Simon Otjes

Ik vind het belangrijk om moreel te handelen. Ik probeer de keuzes die ik maak in mijn persoonlijke leven, waar het gaat om bijvoorbeeld kleding, eten, transport en energie te laten leiden door morele overwegingen: ik wil niet verantwoordelijk zijn voor het lijden van mensen en dieren, of voor de vervuiling van de Aarde.

Binnen de ethiek bestaan er twee grote scholen: de een legt de nadruk op het na leven van regels en de ander op het nastreven van geluk. Ik ben zeker georienteerd naar het eerste. Ik geloof dat moraliteit schuilt in een leven gebaseerd op principes. Deze traditie, waarvan Kant de belangrijkste exponent is, legt de nadruk op de vraag of de principes waar je je aan houdt universialiseerbare wetten zouden kunnen zijn: dat is als iedereen zo zou handelen, wat zou er dan gebeuren? Met name op groene thema’s is het duidelijk dat als alle mensen zich niet houden aan de regels die ik probeer na te leven (geen auto, geen vlees, groene energie, geen leer), het voortbestaan van de wereld zelf in groot gevaar is.

Hierin schuilt echter een probleem: voor zover er filosofische morele scholen bestaan, leggen deze allemaal een grote nadruk op universaliteit: iedereen moet je regels kunnen na leven of met je handelingen moet je het geluk van allen vergroten. Deze scholen hebben universele pretentie: ze zijn gebaseerd op het idee dat iedereen zich aan deze morele principes zou moeten houden. Dat is een probleem voor mijn politieke liberalisme. Mijn conceptie van rechtvaardigheid is gebaseerd op een notie van morele aporie: we weten niet wat het beste leven voor iedereen is, en daarom moet de overheid neutraal zijn ten opzichte van ideeeuml;n van het goede leven. Maar ik weet heel goed wat het beste is. Ik kies namelijk voor mijn eigen ethiek, niet omdat het nou zo goed past bij mijn voorkeuren, maar omdat dit regels zijn waar iedereen zich aan zou moeten kunnen houden. Ik vind het moreel onjuist om dieren te doden. En eigenlijk vind ik dat iedereen dat zou vinden.

De formaties van de provincies verlopen iets anderss dan ik had voorspeld. Wat mij het meest verbaasd heeft is de deelname van de SP in de onderhandelingen in Zuid-Holland (VVD/CDA/D66/SP) en Noord-Brabant (VVD/CDA/SP). Ik had brede colleges voorspeld met CDA, VVD, D66 en PvdA in plaats van dat de SP mee zou gaan regeren. Maar eigenlijk mag het mij niet verbazen: als sinds 2010 regeert de SP in Leiden met het CDA, VVD en D66. Ook in Alkmaar is er nu een college van SP met CDA, VVD en zelfs Trots en de Onafhankelijke Partij Alkmaar.

In het nieuwe politieke landschap waar de PVV met haar extreme standpunten een groot deel van het electoraat buitenspel zet, zijn er veel mogelijkheden. Een daarvan wordt Roti genoemd, een college van CDA/VVD/D66/GL, zoals nu in Utrecht wordt geprobeerd. Een college van hervormers. Een andere variant is dus Rode Roti, roti met tomaat. De centrale vraag is waarom? Waarom zou de SP over rechts gaan formeren? De SP presenteert zich misschien wel als het laatste linkse alternatief van Nederland: linkser als GL met haar hervormingsagenda en linkser als de PvdA, wiens liberale flirts misschien wel het raison d’etre van de SP zijn.

(Bijna) iedere partij wil regeren. En misschien als je zolang in de oppositie hebt gezeten als de SP wordt je wel wat compromis bereider. Maar je zit in de politiek om iets te bereiken. Wat heeft de SP dan te zoeken bij rechts? Op gemeentelijke en provinciaal niveau spelen ruimtelijke ordening en verkeer een prominentere rol dan in de landelijke politiek. En hierin wil de SP nog wel eens uit populisme of pragmatisme niet per se kiezen voor een koers die door door GroenLinks of zelfs de PvdA als groen zou worden bestempeld. Kijk maar naar het rekeningrijden: de SP verzet zich samen met de VVD en de PVV hiertegen, terwijl dit de manier is om files te voorkomen en luchtvervuiling tegen te gaan. Of neem de Leidse RijnGouwe Lijn. De SP kies daarvoor gemakkelijk tegen zijn.

We kunnen heel wat voorspellen en peilen over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. Maar hoe zal de formatie van de Gedeputeerde Staten in de twaalf provincies verlopen?

Als we kijken naar de formaties van provinciale staten in het verleden dan valt een aantal dingen op: ten eerste, de formaties van Colleges volgen de landelijke ontwikkelingen. In 2006 kwam de ChristenUnie landelijk in de regering, en in 2007 kwamen zij een meerderheid van de provincies in het college, vaak samen met de PvdA en het CDA, net als landelijk. Op landelijk niveau waren er in 2010 grofweg drie opties: een Paars-pluscoalitie, een rechtse coalitie en een bred ecentrum-regering. Dat zullen ook de opties voor de Provinciale Colleges zijn. Ten tweede, Provinciale Colleges zijn bijna altijd breed en bestaan uit te veel partijen, meer dan nodig zouden zijn voor een simpele meerderheid. In 50% van deProvinciale Colleges zaten in 2006 overbodige partijen.

Je kan de formatie in de provincie ook vergelijken met de formatie in een grote gemeente. In de zes grootste gemeente is een opvallendpatroon te zien. Aan de ene kant zijn er Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. In deze gemeenten is er een college gevormd met GroenLinks en de PvdA. In Amsterdam is dit aangevuld met de VVD, in Utrecht met D66 en in Eindhoven met de VVD en D66. Opvallend aan de verkiezingsuitslag in deze plaatsen: er is geen grote PVV-achtige partij. In Almere, Rotterdam en en Den Haag was dat wel het geval. En daar is stuk voor stuk een breed centrumcollege gevormd van PvdA, CDA, VVD en D66.