbelasting.

De nieuwe voorzitter van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs, Bartjan Zoetmulder, plaatst kanttekeningen bij het huidige kabinetsplan, schrijft het FD (€)

Zoetmulder plaatst als eerste belastingspecialist kanttekeningen bij het kabinetsplan. De partner bij advocatenkantoor Loyens & Loeff is sinds 21 juni voorzitter van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs. ‘In de basis is de NOB voor afschaffing, maar wij zeggen tegen het kabinet: kijk naar alle aspecten, ook naar de neveneffecten.’

Foto: Can Pac Swire (cc)

Ierse senaat stemt voor boycot producten kolonisten

13 juli 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Een afwijkend geluid van een EU-lidstaat over de Israëlische bezettingspolitiek.

Het is niet de enige kwestie waarover het moeilijk is binnen de EU eenheid te bereiken, maar wel een van de hardnekkigste: de houding tegenover het conflict tussen Israël en Palestina. In algemene bewoordingen is er nog wel sprake van eensgezindheid inzake de wenselijkheid van een tweestatenoplossing en de onwettigheid van de bezetting van de Westbank, maar als het wat concreter wordt zoals bij reacties op geweldsuitbarstingen of bij de Palestijnse aanvrage van het VN-lidmaatschap is Europa verdeeld en houdt elk land vast aan zijn eigen koers.

De voorkeursbehandeling die Israël dankzij het associatieverdrag met de EU ontvangt wordt echter zelden aangevochten. Ook al worden de bepalingen over de handhaving van mensenrechten regelmatig geschonden. De handel en de samenwerking op wetenschappelijk gebied hebben hebben nog niets te lijden gehad van de toenemende kritiek in Europa op de bezetting, het geweld tegen Palestijnen, de detentie van kinderen etc. Integendeel. De enige maatregel die de EU de afgelopen jaren heeft genomen is de verplichte etikettering van producten die consumenten in staat zouden moeten stellen een keuze te maken Israëls aanwezigheid op de Westbank al dan niet via hun aankopen te steunen.

Waan van de dag

Bijverdiensten Europarlementariërs roepen vragen op

11 juli 2018 , 12:22 , door Jos van Dijk

Transparancy International heeft uitgezocht hoeveel bijverdiensten Europarlementariërs hebben.

Dat blijkt heel wat te zijn, minstens 18 miljoen euro en misschien wel 41 miljoen volgens berekeningen van de onderzoekers. Maar liefst 104 parlementsleden verdienden meer dan €100.000 bovenop hun salaris als parlementslid. Dat roept vragen op over hun onafhankelijkheid, concludeert TI.

In de lijstjes van de meest verdienende parlementsleden staan geen Nederlanders. De overgrote meerderheid zit bij de rechtse partijen, EPP (christendemocraten), ENF (FN en PVV) en EFDD (UKIP en M5S).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

EU beschermt consumenten niet tegen voedselschandalen

10 juli 2018 , 14:00 , door Jos van Dijk

Thilo Bode, directeur van foodwatch International:

“Of het nu gaat om fipronil in eieren, besmette Lactalis-babyvoeding of paardenvlees in runderlasagne: de steeds terugkerende schandalen tonen de fundamentele zwaktes van de EU-levensmiddelenwetgeving aan. Onveilig voedsel is miljoenen keren verkocht aan nietsvermoedende consumenten, de industrie en autoriteiten zijn niet in staat geweest om de distributie van de betreffende producten volledig te traceren, en zelfs als ze de namen van frauduleuze of potentieel schadelijke producten en hun fabrikanten kenden, informeerden ze de burgers niet altijd onmiddellijk – dit moet veranderen.”

De Algemene Levensmiddelenverordening van de EU (Verordening (EG) nr. 178/2002) is in 2001 goedgekeurd als reactie op de BSE-crisis (“gekkekoeienziekte”). De Europese Commissie heeft nu eindelijk een voorstel ingediend om de verordening aan te passen, maar Foodwatch vindt dat volstrekt onvoldoende. Bode:

“De EU is er niet in geslaagd 500 miljoen consumenten in Europa te beschermen tegen gezondheidsrisico’s en misleiding op de voedselmarkt. Erger nog, de Europese Unie doet niets om de situatie te verbeteren, maar blijft in plaats daarvan de belangen van grote voedselconcerns dienen.”

Het rapport van Foodwatch over voedselbescherming in de EU is hier te vinden.

Foto: FNV vakbond (cc)

Persvrijheid onder druk

9 juli 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Volgens Reporters Zonder Grenzen (RSF) kent Nederland in 2018 na Noorwegen en Zweden wereldwijd de meeste persvrijheid. Of ons land die positie komend jaar ook nog zal innemen mag worden betwijfeld. Het aantal aanvallen op een vrije en onafhankelijke pers groeit.

In de toelichting op het klassement wijst RSF op een rapport uit 2017 van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ) ‘Een dreigend klimaat‘. Het onderzoek van Marjolein Odekerken en oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer, gebaseerd op enquetes onder ruim zeshonderd journalisten, laat zien dat meer dan 60% van de journalisten te maken krijgt met bedreigingen. In steeds meer gevallen is dit een reden geweest om een reportage af te breken.

De ernst van de bedreigingen is toegenomen. Journalisten ervaren zowel in Nederland als in het buitenland serieuze bedreigingen zoals bedreigingen van hogerhand. Sommige bedreigingen hebben een georganiseerd karakter. Bedreigingen hebben gevolgen voor de mentaliteit van journalisten (toenemende terughoudendheid en angst) en de manier waarop zij hun werk uitoefenen; ze mijden bepaalde wijken/ locaties en onderwerpen: zelfcensuur als bron van zelfbescherming.

Naast bedreigingen van journalisten noemt RSF de aanvallen van politieke partijen op de rol van de media en de nieuwe bevoegdheden van de geheime dienst die het journalisten moeilijker maken onbespied hun werk te doen.

Foto: Joe Lin (cc)

Pamplona lanceert app tegen aanrandingen

6 juli 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Spaanse vrouwen tegen de machocultuur.

Vandaag begint in de Noord-Spaanse stad Pamplona het feest van Sint Fermin. Met de komende week dagelijks het beruchte ‘stierenrennen’. Zes vechtstieren worden elke morgen door de nauwe straten van Pamplona gejaagd. Duizenden waaghalzen, vooral jongemannen, willen door de stieren voor te blijven hun moed en snelheid bewijzen. De smalle straatjes leiden echter niet zelden tot lelijke valpartijen van de stieren en van de rennende mensen. Het gebeuren trekt elk jaar ongeveer een half miljoen bezoekers. Bij de deelnemers en toeschouwers zijn er geregeld zwaar gewonden en zelfs dodelijke slachtoffers. ’s Middags moeten de stieren aantreden in de plaatselijke arena waar ze na het traditionele gevecht worden afgemaakt. De burgemeester van Pamplona heeft onlangs voorzichtig geopperd het middagprogramma in de toekomst te schrappen. De Dierenrechtenbeweging vecht al jaren tegen het festijn.

Behalve de stieren staat er nog veel meer vertier en folklore op het programma en vooral ook veel eten en drinken. Twee jaar geleden is het feest in opspraak geraakt door een groepsverkrachting van een 18-jarig meisje. De vijf leden van een groep uit Sevilla, die zich La Manada (de roedel) noemt, zijn in april van dit jaar tot negen jaar cel veroordeeld wegens seksueel misbruik. Ze werden echter vrijgesproken van verkrachting. De rechters waren er niet van overtuigd dat de mannen uit Sevilla geweld hadden gebruikt. De uitspraak leidde tot drie dagen van massale demonstraties. De verontwaardiging over de afloop van de zaak steeg onlangs nog verder toen de vijf in afwachting van hun beroepszaak op vrije voeten werden gesteld.

Waan van de dag

Nederland in top vijf belastingparadijzen

4 juli 2018 , 09:55 , door Jos van Dijk

Gezaghebbende studie zet Nederland in top vijf belastingparadijzen, meldt het FD (€)

De studie van drie vooraanstaande economen heet ‘The Missing Profits of Nations’

Zij stellen dat een kleine 10% van de winst die multinationals wegsluizen om belasting te ontlopen, in Nederland terechtkomt. Hiermee staat Nederland in de top 5 van de belastingparadijzen.

Op basis van nieuwe macro-economische data becijferen de onderzoekers als eersten dat internationale ondernemingen bijna 40% van de winsten die zij buiten hun thuisland behalen, op papier verschuiven naar belastingparadijzen. Zo verdween in 2015 ruim $600 mrd aan winsten die multinationals kunstmatig verplaatsten.