Anti-islam helpt Turks extremisme

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Wie denkt dat het grootste gevaar in Turkije de Islam is, die vergist zich behoorlijk. Nationalistische en separatistische bewegingen in Turkije zijn veel gevaarlijker dan de islam. Het zijn ook deze bewegingen die de afgelopen eeuw voor de meeste aanslagen en bloedbaden hebben gezorgd. Helaas speelt de zogenaamde “anti-islambeweging” deze groeperingen enorm in de kaart.

Zodra het over Turkije gaat worden we in Nederland allemaal een beetje zenuwachtig. Zo zenuwachtig dat het kabinet het laatste bezoek van de Turkse president Gül niet overleefd heeft. De kritiek van veel Nederlanders op Turkije is voorspelbaar. Turkije is een seculiere staat propvol Islamieten, zo redeneren ze, en het grootste gevaar van Turkije moet dan ook wel de radicale Islam zijn.

Dat klinkt aannemelijk, maar er klopt geen klap van. Ja, er zijn in Turkije veel extremistische elementen actief. Nee, daarvan is de radicale Islam zeker niet de belangrijkste. Als er één groot gevaar is voor een modern en vrij Turkije, dan is het wel het doorgeslagen Turkse nationalisme, dat uitgesproken anti-westers, anti-vrijheid en anti-democratisch is. Even een stukje geschiedenis ter verduidelijking. In de nadagen van het Ottomaanse rijk hadden de zogenaamde Jonge Turken in feite de macht in handen. We praten over de jaren tussen 1908 en 1923. De Jonge Turken was een beweging van Turkse generaals, onder leiding van Mustafa Kemal Atatürk. De centrale filosofie van de Jonge Turken was dat heel Turkije Turks moest zijn. En daarin was geen plaats voor andere etnische groepen dan Turkse. In het verlengde van die gedachte heeft ook de Armeense ramp plaats gevonden.

Nadat Atatürk aan te macht is gekomen heeft hij de seculiere nationalistische agenda van de Jonge Turken voortgezet. Onder zijn bewind is niet alleen de Turkse scheiding van kerk en staat ingevoerd, ook is het Kemalisme verantwoordelijk voor de moeilijke positie van minderheden in Turkije tot op de dag van vandaag, alsmede het verbod op het geven van al te grote kritiek op de Turkse staat. Verder is het de reden dat het Turkse leger nog steeds een grote invloed heeft op de Turkse politiek. Dit alles hoort bij hetzelfde pakket van Atatürk.

Atatürk wordt niet alleen in Turkije aanbeden, ook in het Westen wordt hij veel geprezen. Op zich terecht: voor zijn tijd was hij zeker vooruitstrevend. Zijn Turks seculier nationalisme was geënt op de Europese politieke modellen van zijn tijd. Maar we praten hier wel over het interbellum, een tijd waarin in Europa natiestaten belangrijker waren dan nu. Wij in het westen hebben na de tweede wereldoorlog dat beklemmende nationalisme vaarwel gezegd, en vervangen door een meer verlichte filosofie, met als centrale uitgangspunt dat mensen binnen de grenzen van de wet vrij zijn. Dus ook vrij om hun eigen taal, cultuur en geloof te behouden. Dit recht op vrijheid beschermt ons niet alleen tegen de dwingelandij van gelovigen, maar ook tegen de dwingelandij van de staat. Dat is niet alleen leuker voor de mensen zelf, het leidt ook tot minder spanningen tussen de staat en groeperingen. Onze vrijheid is daarmee een peace-keeper die we moeten koesteren. Turkije is op dit punt echter stil blijven staan. Vandaar ook dat er in Turkije weinig vrijheden zijn voor minderheden en kritiek geven op de Turkse staat vaak riskant is.

Maar uiteraard levert harde actie ook in Turkije een tegenreactie op. Met name de Koerdische vrijheidsstrijders, de andere knuffeltjes van Europa, vormen inmiddels een terroristische beweging die vele aanslagen en slachtoffers op zijn naam heeft staan.

Zijn er dan geen Islamitische radicalen in Turkijke? Natuurlijk zijn die er. En ook zij kunnen gevaarlijk zijn. In 1993 werd Turkije bijvoorbeeld opgeschrikt door een grote bomaanslag die door radicale Islamieten werd gepleegd. Die Islamitische radicalen vormen echter niet de kern van de AK partij, en zijn lang niet zo bedreigend voor de veiligheid als de terroristische cellen die zijn ontstaan uit vrijheidsbewegingen voor minderheden, zoals de PKK, die veel meer aanslagen op haar naam heeft staan. De radicale Islam in Turkije is kortom wel aanwezig, maar politiek is zij geen factor van belang.

Dat de AK partij een vrijzinnig liberale partij zou zijn, zal niemand mij horen beweren. De AK-partij zet zich weliswaar in voor meer vrijheden voor minderheden, cultuur en religie, maar zij is erop te betrappen dat zij die vrijheden liever geeft aan de Islam dan aan andere bewegingen. Het islamisme van de AK partij is er dus zeker, maar is op de schaal van godsdienstig radicalisme altijd nog beter te vergelijken met Jan-Peter Balkenende dan met Khomenei. Een veel groter probleem van de AK partij is dat ook zij besmet is met het Turkse nationalisme.

Dat neemt niet weg dat sinds de AK-partij aan de macht is, Turkije een stuk meer “Europees” is geworden. De positie van de mensenrechten is sterk verbeterd en de positie van het leger verzwakt. Dit heeft te maken met de wensen binnen de AK-partij om meer ruimte te gunnen aan religie enerzijds, en met de Europese Unie, die voor toetreding datzelfde eist voor religie en minderheden in het algemeen.

Helaas zijn de hervormingen ten goede in Turkije nog lang niet af, en recentelijk stil komen te staan, nu Turkije beseft dat ze niet welkom is bij de EU. Daardoor komt het nationalisme in Turkije weer op, ook binnen de AK partij. Turkije voert een steeds meer eigenzinnige koers. Buiten de AK partij verder maakt de oppositie, die is voor een hardere lijn tegen minderheden en tegen inperking van de macht van het leger, handig gebruik van de angst van mensen voor de Islam. Zij claimt dat de Islam vanzelf de macht over zal nemen wanneer mensen in Turkije meer vrijheden zullen krijgen, meer kritiek op de staat mogen uiten, en de rol van het leger teruggedrongen wordt. Zo wordt de macht van het leger gegarandeerd en wordt de introductie van de mensenrechten tegengehouden. Het seculiere nationalisme in Turkije dat veel mensen vanaf hier toejuichen is daarmee de grijze wolf in schaapskleren.

Ik vrees dat het te laat is deze tendens te keren. Turkije zal zich verder van Europa afkeren. Je hoort de Turken denken: het kan ook zonder Europa. En dat is zonde. Want Turkije heeft een economisch en militair zeer interessante positie. Het is het op één na machtigste land in de NAVO, en heeft als één van de weinige landen ter wereld de crisis doorstaan met een steeds groeiende economie.

Wat is het voordeel van een eenzelvig nationalistisch Turkije voor Europa? Die is er niet. Zelfs wanneer de radicale Islam in Turkije een politiek gevaar zou zijn, dan is dit gevaar groter wanneer Turkije alleen staat, dan wanneer het nauw gelieerd is aan Europa. Want mensenrechten en een groter politiek verband zijn betere garanties voor vrede en veiligheid dan onderdrukking.

De fout Turkije af te stoten en daarmee te vervreemden van de westerse waarden en politiek zal in de toekomst waarschijnlijk “historisch” genoemd worden. Met dank aan de Islamofobe domkoppen in binnen- en buitenland, die de vijanden van de democratie met graagte een steuntje in de rug geven.

Foto Flickr cc rmx

Reacties (26)

#1 saim

De pkk is terreur, geen vrijheidsbeweging… Ze staan ook op meest belangrijke terreur lijsten.
Erg jammer dat sommige schrijvers in Nederland blijven provoceren door deze groep die tienduizenden moorden op hun naam hebben staan ook nog eens steunen.
Natuurlijk is er vrijheid van menings uiting, maar het is gewoon jammer. Feiten worden omgedraaid.
Daarnaast ben ik zelf ook 100% Koerd, maar 0% pkk. De pkk heeft een heel ander doel dan vele mensen in Europa denken. Wij koerden, echte Koerden, zijn trots op Turkije. Turkije is een land waar wij gezamenlijk voor hebben gevochten en er word geen onderscheid gemaakt tussen Turkse en Koerdische broeders.
Het doel van de pkk terreur is onrust zaaien en georganiseerd achterstand kreeren in het oosten van het land. Dit gebeurde met name in opdracht van oude leiders binnen Turkije, ook wel leden van de ergonokom. Die worden nu een voor een berecht en in gevangenis geplaatst.

  • Volgende discussie
#1.1 Klokwerk - Reactie op #1

Mooie reactie, dank.

#2 saim

Het is inderdaad jammer dat Turkije niet bij de EU kan. Turks volk is jong en werken hard. Dat is ook goed te zien aan de sterke economische groei. Mensen in Europa worden bang gemaakt door allerlei islamofobie opmerkingen over Turkije. Geloof me, dit is onzin. Veel Europese landen hebbe andere belangen bij het niet toetreden van Turkije, maar dit komt nooit ter sprake.
Om jullie een idee te geven, Turkije heeft het meeste volk na Duitsland binnen de EU, en dan zijn de miljoenen Turken buiten Turkije niet eens meegeteld. Als Turkije tot de EU zal horen, zijn sommige landen bang hun machts positie te verliezen binnen de EU.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#2.1 Klokwerk - Reactie op #2

Klopt, met name het punt dat volgens de huidige regels voor landbouwsubidies, die ik graag omgekegeld zou zien, zouden ervoor zorgen dat de meeste subsidie die Frankrijk nu krijgt naar Turkije zou gaan.

Los daarvan denk ik dat de EU nu eerst wat interne problemen moet aanpakken voordat ze aan uitbreiding denk. Ik denk dan aan een vergaande democratisering (zie ook een eerder blog van me), economisch orde op zaken stellen (hoe, dat is een heel verhaal natuurlijk), en de centrale waarden van vrijheid, gelijke kansen en een rechtsstaat weer centraal zetten en de lidstaten daaraan houden.

Enfin, wellicht dat over tien jaar de zaken anders liggen maar ik zie nog geen stappen in de goede richting helaas.

#3 drj

Op zichzelf is dit wel een aardig verhaal, maar zolang er geen “Europa van twee snelheden” kan zijn, zie ik Turkije toch niet graag bij de EU komen. We hebben het wel over een land met 75 miljoen inwoners waar hypernationalistische bewegingen op een grote aanhang kunnen rekenen, waar militaire staatsgrepen tot op zeer recent regelmatig voorkwamen en waarvan bepaalde delen (met name in het oosten) wel erg veel achterlopen bij de rest van Europa.

Ik vraag me trouwens wel van meer landen af (bijvoorbeeld Roemenië, Bulgarije, Hongarije) in hoeverre het zinvol is dat deze evenzeer in de EU worden geïntegreerd als de oorspronkelijke kern (Frankrijk, Duitsland, de Benelux). En vergeleken met Turkije is een land als Hongarije (waar tegenwoordig weinig fraaie dingen gebeuren) bijna West-Europees te noemen…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3.1 Klokwerk - Reactie op #3

Ik zou zeggen dat de EU zijn centrale waarden van gelijke rechten en persoonlijke vrijheid juist wat meer moet benadrukken bij de huidige lidstaten. Inderdaad, zoals Turkije nu bestuurt wordt zou het niet bij de EU passen; het gaat er nu juist om dat de EU katalysator zou moeten zijn die veranderingen te bewerkstelligen.

#4 Zwarte Os

Ik heb persoonlijk heel veel positieve ervaringen met inheemse Turken. Alleen dat nationalisme neemt inderdaad hele enge vormen aan, dat onderwerp kan je dan ook beter mijden als buitenstaander.

Hoe langer de vader van de Turken weg is, hoe groter de hang is om zijn visie steeds harder en strikter te interpreteren. Het is een visie uit een tijd waarin empathie nog nauwelijks grond had in zowel de Turkse als de Europese samenleving.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Micowoco

Vraagje. Wat zou er tussen Turkije (in de lift) en Griekenland (in puin, maar is olie gevonden) de komende jaren kunnen gaan gebeuren?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 saim

Griekenland is een doodlopende weg, maar voor mij ook een vreemd gevoel. Griekenland is nooit anders geweest, heeft altijd al overeind gestaan met europees geld. Waarom nu zoveel ophef en niet eerder. Echter denk ik persoonlijk dat er spellen gespeeld worden.
Ik heb het gevoel dat de EU van Griekenland af wil, dan hoeven ze Turkije ook niet meer aan bepaalde voorwaarden te houden die eerder uitgesproken zijn. Denk hierbij aan kwestie cyprus.
Turkije heeft een zeer groot industrie, veranderd heel erg snel en is op goede weg.
Er is geen Olie bij Griekenland, maar al zou dat zo zijn, is dat niet noemenswaardig veel. Geloof me, daar hadden ze anders allang gebruik van gemaakt.
Ik denk dat toetreding van Turkije in de toekomst onvermijdelijk is,maar laten we hopen dat men dat dan ook nog wil.
Om terug te komen op overige Oostblok landen, de meesten van deze ben ik recent geweest. Jullie hebben er geen idee over. Op tv zie enkele beelden van de hoofdstad maar dat is maar een klein deel van het land.
Ik heb echter nooit begrepen dat deze landen konden toetreden.
Echter kan ik wel voorspellen dat het feest nog niet begonnen is, wacht maar tot de grenzen losgaan bij Bulgarije en Roemenië.
Dan krijgen we pas de echte problemen hier. Ik ken het volk goed, heb ook wel eens contact met enkelen.

Het enige wat ik steeds weer jammer vind, is het overdreven kritiek en recistische commentaar over Turkije en het toetreden ervan.
Daarnaast beweren sommigen dat Turkije een islamitisch land is. Die zijn er ook nooit geweest begrijp ik.
Kijk eens voor de gein op internet naar informatie over Turkije, je zult een heel ander beeld krijgen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6.1 Klokwerk - Reactie op #6

Ik denk inderdaad ook dat het toetreden van de Oost Europese landen te snel is gegaan. Jammer dat Turkije het slachtoffer wordt van de kater daarvan.

#7 Karl Kraut

Klokwerk: “Het islamisme van de AK partij is er dus zeker, maar is op de schaal van godsdienstig radicalisme altijd nog beter te vergelijken met Jan-Peter Balkenende dan met Khomenei.”

– En het terrorisme van de PKK is dan op de schaal van terrrorisme altijd nog beter te vergelijken met dat van George W. Bush, dan met Al Qaeda; het is zondag, dus we stoeien een beetje met analogieën. Ja, de godsdienstige radikaal Jan-Peter Balkenende: het is nog steeds een raadsel waar hij vandaan kwam, waarom hij verdween en waar hij nu zal zijn. Is het wel echt gebeurd?!

Maar Turkije is van nature zo demokratisch gezind, dat het wel in de EU moet worden toegelaten (je kan als in NL wonende Turk b.v. de dienstplichtslavernij b.v. al voor 5000 dollar afkopen. Tof!); maar als dat echter niet gebeurt, dan worden ze van nature weer een stuk nationalistischer, diktatorialer, etc. Ja, helder.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7.1 Klokwerk - Reactie op #7

Eh… moet dit een samenvatting van het blog voorstellen? Dan ben ik dus weer niet duidelijk geweest. De democratie van Turkije stelt nog helemaal niet zoveel voor en de ontwikkeling daarvan ten gunste is gestopt met het vastlopen van de onderhandelingen.

Overigens denk ik dat de EU sowieso eerst wat interne problemen moet oplossen alvorens aan uitbreiding te denken, en dan doel ik niet alleen op de economie, maar dit terzijde.

#7.2 Karl Kraut - Reactie op #7.1

Economie lijkt me nu juist de kern van de zaak, en geen terzijde.

Als iemand open grenzen en vrijhandel voorstaat, dan is hij een neoliberale globalist; als iemand echter voor één nationaal-Europese interne economische zone pleit, dan is hij weer een sociaal-idealist—zolang we Afrika dus maar kunnen buitensluiten, dan is het okay! Dat is niet alleen grensverleggend—nee, dat is zelfs geestverruimend.

#8 saim

Beste drj,

Dat bedoelde ik ook over het oosten van Turkije. Pkk bedreigd dorpelingen. Scholen zijn regelmatig hun doelwit. Mensen moeten hun kinderen niet naar scholen sturen maar naar de trainingskampen van de pkk. Turkse staat probeert met man en macht dit tegen te gaan. Zo krijgen onderwijzers die in dit gebied willen werken een hoger salaris en is alle studie materiaal gratis. Militairen houden de scholen tegenwoordig ook goed in de gaten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Bookie

Als je de AK partij al met een NL-partij moet vergelijken is dat niet het CDA, maar de SGP.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9.1 Klokwerk - Reactie op #9

Ach ja, een vergelijking gaat altijd mank, maar bij de AK partij mogen vrouwen tenminste nog op een verkiesbare positie staan, dus kies ik liever voor een vergelijking met het CDA.

#10 L.Brusselman

De PKK wordt vaak(vooral door mensen die kritiek hebben op moslims)gezien als bevrijdingsbeweging,hoewel ik enige sympathie kan opbrengen voor hun verzet weet ik ook dat veel PKKers zich met heroinesmokkel(handel) en afpersing bezighouden en niet meer zijn dan ordinaire criminelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Conan

“De centrale filosofie van de Jonge Turken was dat heel Turkije Turks moest zijn. En daarin was geen plaats voor andere etnische groepen dan Turkse. In het verlengde van die gedachte heeft ook de Armeense ramp plaats gevonden.”
Dit is onjuist. Als de Turken alle anderen weg wilden, dan waren ze;
-de Grieken vergeten (in 1923 dienden 1,5 tot 2 miljoen van ze het land te verlaten -bevolkingsuitwisseling met Griekenland- , er bleven nog altijd 250.000 over in Istanbul)
– maar ook de Koerden, rond de 1-1,5 miljoen (Koerden zijn geen Turken).

Dus dat Turken een pure Turkse staat zouden willen en daarom de Armenen reloceerden klopt niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11.1 Bismarck - Reactie op #11

Koerden zijn geen Turken

Over welke Koerden heb je het? Je bedoelt vast Bergturken of Oostelijke Turken?

  • Volgende reactie op #11
#11.2 Klokwerk - Reactie op #11

De werkelijkheid is inderdaad wat subtieler, maar ja, het blijft een blog he. Toch klopt de lijn wel degelijk. Van de Grieken probeerde men zich af te maken op de manier zoals jij zegt, de Koerden mochten geen Koerdisch meer spreken. Overigens hebben de Koerden in de Armeense kwestie als slachters gefunctioneerd. Later zijn er ook Koerdische stammen op dezelfde manier gedeporteerd als de Armenen. Het is gewoon een kwestie van volgorde en verschillende methoden.

  • Vorige reactie op #11
#12 Inkwith Barubador

“de Armeense ramp” – sic!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12.1 Bismarck - Reactie op #12

Ik zou bijna zeggen ziek.

#12.2 Klokwerk - Reactie op #12.1

Ik heb inderdaad het woord genocide vermeden als je dat bedoelt. Het is nog steeds niet helemaal duidelijk of wat gebeurde letterlijk zo vanuit de top is aangestuurd. Maar dat er een massaslachting is geweest is al rampzalig genoeg. Dan maakt het exacte getal mij niets meer uit, het idee is ziek genoeg. Punt is dat wanneer je spreekt van genocide, je het wellicht juist te klein maakt. De uitvoerders en de omstanders speelden in het ombrengen van de Armenen minstens net zo een grote rol als de bevelhebbers aan de andere kant van het land.

#13 Ozgur

@Saim

wat een onzin kraam jij allemaal uit. Duik eens in de realiteit jonge. En verspreidt hier geen gevaarlijk Turks Nationalisme.

Doe dat maar in je mooie Turkije.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 saim

@ Özgür

Turks nationalisme? Realiteit ?
Op straat met een dikke joint de stoere Turk uithangen en hier heb je het over nationalisme en realiteit ?
Ik houd van Turkije, mijn Turkije althans., want blijkbaar erken jij nog een ander Turkije.
Ik ben hier in Nederland geboren en heb de Nederlandse nationaliteit. Belangen van dit land gelden voor mij net zo waardevol als die van Turkije, misschien zelfs iets meer. Weet je wat realiteit is, Turkije is voor mij een vakantie oord, (helaas) meer niet.
Vertel jij eens wat het land enigszins voor jouw heeft gedaan?
En jij hebt het over nationalisme? Denk eens na voordat je met onzin reageert,.

Dit soort onderwerpen trekken vrij snel mijn aandacht en heb hier ook het nodige over gelezen en gevonden.
Jij snapt er helemaal niks van, dat is duidelijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 saim

@ Özgür

Wat is jouw realiteit dan, gooi het eruit. Kom met een onderbouwd verhaal ipv knip knip….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie