Alle macht aan het volk. Dat zou de titel kunnen zijn van het bestuursakkoord tussen Rijk, gemeenten, en waterschappen. Het gaat immers om decentralisatie? Het overhevelen van taken naar de lagere overheden, zodat besluitvorming over belangrijke zaken dichter bij de burgers komt te liggen. Gemeenten krijgen wat geld en ze mogen helemaal zelf beslissen wat ze ermee doen. Aangezien gemeenten toch veel dichter bij de burgers staan dan het Rijk, is het bijna een communistische opvatting te noemen, om taken naar de lokale overheden over te hevelen.
Waarom groeit dan toch het protest tegen dit bestuursakkoord? Op 21 april tekenden het kabinet en de koepels van gemeenten en provincies (VNG en IPO) het akkoord. Het akkoord is nog niet definitief, want de achterban mag zich er nog over uitspreken. En daar klinkt gemor. Het is ook nooit goed. Geeft de regering wat macht uit handen, gaan er ineens gemeenten en provincies klagen.
Sterker nog: al 23 gemeenten verklaarden zich tegen het akkoord, dat op 8 juni ter stemming zal komen op een bijeenkomst van het VNG. Drie provincies zijn ook tegen. Diverse organisaties, waaronder het FNV, GGZ Nederland, Mezzo (koepel van mantelzorgers) en de VGS (Vereniging van gemeentesecretarissen), vinden ook dat het akkoord niet definitief getekend dient te worden.
Het kabinet vindt kritiek nou net géén taak om over te hevelen naar de gemeenten. Minister Donner zegt dat de handtekening van VNG en IPO volstaat. Hij onderhandelt niet met afzonderlijke overheden en maakt duidelijk dat het Rijk uiteindelijk beslist. Rutte vindt het een prachtig akkoord, dat niet voor verdere onderhandeling in aanmerking komt.
Tot zover de opvattingen over decentralisatie van bestuur. Ook bijna communistisch te noemen: het Centraal Comité bepaalt.
Rutte meent dat het bestuursakkoord de gemeenten zal helpen bij de kwaliteit van de uitvoering van de overgehevelde taken. Onder kwaliteit wordt verstaan: bezuinigingen op de bijstand en de sociale werkplaatsen.
En daar zit hem de meeste pijn. De meeste gemeenten zijn helemaal niet tegen de decentralisatie van de jeugdzorg, de extramurale begeleiding uit de AWBZ en de hervormingen van WWB/WIJ, WSW en Wajong, maar zijn het niet eens met de bezuinigingen die met de reorganisatie gepaard gaan. Het lijkt wel of ‘overhevelen van taken’ en ‘decentralisatie’ het jargon voor ‘bezuinigen’ is geworden. Een schijnbare logica waar niet iedereen in gelooft.
De protesterende gemeenten zien de bui al hangen. Ze hebben al veel moeten bezuinigen. Op cultuur, welzijn,sport, recreatie en de eigen organisatie. Dat leverde al boze burgers op, die petities en demonstraties organiseerden in een poging bibliotheken, zwembaden, buurthuizen, muziekverenigingen en gemeentelijke voorzieningen te redden. Nog een bezuinigingsgolf er overheen, leidt misschien tot nog meer onrust.
Nog voor Rutte aan de macht kwam bezuinigden de kersverse gemeentebesturen, na de gemeenteraadsverkiezingen in 2010, er al flink op los. In totaal zo’n 600 miljoen euro dit jaar en toen Rutte zijn plannen bekend maakte, piekerden de gemeenten verder over bezuinigingen voor de volgende jaren.
Als het bestuursakkoord naar de kleine lettertjes wordt uitgevoerd, moeten gemeenten aan de slag om ook het mes te zetten in jeugdzorg, AWBZ-zorg en arbeidsparticipatie voor gehandicapten.
De VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) is ondertussen teruggefloten door haar leden. Hoewel voorzitter Jorritsma en voorzitter van VNG’s directieraad beweerden het beste eruit te hebben onderhandeld, belooft de VNG nu toch nog maar eens met het kabinet te gaan praten.
Op 8 juni zullen we weten hoe alle gemeenten uiteindelijk over dit fraaie bestuursakkoord denken. Ondertussen houden we de reacties bij in dit overzicht (exceldocument).
Reacties (5)
Goh de staat decent6raliseert de verantwoordelijkheid voor de bezuinigingen. Rutte kan mooi weer spelen met een bezuinigingspost (kijk eens wat ík voor een besparing voor elkaar krijg) en de gemeentes mogen de gevolgen uitleggen. Wat gek dat niet elke gemeente er happig op is om die “macht” over te nemen. Het lijkt wel zwarte pieten.
Ik denk dat de vraag of een taak beter centraal of decentraal uitgeoefend kan worden een legitieme vraag is.
Een andere legitieme vraag is of je wel of niet op die taken moet bezuinigen.
Ik zie echter nergens dat deze regering een serieuze poging doet om (vooral) die eerste vraag te beantwoorden. Bovendien: waarom worden deze twee zaken zo met elkaar verward? Waarom twee problemen tegelijkertijd oplossen als een voor een al lastig is? Is dit niet bijzonder verwarrend? Het lijk mij meer een grote verdwijn truck, zoals jij ook al suggereert.
P.J.C. heb jij zicht op die eerste vraag: zijn het taken die inderdaad beter door de onderste bestuurslaag, lokaal en dus erg verbrokkeld, kunnen worden uitgevoerd? Of is het alleen maar handige framing “macht dichter bij de burger brengen”?
De wens tot decentralisatie staat al veel langer op de politieke agenda. Zowel bij het Rijk als bij de gemeenten. Zoals ik al schreef: gemeenten willen graag taken op gebied van jeugdzorg, AWBZ, Wmo, etc. in hun pakket. Daarbij speelt zich een soort machtsstrijd af. Gemeenten willen graag alle zeggenschap in die gebieden, het Rijk beperkt de mogelijkheden ervan door te weinig geld beschikbaar te stellen (te weinig naar de zin van de gemeenten).
Gemeenten zijn ook al at langer bezig de verbrokkeling tegen te gaan. Het zogenaamde ontschotten. Daarbij hanteren gemeenten eenzelfde methode als het Rijk. Verbetering van kwaliteit, ontschotting, het halen van (door de overheid vastgestelde) doelen worden afgdewongen d.m.v. hget al dan niet toekennen van subsidies.
Mooi voorbeeld daarvan speelt in Rotterdam, waar de gemeente het Riagg subsidie weigerde, omdat de club niet mee wil werken aan een meldcode huiselijk geweld. In april is dat voor de rechter geweest, uitspraak bij mij nog onbekend.
Gemeenten zijn voor eigen zeggenschap over de taken, omdat ze vinden dat lokale verschillen beter door hen getackled kunnen worden, dan door het Rijk. Of dat ook zo is, hangt natuurlijk af van de politieke agenda’s van B&W-colleges en gemeenteraden. De ene agenda ziet er wat socialer uit dan de andere.
Een voorlopig antwoord. Michel.
Toevoeging op #3
Met name kleinere gemeenten twijfelen over de ‘grote taken’ die ze op hun bordje krijgen. Er wordt verschillend gedacht over de grootte van gemeenten, maar dot bestuursakkoord zou best ook een instrument kunnen zijn om fusies en/of samenwerking tussen gemeenten af te dwingen.
Het kabinet verkoopt dit akkoord o.a. met ‘het komen tot een krachtige, kleine overheid’. Die kracht moet uit samenwerking komen (minder ambtenaren moeten meer werk doen tenslotte, minder wethouders gaan over meer zaken, etc.).
Meer hierover in deze discussie van vorig jaar.
dank voor je antwoord. Echt duidelijk is mij nog niet: nu moeten gemeenten weer gaan ontschotten, terwijl die schotten er nu juist niet waren, maar goed ik heb me er dan ook nooit in verdiept (maar ik zal het stuk lezen waar je naar linkt).