Overzicht

GB Publiekrecht en Politiek

41 Artikelen
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Maurice (cc)

Indië-weigeraars kunnen om ‘amnestiewet’ vragen

, door

ACHTERGROND - Rechtspraak is uit de aard der zaak retroperspectief. Het is daarom zo kwetsbaar voor het grote gelijk van achteraf, de laatste tijd bekwaam aangevoerd door advocaat Zegveld. Terwijl we stevig geld uitgeven aan een Canon, een Nationaal Museum en aan de herdenking van tweehonderd jaar Koninkrijk, bladert zij juist terug naar de zwarte bladzijden van onze geschiedenis.

En die zijn er genoeg. Binnenkort zal ze de inval van de Romeinen in Friesland wel voorleggen aan het Internationaal Gerechtshof, en naar het schijnt voldeed de Tiendaagse Veldtocht ook niet aan het Handvest van de Verenigde Naties. Wat daar verder allemaal van zij; ze creëert in ieder geval interessante jurisprudentie. Getuige ook weer de meest recente loot aan de stam: de weigering van de Hoge Raad om de strafzaken tegen Indië-weigeraars te heropenen.

Om een strafzaak heropend te krijgen, moet een zogenaamd ‘novum’ gesteld en aangenomen worden: als iemand anders bekent het misdrijf te hebben gepleegd waar jij voor vastzit, bijvoorbeeld. Meester Zegveld betoogde dat de gewijzigde rechtsopvatting ten aanzien van Indië-weigeraars ook iets nieuws was. Dat is knap gevonden. Zou de Hoge Raad daarin meegaan, dan zou er een behoorlijke deuk in de rechtszekerheid worden geslagen of, in potjeslatijn, aan het beginsel van lites finiri oportet geknaagd. Het zou een regelrechte oproep aan iedereen zijn om eens goed na te denken of hij niet ooit voor naaktlopen is veroordeeld of een boete heeft gekregen op een stukje snelweg waar je naar huidige rechtsopvatting inmiddels wel 130 kilometer per uur mag rijden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wie gaat Senaat voorzitten?

, door

ANALYSE - Zo vlak voor het reces is er nog een laatste ronde in het mooie gezelschapsspel ‘wie wordt het’. Wie zal straks de voorzittershamer overnemen van Fred de Graaf?Er zijn een aantal spelregels: een geslaagde gooi naar de stoel is namelijk een gelukkige samenloop van omstandigheden.

Allereerst moet je het zelf willen. Dat is lang niet altijd het geval, omdat het wel een voltijdsbaan is. Een succesvolle hoogleraar internationaal recht, zoals prof. Schrijver, staat anders tegen het idee vijf dagen per week op het Binnenhof te bivakkeren, dan iemand die toch nog wachtgeld zit te toucheren, zoals Guusje Ter Horst. Hier speelt ook een risico: het prof. Akkermans-effect. Wie te graag wil, schakelt zichzelf daarmee uit. Waar dat precies aan ligt, en of het terecht is, doet hier niet ter zake. Het werkt simpelweg zo. Om die reden loopt Van der Linden gevaar. Het is publiek geheim dat zijn vertrek als Senaatsvoorzitter maar half vrijwillig was. Waarom precies, en of dat terecht is, doet hier niet ter zake. Het was simpelweg gewoon zo. Een dergelijk enthousiasme voor de functie is gevaarlijk. Gelukkig heeft hij zijn eigen vertrek destijds dichtgesmeerd met een verhaal over zijn hoge leeftijd. Daar kan Van der Linden ook vrij moeilijk van terug komen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het terechte offer van Fred de Graaf

, door

ANALYSE - Volgens de wetten van het politieke drama gaat eerst alle aandacht naar de krachten die tegen iemand samenspannen. Als er niets gebeurt, loopt het verhaal weer leeg. Als een aanval wel lukt, kantelt het momentum naar inkeer en zuivering. Vrienden van het slachtoffer nemen over: was dit nodig? Anderen wijzen op de politieke motieven van de aanvallers, op hun hypocrisie tegenover de verdiensten van het slachtoffer en de noodzaak te besturen. In goed politiek drama ontstaat dan discussie over wie precies de held is: Caesar of Brutus? Uiteindelijk oordeelt het publiek daarover – al dan niet aangevoerd door een koor van commentatoren.

Fred de Graaf bleek niet te begrijpen dat het publiek het laatste oordeel toekomt. Het was althans een weinig overtuigende en grotesk uitgevoerde verdediging om met vijf messen in de rug uitvoerig te gaan illustreren welk een omvangrijke veiligheidsoperatie door zijn hand in goede banen was geleid. Dat zal hem als voormalige burgemeester van Apeldoorn ongetwijfeld goed hebben gedaan, maar het was niet de discussie. Die ging over de vraag of hij procedures gepolitiseerd had.

De Graafs verweer op dat punt was zo mogelijk nog tragischer en fataler. Nadat hij eerst had betoogd dat de Volkskrant in de door hemzelf geautoriseerde tekst een verkeerd beeld had gecreëerd, werd het dinsdag een kwestie van vuige streken vanuit de Tweede Kamer, gericht op zijn onafhankelijkheid. Het ging echter niet om zijn onafhankelijkheid en het gaat ook niet om de Tweede Kamer. Wat De Graaf zich in zijn rol als Voorzitter van de Verenigde Vergadering meende te mogen permitteren in de richting van eedweigeraars in de Tweede Kamer, krijgt hij onverkort op het eigen bordje. Iets met een koekje en eigen deeg. De Graaf had dinsdag dus òf moeten zwijgen om de feiten zelf te laten spreken, òf voluit moeten gaan met een betoog dat het hoe dan ook een opluchting was dat Wilders niet naast de Koning door het beeld was komen banjeren. In ieder geval niet meer betwisten dat hij moest vertrekken. De handelingen van het drama zijn al voorbij. Met het treurige betoog dat hij nu afstak, irriteert De Graaf het publiek dat over zijn val zal oordelen. De directeur van AnsaldoBreda begrijpt beter hoe het werkt. Hij maakte, eveneens afgelopen dinsdag, zijn rol volledig waar door de kwaliteit van een trein waarvan af en toe een deur loslaat te verdedigen.

Foto: marie-ll (cc)

Huil niet om Buma, maar om Groot

, door

ANALYSE - Anouchka van Miltenburg had afgelopen week haar eerste akkefietje als Kamervoorzitter te pakken, toen ze de schijn van partijdigheid over zich afriep. 

Dat het niet gemakkelijk kon zijn om Verbeet op te volgen, was al vanaf het begin duidelijk. Hoewel ook het voorzitterschap van Verbeet in het begin niet onomstreden bleef, zat het al snel op eenzame hoogten. Het laatste staaltje vakmanschap, toen ze de filibuster van de PVV en de SP in hun eigen grindbak liet vastlopen, is nog altijd de absolute kroon op Verbeets gezag. Toch was ook toen al duidelijk dat haar orde niet vanzelfsprekend was. Als soms Van Gent of Van Beek de regeling deden, ontstond dezelfde roerige rellerigheid waar Van Miltenburg afgelopen week in belandde. Was het een rite de passage voor Van Miltenburg? Of had Buma een punt?

De Regeling was vanaf het begin al opgefokt. Eerst blijft dat verscholen achter de permanente staat van opwinding waarin Pieter Omtzigt sinds zijn 15.000 voorkeursstemmen verkeert. Hij spreekt schande van een brief die naar zijn idee te kort door de bocht is, maar dat alarmeert niemand meer. Onze pensioenenwaakhond schijnt inmiddels zelfs met verontwaardigde armgebaren een kroket te bestellen in het Kamerrestaurant. Omtzigt wordt echter onmiddellijk gevolgd door een voltallige oppositie die zich – regelingstechnisch overbodig – stuk voor stuk getergd toont. En dat was niet zonder reden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Stemfraude in Eerste Kamer: deel woonakkoord eigenlijk verworpen

, door

ANALYSE - De Eerste Kamer krijgt een steeds grotere politieke rol, maar is behoorlijk ondemocratisch. Laat ook de recente stemming over het woonakkoord zien.

De Eerste Kamer fietst zichzelf wel zo fijn in de politieke kijker, maar hun interne stemmingsprocedure hangt met oud plakband en roestige spijkers aan elkaar. Meetellen van de stemmen van afwezige fractieleden bij het standpunt van de fractievoorzitter, optellen van totaal afwezige fracties bij de voorstemmers; in de Senaat kan het allemaal. Geen probleem als de senatoren zich met grote meerderheden buigen over technische kwesties, maar een risico als zeer politiek gevoelige wetgeving met minimale verschillen door de Staten-Generaal geduwd moet worden.

Afgelopen dinsdag voegde de Senaat een nieuwe beurse plek toe aan hun stem-record. Inzet was het Woonakkoord en alle aandacht ging naar PvdA-senator Duivesteijn die, koud een maand in de Senaat, onmiddellijk uit de rode kruiwagen dreigde te springen. Minister Blok probeerde bij Nieuwsuur de boel te sussen met het resultaat: de wetsvoorstellen waren gewoon aangenomen. Wie het stenogram leest kan dat zien. Met 37 tegen 36 hoofdelijk uitgebrachte stemmen. Dat zijn er 73 in totaal. Wegens ziekte van Tineke Strik onthield een VVD’er zich van stemming. Dat heet ‘pairing’.

Er was echter nog een PvdA-senator die het Woonakkoord in gevaar had gebracht. Senator Sylvester vergiste zich en riep bij de stemming eerst ‘tegen!’ door de zaal. Toen ze zich realiseerde wat ze had gedaan, probeerde ze haar stem te corrigeren door er een luidkeels ‘voor!’ achteraan te gooien. Meer smaken kent artikel 109 RvO EK  niet. De Voorzitter telt Sylvester uiteindelijk mee bij de voorstemmers en stelt de winst voor zijn partijgenoot minister Blok vast. PvdD-senator Koffeman maakt een punt van orde omdat ‘zijn gevoel’ zegt dat het corrigeren van een verkeerd uitgebrachte stem eigenlijk niet kan. De Voorzitter klapt er dan meteen vrij stellig overheen: Ja dat kan, totdat de volgende naam is genoemd.

Foto: Newsphoto (cc)

Graaiende zorgbestuurders overgeleverd aan Spekman

, door

ANALYSE - Topinkomens in de publieke sector worden aangepakt, ook in de zorg. Maar de belangengroep van zorgbestuurders laat het er niet bij zitten: die stapte naar de rechten.

[Deze post verscheen eerder op Publiekrecht & Politiek.]

Sinds begin dit jaar gelden wettelijke maatregelen tegen topinkomens in de publieke sector. Kort en goed: geen bestuurders die op onze kosten boven de Balkenende-norm zitten. Wie op dit moment meer graait, krijgt vier jaar respijt maar ziet zijn salaris dan toch echt afgebouwd naar waar een minister-president het mee moet doen. Tegen deze regels een procedure aanspannen ligt – zacht gezegd – publicitair gevoelig. Toch durfde de belangengroep van zorgbestuurders (NVZD) meteen bij de rechter aan te kloppen voor bescherming van hun preferente positie aan de staatsruif. Het recht belooft immers iedereen ‘het zijne’ te geven. Waarom dan niet ook als dat jaarlijks een paar ton gemeenschapsgeld is?

Dit soort zaken verloopt in Nederland over de band van artikel 1 Eerste Protocol bij het EVRM: het recht op eigendom. Dat begrip is ruim genoeg om ook aanspraken op toekomstig loon te omvatten, en je kunt natuurlijk niet zomaar eenzijdig iemands salaris halveren omdat de Socialistische Partij kwaad is. Wie zo’n procedure echt goed wil aanpakken, schakelt Barkhuysen als advocaat in. Maar die had de Staat reeds geadviseerd. Dus weken de zorgbestuurders uit naar De Gaay Fortman van Houthoff. Vandaag deed de voorzieningenrechter uitspraak: nul op het rekest.

Foto: Shirley de Jong (cc)

Rechtbank Amsterdam laat studenten in de kou staan

, door

ANALYSE - Studenten rechtsgeleerdheid proberen via de civiele rechter het verhoogde collegegeld voor een tweede master van de baan te krijgen, terwijl minister Plasterk met andere zaken bezig is.

Terwijl minister Plasterk zich vastbijt in de gekozen burgemeester, proberen studenten zich van de erfenis van zijn vorige ministerschap te ontdoen: het idee om voor een master rechtsgeleerdheid als tweede studie geen 1500 maar een dikke 10.000 euro in rekening te brengen. Daartoe hebben de studenten een stichting opgericht en de universiteiten voor de civiele rechter gedaagd. Al eerder probeerden de universiteiten van de procedure af te komen met een beroep op het risico van dubbele procedures. Iedere individuele student kan namelijk bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) terecht als hij bezwaar heeft tegen het collegegeld dat hij moet betalen. Als elders een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang open staat, dan is de civiele rechter niet snel geneigd ook een loket te openen.

In eerste instantie vond de rechtbank dat onvoldoende vaststond dat het CBHO ook echt naar de argumenten van de studenten zou kijken. Maar nu is de rechtbank daar dan kennelijk toch van overtuigd geraakt. Weliswaar kan de vaststelling van de hoogte van het collegegeld niet rechtstreeks worden voorgelegd aan het CBHO (het is immers een algemeen verbindend voorschrift), maar het CBHO kan zich er wel indirect over uitlaten. Technisch heet dat “exceptieve toetsing.” Via een uitvoeringsbesluit gaat het toch over de verbindendheid van de regeling waar het uitvoeringsbesluit op is gebaseerd.

Foto: mooste (cc)

Formeren boven een bord Chinees

, door

OPINIE - De Tweede Kamer zou het initiatief nemen voor de formatie, maar het regeerakkoord werd weer ouderwets in de achterkamertjes beklonken. 

De formatie van Rutte I ging door roeien en ruiten omdat Rutte zijn formatieadvies nog tijdens de consultatieronde bijstelde en Lubbers de fractievoorzitters van de formatietafel wegstuurde om zelf een list te verzinnen. De koningin kreeg de schuld en de Tweede Kamer zou voortaan ‘het initiatief’ nemen. Er werd een bordkartonnen sponsorbord besteld en Verbeet verzamelde telefoonnummers om de fractievoorzitters op een lijn te krijgen.

Maar inmiddels begint het er op te lijken dat tijdens de formatie van Rutte II geen club zo irrelevant geweest is als de Tweede Kamer zelf.

Uit de reconstructies valt op te maken dat Rutte en Samsom al lang voor de verkiezingen een draaiboek hadden klaarliggen voor het geval zij samen zouden gaan formeren. De verkenner/informateurs waren al aangezocht. Toen het zo ver kwam, zetten Samsom en Rutte er vaart achter en lag het concept-regeerakkoord er in feite al voordat Henk Krol bij de verkenner had kunnen pleiten voor de bejaardenbelangen of Pechtold had uitgevist wat het woord ‘tenminste’ precies betekende. Allemaal overbodig, want Samsom en Rutte hadden met een paar blikjes bier aan de keukentafel van Loek Hermans reeds bedacht hoe het moest gaan lopen. Nog voor de informatieopdracht door de Tweede Kamer verstrekt was, werden de beoogde secondanten in het Torentje al op de hoogte gesteld van wat het ging worden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Hoe Bleker even de godsdienstvrijheid bij het grof vuil zet

, door

Het boerkaverbodvoorstel is een graat die inmiddels in aardig wat kelen begint te steken. Zo maakte minister Spies van de eerste de beste gelegenheid gebruik om zich te te distantiëren. Daarbij draaide zij zich vast in het soort onderscheid waar men vroeger Nawijn voor naar de kamer haalde, namelijk tussen een eigen mening en een kabinetsstandpunt. Een paar dagen later toeterde Heldere Henk op televisie dat hij de boerkajacht nog altijd wil openen. Daarmee plaatste hij het kabinet in een spagaat waar Balkenende, Bos en Koenders vroeger voor naar de kamer werden geroepen: hoeveel monden heeft het kabinet?

Maar goed. Het kabinet is demissionair en het zijn lijsttrekkersverkiezingen bij het CDA. Dus zal de Tweede Kamer het wel niet hoog opnemen. Maar er is een punt dat we niet moeten laten lopen. Gisteren stond Henk Bleker in Groningen andermaal het boerkaverbod te verdedigen. Dit keer op meer inhoudelijke gronden: het aantrekken van zo’n ding wordt weliswaar door velen geassocieerd met godsdienst, maar het is eigenlijk gewoon cultuur. Oftewel: niet meer of minder beschermwaardig dan de wens om als oranje indiaan naar het Nederlands Elftal te gaan.

Dat betoog van Bleker zou tot grote argwaan moeten leiden. Zeker in CDA-kringen. Bleker zet namelijk niet alleen kabinetsbeleid door, maar verkwanselt andermaal de godsdienstvrijheid. Dat deed hij destijds door te accepteren dat de PVV om politieke redenen de Islam een ideologie mocht noemen, hoewel de PVV niet aan een debat wilde bijdragen maar moslims de pas naar de godsdienstvrijheid wilde afsnijden. Dat doet Bleker nu door te schamperen over iemands religieuze motieven – eveneens om hen de weg naar de godsdienstvrijheid af te sluiten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het boerkaverbodvoorstel kan ook worden ingetrokken

, door

Er zijn al veel mensen over minister Spies van Binnenlandse Zaken heen gevallen sinds haar pogingen om zich te ontdoen van de bruine kleur van dit kabinet. Daar is deze post verder niet voor nodig. Al lijkt mij de echte spagaat niet te zijn dat Spies eerst wel minister was in dit kabinet en nu geen voorstander meer van een herhaling ervan. Moeilijker lijkt mij de tegenspraak tussen enerzijds Wilders slappe knieën verwijten en anderzijds blij zijn dat-ie weg is. Als hij het Catshuis-akkoord wel ondertekend had, stond Spies nu weer uit te leggen hoe onmisbaar het is om elkaar in de ogen te kijken.

Een aspect lijkt onderbelicht te blijven: Spies gaf aan ‘er geen traan om te laten’ als de Kamer het voorstel controversieel verklaart. Maar dat is merkwaardig. Spies heeft zelf mogelijkheden om de daad bij het woord te voegen. Het betreft hier namelijk een wetsvoorstel dat afgelopen februari is ingediend. En wetsvoorstellen kunnen worden ingetrokken zo lang ze nog niet door de Eerste Kamer zijn aangenomen (artikel 86 Grondwet). Waarom doet ze dat dan niet?

Een verklaring ligt voor de hand: over de intrekking van een wetsvoorstel besluit, evenals over de indiening, eerst de ministerraad (artikel 4 RvO MR). En daar krijgt Spies wellicht onvoldoende handen op elkaar, al was het maar omdat minister Kamp – naar verluidt een van de machtigste mannen in de Trêveszaal – in het verleden een warm pleitbezorger was van het idee. Of meer in het algemeen is de VVD dat, inclusief de vaak op het libertijnse schild gehesen Jeanine Hennis-Plasschaert. En het CDA zelf vroeger ook.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waren CDA en VVD ook tegen de benoeming van Aben?

, door

President Corstens’ lovenswaardige project om de geschiedenis van de Hoge Raad in de Tweede Wereldoorlog van een goed boek te voorzien, wordt telkens onoverspringbaar overschaduwd door de niet-benoeming van Diederik Aben als raadsheer in de Hoge Raad. ‘Als we het dan toch over de rug recht houden hebben, wat waren dat dan voor slappe knieën?’

Afgelopen zondag, bij Buitenhof, ging het weer zo. Corstens’ dappere teksten over de inmiddels afgewende absurde verhoging van het griffierecht konden niet baten. Het ging om zijn eigen rug, volgens prof. Jansen, de auteur van het boek over de Hoge Raad in de Tweede Wereldoorlog. Had Corstens zijn eigen rug niet recht moeten houden en Aben op nummer 1 van de lijst moeten handhaven?

De verdediging van Corstens stond op twee argumenten: in de eerste plaats was de inhoud van de kritiek op Aben niet een vorm van discriminatie op een suspect ground zoals ras. Het ging om de vraag of het nu zo handig was om nog even een notitie af te scheiden over de vraag of de eerste Wilderskamer terecht gewraakt was. Kortom: het is maar zeer de vraag of dit nu een kwestie was waarop de Hoge Raad zijn oorlogsverleden kon compenseren.

Hoe koningin Beatrix een stapje terug deed

, door

Het Kunduz-akkoord is een voorlopig hoogtepunt van een zelfbewust parlement. Maar even daarvoor is ook iets bijzonders gebeurd: de koningin heeft een stapje terug gedaan bij het beantwoorden van de vraag hoe het verder moet. Een klein stapje. Maar toch een stapje.

Ter herinnering: toen Balkenende IV viel, fietsen alle fractievoorzitters langs het paleis om te melden of ze verkiezingen wilden, wanneer ze dat wilden en of er nog een missionair interim-kabinetje geformeerd moest worden. Dat kon je dan bijhouden, om vervolgens af te wachten wat de koningin zou doen, gehoord nog wat andere adviseurs.

Nu ging het anders. Beatrix wachtte het kamerdebat af, en consulteerde toen uitsluitend de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer en de vice-president van de Raad van State. De fractievoorzitters mochten thuis blijven. Blijkens het persbericht heeft Verbeet de majesteit gemeld dat de kamer verkiezingen op 12 september wenst. ‘Op grond hiervan’, zo vervolgt het persbericht, ‘heeft de Koningin het demissionaire kabinet verzocht de ontbinding van de Tweede Kamer der Staten-Generaal te bevorderen en daarmee verkiezingen op die datum mogelijk te maken.’

In deze nieuwe gang van zaken valt op dat de kamervoorzitter de consultatie van de fractievoorzitters vervangt. Verbeet komt melden wat de kamer wil, en de koningin controleert verder niet of dat het geval is en of er wel voldoende naar de SGP of het lid Brinkman geluisterd is. Dat is een duidelijke verschuiving in precies de richting die D66 en GroenLinks meer in algemene zin voor ogen hebben met de formatie.

Vorige Volgende