Wat is het toch heerlijk als iemand de gevestigde denkbeelden eens op zijn kop zet, en opnieuw begint na te denken. Zoals de Amerikaanse ontwerper William McDonough, die maandagavond in de Tegenlicht-uitzending Afval = voedsel (kijk dan! ) uitlegde hoe hij bij grote bedrijven binnenstapt om ze te vertellen dat het produceren van afval economisch dom is. “Want waarom zou je iets produceren wat je vervolgens weggooit? Dat is toch niet logisch?”
McDonough heeft niet alleen gelijk, hij heeft ook een alternatief. Samen met de Duitse chemicus Michael Braungart kijkt hij opnieuw naar de bedrijfsprocessen van grote fabrikanten, en ontwikkelt vervolgens een nieuw productieproces, waarbij afval tot het verleden behoort. Zo zette hij het hele bedrijfsterrein van Ford op zijn kop, maakte het milieuvriendelijk, en bespaarde het bedrijf miljoenen per jaar. Zelfs de directeur van Ford, toch niet iemand met milieu hoog op zijn prioriteitenlijst, was enthousiast. Want, zo zei hij nadat hij opnieuw had nagedacht: ” Het is natuurlijk een beetje raar dat we 10.000 kilo grondstoffen nodig hebben om een auto te bouwen die 2000 kilo weegt. Het zou logischer zijn om 2000 kilo grondstoffen te gebruiken voor diezelfde auto.”
Braungart en McDonough werken volgens het mechanisme dat afval voedsel moet zijn. Zoals in de natuur een kersenboom de op de grond gevallen bloesemblaadjes weer als voedsel gebruikt, zo kan al het afval weer gebruikt worden. En nee, dat is geen recyclen volgens de heren, omdat recyclen over het algemeen betekent dat de grondstof alleen nog maar gebruikt kan worden voor een product van mindere kwaliteit. Braungart en McDonough zorgen ervoor dat een product volledig hergebruikt wordt, en dat de stoffen die erin gebruikt worden, niet aan kwaliteit inboeten bij hergebruik. En daarom ook niet voor minder geld verkocht hoeven te worden. Andere stoffen moeten volledig kunnen terugkeren in de natuur. Zo ontwikkelden de twee voor Unilever een verpakking voor ijsjes, die in bevroren toestand vast was, maar na ontdooiing vloeibaar werd, en de natuur niet aantastte. De twee plantten er zelfs een zaadje in, waardoor de verpakking als voedsel kon dienen voor de plant die eruit groeide.
Kunnen we dan toch ooit zonder schuldgevoel blijven consumeren?
Reacties (26)
Het boek is ook geweldig ”Cradle to Cradle”, gemaakt van recyclebaar plastic en zelfs de inkt kan hergebruikt worden.
Zeer interessante uitzendingen vond ik het.
Ja, heb ik gezien.
Het klink in elk geval als een verbetering maar iets zegt mij dat dit toch uiteindelijk als een soort wet van behoud van energie klinkt.
Gevoelsmatig broeide er toch iets. Lijkt het me dat de thermodynamica zegt dat er in elk geval meer energie in het proces gestopt moet worden (er blijft een continue hogere ordeningsgraad). Maar het staat me op dit moment te ver van m’n bed.
Maar nogmaals: mijn onderbuikgevoel zegt me dat dit soort juichende verhalen ergens een catch 22 bevatten.
Mmm… Misschien toch maar even weer studeren.
Eindelijk gevonden. In juli hadden we over McDonough een waanlink.
Naar een inspirerende video over duurzaam ontwikkelen.
Je bedoelt een perpetuum mobile? Zolang er ergens zonlicht wordt gebruikt maak ik me daar geen zorgen over. De aarde is geen gesloten systeem!
@Spuyt12
Nee, ik bedoel geen pm.
Er moet sowieso altijd energie in, we hebben geen gesloten systeem OK. Punt is dat we die echt niet van de zon krijgen. Gebeurt nu ook niet. Mijn gevoel ging uit dat de cradle2cradle meer energie kost dan de wijze waarop nu geproduceerd wordt vanwege de contiue hogere ordening. Maar het is alleen maar een aanduiding van een mogelijk punt van aandacht, weet het verder ook niet.
@HansR: Maar niemand zegt dat er geen energie inhoeft hoor. Maar je kan die energie natuurlijk uit bronnen halen die renewable zijn, zoals zon, wind en water. Het heeft er meer mee te maken dat je groei ziet als iets wat nodig is, net als in de natuur. Die haalt toch ook energie uit zonlicht bijvoorbeeld? Gaat als miljarden jaren goed.
“Punt is dat we die echt niet van de zon krijgen.”
Alles hebben we gekregen van de zon. Van aardolie tot zuurstof.
*Spuyt wordt fundamentalistisch zonaanbidder*
HansR heeft wel een punt. Om je afval stromen te verwerken wordt veel energie verbruikt. Die energie wordt ergens anders opgewekt. Bij de opwekking wordt waarschijnlijk wel CO2 geproduceerd. En dat is dan ook afval.
Ergens kost het proces energie. Omdat nog maar een klein deel duurzaam opgewekt wordt, is het aannemelijk te mogen te veronderstellen dat de afvalstroom onzichtbaar gemaakt wordt, ipv opgeheven.
@Imgikke: Ah, op zo’n fiets. Idd, dat is nog wel iets om rekening mee te houden. Maar beter een paar grote centrale vervuilers dan 1000-en kleine bronnen.
Voor de toekomst betekent dat je je kan concentreren op 1 probleem.
correctie 22000 kg grondstoffen voor 1300 kg auto
Aargh nu wordt het sommetje te ingewikkeld (pabo…);
Ipv dat er 22000 kilo geproduceerd moet worden hoeft er maar 1300 kilo grondstof geproduceerd te worden voor hetzelfde eindprodukt. Dit bespaart ongeveer 94procent, al kost het passen en meten in het productie proces 10x zoveel als voorheen (wat mij sterk lijkt) dan bespaar je nog steeds heel veel energie en grondstoffen (ongeveer 58procent besparing).
Dat de energie duurzaam moet zijn/ worden lijkt me logisch, maar dat is een heel ander vraagstuk.
@Suzanne
“…maar dat is een heel ander vraagstuk.
Nee, dat is het dus niet. Imgikke heeft het goed verwoord: is het aannemelijk te mogen te veronderstellen dat de afvalstroom onzichtbaar gemaakt wordt, ipv opgeheven. Een productieproces is niet uitsluitend opgebouwd uit materie (grondstoffen en productiemiddelen gelijk) maar ook energie. De veronderstelling – van mijn kant in elk geval – is, dat een verwijdering van de materiele afvalstroom een verhoogde energiestroom en dus een verhoogde energetische afvalstroom veroorzaakt (d.w.z. in elk geval warmte, waarschijnlijk ook CO2 en andere gassen).
Ik zou nog even wachten met rekenen.
@ HansR
“…Een productieproces is niet uitsluitend opgebouwd uit materie (grondstoffen en productiemiddelen gelijk) maar ook energie…”
Dat beweer ik ook helemáál niet, maar al kost het productieproces méér energie, het totaal product kost minder energie en afvalstoffen (materie). De eerste besparing gaat over grondstoffen èn energie (staal moet gewonnen, geproduceerd, vervoerd etc worden), de tweede, de overschrijding, gaat louter over energie.
“…dat een verwijdering van de materiele afvalstroom een verhoogde energiestroom en dus een verhoogde energetische afvalstroom veroorzaakt…”
Het punt is dat er minder afval is, doordat er minder grondstof nodig is. Je start met minder…
Het verhaal komt we nogal bekend voor. Een jaar of tien, vijftien geleden was afvalpreventie heel erg in de mode in de wereld van milieudeskundigen en -adviseurs. Dat begrip werd destijds verkocht aan de hand van successtory’s. Uiteindelijk kwam je bij elk congres en in elke publicatie weer dezelfde vier, vijf – nou ja, het kunnen er ook tien geweest zijn – verhalen tegen over bedrijven waar enorme successen gehaald waren. De mode was vrij snel over.
De geschiedenis herhaalt zich?
@Suzanne
Mijn standpunt is een vermoeden. Het doorrekenen van dit soort processen is niet simpel (om een heftig understatement te gebruiken).
Je zegt: “maar al kost het productieproces méér energie, het totaal product kost minder energie en afvalstoffen (materie). Jou standpunt hier is een vermoeden. Ik twijfel ernstig met name over het tweede deel.
en
“Het punt is dat er minder afval is, doordat er minder grondstof nodig is. Je start met minder…
En daar prik je nou net de gevoelige kies. Ik twijfel daar dus aan omdat ik energie ook als grondstof neem – en warmte etc… als afvalstroom – en jij kunt het ook niet hard maken. Of wel?
Daarnaast is (in de zin van het klassieke proces) hergebruik van afvalstoffen buiten het mainstream proces (b.v. snijafval van metalen platen gaan naar een fietsenmaker oid.) wel degelijk hergebruik zonder dat er sprake is van degeneratie van het product zoals wordt beweerd. Ik geloof niet dat de afvalstroom 22000 – 1300 is.
Ik vind het echt prachtig wat er gebeurd – ik zit hier de zaak niet af te kraken – maar de som is niet zo simpel als wordt voorgesteld en ik zoek de catch.
Stukkie gezien ja. Overvloed en economische groei zijn geen vieze woorden meer. Slim met grondstoffen en energie omspringen en weg is dat knagende schuldgevoel. Niks geen versobering meer. Muziek in de oren voor fabrikant en consument. Plus een aantrekkelijker aanziende omgeving. Briljant. Paar jaar geleden een tijdje diep in de Botlek rondgelopen (chemie- en olieplants). Vroeg toen waarom ze op de loze gronden geen bomen e.d. plantten i.p.v. kort geknipt gehouden gras,…qua diep troosteloze aanblik. Begreep dat nestelende vogels/ uitwerpselen en dode insecten e.d. op leidingen en installaties. Jammer,..kan niet overal.
Overigens meer rake uitzendingen vaak in dat Tegenlicht.
@ HansR: Eigenlijk is het verhaal heel simpel: alles wat een bedrijf weggooit – of net nu als afval de poort uitgaat, als afvalwater het riool in, of als afvalenergie de lucht in – heeft het eerst ooit als grondstof ingekocht. Ofwel: alles wat je niet weggooit hoef je ook niet eerst in te kopen. Energie neem je daarbij gewoon mee, als je het verstandig aanpakt.
@ YP: Het Rotterdamse Havenbedrijf denkt tegenwoordig wel degelijk na over de mogelijkheden van natuur in het havengebied. Vroeger probeerden ze alle natuur te weren, omdat ze, als iemand een zeldzaam plantje of beestje op een leidingstrook of een braakliggend terrein vond, ze meteen helemaal niks meer mochten met dat terrein. Tegenwoordig werken ze samen met natuurorganisaties en overheden die daar over gaan. Maar natuur die als ecologisch waardevol wordt gezien is niet altijd ook mooi. Zo was er jaren geleden een grote plas op de Maasvlakte (misschien is die er nog wel), niks meer dan een groot en lelijk gat in de grond met water erin in een groot en lelijk braakliggend industrieterrein, waar het barstte van de zeldzame watervogels.
Even lekker ongenuanceerd maar met een kern van waarheid: Het probleem is dat de zogenaamde captains of industry allemaal zitten te slapen. Overigens kwamen wel veel Nederlandse bedrijven in de uitzending voorbij (DSM, AKZO, Unilever) die hier mee experimenteren. Maar goed, de heren aan de top van het internationale bedrijfleven zijn alleen maar bezig met de optie-regelingen en zijn te dom en te greedy om aan de lange termijn te denken. Als je die fantastische productiehal ook zag met frisse lucht en veel zonlicht. Productiviteit schoot omhoog, verzuim omlaag. Binnen 10 jaar heb je zo’n hal terugverdiend. Maar dat argument behoort eigenlijk niet te tellen, je werkt met mensen die misschien wel 20 jaar achter de lopende band staan, ze verdienen geen stuiver; gun ze op z’n minst een gezonde werkplek.
Kapitalisme heeft ontzettend veel welvaart gebracht maar in de kern zit iets goed mis, ik benieuwd hoe de wereld er bij staat als ik oud ben…
Bedoelde met #17 specifiek petro- chemie rond Pernis/ Hoogvliet Oplawaai. Oké,.het havenbedrijf denkt tegenwoordig mee maar:
Hoewel van 2005,.. kijk maar es met Google Earth in dat héle gebied. McDonough & Braungart bekijken deze bedrijfsprocessen met totaal andere bril. Bedoel,..al was het alleen maar waterzuivering ter plekke.
Hoe stond de wereld erbij toen je jong was? Hoeveel mensen leefden toen in armoede en vuiligheid onder dictatoriaal bewind?
Het gaat er bij de bedrijfstop & aandeelhouders voornamelijk om dat het economisch zinvol is. Als je aankomt met het idee dat het niet nadelig voor het milieu moet zijn, dan wordt dat gezien als extra voorwaarde, en dat kan alleen maar extra beperkingen geven, dus dat kan economisch gezien nooit beter zijn, hoogstens net zo goed. Maar blijkbaar wordt er dus onvoldoende gekeken en onderzoek gedaan naar de mogelijkheden, en lijkt het erop dat de minder milieu belastende opties niet eens worden bekeken. Mogelijk vanwege de gevestigde denkbeelden dat het meer zal kosten.
Als ik de directeur van Ford dan zo hoor (als ik het mij goed herinner) dan suggereert hij dat men van buitenaf moet komen met oplossingen hoe dit ook op een economisch rendabele manier kan, maar dat ‘het bedrijfsleven’ zelf niet van binnenuit op zoek gaat naar dat soort oplossingen. Het idee/initiatief moet dus van buitenaf komen en dat vind ik met name voor zulke grote bedrijven een slechte instelling.
Het is goed dat dit meer aandacht krijgt.
@ JSK
Dat je dan op déze post niks zinnigs kan uitbrengen!? Júist van iemand blijkbaar gespecialiseerd in economie zou ik dan, júist nu, graag wat meer willen horen. ”I want input”. Dit soort vernieuwende ideeën van McDonough & Braungart moeten jou toch ook aanspreken of hoe zit het! Of beperk je je liever tot het geven van wat zurige reacties overdag. Eigen zaak?,…kan, maar in de baas z’n tijd no doubt,.. of gesjeesd studentje terend op pappies centjes en te lui om een bijbaantje te nemen,…of zit je onderbroekje structureel te strak or what!,…..
Valt tegen,..what-a-bummer….
Nou, nou… ik kan niet meer over het onderwerp zelf zeggen dan anderen al hebben gezegd. Ik ben niet zo van het kritiekloos napraten.
O,..jammer,..dacht zo van: sla je twee vliegen in een klap,..economen blij, geitenwollen sokken blij…heeft JSK wel wat over te melden. Maar goed,…point taken….
Wat ik het leukst vond aan de documentaire was het gevoel dat er op hoog niveau dus toch wel wat gebeurt. Je voelt je soms zo’n excentrieke Don Quichotte, maar McDonough en Braungart laten zien dat de mogelijkheden eindeloos en vooral ook realiseerbaar zijn. Als je maar durft.