Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: Bas Bogers (cc)

Het demonstratierecht verdient meer steun

12 september 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - ‘Grondrechten gelden ook voor aanhangers van IS’ schrijft de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Groningen boven een bericht over de promotie van Berend Roorda over het demonstratierecht in Nederland. Een intrigerende kop voor juristen. Gelden grondrechten dan niet per definitie voor iedereen? Waarom moet dit nog zo expliciet gesteld worden?

Roorda heeft uitgebreid studie gemaakt van de toepassing van het demonstratierecht in Nederland. Hij heeft ook vergelijkingen gemaakt met omringende landen. Nederland doet het over het algemeen goed, is zijn conclusie. De overheid houdt zich hier aan de wet die stelt dat zij zich voorafgaand aan een demonstratie niet mag bemoeien met de inhoud van de demonstratie. Beperkingen zijn uitsluitend mogelijk met een beroep op de verkeersveiligheid, de volksgezondheid of de openbare orde. Duitsland is bijvoorbeeld veel strenger als het gaat om rechtsextremistische demonstranten. Maar ook hier valt er nog wel wat te verbeteren, volgens Roorda.

Het principe is goed, de toepassing is niet altijd vlekkeloos. In de afgelopen jaren heb ik op mijn blog tal van gevallen van beperkingen van het demonstratierecht beschreven zoals hier, hier, hier, en hier om een paar voorbeelden te noemen.

Dat een bericht over grondrechten de kop meekrijgt dat ze ook gelden voor IS-aanhangers wijst op de gebrekkige acceptatie van het verbod van de overheid om inhoudelijk in te grijpen bij openbare uitingen. Er zijn, schat ik, ook in Nederland nog genoeg mensen te vinden die bepaalde uitingen maar al te graag uit de openbare ruimte zouden willen bannen omdat ze niet stroken met hun eigen opvattingen, hun geloof of hun gevoel voor zedelijkheid. En om hen niet voor het hoofd te stoten zijn burgemeesters gaarne bereid om met een beroep op de openbare orde of de verkeersveiligheid bepaalde uitingen te weren en zo de demonstratievrijheid in de praktijk te beperken.

Foto: Aleks Grynis (cc)

De waarheid over Smolensk

9 september 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Nationalistisch Polen kan zijn hart ophalen aan de film ‘Smolensk’ over het vliegtuigongeluk in Rusland in 2010 waarbij de Poolse president Lech Kaczynski, zijn vrouw en 94 regeringsfunctionarissen omkwamen.

President Duda, premier Szydlo, partijvoorzitter Jaroslav Kaczynski, de tweelingbroer van Lech, en vele andere prominenten van de regerende Partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) woonden deze week in het Poolse nationale theater de première bij van een film die de waarheid over het vliegtuigongeluk van zes jaar geleden moet laten zien: het was een aanslag. De film, die eindigt met een explosie in het toestel van de Poolse luchtmacht dat een hoge regeringsdelegatie vervoerde, is gebaseerd op het onderzoek van een commissie van PiS-parlementariërs die twee jaar geleden al tot de conclusie kwam dat er sprake was van een samenzwering. Dat is in strijd met eerdere Poolse en Russische onderzoeken die uitwezen dat het ongeluk het gevolg was van slechte weersomstandigheden (dichte mist) en fouten van de verkeersleiding op het militaire vliegveld van Smolensk en/of van de Poolse piloten van de Tupolev. De Russen hebben alle verantwoordelijkheid van de hand gewezen.

De Poolse minister van Defensie Antoni Macierewicz heeft nu aangekondigd cockpitgesprekken openbaar te maken die nieuw licht op de zaak zullen werpen. Volgens Macierewicz, die een nieuwe onderzoekscommissie van de PiS-regering leidt, zitten de Russen achter het grootste vliegtuigongeluk in de Poolse geschiedenis. Om dat aan te tonen heeft hij in juni alle lichamen van de omgekomen passagiers weer laten opgraven. Nu het kabinet de posten van hoofdaanklager en minister van Justitie heeft samengevoegd, heeft de partij het nieuwe onderzoek stevig in de hand, schrijft de NRC.

Foto: Joe Goldberg (cc)

Zwitserse wapenlobby keert zich tegen Europese regelgeving

2 september 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Nieuwe regels voor de wapenhandel stuiten op Zwitserse tradities. De vrijheid om een vuurwapen te bezitten staat ook in Europa ter discussie.

Het Europese Parlement moet binnenkort beslissen over nieuwe regels voor de aankoop, de handel en het bezit van persoonlijke vuurwapens. Het is een reactie op de recente aanslagen in Parijs en Brussel. De nieuwe regels zullen ook gaan gelden in landen die zijn aangesloten bij het Verdrag van Schengen dat de open grenzen binnen de EU regelt, zoals Zwitserland. De voorstellen voor beperking van het privé-wapenbezit betroffen aanvankelijk onder andere een verplichte medisch-psychologische keuring eens in de vijf jaar, het lidmaatschap van een erkende schietvereniging en regelmatige training.

In Zwitserland is onrust ontstaan over de nieuwe regels, alhoewel Justitieminister Simonetta Sommaruga deze zomer na een bezoek aan Brussel zei dat het allemaal wel in orde zal komen. Veel Zwitsers hechten nog aan het bezit van een wapen dat ze na hun militaire dienst mee naar huis mogen nemen. Het privé-wapenbezit in Zwitserland wordt geschat op 45 per 100 inwoners. Het land staat daarmee op de derde plaats in een lijst van 178 landen. Ter vergelijking: Nederland telt nog geen vier privé-wapens op 100 inwoners. Zwitserse veteranen, jagers, verzamelaars en hobbyisten zetten zich binnen het verband van hun vereniging proTell (de naam verwijst naar Wilhelm) in voor een vrij wapenbezit. Er wordt al gedacht over een referendum. ‘Als er een conflict ontstaat met Europese regels, dan moet de Zwitserse soevereiniteit voorop staan’, zegt Blocher, vicevoorzitter van de conservatieve SVP, de grootste partij in Zwitserland. ‘Desnoods zeggen we het Schengen Verdrag op’.

Waan van de dag

Apple moet 13 miljard achterstallige belasting betalen

30 augustus 2016 , 12:22 , door Jos van Dijk

De belastingafspraken in Ierland met Apple zijn in strijd met EU-regels.

Foto: Keith Bacongco (cc)

Duterte praat met rebellen

30 augustus 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

NIEUWS - De nieuwe president van de Filippijnen voert niet alleen een oorlog tegen drugs. Hij heeft ook de vredesonderhandelingen met communistische rebellen hervat.

Crimefighter Rodrigo Duterte (71) won in mei de presidentsverkiezingen vooral dankzij de steun van het armste deel van de Filippijnse bevolking voor zijn aanpak van de drugshandel die het land al jarenlang ontwricht. Sinds Duterte’s aankondiging van een onverbiddelijke oorlog tegen de drugs zijn al 1900 moorden op druggebruikers en drugshandelaren geteld. Die melden zich nu uit vrees voor schietgrage politie en doodseskaders vrijwillig bij inmiddels overvolle gevangenissen. Duterte maakte begin deze maand de namen openbaar van ruim 150 politici, rechters, militairen en politie-officieren die betrokken zijn bij drugshandel. Hij heeft beloningen uitgeloofd voor het ontmaskeren van corrupte politiechefs.

Duterte breekt ook met het beleid van zijn voorgangers door de onderhandelingen met de communistische rebellen van het Nationaal Democratisch Front (NDFP) weer op gang te brengen. In Oslo hebben besprekingen van regeringsvertegenwoordigers met het NDFP vorige week geleid tot overeenstemming over verdere onderhandelingen die moeten leiden tot een vredesregeling. Aan de besprekingen wordt deelgenomen door in Nederland verblijvende Filippijnse ballingen waaronder Luis Jalandoni, de voorzitter van het NDFP en zijn adviseur professor José Maria Sison. In een gezamenlijke verklaring hernieuwden beide partijen allereerst oude overeenkomsten uit de jaren negentig die achtereenvolgende Filippijnse regeringen sindsdien hadden genegeerd. Een lastig punt daarbij was dat een lijst met namen van mensen die een veiligheidsgarantie hadden gekregen niet kon worden hersteld omdat gegevens verloren zijn gegaan toen de Nederlandse politie op verzoek van de Filippijnen in 2007 een inval deed bij een van de ballingen in Utrecht. Het NDFP krijgt drie maanden de tijd de lijst te herstellen. Daarnaast binden beide partijen zich aan een staakt-het-vuren en wordt er gewerkt aan de vrijlating van politieke gevangenen. Daarvoor zal het parlement eerst nog toestemming moeten geven.

Foto: fotdmike (cc)

Europese wapens ongehinderd richting oorlogsgebieden in het Midden-Oosten

26 augustus 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Landen die vluchtelingen uit oorlogsgebieden in het Midden-Oosten weigeren op te nemen leggen geen beperkingen op aan de wapenexport richting de brandhaarden die de vluchtelingenstroom in stand houden.

Onderzoeksjournalisten van het Balkan Investigative Reporting Network hebben in samenwerking met het Organized Crime and Corruption Reporting Project de wapenhandel vanuit acht Europese landen onderzocht. Ze komen tot een cynische conclusie. In de afgelopen vier jaar is er voor 1,2 miljard euro aan wapens uit Kroatië, Tsjechië, Servië, Slovakije, Bulgarije, Roemenië, Bosnië en Hercegovina en Macedonië verscheept naar Saoedi-Arabië, Jordanië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije, landen die de belangrijkste wapenleveranciers zijn voor Syrië en Jemen. De wapens zijn herkend op foto’s en video’s van strijders van alle partijen in Syrië. De onderzoekers identificeerden afgelopen jaar 68 vluchten met wapens vanaf Centraal- en Oost-Europese luchthavens richting het Midden-Oosten. Vluchtelingen die in omgekeerde richting een veilig heenkomen zoeken voor het oorlogsgeweld wordt op de meest gruwelijke wijze de weg versperd.

De Bulgaarse minister Loukarsky heeft de beschuldiging van de hand gewezen dat zijn land de oorlog in Syrië mede mogelijk maakt. Bulgarije houdt zich aan de internationale verdragen over de wapenhandel, zei hij bij de opening van een nieuwe productielijn in de wapenfabriek VMZ Sopot, een staatsbedrijf waar hij zelf de eindverantwoordelijkheid voor draagt.

Waan van de dag

CETA onder vuur

25 augustus 2016 , 15:02 , door Jos van Dijk

In Duitsland worden nieuwe demonstraties voorbereid tegen TTIP en CETA.

CETA, het vrijhandelsverdrag van de EU met Canada, dat gezien wordt als een oefening voor het omvangrijke vrijhandelsverdrag TTIP met de VS wordt dit najaar actueel. Europese regeringen gaan zich er naar verwachting in oktober over uitspreken, waarna de ondertekening op 27 oktober zou kunnen plaatsvinden. Het is bepaald nog niet zeker dat alle regeringen er mee in zullen stemmen, zo bleek uit onlangs uitgelekte notulen. Drie landen, België, Roemenië en Bulgarije, hebben nog bezwaren. De regeringsleiders zullen ook een beslissing moeten nemen over een voorlopige invoering van delen van het verdrag in afwachting van ratificatie door het Europarlement en de nationale parlementen. Maar over de voorlopige invoering, waar Canada zeer aan hecht, zijn de EU-lidstaten het ook niet eens. De Duitsers gaan 17 november de straat op tegen CETA en TTIP.

Foto: Tobias Van Der Elst (cc)

Noorwegen gaat benzineauto verbieden

19 augustus 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De grootste olieproducent in Europa neemt afscheid van diesel en benzine als brandstoffen voor vervoermiddelen

De centrum-rechtse regering van Noorwegen heeft een opmerkelijk groen Transportplan gepubliceerd. Vanaf 2025 moeten alle nieuwe personenauto’s, stadsbussen en kleine vrachtwagens elektrisch zijn. Vijf jaar later moet ook 75 procent van de nieuwe vrachtwagens en lange afstandsbussen zonder fossiele brandstoffen kunnen rijden. Ook veerboten zullen overgaan op nieuwe energiebronnen. Het doel is om in 2030 een reductie van 50% van CO2 uitstoot via transportmiddelen te bereiken. Voor energiezuinige auto’s komen er gereduceerde toltarieven en blijven belastingvoordelen gehandhaafd. Het plan voorziet voorts in uitbreiding van het spoorwegnet, prioriteit voor openbaar vervoer, (snel)fietsen en wandelen. De kustweg E39 moet in 2035 zonder veerboot gereden kunnen worden. De maximaal toegestane snelheid zal nergens boven de 110 km per uur uitkomen.

Het ambitieuze plan lag al sinds april op tafel in het Noorse parlement, maar nu hebben verscheidene politieke partijen bekendgemaakt ermee in te gaan stemmen. Olieproducent Noorwegen blijft hiermee koploper in Europa bij de reductie van het gebruik van fossiele brandstoffen voor het transport. Momenteel is al meer dan 15 procent van alle auto’s op de Noorse wegen elektrisch, een record in Europa.

Foto: Hendrik Ploeger (cc)

Fossielvrij beleggen

22 juli 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Europese steden gaan verder dan nationale regeringen en de EU bij het terugdringen van fossiele energie.

De stad Stuttgart heeft deze week besloten niet langer te beleggen in de fossiele industrie. De stad trekt investeringen terug uit zo’n 75 beursgenoteerde bedrijven, die betrokken zijn bij de exploitatie van kolen, gas of schaliegas, waaronder EnBW, EON, RWE, BASF en Bayer. Stuttgart volgt hiermee het beleid van andere Duitse steden, zoals Münster en Berlijn.

De Gemeenteraad van Stockholm heeft vorige maand ook al afscheid genomen van beleggingen in olie en gas. Het is een deel van de plannen die Stockholm sinds 2014 heeft gemaakt om de stad fossielvrij te maken. Een ander onderdeel is de hele gemeentelijke organisatie fossielvrij te maken in 2030. Stockholm had eerder al investeringen in de tabaksindustrie, alcoholische dranken, pornografie en wapens in de ban gedaan. Op initiatief van de Groenen, de een na grootste partij in het stadsbestuur, en met de steun van de milieubeweging zijn daar nu fossiele brandstoffen aan toegevoegd.

Volgens Fossil Free Europe was Oslo eind vorig jaar de eerste stad ter wereld die een einde maakte aan investeringen in fossiele brandstoffen. Een niet onbelangrijk teken in Noorwegen, een land dat leeft van olie en gas. Fossiele brandstoffen gaan tot het verleden behoren, zei een woordvoerder van de Noorse milieubeweging. Lan Marie Nguyen Berg, van de Noorse Groenen in Oslo, verdedigde de maatregel ook uit financieel oogpunt. Met investeringen in fossiele brandstoffen lopen we een steeds groter risico dat we straks onze pensioenen niet meer kunnen uitbetalen.

Foto: Seth Frantzman (cc)

De Europese publieke opinie over vreemdelingen

15 juli 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ONDERZOEK - Immigratie zou het belangrijkste motief geweest zijn voor de Brexitstemmers. Nationalisme steekt overal de kop op in Europa. Wordt vreemdelingenhaat dominant in de Europese publieke opinie?

Het Amerikaanse Pew Research peilt al jaren de publieke opinie in Europa over tal van onderwerpen. Dit voorjaar is onderzocht hoe inwoners van verschillende Europese landen denken over vluchtelingen, immigratie en andere culturen. De uitkomsten geven te denken.

Zo is het aantal Britten dat vindt dat het land er op vooruit gaat met een grotere diversiteit aan inwoners net iets groter dan het aantal dat meent dat het allemaal slechter wordt (33 resp. 31 %; 34% maakt het niet uit). In Griekenland en Italië zijn mensen aanmerkelijk negatiever over diversiteit. Griekenland valt op door het hoge aantal mensen met een ongunstig oordeel over Joden ( 57%). Italianen oordelen in meerderheid negatief over Roma (82%) en Hongaren hebben de grootste hekel aan moslims (72%). Landen met een grotere moslimbevolking oordelen in meerderheid positief over deze bevolkingsgroep: Frankrijk 67%, Duitsland 65%, Verenigd Koninkrijk 63% en Nederland 60%. De aantallen die overwegend ongunstig oordelen over moslims blijven echter onverminderd hoog (Nederland 35%). In de meeste landen wordt de kans op aanpassing van de moslimbevolking aan de nationale cultuur wel hoger ingeschat dan in onderzoeken in voorafgaande jaren. De scores voor Nederland op dit punt stegen sinds 2005 van 31% naar 42%, Duitsland steeg van 9% naar 32%.

Waan van de dag

‘Privacy Shield’ van de EU voldoet niet aan Europese maatstaven

12 juli 2016 , 21:43 , door Jos van Dijk

Nieuwe regels voor privacybescherming in het dataverkeer tussen de EU en de VS deugen nog steeds niet.

Vorig jaar heeft het Europese Hof de afspraken over Europees-Amerikaans dataverkeer verworpen omdat ze niet voldeden aan Europese maatstaven. Er moest een alternatief worden gevonden voor de Safe Harbor regels. Het nieuwe Privacy Shield voldoet nog steeds niet om een aantal redenen. De voornaamste is dat het principe wordt geschonden dat privégegevens uitsluitend worden gebruikt voor het doel waarvoor mensen ze afstaan. De nieuwe overeenkomst tussen de EU en de VS laat formules toe als: we use your data for all services we may provide to you and others.

Waan van de dag

Obama doet het met drones

8 juli 2016 , 12:12 , door Jos van Dijk

President Obama is verantwoordelijk voor een nog nooit vertoonde massale inzet van drones.

Obama beroept zich op het afbreken van de oorlogen in Afghanistan en Irak. Maar de oorlog is -zonder al te veel ophef- gewoon doorgegaan met drones. In deze infographic laten onderzoeksjournalisten zien hoeveel aanvallen met drones de VS inmiddels hebben uitgevoerd in Pakistan, Afghanistan, Jemen en Somalië. Veel te veel drone-aanvallen hebben onschuldige burgers gedood.