Ad van der Stok, auteur op Sargasso

Foto: Ruurd Zeinstra (cc)

Wat Rutte II nekt is een troebel compromis

9 november 2012 , 13:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Er is meer dan communicatie voor nodig om de onderbuik van De Telegraaf ervan te overtuigen dat nivelleren na de verkiezingen opeens wel een goed idee is. Maar dat is niet de oorzaak van alle ruis.

Rutte had zich moeten herinneren dat de partijleider van de VVD nog in augustus zijn afkeer voor nivellerende socialisten had kenbaar gemaakt. Zelfs VVD-favoriet Den Uyl werd weer ten tonele gevoerd. Maar de inhoud van z’n speech was blijkbaar niet noemenswaardig genoeg om hem zelf ter harte te nemen. Als een Romney-republikein flipflopte hij na de verkiezingen zonder moeite van de Tea Party van Geert Wilders in de armen van Samsom. Het Telegraafpubliek zag dat niet aankomen, omdat ze ruggegraat veronderstelde die er nooit was geweest. Het beteuterde Mark omdat hij hen juist van dienst wilde zijn en omdat hij wel begreep dat de macht naar links was verschoven.

Maar waar kwam nou alle ruis vandaan?

Verknoopt

De oorzaak van het gezever over hypothetische koopkrachttoekomsten zit in de verknoopte fiscale bedoelingen die al in ons stelsel zaten voor de formatie. In plaats van te ontknopen werd er tijdens de formatie nog een extra knoop in gelegd, die alle bedoelingen nog vollediger met elkaar liet samenhangen, die allerlei groepen en uitzonderingsgroepen creëerde, maar waardoor niets meer uit te leggen viel.

Foto: Marco Facci (cc)

Topinkomens krijgen juist geld erbij

1 november 2012 , 13:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Het kabinet Rutte-II heeft een hekel aan mensen die 70.000 euro verdienen. Dat kun je gezien de zorgplannen stellen. Zeker als ze met twee zijn en ze een gezin vormen. Maar van nivelleren -wat veel VVD-ers doet steigeren- is geen sprake.

[noot: Dit artikel is onderhevig geweest aan stevige discussie. Dat heeft onderdelen in een ander daglicht gesteld. Lees daarom ook de update en reacties voor een beter beeld. AvdS]

Samsom probeert de inkomensafhankelijke zorgpremie te verkopen als nivelleren en Rutte verdedigt het als nivelleren, maar de hoge inkomens gaan er door deze maatregel juist op vooruit. Althans, volgens de cijfers van Stef Blok. Gezinnen met één kostwinner die meer dan circa 130.000 euro verdienen houden maandelijks meer geld over. Gezinnen met twee kostwinners die beide meer dan 70.000 euro en samen meer dan circa 330.000 verdienen gaan er ook op vooruit. En hoe meer ze extra verdienen, hoe meer ze erop vooruit gaan.

De reden. De verlaging van het hoogste belastingtarief van 52% naar 49% compenseert de extra zorgkosten. Die extra zorgkosten bestaan uit maximaal 5500 euro per jaar – 11% van je bruto inkomen tussen 20.000 en 70.000 euro. Of je nou 70.000 euro bruto verdient, of 400.000 euro: je betaalt maximaal 5500 euro extra aan zorgkosten. Maar die belastingverlaging blijft geld in het laatje brengen – voor elke extra euro betaal je 49% in plaats van 52% aan de staat. Die compensatie wordt steeds groter naarmate je meer verdient, terwijl de zorgkosten boven de 70.000 euro gelijk blijven. Vanaf een zeker inkomen gaat de belastingdaling je dus meer opleveren dan de zorg je extra gaat kosten.

Foto: GroenLinks (cc)

GroenLinks weet niet goed wat ze met macht aan moet

20 september 2012 , 21:00 , door Ad van der Stok

GroenLinks tegen GroenLinks: we hebben gebrek aan duidelijke idealen! GroenLinks terug: nee hoor, we kunnen onszelf over deze verkiezingsuitslag van alles verwijten, maar aan ons verhaal lag het niet. Kort samengevat de discussie die Camiel van Altenborg op deze plek probeerde te voeren met Anne Zeven. Beide missen het punt.

Want aan het verhaal lag het wel, maar niet omdat er geen duidelijke idealen aan ten grondslag lagen. Van Altenborg beweerde dat het verhaal van GroenLinks ging over gelijke kansen, duurzaamheid en een open samenleving. Tenminste daar had hij het een maand lang met kiezers over gehad. Maar dat was niet het verhaal dat Sap al een tijdje verkondigde. Dat luidde: GroenLinks is klaar voor macht! En dat gehengel naar macht leverde haar op het randje vier machteloze zetels op.

GroenLinks en macht

Die – machtswellust drukt het misschien te sterk uit, dus vooruit – flirt met waar het in de politiek toch om gaat, macht, begon met Kunduz. GroenLinks bevond zich in de voor haar unieke positie dat haar stem er toe deed. Van schrik verslikte ze zich in haar verhaal. Machtig zo’n missie in een land in burgeroorlog, maar politietraining is voor ons wel genoeg. De pacifistische achterban zag de Afghanen na hun opleiding het liefst fietsverlichting controleren. Nederland maakte deel uit van een vijftig landen tellende militaire macht van 130.000 militairen, maar het was natuurlijk niet de bedoeling dat het vechten zou worden.

Rutte zelfs bij winst op rand van buitenspel

7 september 2012 , 20:00 , door Ad van der Stok

De campagne draait door, maar het echte spel volgt pas na 12 september. We denken een beetje vooruit.

Na maanden van partijfolklore en vakantiestilte wordt nu geprobeerd een campagnemarathon af te leggen in een 100 meter tijd. De slotzin van het ene debat is de openingszin van het volgende. Iedere partij probeert z’n retorische arsenaal van toekomstplannetjes en politieke aanvallen er in twee weken doorheen te jagen. Er is geen tijd om te laten doordringen wat er eigenlijk gezegd wordt. Reflectie na de electie. En daar is voor de kiezer na 12 september tijd genoeg voor, als de gesloten formatiedeur de politieke komkommertijd doet terugkeren en daarachter de echte race begint. Want eigenlijk gaan de verkiezingen slechts over het behalen van een goede startpositie voor het formatiespel. Hoe zal het lopen?

Het begint al ongewis. Normaal gesproken neemt de grootste partij het initiatief, maar vanaf heden wijst de kamer de koppelbazen aan. Dat betekent dat niet alleen de grootste partij en de mogelijke coalities van belang zijn. De informateur wordt straks door een kamermeerderheid aangewezen en die zou best eens uit linkse partijen kunnen bestaan.

Linkse (in)formateur

De peilers besteden er geen aandacht aan, maar als je de trend van de politieke barometer raadpleegt blijken SP, GL, PvdD, PvdA, CU en D66 bij elkaar 80 zetels te hebben. Voor je het weet wijzen ze Femke Halsema aan als informateur, terwijl de VVD de grootste partij is geworden.

BREKEND: Verkiezingsuitslag 12 september grotendeels bekend! Sargasso feliciteert kamerleden

12 juli 2012 , 20:00 , door Ad van der Stok

Hoewel de verkiezingen nog komen is sinds enige dagen het grootste deel van de uitslag al bekend. Dat is nieuws. En aangezien nog niemand dat nieuws bracht doet Sargasso het. Hieronder vindt u de 100 kamerleden, die we feliciteren met hun (nieuwe) zetel!

Het geval is dat sinds enige dagen de kandidatenlijsten van alle partijen definitief zijn. Natuurlijk, de peilingen bewegen nog, niet alle kiezers zijn al afgedaald. Maar de echte campagne duurt slechts 17 dagen. Althans volgens Mark Rutte, die het VVD-congres op 25 augustus als start heeft gebombardeerd. Tot die tijd gebeurt er weinig en na die tijd ook, want massa is traag en in twee en een halve week zal het electoraat amper van haar plaats komen. Dus zonder risico kunnen we zeggen dat de partijen tweederde van hun recent gepeilde zetels zullen binnenhalen. Dat betekent: 100 kamerleden die zeker zijn van blauw pluche.

Kamerleden, met nadruk geen volksvertegenwoordigers! Want dat we hieronder de namen van die 100 kamerleden kunnen noemen, heeft er alles mee te maken dat zij los van het aantal stemmen dat ze zelf krijgen, de Tweede Kamer ingaan. Slechts een enkel kamerlid zal op eigen kracht gekozen worden. Daar is een kwart van de kiesdeler voor nodig, wat in 2010 stond voor 15.694 stemmen. Slechts twee kamerleden verdrongen toen boven hen geplaatsten van de lijst: Sabine Uitslag en Pia Dijkstra. De overgrote meerderheid kwam de kamer binnen vanwege hun plek op de lijst.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

Rutte II – geen goed idee

18 juni 2012 , 20:30 , door Ad van der Stok

Als we de politiek als fysica beschouwen en na 12 september een kabinet met een stabiel evenwicht willen, dan is Rutte II geen goed idee. Zelfs niet voor de VVD.

Wilders werd na de val van het kabinet geframed als blonde zwarte piet in het kaartenspel van Rutte I. Daarmee werd hij buitenspel gezet en is de VVD de meest rechtse regeringsfähige partij. Ongeacht de coalitie betekent dat voor de VVD, dat wanneer ze er deel van uitmaakt, ze de meest rechtse flank vormt van een volgend kabinet. In een coalitie liggen de compromissen dan altijd links van haar partijlijn.

Dat is voor een premier Rutte, zeker met de huidige verschillen in opvattingen over de economische crisis, een onmogelijk gegeven. In de ogen van de VVD zal het kabinet onder zijn leiding voortdurend naar links hellen. Daardoor zal Rutte geneigd zijn af en toe flink naar rechts bij te sturen, waarmee hij z’n eigen coalitie onder spanning zet en op den duur het voortbestaan ervan bedreigt. Want bij een te rechtse koers springt de linkse achterban zo overboord.

Het is deze bedreiging die Rutte er in de zomer van 2010 misschien wel van heeft weerhouden de onderhandelingen voor Paars Plus voort te zetten. En met dit inzicht pleitte Wiegel er onlangs nog voor de PVV niet uit te sluiten, om haar toch nog als rechts tegenwicht te kunnen opvoeren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het drieletterwoord voor hypocrisie

4 mei 2012 , 09:00 , door Ad van der Stok

Al in 1996 sprak Herman van Rompuy ware woorden over de Christendemocratie in het algemeen en het CDA van deze dagen in het bijzonder: de hypocrisie is een Christelijke deugd (uit VN). We zien het terug bij de vleugel die anderhalf jaar geleden, achter de voor macht gevoelige neus aan, richting Wilders glibberde en nu de macht weer in het midden schijnt te liggen, zich bij hem vandaan spoedt met een snelheid die vooral verraad dat ze het verleden achter zich wil laten.

Die andere, aanmerkelijk dunbevolktere vleugel van Aantjes en Hirsch Ballin, vraagt zich ondertussen af of die breuk met de PVV ook nog iets betekent? Wellicht. En anders misschien voor hun eigen positie binnen die partij?

Eerst het woord, in Trouw, aan Henk Bleker: Echt verrast was hij niet […] Ik heb altijd het gevoel gehad dat de onderhandelingen nog op het laatste moment konden knappen […] De PVV is zo onvoorspelbaar. […] Hij wil eigenlijk nog zo min mogelijk over de PVV praten. […] Het is voor mij een gesloten boek. Ik leg het ergens in een hoekje, ik laat het daar liggen, er komt stof op, en het stof blijft erop. Heeft Bleker dan spijt dat hij ooit deze samenwerkingsconstructie is aangegaan? Andere mogelijkheden waren niet geslaagd. Het CDA stond toen voor een enorm dilemma. […] Ik wil er verder geen energie en tijd meer aan besteden. Het gaat mij nu nog maar om één ding; het CDA. Dat is nu het belangrijkste.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Veranderingsgezinde stilstand in de PvdA

25 maart 2012 , 09:30 , door Ad van der Stok

Diederik Samsom leidt sinds afgelopen week de PvdA. In de aanloop naar zijn verkiezing tot partijleider is het immense probleem dat deze partij heeft echter bijna volledig buiten beeld gebleven. Dat probleem is de kathedraal die al 30 jaar op weg is ruïne te worden. De kathedraal waar de PvdA ondanks dat in huist. De kathedraal waarin af en toe onder vallende brokstukken kamerleden verdwijnen, waardoor de fractie bij verkiezingen steeds een maatje kleiner achterblijft. De kathedraal van de sociaal-democratische ideologie.

Maar daar ging die verkiezing niet over. Waarom eigenlijk niet?

De reden daarvoor is terug te voeren tot Guusje ter Horst, die in het Oog op morgen van 21 februari (vanaf 23.36) over de aanstaande kandidaten het volgende zei. “De verschillen zullen niet zitten in het verhaal dat men verteld. Dat kan ook eigenlijk niet want we zijn allemaal van de Partij van de Arbeid.[…] het verschil zal zitten in de wijze waarop mensen dat doen en de overtuigingskracht die men heeft en het bindend vermogen wat men heeft. Daarop gaan we kiezen.”

Beroepsversterker Matthijs van Nieuwkerk zette dat de volgende dag flink aan, in het gesprek bij hem aan tafel met kandidaat Martijn van Dam. “Ik hoorde gisteravond Guusje ter Horst […] die zei het wordt een beauty contest, laten we daar niet omheen praten. We weten ongeveer wat de PvdA wil, er is een bandbreedte natuurlijk, nuances. Maar we weten vooral tegen wie we het moeten opnemen, tegen Wilders, tegen Rutte, tegen Emiel Roemer we zoeken iemand die dat kan. Daar kijken we naar. We kijken naar debattalent, presentatie, voorkomen, dat is het enige waar het om gaat. Ik denk dat ze gelijk heeft.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het radicale middenveld

2 februari 2012 , 19:30 , door Ad van der Stok

De ideologie van de carnavalsvereniging, zou je het dogma van het maatschappelijk middenveld waar het CDA traditioneel op leunt, kunnen noemen. Niet het heil van de staat of de markt, maar zoals dat met tenenkrommende christelijke oprechtheid wordt gezegd, de kracht van de samenleving. Echter, in het rapport van het strategisch beraad komt de term maatschappelijk middenveld niet meer voor. Al is dat voor een partij die, onder de noemer van de eigen verantwoordelijkheid een dependance van het liberalisme is geworden, misschien niet vreemd.

Maar terwijl het CDA haar aandacht verplaatst, blijven de instituties die ze als maatschappelijk middenveld aanduidt achter in een situatie die soms tot veel maatschappelijke irritatie lijdt. Dat geldt natuurlijk niet voor de sport, naai- en carnavalsvereniging, maar wel voor scholen en woningbouwcorporaties. Zij laten zien waarin het maatschappelijk middenveld radicaal kan zijn en waar politieke partijen de plank missloegen. Niet alleen het CDA.

Een van de drijvende ontwikkelingen in dat middenveld is de schaalvergroting, die zowel bij scholen als woningbouwcorporaties heeft plaatsgevonden. Een ontwikkeling waar het CDA bij stond te kijken, zonder te begrijpen dat het de ontworteling uit de lokale gemeenschappen betekende. Terwijl juist dat de natuurlijke habitat van dat middenveld is. Waar enkele decennia geleden kleinschalige scholengemeenschappen nog door ouders in hun vrije tijd werden bestuurd, zijn het tegenwoordig fusieproducten met een management.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het CDA – leedvermaak dat pijn gaat doen

19 januari 2012 , 23:02 , door Ad van der Stok

Het strategisch beraad van het CDA zocht naar nieuwe woorden en morgen presenteert ze wat ze gevonden heeft. De gevolgen hiervan zullen hoe dan ook pijnlijk zijn voor al die mensen die deze partij een warm hart toedragen en vermakelijk voor de andere 90%. Al kun je je afvragen hoelang leedvermaak vermakelijk blijft.

Er zijn twee denkbare uitkomsten. Die nieuwe woorden vallen dood van de tong en zijn niet wat ervan verwacht wordt. Dan duurt het probleem van het gedachtegoed in winterslaap voort. Of ze worden goed ontvangen en creëren daarmee een nieuw probleem. Bij voorbaat is echter duidelijk dat het CDA ook volgende week maandag weer fris opstaat, met een probleem.

De crux van dit bij voorbaat gegarandeerde probleem is niet slechts de moeizame verenigbaarheid van haar twee posities. De machtspositie waarin ze zich met dit kabinet, als in een natuurlijke reflex weer heeft gemaneuvreerd en de positie waarin ze nadenkt over wat ze zou moeten willen. Het is vooral de timing die bewijst dat er aan dat beraad weinig strategisch is.

Stel, die nieuwe woorden vallen dood van de tong. Dan maakt ze de verwachtingen die gewekt zijn niet waar. En dan? Als het CDA nu niet met nieuwe woorden op de proppen komt, dan zal een tweede strategisch beraad op weinig enthousiasme kunnen rekenen. Dat kan gewoon niet. Dus hoe er ook echt over gedacht wordt, nieuw elan zal de komende dagen geveinsd worden. Al blijft ze dan in werkelijkheid met hetzelfde probleem zitten.

Occupy pick your fight – pick Goldman Sachs

15 januari 2012 , 16:00 , door Ad van der Stok

Occupy deed de afgelopen maanden precies het tegenovergestelde van wat haar naam belooft. Ze nam niet in, maar stond af. Het aantal tentjes verminderde. Wat ze eerder bezette gaf ze aan openbare ruimte terug. Ze lijkt te stabiliseren op het gemiddeld aantal kampeerders dat in deze tijd van het jaar graag in de stad bivakkeert: vrij weinig. Terwijl haar potentie en de opgeroepen sympathie groter is dan het aantal overgebleven tenten uitdrukt.

Met name bij aanvang was er veel sympathie, al ging die misschien vooral uit naar de Amerikaanse tentenkampen. Daar betrof het toch meer mensen zonder huis of baan, terwijl het in Nederland meer leek op een hobbybezetting in part-time, met goede kapitalisme-afschaffende bedoelingen. Mijn sympathie begon af te nemen toen Occupy zich ging bezighouden met allerlei zaken die slechts losjes met die bankencrisis van doen hebben. Zo bleek het wenselijk de democratie weer eens opnieuw kleinschalig uit te vinden. Af en toe best nuttig, maar wat heeft dat met deze crisis te maken? Als je vindt dat er meer democratische controle op de banken moet worden uitgeoefend, neem dat standpunt als Occupy dan in, of slijt het aan een partij. Daar is geen democratische zelfhulp bij nodig.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Populistisch meedeinen in de architectuurkritiek

1 december 2011 , 19:10 , door Ad van der Stok

Onlangs publiceerde het NRC een opmerkelijke architectuurkritiek. Interessant, niet om de spitsvondige opvattingen over architectuur, want het ging niet over architectuur. Evenmin wegens de goede kritiek, want daarvoor ontbrak het teveel aan intellectuele integriteit. Maar wel interessant, vanwege de constructie. Niet in beton, maar in taal. De feitenvrije taal van het populistische sentiment.

Het droeg de titel Fuck de Context? Fuck de Koolhaas! Het werd geschreven door rechtsgeleerde Bastiaan Rijpkema, die met zijn expertise in vrijheid van meningsuiting, deze blijkbaar graag eens wilde uitoefenen op een terrein waar hij niets van weet. Dat deed hij samen met Thierry Baudet. Een recent door het NRC aangestelde columnist. Tot het moment dat hij zich als zodanig bewezen heeft, misschien het best aan te duiden als de excuusjongere in het genre.

Een duik in het opiniestuk met de diepte van het papier waarop het werd gedrukt. In het kort beweren de auteurs dit:

De ziel van Rotterdam is verminkt en dat komt door het afval waar modernistische architecten het getroffen stadshart mee hebben volgezet. Dat bracht sociale ellende, culturele kaalslag en droefenis. De Nederlandse architect Rem Koolhaas heeft daar alles mee te maken. Hij is zo’n modernistische architect, die de loftrompet steekt over een modernistische hel als Brasilia, en iets tegen mensen heeft. Zo’n architect die als een amateurfilosoof z’n maaksels in ‘uitleg’ hult, omdat hun architectuur zo lelijk is dat zij niet kan worden gebillijkt zonder ’theoretisch kader’. Zo’n architect die beweert dat de traditionele stijlontwikkeling is uitgeput, dat Amsterdam schitterend is, maar dat nu zo bouwen kitsch is. Terwijl Warschau en Dresden na de oorlog met succes traditioneel herbouwd zijn en Leon Krier ook tegenwoordig nog zo bouwt. Aansluiten bij de traditie hoeft geen stilstand te zijn, nieuwe scheppingen moeten juist verbonden zijn ‘met den bodem’. Koolhaas stelt die koers met zijn drie modernistische Rotterdamse megaprojecten niet bij. Hij zegt Fuck de context, wij antwoorden hem: Fuck de Koolhaas!