In Groot Brittanië is een rel ontstaan rondom een klasse-assistent die haar sluier niet af wil doen. Wel in de klas, maar niet waar mannelijke collega’s en andere volwassenen bij zijn. Minister van Ras en Geloof (die hebben ze daar) Phil Woolas vindt dat ze ontslagen moet worden: “She is denying the right of children to a full education by insisting that she wears the veil. If she is saying that she won’t work with men, she is taking away the right of men to work in school.”
Minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw begon het debat toen hij eiste dat moslimvrouwen die bij hem op bezoek kwamen, hun sluier afdeden. David Davis, een hoge Conservatieve partijfunctionaris, steunde Straw. “What Jack touched on was the fundamental issue of whether in Britain we are developing a divided society. Whether we are inadvertently encouraging a kind of voluntary apartheid.”
Salman Rushdie heeft zich intussen ook in het debat gemengd: Straw “was expressing an important opinion, which is that veils suck, which they do. I think the veil is a way of taking power away from women.”
Tony Blair prijst zijn landgenoten dat ze zo beheerst over het onderwerp praten. Maar er komt nog een relletje aan: een mevrouw die bij British Airways werkte is op non-actief gesteld omdat ze een kruisje om haar nek droeg. Dat terwijl BA-staf wel tulbanden en hoofddoeken mag dragen. Er is al opgeroepen tot een boycot van BA. Dat beheerste dreigt er nu toch een beetje af te gaan.
Het Noorse Nobel Instituut heeft na milieuactivist Wangari Maathai in 2004 wederom een activist gelauwerd (in 2005 won de IAEA en haar directeur Mohamed ElBaradei). Deze keer is het de econoom en bankier Muhammad Yunus en de door hem opgerichtte Grameen Bank. De scope wordt verlegd. Het zijn niet meer automatisch diplomaten die de prijs winnen -de Finse oud-premiers Ahtisaari was een beetje teleurgesteld naar het schijnt- maar activisten: een erkenning dat mensenrechten en democratie vrede dichterbij brengen.
Yunus is een kandidaat die acceptabel moet zijn voor links en rechts. Hij maakt bezwaar tegen simpelweg geld weggeven aan de armen (hij kapittelde onlangs Bush omdat die Katrina-getroffenen wel geld gaf), maar stelt dat leningen mensen ertoe aanzetten verantwoordelijk met hun geld om te gaan. Tegelijkertijd hamert hij op de waardigheid van armen.
Het schokte Yunus als beginnend econoom hoeveel woekerrente armen moesten betalen omdat zij geen toegang hadden tot bankaire leningen. De Grameen Bank begon met een leninkje van 27 dollar dat een groep van 43 families in staat stelde kleine investeringen te doen in een eigen zaak. Met dat weinig geld waren zij in staat zich te bevrijden uit een cirkel van armoede.
Daarmee was Yunus de uitvinder van het inmiddels zeer populaire microkrediet. Voor een lening vraagt men geen onderpand, maar een groep leners staat garant voor elkaar. Dat garandeert een goede investering en een hoge terugbetaling en bovendien steunen de leners elkaar in hun onderneming. Microkrediet geeft ons een belangrijke les over geld: het draait niet om de hoeveelheid maar om wat je ermee doet. Yunus vindt dan ook dat krediet krijgen een fundamenteel mensenrecht is.
Bij de New York Review of Books loop ik altijd een nummer achter. Dat komt omdat mijn Review gewoon per zeepost komt. Daarom las ik nu pas het artikel over vice-president Dick Cheney. Je weet wel, van Halliburton, dat bedrijf dat zo veel contracten in de wederopbouw (wederwát?) van Irak helemaal eerlijk heeft gekregen. De man die vorig jaar een van zijn vrienden bijna doodschoot, maar weigerde daar in het openbaar iets over te zeggen.
Het tamelijk doorwrochte artikel beschrijft Cheney als een zeer gesloten man die elk detail wil beheersen – en bijvoorbeeld een memo schrijft over de zoutvaatjes in het Witte Huis. Iemand die op de slippen van Donald Rumsfeld naar de macht stijgt en als diens trouwe assistent de vuile zaakjes opknapt. Zoals zorgen dat de luidsprekers het even niet doen als rivaal Nelson Rockefeller een speech wilde houden. Maar bovenal: iemand die de ‘executive power’ (oftwel presidentiële uitvoerende macht) stelt boven democratie en de rechtsstaat.
Zo verdedigde Cheney de Iran-Contra Affaire (waar de regering-Reagan wapens verkocht aan Iran en de opbrengst gebruikte om de rechtse guerillagroep de contra’s in Nicaragua te steunen). Dat deed hij door de conclusies van het congres op elke mogelijke manier verdacht te maken en daarnaast het verhaal te ‘reframen’. Het ging hier niet om een geheime wapendeal, welnee, het ging hier om het opbouwen van een ‘nieuwe strategische relatie’ met Iran.
11.55 uur: het plan voor een duurzame ‘Bollenstad’ is zojuist geschrapt. Voor GroenLinks geen PvdA-achtige ‘megalomane’ bouwplannen.
12.01 uur: Na een goed en helder pleidooi van Jolande Sap houdt GroenLinks de gratis kinderopvang in het programma.
12.27 uur: de discussie over sociaal gaat over drie onderwerpen: de na-een-jaar-verplichte participatie; het verscherpte ontslagrecht en de representativiteit van de vakbonden en de vraag of de CAO’s aan een referendum moeten worden onderworpen. Deze discussie is een kleine leidersschapstest voor Femke Halsema: zal de partij haar volgen in wat zij in haar notitie Vrijheid Eerlijk Delen neerlegde?
12.32 uur: Senator Leo Platvoet merkt op dat voor veel werklozen er nauwelijks of geen perspectief is voor het vinden van nieuw werk. Veel afdelingen vallen hem bij. Groot protest is er ook tegen het GroenLinks plan om de duur van de WW in te korten ten behoeve van betere scholingsplicht.
12.50 uur: senator Tof Thissen, ook directeur van DIVOSA en “binnenkort werkloos omdat jullie zojuist de Eerste Kamer hebben afgeschaft” houdt een gloedvol betoog voor de hervormingsplannen van Halsema. DWARS-duo-voorzitter Steven de Vries valt hem bij. Ook al zijn er enkelen die vinden dat de bescherming van de zittenden ten onrechte wordt gezet tegenover het verbeteren van de positie van outsiders zoals jongeren, flexwerkers etcetera, Thissen en de Vries oogsten veel applaus.
Heel veel leven zat er nog niet in vandaag, in het verkiezingscongres van GroenLinks. De echt belangrijke zaken komen pas morgen aan bod. Vroeger wilde DWARS nog wel eens actievoeren, maar ook dat kwam er vandaag niet van.
Deze dag stond het gros van de amendementen op het programma. Achter de schermen en met openlijke lobby heeft het Milieunetwerk van GroenLinks wel een groot deel van haar aanscherpingen erdoor gekregen: scherpere doelstellingen voor duurzame energie bijvoorbeeld en druk op institutionele beleggers om daar ook in te investeren. Een amendement om wapendoorvoer door Nederland te verbieden haalde het ook: meer eentje in de categorie ‘GroenLinks waarschuwt de wereld voor de laatste maal’.
Het echte vuurwerk komt pas morgen. Dan komen onder andere sociale thema’s aan de orde: WW, ontslagrecht, CAO’s, de positie van de vakbeweging. Het debat is een reactie op het een jaar geleden gepresenteerde manifest “Vrijheid Eerlijk Delen”. Deze ochtend wordt het leiderschap van fractieleider Halsema getest: kan de partijtop de hoofdpunten uit dat manifest overeind houden of worden ze bijgeschaafd? Hier wreekt zich toch wel het feit dat de notitie niet in de beste Paul-Rosenmöller-traditie eerst een grote ronde door de partij heeft gemaakt. Dan komt de discussie op een moment dat er in de aanloop naar de verkiezingen meer behoefte is aan eenheid.
In de droge tijd onderscheidt Kaboel zich qua kleur niet van de bergen eromheen: stoffig kaki. We landen met een UN-vliegtuig tussen de ISAF-vliegtuigen en de rijen oude legerhelicopters. Bij immigrations vallen de plafondplaten bijna naar beneden maar aan de muur naast ons blinken de billboards voor mobieltjes, banken en hotels.
Het blijkt karakteristiek voor de stad. Halve krottenwijken staan er naast luxueuze winkelcentra. Er wordt stevig gebouwd. De stad kruipt langzaam omhoog op de steile hellingen van de bergen eromheen. Daar bouwen de gewone Afghanen hun huizen. De rijken pakken het anders aan. In de vruchtbare Shomali-vallei schuift de grens van de bebouwing elk jaar een paar kilometer op. En het zijn niet de minste gebouwen die nu in de vallei gebouwd worden. De ene na de andere commandant/krijgsheer pronkt er met enorme huizen, gefinancierd van de winst op de verkoop van niet-helemaal-legaal-verkregen grond. Langs de pas geasfalteerde weg verrijzen winkels van Europese allure. In de verte blinken verwachtingsvol electriciteitsmasten: die moeten stroom gaan leveren vanuit Tadjikistan. Elke week worden er een paar nieuwe restaurants geopend. Kaboel zal spoedig een Aziatische stad worden als alle andere.
Daarin laat men zich niet weerhouden door het veiligheidsprobleem. Amerikaanse zakenmensen en pers rijden rond in gepantserde auto’s. Ambassades herken je niet aan de vrolijk wapperende vlag aan de gevel,want die zie je niet eens. Enorme slagbomen,veiligheidssluizen, zandzakken, prikkeldraad, betonblokken en wachthuisjes bovenop de hoeken van de muren geven de ambassade- compounds het uiterlijk van een modern kasteel. Hetzelfde geldt voor de UN- en ISAF-compounds. Hoe hoger de muur en hoe meer betonblokken en zoeklichten, hoe hoger de status. Alleen de Turkse ambassade heeft de moeite genomen om de muur met een paar toeristische posters te behangen.
‘We’ zijn al een tijdje bezig, in Afghanistan, om de Taliban te bevechten het land op te bouwen. Het was immers een vechtopbouwmissie. Nederlandse troepen zijn nu buiten Uruzgan betrokken bij de ISAF-operatie Medusa. Eerst met een paar houwitzers, maar nu met 100 man, en zwaarbewapend. Helemaal goed gaat het niet: niet dat er niet goed gevochten wordt, maar de Taliban blijken sterker dan verwacht. De NAVO vroeg dus dringend om 2.500 extra troepen, Polen leverde na lang aandringen 900 man. Canada lijkt 200 man extra te sturen.
De plaatsvervangend commandant van de missie noemde de operatie Medusa ‘dweilen met de kraan open’, want bij elke verslagen Taliban komen er weer nieuwe, goedgetrainde en stevig bewapende Taliban vanuit Pakistan binnen. Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn moest dat natuurlijk even corrigeren. Hij vindt dat we behoorlijk goed dweilen. En trouwens, we doen wel aan wederopbouw: “handwerkles voor twintig vrouwen en een gerepareerde ambulance“.
Inmiddels hebben alle grote politieke partijen hun verkiezingsprogramma´s gepresenteerd. Welke visie hebben zij op ontwikkelingssamenwerking en de armoede-problematiek? Over het algemeen wordt gekozen voor een technocratische insteek: een beetje meer geld via de overheden, wat minder via de UN. Beleidsvernieuwing lijkt nodig, ook bij de ´progressieve´ partijen als GroenLinks en de PvdA en zeker bij de SP die er maar helemaal geen mening over heeft.
Armoedeproblematiek is complex. En juist in het continent met de hardnekkigste problemen, Afrika, bestaan grote obstakels voor bestrijding van de armoede. Centraal element van ontwikkelingssamenwerkingsbeleid in veel donorlanden is steun aan de nationale overheden in Afrikaanse landen. Dit zou betere condities moeten creëren voor economische en sociale ontwikkeling, voor de grote massa van boeren en arbeiders. Er is daarbij een trend naar meer samenhang en effectiviteit door het ontmoedigen van ´projecten´. In plaats daarvan komt begrotingssteun, gekoppeld aan een politieke dialoog over beleid en beleidsuitvoering. Op het eerste gezicht lijkt dat allemaal erg verstandig. Maar het beleid blijkt op een aantal punten contraproductief.