Na de obligate lijstjes en overzichten, de verkiezingen tot politicus, man, vrouw van het jaar, bijft de vraag: ‘wat is er met ons aan de hand, waar staan we?’ Het vertrek van Femke Halsema zal in elk geval een grijzer parlement opleveren. (“Een moderne liberale, zei Rutte over haar.)
In het voorjaar viel de vorige regering, na ruzie over Irak en een daardoor getriggerd ongeval over de missie in Afghanistan. De PVV was toen tegen. Maar nu maakt het gedogen verschil, want dezer dagen kwam het pleidooi voor een pre-emptive strike op Iran. Maar misschien dacht men dat Allah ons de brug over zou helpen? Dodelijke dwaasheid van een gedoogpartner…
Er kwam een nieuwe regering, door onhandigheid van links, een fout van Lubbers en de fixatie van de VVD en het CDA op het vermijden van een smadelijk verlies. De keuze voor een rechtse koers was een breuk met coalitietradities. Niet Cohen, maar Klink bouwde het finale bruggetje waar men over heen strompelde. De retoriek van de nieuwe regering was op niveau, met een overtuigend ratelende Rutte, die zich omringd heeft met routine.
Maar is die regering Rutte nu ook de belofte, die de rechterzijde ziet? Krijgen we orde op zaken? Je kunt heel flink zes miljard aan het afslanken van het ambtelijk apparaat inboeken, maar dat is nog nooit gerealiseerd. De economen zien het ook niet gebeuren. Er wordt meteen stevig ingegrepen, zegt de brave Rutte dan. Nou, ja…
Ambtenaren weg?
Op het eindfeest van VROM (14-12) stonden ze op een podium: Ed Nijpels, Ella Vogelaar, Jacqueline Cramer, Pieter van Geel. Winsemius had helaas te weinig tijd. Maar Nijpels was helder: de opsplitsing van VROM was ondoordacht, vond hij. Vogelaar schetste een beeld van wat rukken en trekken in de ministerraad: we noemen geen namen, maar dan ineens is er iemand ontevreden, die vervolgens nog een brok krijgt toe geworpen. Nijpels vond de volledige combinatie van VROM en VenW verdedigbaar, maar deze uitkomst niet. Maar Donner moest nog een brokje: Van Geel lachte, Vogelaar genoot van een ogenblikje boosaardigheid.
De oude politieke bazen en bazinnen hielden het luchtig: “nu vooruit en de deskundigheid blijft toch bestaan”. Maar daar geloof ik, als oude beleidsmedewerker nu weer geen biet van. Ik kwam tientallen oud collega’s tegen, waarvan velen hun frustratie en zorg met mij deelden. Het is vooral die oude kennis die niet goed wordt beheerd. Zoals de oude Guéhenno zegt: kennis en politiek moet je goed uit elkaar houden. Dat is ook zo: bestuur moet niet op basis van deskundigheid. Maar ook niet door domoren, die zich niet goed laten informeren! Als departementen ergens slordig in zijn, dan is het wel in het koesteren van kennis en tradities.
De economen schatten in dat van de 18 miljard misschien maar een miljard of 10 zal worden gehaald. Dat weet natuurlijk iedereen wel, maar dat houden we een beetje stil, omdat het een argument was om die ‘vreselijke linkse mensen’ in de hoek te zetten. Ik kan mij nu al verheugen op de draaierige teksten van Wilders, als hij de regering moet gaan verdedigen, die niet verder kwam dan 11.3 miljard bezuiniging. Het was toch 18 miljard, jongens van stavast?
Begroting als kunst
Het geharrewar over begrotingscijfers gaat over grote verschillen. Zo houden bezuinigingen op onderwijs en extra investeringen op onderwijs elkaar mooi in evenwicht. Met het blauw op straat is het al niet anders: drieduizend man er bij betekende eigenlijk, saldo nul, vanwege oude bezuinigingen. Daarbij kwam nog een min voor de 500 ‘animal cops’ van de PVV bij. Op het basispakket in de zorg wordt één miljard bezuinigd, op de bijstand ook. Dat treft met name de ouderen, waar de PVV zo zuinig op wil zijn. Over de Wajong zwijg ik maar. Het verschil met paleisbewoners en bonus-ontvangers doet pijn.
Hervormingen
Wat gaat deze regering goed doen? Het lijkt mij niet gemakkelijk iets aan te wijzen. Door de hypotheekrente aftrek blijft de bevoordeling van de grotere inkomens in stand en blijft de woningmarkt op slot zitten. De richtlijn van Europa om niet meer dan 10% van de corporatiewoningen aan inkomens boven de 33.000 bruto toe te wijzen, zal de problemen voor de iets hogere inkomens vergroten: te veel verdienen voor huur, te weinig voor koop. Degenen die al een sociale huurwoning hebben, moeten meer betalen, maar of het effect daarvan niet vooral sociale segregatie zal zijn, zullen we nog zien. Het beleid op het vlak van immigratie en integratie mist de balans tussen humaniteit en effectiviteit. Het voorbeeld van de Afghaanse tiener, die chirurg wil worden, spreekt…
Klein bier is er wel. Roken in de kroeg, 130 rijden, de wietpas. Maar aan milieubeleid doen we niet, aan klimaatverandering geloven we niet. Waar zit dat? Hoe is te verklaren dat we geen intelligenter programma voor de komende jaren hebben gekregen?
Ik heb er een paar verklaringen voor, als voorzichtige hypothesen:
- Door de toegenomen leeftijd van de kiezer neemt het conservatisme toe. De ouderen hebben een wat kortzichtige en narcistische grondhouding; ‘laat mij de laatste twintig jaar van mijn leven lekker doen wat ik altijd gedaan heb’, dat gevoel.
- Door het sterke accent op beelden en sound bites in de verkiezingen zakt de ratio ver weg als grondslag voor politieke keuzen. Zonder televisie kun je uren in debat met elkaar om iets te verhelderen. Nu dat in seconden moet (waarom eigelijk?)wint de gladde prater Rutte.
- Door het voorgaande is het gevoel van de outsider te exploiteren: ‘ze zijn in Den Haag anders dan wij en moeten een lesje hebben. Het is tenslotte crisis en de gevolgen komen niet bij ‘die zakkenvullers’ terecht, maar bij ons’.
- Een hypothese uit de Volkskrant luidde dat hoger en lager opgeleid elkaar niet meer bereiken en niet meer vertrouwen; ook dat is een oude traditie van klassensentiment, ‘want als je voor een dubbeltje geboren bent, dan word je nooit een kwartje…’
Het is koud en sneeuwt, terwijl ik dit verhaal schrijf. Dat komt nog eens bij het voorgaande. Als het nog zo koud kan zijn, valt dat klimaatprobleem wel mee.
De Vrom bewindslieden waren het eens met de oproep van Nijpels: de belangen waar VROM voor stond moeten uit de politieke polarisatie blijven, want daar komt geen goeds van en wat we fout doen is in hoge mate onomkeerbaar. Als de echte liberalen zich wat meer zouden gaan schamen, komt het met dit land wel weer goed.
Reacties (21)
Hear hear.
“Winsemius had helaas te weinig tijd.”
Die had het dus inderdaad veel te druk met schamen.
Goed verhaal…
Die 18 miljard wordt misschien 10 miljard, 10 miljard die paars niet eens als doel ging halen en waarschijnlijk 5 miljard was geworden, want bezuinigen op dingen als kunst was dan onbespreekbaar geweest. In plaats van het gelijke aantal agenten hadden we er 3000 minder gehad. Door de belasting niet met miljarden te verhogen door de HRA af te schaffen blijft wonen voor veel mesen betaalbaar en krijgr de economie geen miljarden klap door een drastisch afgenomen koopkracht.
Helaas moet de VVD samenwerken met de conservatieven van het CDA, de PvdA is echter tegenwoordig net zo conservatief, dus ook in Paars was het liberale onder druk te komen staan. Beter was als D66 en GL waren aangeschoven, die hadden hun ziel echter al verkocht aan Cohen. Volgende keer beter voor liberaal Nederland, eerst de crisis maar eens oplossen.
@4
Gaat het lekker in de echokamer? Wat heerlijk als feiten je “denkproces” zo weinig kunnen storen…
“Het vertrek van Femke Halsema zal in elk geval een grijzer parlement opleveren.”
Wat voor reden heb jij om Jolande Sap bij voorbaat te diskwalificeren?
@6
Jolanda Sap zat er al…..
vraag is wie er op zetel 11 aanschuift.
Goed stuk btw!
@6: ik erken dat ik niet bedoel Jolanda Sap te diskwalificeren. Daarvoor moet ik een excuserende reverence maken.
Maar ik respecteer de denkkracht, de snelheid van denken en de stijl van Halsema zeer. Ik denk dat zij nummer 1 van het parlement was op die terreinen. Zodoende.
Ik heb als PVV stemmer heb helemaal geen rancune wat betreft “Den Haag”.
Deze regering snijdt gewoon liever in het ambtenarenbestand dan in de hypotheekrenteaftrek.
Snijden in het ambtenarenbestand is niet leuk, ik denk dat vele van hun nuttig werk doen, maar we hebben er gewoon minder geld voor over. Er is ook minder geld.
Voor velen lijkt het afbouwen van de HRA een goede melkkoe, maar daar kiest deze regering niet voor.
Ik denk dat het niet eens zo’n makkelijke melkkoe is en dat je als je gaat rommelen aan de HRA, je ook allemaal ongewenste neveneffecten kunt krijgen.
Nou vertel, alt.johan, wat zijn de ongewenste neveneffecten van het ‘rommelen’ aan de HRA?
alt. johan is bang dat mensen hun huis straks weer kunnen verkopen, starters weer een hypotheek kunnen afsluiten, er meer gelijkheid is tussen huurders en kopers en er straks in Nederland geen huizenbubbel meer is. Dat is ook een afschrikwekkend beeld.
@10: De bouw- en huizensector heeft de met de crisis klappen gekregen. Rommelen aan de HRA geeft onzekerheid waardoor de 2 sectoren nieuwe klappen krijgt.
Zelfs deze winter kan er voor zorgen dat er bouwbedrijven omvallen, m.a.w. veel bedrijven zijn nu kwetsbaar.
Het is niet de tijd voor HR gerommel/speculatie, anders kan het best zo zijn dat de de extra belastinginkomsten door het afbouwen van de HRA er weer uitvliegen via extra WW/bijstand uitgaven, als gevolg van extra faillissementen/ontslagen.
Bovendien vind ik nivellering op deze manier ongewenst. Ik profiteer zelf niet van de HRA, ik heb nu ook nog niet de ambitie een huis te kopen, ik werk ook niet in de bouwsector, maar ik vind dat er verder gekeken moet worden dan de eigen belangen.
Liberaal zijn betekend tegenwoordig dus niet meer dan vinden dat staatssteun naar de huizenbezitter (en uiteindelijk naar het bankwezen) moet en niet naar de kunstenaar. Wat een aanfluiting.
@13: Zonder HRA is er juist meer steun aan de staat (van de huizenbezitter).
@alt.johan
Waar het in deze in de economie om draait zijn drie dingen.
– De eerste is: stabiliteit.
Om de stabiliteit te handhaven kun je twee dingen doen.
1. De HRA handhaven
2. De HRA langzaam en overzichtelijk afbouwen
– De tweede is: zekerheid/transparantie/voorspelbaarheid.
Deze kun je ook op twee manieren bewerkstelligen.
1. De HRA in één keer afschaffen.
2. De HRA langzaam en overzichtelijk afbouwen.
De HRA handhaven is wat betreft voorspelbaarheid of transparantie een minder handige optie, omdat het niet duidelijk is wat een volgende regering zal doen.
– De derde is de “onverstoorde” markt.
Met verstoring bedoel ik elke vorm van belasting of subsidie, dit noemen economen een marktverstoring. De HRA zorgt ervoor dat de huizenmarkt een zogenaamde inefficiente markt is. Dit gaat ten koste van de welvaart. Om dit op te lossen zijn er twee opties:
1. De HRA in één keer afschaffen.
2. De HRA langzaam en overzichtelijk afbouwen.
Als we alle drie de punten beschouwen zien we dat de optie:
“De HRA langzaam en overzichtelijk afbouwen.”
in alle gevallen tot economische verbetering leidt. Dit noemen we een Pareto verbetering en die zijn zeer wenselijk.
Ik snap werkelijk niet hoe iemand het hier niet mee eens kan zijn. Het is logisch en in het voordeel van iedereen.
HRA is vooral gunstig voor de banken die grotere leningen kunnen verkopen.
Voor huizenbezitters maakt het niet veel uit of er wel of niet HRA is. Opeens afschaffen levert natuurlijk veel problemen op, maar dat wil niemand. Bij geleidelijk afbouwen, zullen de huizenprijzen meezakken met de hoogte van de hypotheken. Uiteindelijk zullen dezelfde mensen in staat blijken dezelfde huizen te kopen.
Voor starters en huurders zou afschaffen van de HRA erg gunstig zijn. Het kopen van je eerste huis wordt er een stuk haalbaarder door.
Voor liberalen zou afschaffen van HRA een natte droom moeten zijn. Laat de markt haar werk doen en geen staatsteun en subsidies meer.
HRA is een AFTREK van belasting, een belastingkorting.
Als belasting verstoring geeft, dan lijdt belastingkorting (HRA) tot minder verstoring. (volgens jouw eigen theorie)
De HRA is geen verplichting, al krijg je bij banken via hun constructie wel vaak er automatisch bij.
En wat inefficiënte markt betreft, waarom lijdt de overdrachtsbelasting dan niet tot een starre/inefficiënte markt?
Veel mensen zien belasting op huizenbezit als een handige melkkoe, handig voor al die kunstenaars met hun hobbies, maar ik denk dat Nederland niet beter wordt van zo’n socialistische ingreep.
@17 Aftrek is ook subsidie. Je krijgt het alleen als je hypotheekrente betaalt en is dus bedoeld om betaling van hypotheekrente te stimuleren en dus subsidie. Net zoals subsidie voor windmolens windmolens oplevert en kunstsubsidie kunst.
Bovendien verstoort HRA de woningmarkt (daar waar je huizen koopt) en niet de arbeidsmarkt (daar waar je belasting betaalt). Dat argument slaat nergens op.
Ik ben ook tegen overdrachtsbelasting. Dat zorgt ook voor ongewenste verstoring van de woningmarkt. Overdrachtsbelasting helpt een beetje tegen ongewenste speculatie, maar is bij niet continue stijgende huizenprijzen vooral een belemmering om te (ver)kopen.
HRA afschaffen is geen belasting op huizenbezit. OZB is belasting op huizenbezit en voor zover die enigszins in verhouding staat tot de kosten die de gemeente voor jou (en mij) moet maken, vind ik dat wel een gerechtvaardigde belasting.
Ik vraag me op dit soort momenten altijd af: Zijn er mensen die zo dom zijn maar toch graag doen of niemand het begrijpt behalve zij, of hebben we te maken met intens doortrapte leugenaars die heel goed weten wanneer je beter dom kan spelen om je zin te krijgen?
@alt.johan
Je schrijft:
“HRA is een AFTREK van belasting, een belastingkorting.”
Hier heb je natuurlijk helemaal gelijk in. Echter, de HRA is niet zomaar een belastingkorting, het is een PRODUCT GEBONDEN belasting korting. Hiermee verstoort het de markt van het product waaraan het verbonden is, namelijk de huizenmarkt.
Overdrachtsbelasting is inderdaad ook een marktverstoring, maar hiervan kun je tenminste nog zeggen dat het zijn doel dient (voorkomen speculatie). Dit is bij de HRA al niet meer het geval, want oorspronkelijk was het doel van de HRA dat mensen het extra geld (tov huren) investeerden in hun huis. Dit is lang goed gegaan. Menig aanbouw en dakkapel is zo gefinancieerd.
Echter, doordat tegenwoordig de grond veel schaarser is dan tijdens de invoering van de HRA, vertaalt de HRA zich nu vooral in hogere grondprijzen. Door de HRA betalen mensen tegenwoordig dus gewoon meer geld voor hetzelfde huis en dezelfde grond. Hiermee is de HRA verworden tot een pure marktverstoring zonder positieve neven effecten. Het is dus verstandig om hem om een intelligente manier af te bouwen.
Het h-woord heet nu HRA, maar er wordt al decennia vruchteloos over gedebatteerd. Dit land heeft in relatieve termen de hoogste hypotheekschuld van de wereld. De opgeblazen waarde-ontwikkeling heeft langdurig tot aanwakkeren van consumptieve uitgaven geleid.
Wie dat allemaal nog durft te verdedigen moet eens naar Jon Stewart kijken.
Overigens ging het mij niet eens uitsluitend om dit debat, maar om de massieve hypocrisie; kijk naar het beleid voor scheefwonen, de EU-norm voor toewijzing sociale woningen (door gedram van een klein beleggersclubje), de flinkheid over blauw op straat, de bezuiniging op en investering in onderwijs.
En on top of that, het simpele kwartetten met stukken van de ambtelijke organisatie en de kennis en tradities daarin.
Natuurlijk moet je bezuinigen: maar ook liberalen mogen even nadenken voordat ze wat doen.