Čaputová is nieuw in de politiek, eerder gelauwerd voor acties tegen het illegaal dumpen van bedrijfsafval en verder bekend als verdediger van LGBT-rechten. Op de achtergrond speelt nog steeds de verontwaardiging over de moord op de journalist Jan Kuciak en zijn vriendin, vorig jaar februari. Meer achtergrond hier.
OPINIE - Hoe gaat het Europees parlement er uit zien als de Britten contrecoeur mee moeten doen met de verkiezingen eind mei?
Als premier Theresa May er niet alsnog in slaagt haar Brexit-deal over de streep te krijgen (en daar ziet het niet naar uit), en een no-deal kan worden vermeden zit er niets anders op dan het VK een verlenging van de procedure te gunnen tot na de Europese verkiezingen. Dan moeten de Britten op 23 mei weer naar de stembus voor een parlement waar ze in meerderheid niets mee te maken willen hebben. Dat wordt een ramp, schrijft Stephen Collins in de Irish Times, als we weten dat ook uit andere landen flinke delegaties zullen komen die de EU graag zo veel mogelijk willen ondermijnen. De obstructie die we de afgelopen vijf jaar hebben gezien van de kant van UKIP zal zich vermenigvuldigen door het optreden van Franse, Duitse en Italiaanse nationalisten, om nog maar niet te spreken van de Hongaarse partijgenoten van Orbán en de Poolse afgevaardigden van PiS.
De voorzitter van de EU-raad, Donald Tusk, pleitte deze week in het Europees Parlement voor een verlenging in de hoop dat de Britten terug willen komen op hun besluit om uit te treden. Hij verwees naar de bijna zes miljoen mensen die de petitie hebben getekend om het beroep op artikel 50 (de aankondiging van de uittreding) te herzien en de miljoen demonstranten die zaterdag in Londen tegen de Brexit demonstreerden. Brexit-aanjager Nigel Farage, nog een paar weken Europarlementslid, repliceerde Tusk met de vraag aan zijn collega’s in het EP: Willen jullie me hier echt straks weer terugzien? Een massaal ‘Nee’ was het antwoord. “Well, there we are!” concludeerde Farage.
OPINIE - Burgerschapsonderwijs verdient beter.
Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zien we een terugtredende overheid. Den Haag decentraliseert en laat steeds meer taken over aan zelfstandige organisaties in onderwijs, zorg en alle andere terreinen die voorheen door het Rijk werden bestierd. Het leidend principe is ontleend aan de markteconomie. Publieke voorzieningen moeten zich gedragen als bedrijven die de wetten van vraag en aanbod en onderlinge concurrentie volgen. Over de effectiviteit van die marktwerking in de publieke sector bestaan intussen grote twijfels, zelfs bij de regering, maar daar wil ik het hier niet over hebben.
Er zijn namelijk ook initiatieven van de overheid waarbij ik me afvraag of enige terughoudendheid niet beter zou zijn geweest. Een voorbeeld is de oproep van staatssecretaris Paul Blokhuis (ChristenUnie) aan boekhandelaar Bol.com om de etalage anders in te richten. ‘Het kabinet wil dat internetwinkel Bol.com stopt met de prominente verkoop van niet-wetenschappelijke boeken die pleiten tégen vaccinatie van kinderen’, schrijft het AD. ‘En zelfs volledige verbanning uit het assortiment dient bespreekbaar te zijn.’ De staatssecretaris beseft dat hij de internetwinkel niet kan opdragen bepaalde boeken niet te promoten of te verkopen, maar als Bol.com geen gehoor aan de oproep geeft, wil hij met het bedrijf gaan praten. Dat Blokhuis zich zorgen maakt over de invloed van vooringenomen publicaties die er toe kunnen leiden dat de vaccinatiegraad tot een gevaarlijk niveau daalt kan ik me voorstellen. Maar de suggestie dat de staat zich zou kunnen gaan bemoeien met de inrichting van een boekhandel vind ik wel verontrustend. Hoe ver kan dat gaan? Er zijn wel meer risicovolle onderwerpen waarover leugens en onzin welig tieren op het net. Gaat minister Wiebes nu ook in gesprek met Google over de invloed van ontkenners van klimaatverandering?
Nederland ontzegt andere EU-landen zo’n 11,2 miljard euro aan belastinginkomsten.
En daarom heeft het Europees Parlement Nederland dinsdag toegevoegd aan een lijst met in totaal zeven EU-landen die “eigenschappen vertonen van belastingparadijzen” en volgens het parlement “agressieve belastingplanning faciliteren”. De andere landen op de lijst zijn België, Cyprus, Hongarije, Ierland, Luxemburg en Malta.
“Regels moeten met de tijd mee, maar wat op tafel ligt ondergraaft de digitale stappen die we tot nu toe hebben ondernomen. Een dergelijke ´innovatie´ maakt het internet kapot”
Zegt GroenLinks Europarlementslid Judith Sargentini. Vandaag heeft het parlement gestemd over de omstreden nieuwe regels voor het auteursrecht. Met de omstreden artikelen 11 (‘linktax’) en 13 (uploadfilter). De nieuwe richtlijn is aangenomen met 348 tegen 278 stemmen.
“Natuurlijk moeten we ervoor zorgen dat de makers van online content, zoals artiesten en journalisten, genoeg betaald krijgen voor hun werk.” Maar de huidige plannen voor strenge regulering van het ‘recht’ om te linken, en een uploadfilter, gaan Sargentini te ver. “Staan er op Twitter straks nog memes op basis van televisiebeelden van het Wereldkampioenschap Voetbal? Of mag je nog linken naar een krantenartikel online? Dat is maar zeer de vraag.”
Sargentini: “Het risico bestaat dat de online platforms het filter veel strenger instellen dan noodzakelijk is om veilig te zijn. Daarnaast zijn uploadfilters foutgevoelig waardoor geblokkeerd kan worden wat wel wettelijk is toegestaan. En dat gaat gevolgen hebben voor memes, parodieën of content die wel legaal is maar lijkt op auteursrechtelijk materiaal.”
“Het is hoog tijd dat grote digitale platforms als Facebook en Google een licentieovereenkomst sluiten met uitgevers en artiesten. Dan komt het geld dat deze platforms met advertenties verdienen terecht daar waar het hoort: bij de makers.”
Maar Sargentini waarschuwt dat we met deze voorstellen het kind met het badwater dreigen weg te gooien. “Toen Spanje eerder strenge regels voor linken naar nieuwsberichten opstelde, besloot Google simpelweg om de Spaanse markt te verlaten en daalde de bezoekerscijfers van krantenwebsites dramatisch.”
ELDERS - Een links-liberale verkiezingsoverwinning in Oost-Europa.
Slowakije ligt tussen Polen en Hongarije, twee EU-lidstaten die zich in illiberale richting ontwikkelen. Vorige week heeft het land laten zien dat er in de regio ook nog steeds gewone liberalen te vinden zijn. Zuzana Čaputová, een juriste die zich sterk heeft gemaakt voor de bestrijding van corruptie won met overmacht de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Čaputová is nieuw in de politiek, eerder gelauwerd voor acties tegen het illegaal dumpen van bedrijfsafval en verder bekend als verdediger van LGBT-rechten. Op de achtergrond speelt nog steeds de verontwaardiging over de moord op de journalist Jan Kuciak en zijn vriendin, vorig jaar februari (foto). De moord leidde tot de grootste demonstraties in Slowakije sinds de onafhankelijkheid en het aftreden van de sociaaldemocratische premier Robert Fico. Vlak voor de verkiezingen werd bekend gemaakt dat justitie de vooraanstaande zakenman en multimiljonair Marián Kočner als opdrachtgever voor die moord verantwoordelijk houdt. Kuciak was hem op het spoor gekomen in een corruptiezaak. Čaputová was Kočner eerder ook al eens tegengekomen in een rechtszaak.
Tweede ronde
Čaputová moet het volgende week in de tweede ronde opnemen tegen Maroš Šefčovič, een van de vice-presidenten van de Europese Commissie. Hij wordt gesteund door de sociaaldemocratische partij SMER, die nog steeds in de regering zit. In de eerste ronde kreeg Šefčovič slechts 18.7% van de stemmen tegen Čaputová 40,6%. Maar hij zou haar alsnog kunnen verslaan als hij de stemmen krijgt van de andere kandidaten, waaronder voormalig justitieminster Stefan Harabin (14,4%) en de kandidaat van een extreemrechtse partij Marian Kotleba (10,6%). Zowel Šefčovič als Harabin en Kotleba proberen nu de liberale, pro-westerse Čaputová weg te zetten als extreem-links. In de meest recente verkiezingspeiling gaat ze ondanks dat aan kop met 60,5 % van de stemmen.
ELDERS - Na Polen en Hongarije dreigt nu ook Roemenië in conflict te komen met de EU.
In de aanloop naar de Europese verkiezingen in mei komen er uit de kringen van de Roemeense regeringspartij PSD steeds vaker eurosceptische geluiden. Kritiek op de aanpak van corruptie en tekortkomingen in het functioneren van de rechtsstaat wijst de PSD botweg af. De keuze van het Europese Parlement voor het voormalig hoofd van het Roemeense anti-corruptiebureau DNA Laura Kovesi als kandidaat voor de nieuwe functie van Europees Openbaar Aanklager wordt fel bestreden. Kovesi is inmiddels zelf onderwerp van een strafzaak waarin ze beschuldigd wordt van omkoping, ambtsmisbruik en valse getuigenissen.
De koers van de PSD heeft inmiddels geleid tot problemen in de eigen rangen. Corina Creţu, EU-commissaris voor regionale ontwikkeling heeft haar lidmaatschap opgezegd en staat nu op de lijst van oud-premier Ponta (ex-PSD). Ook Europarlementariërs van de liberale coalitiepartij van de PSD sluiten zich aan bij Ponta’s Pro Romania. PSD-Justitieminister Tudorel Toader, die Kovesi vorig jaar ontsloeg en vervolgens ook nog haar baas Augustin Lazar, heeft nu zelf ook het vertrouwen van zijn partij verloren.
Roemenië, dat op dit moment het wisselende voorzitterschap van de EU vervult, wordt met deze PSD na Polen en Hongarije het derde Oost-Europese zorgenkind voor de EU. En in dit geval met name ook voor de Europese Sociaaldemocraten.
RECENSIE - Waar gaat het heen met deze wereld?
Historicus en journalist Addie Schulte (1965) schreef een boek over doemdenken als reactie op actuele kwesties zoals migratie, klimaatverandering, neoliberalisme en robotisering. Hij is er aan begonnen, zoals hij zelf zegt ‘uit verbazing over de grote rol van doembeelden in het denken over de toekomst.’ Hij heeft niet de pretentie die beelden te bestrijden. Zijn doel is meer ze te beschrijven en te analyseren. Ook als er niets van klopt kan een doemscenario invloed hebben op het handelen, denken en voelen van mensen.
Ongeacht het onderwerp ziet Schulte in neergangstheorieën dezelfde ingrediënten (p.12): er gaat iets fundamenteel mis, dat kun je nu al zien, belangrijke waarden worden bedreigd en als de ontwikkeling niet gekeerd wordt komt een zinvol leven op de tocht te staan. Veel mensen willen de bedreiging niet erkennen, dat leidt tot allerlei spanningen. Maar het blijft een ontwikkeling die door mensen in gang is gezet en die dus ook door mensen gekeerd kan worden. Een betere toekomst blijft mogelijk. Veel doemscenario’s worden dan ook gekoppeld aan een positief toekomstbeeld. Angst en hoop liggen dichtbij elkaar.
De strijd om de toekomst verwijst naar een ideeënstrijd over de betekenis van het heden voor de toekomst. We krijgen dankzij Schultes belezenheid een mooi en prettig leesbaar overzicht van ideeën van een reeks van min of meer bekende publicisten en opinieleiders over thema’s die pakweg de afgelopen dertig jaar een belangrijke rol hebben gespeeld in het maatschappelijk debat. Een ‘feest der herkenning voor Sargassolezers’ durf ik wel te zeggen. Theorieën zou ik het niet allemaal willen noemen. Eigenlijk gaat het meer om ideologieën. En beschouwingen over ideologieën.
According to the deal found, whistleblowers will be protected if they report directly to regulators or if they report internally and externally but no appropriate action was taken in response to the report within three months for internal reporting or three to six months in the case of reporting to regulators.
Dit schrijft de Duitse Groene Europarlementariër Sven Giegold die zich de afgelopen jaren hard heeft gemaakt voor een effectieve bescherming van klokkenluiders. Het gisteren bereikte akkoord tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten betekent dat Duitsland en Frankrijk hebben afgezien van hun eis om klokkenluiders alleenbescherming te bieden als zij eerst intern rapporteren.
Ondanks een in oktober 2018 afgekondigd beleid om geen wapens meer te leveren aan Saoedi-Arabië, Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), vanwege hun betrokkenheid bij de oorlog in Jemen.
COLUMN - Moet Europa zich nog langer laten gijzelen door de Britten?
Deze week vindt in het Britse Lagerhuis het lang verwachte vervolg plaats van de Brexit-soap. Dinsdag is er een stemming over dezelfde Brexitdeal die in januari met een grote meerderheid is afgestemd. Als dat opnieuw gebeurt, wat iedereen verwacht, volgt woensdag nog een kans voor de voorstanders van een no-deal vertrek van het VK uit de EU. Ook daarvoor zal geen meerderheid te vinden zijn. Op donderdag zal May dan naar alle waarschijnlijkheid een voorstel indienen om in Brussel uitstel van de uittredingstermijn te vragen.
Speculaties over de afloop zijn er genoeg. Uitstel wint het waarschijnlijk bij de bookmakers. Maar dan? Hoe lang moet dat uitstel duren? Is er enige kans dat er na zoveel pogingen tot overeenstemming op een later tijdstip wél een oplossing wordt gevonden voor de backstop? Wat zijn verder de opties na 29 maart: een nieuw referendum? Moeten de Britten eind mei alsnog naar de stembus voor de Europese Verkiezingen?
VVD-prominent Frits Bolkestein, oud-Eurocommissaris, verwacht ‘uitstel, uitstel en uiteindelijk afstel’, zei hij zaterdag in Trouw in een interview over zijn laatste boek. “Ik zie het er nog steeds niet van komen. Groot-Brittannië verkeert in een unholy mess. Ze zijn met niets bezig behalve zichzelf.” Moet de rest van Europa daar dan eindeloos op blijven wachten?
NIEUWS - EU-lidstaten dreigen een belangrijke drempel op te werpen bij de bestrijding van fraude en corruptie.
Zonder klokkenluiders zouden we niets weten over lucratieve belastingdeals met Luxemburg (LuxLeaks), het misbruik van belastingparadijzen, Dieselgate en vele andere voorbeelden van gesjoemel, corruptie, fraude en misdaden in het bedrijfsleven en bij de overheid. De bescherming van klokkenluiders heeft een groot publiek belang. Zonder garanties dat klokkenluiders zelf geen nadelige gevolgen van hun rapportage ondervinden hebben bedrijven vrij spel. Veel pogingen van werknemers om onrecht te openbaren eindigen in persoonlijke drama’s. En pogingen van wetgevers om hen meer bescherming te bieden oogsten slechts een bescheiden succes.
Een Europese richtlijn voor de bescherming van klokkenluiders is nu in het laatste stadium van de besluitvorming. Deze week is het niet gelukt de besluitvorming af te ronden omdat met name Frankrijk en Duitsland aandringen op een sterk verzwakt compromis. Beide landen willen dat de klokkenluider verplicht wordt wetsovertredingen altijd eerst binnen het bedrijf aan te kaarten. Het Europees Parlement verzet zich tegen deze verplichting. Het Parlement heeft het oorspronkelijke voorstel van de Commissie in november aanzienlijk aangescherpt door de drempels voor klokkenluiders om naar buiten te treden te verlagen. Dat gebeurde met steun van de sociaaldemocratische fractie in het EP. Pikant is dat de Duitse sociaaldemocratische minister van Justitie Katarina Barley, die voor de SPD de lijst aanvoert bij de Europese verkiezingen, een van de belangrijkste dwarsliggers is voor een effectieve bescherming van de klokkenluiders in de nieuwe regeling.