Eric

Er is een kabinet, er zijn ministers en ergens deze week zullen zij daadwerkelijk in functie treden. Dát er een kabinet van CDA, PvdA en CU zou komen was bijna onvermijdelijk gezien de verkiezingsuitslag. Maar zoals de missie in Uruzgan werd gepresenteerd als opbouwmissie en gaandeweg verschoof naar een pure vechtmissie, zo zal het sociale kabinet een vechtkabinet worden. Er zijn simpelweg te veel onevenwichtigheden ingebouwd in dit kabinet.

Het begint al met het regeerakkoord. Bos en het PvdA-congres zijn heel blij met het akkoord als je ze moet geloven, maar ik heb toch de indruk dat ze verdomd weinig hebben binnengesleept in de onderhandelingen. Balkenende vond de hypotheekrente een breekpunt en inderdaad is de hypotheekrente volledig overeind gebleven én de gehele kabinetsperiode ononderhandelbaar. Volgens Bos staat daar tegenover dat de huurliberalisering niet doorgaat. Dat is inderdaad een hele opluchting voor 20% van de huurders in Nederland, maar ook binnen het CDA waren er heel wat stemmen die vreesden dat die huurliberalisering de woningmarkt alleen maar vérder op slot zou gooien, ten koste van de lagere inkomens.

De AOW-maatregelen dan? Nou, dat werd door het CDA wel heel slim gepresenteerd als concessie aan de PvdA, maar goed beschouwd is dat een wel heel genereuze kwalificatie. De PvdA wilde immers dat mensen met AOW en een behoorlijk pensioen gaandeweg zouden gaan meebetalen aan de AOW. In het regeerakkoord zijn het niet de AOW’ers, maar de mensen die vervroegd met pensioen gaan die extra moeten gaan betalen. Een andere groep én kleinere groep. Er is al op gewezen dat juist mensen die vanuit een zwaar beroep vervroegd met pensioen kunnen het risico lopen extra te gaan betalen. Een kenniswerker begint sowieso later met werken, maar haalt ook makkelijker zijn pensioen. Maar bovenal zijn vervroegd gepensioneerden geen AOW’ers en moet juist die eerste (AOW-loze) jaren meer worden uitgekeerd om het inkomen op peil te houden. En dat zijn nu net de jaren waarin extra belasting moet worden betaald. Kortom: de maatregel werkt vooral ter voorkoming van vervroegde pensionering en is dus vooral een voortzetting van het beleid van de voorgaande kabinetten.

De kabinetscrisis van de afgelopen week was niet alleen staatsrechtelijk een primeur. Ja okee, er bleef een minister zitten ondanks een motie van afkeuring, en er werd een kabinetsbelsuit genomen waarbij een deel van de ministers zich openlijk daartegen keerde. Maar volgens mij was het ook voor het eerst dat juist de partij die niets te verliezen leek te hebben zich schikte naar de andere partij en ondanks alles deel bleef uitmaken van het kabinet.

De VVD is immers vrijwel zeker geen onderdeel van een volgend kabinet. Een combinatie CDA-VVD zou alleen kunnen voortbestaan met steun van zowel de PVV als de Christen Unie en gezien de standpunten van die partijen in de afgelopen jaren is dat volstrekt ondenkbaar.

Waarom dan blijven zitten, terwijl je feitelijk bakzeil haalt met je standpunt? “Landsbelang”, werd er gesputterd. Maar juist de enige minister die nog echt iets te doen heeft, Henk Kamp van Defensie, had een week eerder nog willen vertrekken als hij Kamervoorzitter was geworden. Dat landsbelang kan het dus niet zijn.

Aangezien er verder geen grote beleidsbeslissingen meer genomen mogen worden, kan er maar één reden zijn voor het aanblijven van de VVD-ministers: interne partijpolitiek. Deze crisis was nooit zo gespeeld als het niet om Rita Verdonk had gedraaid.

Rutte had weliswaar heel hard geroepen dat alle VVD-ministers zouden aftreden als Verdonk zou aftreden, maar uit de berichten die inmiddels uit de ministerraad doorsijpelen blijkt dat de VVD-ministers zich een ongeluk schrokken toen Balkenende om tien uur ’s avonds dreigde zelf te beslissen dat de VVD-ministers zouden vertrekken en dat het CDA als rompkabinet door zou gaan. Ogenblikkelijk is er crisisberaad gehouden door de VVD-ministers.

De openlijke couppoging van gisteren door Rita Verdonk is mislukt. Voorlopig, tenminste. Ze heeft dat volkomen aan zichzelf te danken. Niet dát ze de couppoging deed is haar kwalijk genomen, de manier waarop wel.

Ze plande de persconferentie precies tijdens de afscheidsborrel voor een aantal vertrekkende Kamerleden. Dat is weliswaar met de invoelendheid die we van Verdonk gewend zijn, maar binnen de VVD wordt dat allesbehalve op prijs gesteld. Binnen de VVD kan stevig gediscussieerd worden, tegelijkertijd zijn er echter wel de nodige omgangsvormen zo ongeveer vanzelfsprekend binnen die partij. Maar ja, Verdonk en omgangsvormen.

Daarnaast riep ze in haar persconferentie dat Rutte was gekozen door “40 partijbonzen”. Dat was een blunder van formaat, want daarmee plaatste zich lijnrecht tegenover de andere 21 fractieleden van de VVD. Natuurlijk, Verdonk zet zich af tegen de traditionele politiek, ook binnen de VVD, maar er is een grens aan hoeveel schoppen je kunt uitdelen zonder teruggeschopt te worden. Dat laatste gebeurde gisteren.

Niet dat Verdonk daar iets van geleerd had, want meteen na de bijeenkomst van de fractie vertelde ze in de pers dat “de cultuur binnen de VVD” zou moeten veranderen. Pijnlijk voor de VVD is dat ze Verdonk nu niet uit de fractie kunnen schoppen, zoals ze dat eerder met Geert Wilders en Anton van Schijndel deden. Ze hebben Verdonk de kans gegeven om voortdurend een persoonlijke campagne te voeren, en nu betalen ze de prijs. Je kunt er donder op zeggen dat Verdonk in alle fractievergaderingen gaat lopen schermen met 620.000 kiezers die de “koers-Verdonk” voorstaan.