Aankondiging: burgerschapsles en verhuftering?

Dit is een aankondiging van Studium Generale van de Universiteit Utrecht. Studium Generale organiseert interessante publiekslezingen die live (en achteraf) te bekijken zijn.

Anderhalf jaar cel: dat is de straf voor de hoofdverdachte van rellen die rond Oud en Nieuw Culemborg teisterden. Een ruzie die maanden duurde en leidde tot een noodverordening, waarbij de politie een hele wijk afsloot. Om dit soort problemen te helpen aanpakken, trekken gemeenten zoals Culemborg wetenschappers aan.

Eén van de disciplines die daarbij betrokken is, is die van de vredespedagogiek. De opkomst van brede scholen bijvoorbeeld, waar wijkbewoners elkaar makkelijk treffen en met elkaar gebruik maken van voorzieningen als kinderopvang en de bibliotheek, steunt op het idee dat betrokkenheid gestimuleerd en aangeleerd kan worden. Op school krijgen kinderen, soms zelfs kleuters, lessen in burgerschap. Ze leren democratische principes zoals compromissen sluiten en oog hebben voor de minderheid. Zal dit op den duur ongeregeldheden zoals in Culemborg helpen voorkomen?

Volgens professor Micha de Winter (Universiteit Utrecht) is het belangrijk om de vorming lang vol te houden. Kinderen die op de basisschool leren discussiëren en bemiddelen in ruzies, kunnen op een nieuwe middelbare school zomaar worden aangezien voor betweterige types die vragen om tegenspraak.

Zo’n houding, waarbij de dialoog geen kans krijgt en iedereen alleen zijn eigen zegje doet, beschrijft ook dr. Bas van Stokkom in zijn laatste boek over de verhuftering van de Nederlandse samenleving. Van Stokkom signaleert in zijn boek Wat een hufter! een toegenomen verruwing van de maatschappij, als gevolg van een steeds verdere democratisering en individualisering de laatste decennia. En opvallend: die verhuftering is volgens hem vooral te wijten aan de middenklasse, die van oudsher juist altijd op de bres sprong voor goede omgangsvormen en culturele verheffing.

Hoe moeten we deze twee tendensen met elkaar rijmen? Moeten de democratiseringslessen dan maar weer stoppen? Aan de ene kant hebben scholen en gemeenten oog voor ‘lessen in democratie’, de keerzijde daarvan is dat iedereen de ruimte voor zichzelf opeist om alles te doen en te zeggen. Een lastig evenwicht, dat zelf weer om een genuanceerde discussie vraagt. Bij democratisering hoort niet alleen het recht om je uit te spreken, maar ook de plicht om te luisteren. Anders is het geen dialoog, maar een monoloog.

Aanstaande dinsdag 5 oktober spreken prof. Micha de Winter en dr. Bas van Stokkom tijdens het jaarlijkse Universitaire Vredesdagen symposium, dat in het teken staat van vredeseducatie. Welke rol spelen verschillende vormen van dialoog bij het realiseren van een vreedzame samenleving? Vanaf 19.30 uur  kunt u live meekijken.

Door: Miriam Rasch (programmmamaker Studium Generale).