COLUMN - We slikken de massacultuur. Conformeren ons aan het grote geheel. Onderdrukken onze eigen inbreng en creativiteit. En schikken ons daarmee grotendeels in de rollen en stereotyperingen die de mens zo kenmerken. In een hokje geduwd worden en je laten labelen was nog nooit zo veilig en makkelijk. Het biedt ons blijkbaar structuur en duidelijkheid. Maar komt dit ook onze weg naar de verwezenlijking van zelfontplooiing en autonomie ten goede?
Onlangs stuitte ik op een filmpje, dat pijnlijk aan het licht brengt hoe het zit met de hedendaagse autonomie van de mens. Binnen enkele minuten tijd wordt daarin duidelijk gemaakt dat we in ons leven (bijna) geen andere keus hebben, dan ons te conformeren aan het gedrag van het grote geheel. En dat we ons daarin als een mak lam (laten) schikken.
Shockerend is het om te vernemen, dat de creativiteit al wordt gehalveerd voor het tiende levensjaar. In die levensfase wordt een groot gedeelte van de eigen intuïtie, inbreng en creativiteit namelijk gestroomlijnd met de norm. Deze norm zit dan om je heen, in het klaslokaal. In enkele jaren worden we klaargestoomd voor het leven in de maatschappij. In de meeste gevallen gaat dat gepaard met voornamelijk het áfleren van persoonlijke en, dan nog, unieke kenmerken van je persoontje. Je vormt je naar het gemiddelde en krijgt een label wanneer je daar een voetstapje buiten treedt.
In deze cruciale levensfase leer je haarfijn wat het betekent om je aan te passen aan de rest. Creativiteit wordt steeds minder gestimuleerd, een eigen visie wordt steeds minder gewáárdeerd. Nadat je schoolloopbaan is afgerond, dien je je aan te passen in een functie. Een job, waarin je al je afgeleerde creativiteit en eigenheid dient te etaleren, om de processen en doelstellingen te behalen die van je verlangd worden.
Je bent onderdeel van een collectief, waarin neuzen liefst zoveel mogelijk dezelfde richting op wijzen. Mede daardoor bereik je tussen je veertigste en vijftigste jaar een vorm van ‘terminale serieusheid’. Op dat moment heb je al je uniekheid en creativiteit ingeleverd om te kunnen/mogen voldoen aan de gewenste samenleving. In al zijn uniformiteit.
Maar juist het behoud van die afgeleerde, onbevangen creatieve input van vroeger, kan zorgen voor een ommekeer. Een wereld waarin niet alle neuzen dezelfde kant op wijzen. Waar mensen open durven staan voor baanbrekende visies, vernieuwende concepten en in plaats van ‘zich laten organiseren’, ‘zelf durven organiseren’ als motto hanteren. Waar input gewaardeerd en wellicht zelfs gewenst is. Waar opgelegde planmatige vergaderingen plaats maken voor het ventileren van eigen initiatieven en deze durven te ondervinden. En waar steeds meer mensen met een creatieve mindset, voorrang krijgen op de excellentere IQ-vreters.
Langzaamaan is er een kentering aan het ontstaan op dit gebied. Bedrijven, instellingen en scholen lijken steeds meer open te staan voor de ontwikkeling van de eigen autonomie en in te zien dat hier juist winst valt te behalen. Men neigt steeds meer naar het ombuigen van de heersende conformiteiten en gaat op zoek naar autonome eigenheid.
‘Anders durven kijken’, ‘anders leren uitvoeren’ en ‘uit comfortzones durven stappen’ zijn termen die de spreekwoordelijke hokjes voor iedereen op een kier moeten zetten. Falen en durven mislukken zouden daarnaast op de verlanglijstjes moeten staan van elke baas, werknemer en student. Dit biedt juist mogelijkheden en kansen op het veroveren van latere succeservaringen.
Slechts wanneer je je dat realiseert, in combinatie met het besef dat je werk moet doen dat bij je past, kun je zeggen dat je goed bezig bent. Enkel dat zal de weg naar autonomie en zelfontplooiing, voor iedereen doen verrijken!
Volg Pascal Cuijpers op Twitter.
Reacties (15)
Dit heeft alles met een gebrek aan vrijheid te maken, en de overdaad aan paternalistische danwel maternalistische trekjes van de manier waarop de samenlving is gaan functioneren onder aansturing van de beleidsmakers.
Echte vrijheid is kunnen doen wat je wilt, zolang je daar anderen niet mee tot last bent.
Geen echte vrijheid is het continue gecontroleerd, betutteld & bestuurd worden om te voorkomen dat er iemand buiten de lijntjes loopt. Het gevolg is een overheid die het leven van haar burgers denkt te moeten micro-managen.
Een voorbeeld. De vele verkeerswetten, waarbij niet de eigen verantwoordelijkheid voorop staat, maar ‘de wet’. Iemand rijdt 5 kilometer te hard op een verlaten snelweg. Waarom krijgt ze daar een boete voor? Ze heeft toch niemand iets misdaan? Niemand in gevaar gebracht? Waarom moet ze daar dan voor gestraft worden? Dat is geen vrijheid, maar een geinstitionaliseerd, gemechaniseerd, en geautomatiseerd systeem van paternalisme. De staat als een waarschuwende ouder die haar onderdanen als kinderen behandelt.
Verder mooi artikel, welk filmpje was dat en heb je daar misschien een link van?
@1: dus, echte vrijheid is te snel rijden.
Dus echte vrijheid betekent echte verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheid betekent minder creativiteit?
@2: Wat is vrijheid?
Is dat op eigen verantwoordelijkheid doen en laten waar je zin in hebt zolang je daar anderen niet tot last bent, of is dat de zeggenschap over jou vrijheid aan een paternalistische overheid geven?
Ik zeg niet dat we geen wetten nodig hebben. Als jij door iemand anders wordt benadeeld kun je gewoon bij de rechtbank je gelijk halen en zal degene die jou kwaad heeft gedaan straf moeten krijgen.
Maar de enige redenen waarom de politie in actie zou moeten komen zou moeten zijn dat er of iemands veiligheid in geding is of als jij daar zelf om vraagt.
De politie is er niet voor bedoeld om als een paternalistische bullebak op alle hoeken en straten onder het mom van “de wet” te handhaven zoveel mogelijk mensen het leven zo lastig mogelijk te maken.
Daar is ons rechtsstelsel immers niet voor bedoeld, en de politie ook niet. Die is er om de bevolking te beschermen, niet om deze bij voortduring te kleineren en het leven zuur te maken.
De woorden hierbij zijn “Controle” en “Preventie”. De politie is er niet voor bedoeld om te bevolking te controleren op wat zij wel of niet doen zolang zij daarmee anderen niet tot last zijn.
Het gaat de aanjagers en profiteurs van de almachtige economische wereldmarkt er nu juist om dat ze enkel slaafse volgers van hun op schuld gebaseerde construct hebben. Creatieve, vrije geesten willen alleen maar dingen die hun belangen schaden. Daarom worden creatieve, vrije geesten die wel boven de grote grijze middelmoot uitsteken, doodgezwegen of kapotgemaakt. Je kan misschien maar beter braaf aan de leiband lopen, rechts lullen en denken dat er niets belangrijkers bestaat dan je zak vullen.
@3: Meer verantwoordelijkheid betekent meer creativiteit.
Iedere keer als je refereert aan een regel, wet, ongeschreven gedragsregel, groepsdruk en andere dwingelandij waar Nederlanders doorgaans zo dol op zijn, dat dwing je daarmee een individu in een collectief gedragspatroon waardoor de creativiteit als het ware wordt verstikt.
Als ik door rood licht wil lopen, of geen helm wil dragen, of geen veiligheidsgordel, dan is dat mijn eigen zaak en risico. Zoalang ik geen schade aan anderen toebreng moet ik dat gewoon kunnen doen.
Dat is nou nog eens een beroep doen op eigen verantwoordelijkheid.
Bewijzen dat je van het niet dragen van een veiligheidsgordel creatief wordt kan ik niet, maar ik denk dat eenieder ook binnen het onderwijs voorbeelden kan bedenken waarbij het creatieve individu door de “regels” gedwongen wordt om zich te conformeren.
Overigens, over de wet, mij is nooit gevraagd of ik het eens ben dat iedereen een helm moet dragen. Dat is dus vanaf geboorte opgelegd, maar het wordt verkocht alsof “We” dat zo “met zijn allen afgesproken hebben”.
Dat is dus helemaal niet zo, en dat geld voor nog veel meer regeltejs en weetjes die nu eenieders bestaan aan het micromanagen zijn.
Ik hoor graag een definitie van vrijheid, want vrijheid en creativiteit gaan wel degelijk samen, hebben alles met elkaar te maken.
” In een hokje geduwd worden en je laten labelen was nog nooit zo veilig en makkelijk. Het biedt ons blijkbaar structuur en duidelijkheid. ”
Stockholm Syndroom van de niet creatieve geesten? Wie wil er nu worden gelabeld en in een hokje worden gestopt?
Een aan wie wordt die structuur en duidelijkheid eigenlijk aangeboden? Aan de creatieve, zelfontplooiende mens zelf, of aan iets anders?
Hersenspoeling begint idd op jonge leeftijd, maar wel met volledige instemming van de ouders. Maar is de maakbaarheid van de samenleving nu een feit, of een fixie? Of is het de wensdroom van de homo politicus? Eerlijk gezegd denk ik dat het meer met ontkenning van het individu te maken heeft dan met erkenning. Daar waar de hedendaagse liberalen hun mond vol over hebben, maar zich dan weer steevast ernstig laten beperken door het prijskaarje dat men er aan hangt. Dat prijskaartje heeft eigenlijk alleen maar ten doel de productiviteit te kunnen toetsen, meer niet. Maar dat wordt wel tot norm verheven, en daarmee stagneert de creativiteit. Zolang dit niet gezien wordt, verkeren we in het neo-syndroom. Het suggereert veel (lijkt nieuw en creatief en hervormend) maar dwingt conservatisme af. En in die zin is die teminale serieusheid een kwestie van overleven, een ingebouwd mechanisme in het menselijk brein dat ook appeleert aan narcistische afweer. Alleen dit al is een goede reden om het onvoorwaardelijk basisinkomen in te voeren. Om naar eigen goeddunken de wereld een stukje mooier te maken. Creativiteit onstaat in vrijheid, en niet in betutteling en ook niet in angst.
Leve het montessori-onderwijs! :-)
Je zou ook kunnen zeggen de economie zit helemaal niet te wachten op creatieve mensen.
Een “you can do it” dertien-in-een-dozijn pep talk stukje vol holle frasen en post-modern managers jargon dat appelleert aan de persoonlijke creativiteit, haha. Dit is meer iets voor een seminar van een multi-level marketing scheme dan voor een website als sargasso.
Ik wil serieusheid ter voorkoming van terminale leegte.
“The chief enemy of creativity is good taste” Wisdom by Pablo Picasso
Helemaal eens met het stuk. We zijn makke schapen geworden.
Ook ik ben benieuwd naar het filmpje, Pascal.
Hoe zit het nu mer dat filmpje over hoe het staat met de autonomie van de mens? Ben er ook wel benieuwd naar.. Ondertussen, een lezenswaardig stuk over hoe ons onderwijs steeds meer op bewaking gaat lijken, en steeds minder verheft:
http://konfrontatie.nl/blog/content/onderwijs-bewaakt-meer-dan-verheft
Dank voor jullie reacties, hierbij de link van het filmpje dat ik beschrijf in mijn column:
http://www.dekrachtfabriek.nu/2013/11/21/doen-is-de-nieuwe-manier-van-denken/