Korte chronologie van de Kopenhagen-impasse: open brief aan Den Haag

De VN-onderhandelingen voor het nieuwe klimaatverdrag zitten muurvast. Dan kun je als braafste jongetje van de klas twee dingen doen:
1. Zeggen dat je het braafste jongetje van de klas bent
2. Je actief inzetten, vanuit Europees perspectief, om de impasse te doorbreken.

Woensdag heeft de Nederlandse Tweede Kamer een fijn gesprek gehad over de inzet voor Kopenhagen. Call it a plenair debat, noem het eyes wide shut.

Tot en met de linksliberale oppositie aan toe was er geen kamerlid te bekennen die de opzichtelijke politieke gotspe in z’n essentie wist te benoemen. Daarom hier alles – echt alles – in een megakort overzicht.

Grondprincipe:
Politiek moet doen wat wetenschap zegt.

Achtergrond:
Wetenschap zegt ‘2 graden is te veel; politiek zegt: 2 graden zal het zijn. Fair enough. We hebben in elk geval een doel.

Wat is nodig voor minimale kans om onder 2 graden te blijven? Hoeveel moeten we reduceren tussen 1990 en 2020?
Chronologie:
• 2007 – IPCC AR4 zegt industrielanden moeten 25 tot 40 procent reduceren.
• 2008 – James Hansen et al: klopt allemaal, maar feedbacks uit biosfeer verdubbelen klimaatgevoeligheid nog -> 50 tot 80 procent reduceren
• 2009 – Hans Joachim Schellnhuber: klopt allemaal, maar tipping-points zijn al overschreden, feedbacks werken sneller. We moeten allemaal 100% reduceren, de grootste uitstoters per capita het eerst: VS in 2020, Duitsland in 2025, Italië in 2030, zelfs China al in 2035.

“Wereldleiders hebben enkel tot 2 graden besloten omdat ze geen flauw benul hebben wat het betekent” – Schellnhuber, 22 september jongstleden. Niet voor niets mag de beste man, een van ’s werelds meest gerenommeerde klimatologen, vandaag ook de Quote du Jour verzorgen.

Terug naar 2007, het leidende VN-klimaatrapport dat enkel nog naar directe atmosferische effecten keek. Het westen moet volgens dit rapport 25 tot 40 procent reduceren. In praktijk betekent dit 25 voor de VS, 40 voor de EU.

Europa besloot tot 20, te verhogen naar 30 als anderen een soortgelijke inspanning leveren. Klinkt alsof je op een bijna acceptabele manier je klimaatdoel net niet wilt halen. Want zelfs in dit meest conservatieve scenario moet Europa dus eigenlijk gewoon 40 doen.

De discrepantie werd opeens heel veel groter in 2008, toen Hansen en 7 andere topklimatologen nieuw onderzoek naar de gevoeligheid van het klimaatsysteem presenteerden. Het klimaatprobleem bleek kwantitatief ‘ongeveer 2 keer zo erg’. Als gevolg van dit onderzoek is ook in Den Haag het getal 350 (ppm, CO2-concentratie) bon ton, maar niemand paste de emissiedoelen aan.

Van 30 naar 40 gaan is, onder de nieuwe inzichten het minste dat je kunt doen. Het is feitelijk een kwestie van goed fatsoen. Iets van een compromis naar de wetenschap en een fraaie handreiking naar 450 NGO’s, China, India, de Afrika Groep, de Alliantie Van Kleine EilandStaten en alle anderen die nu structureel om 40 roepen.

Oh ja, voor wie twijfelt: voorjaar 2009 kreeg Hansen bijval van maar liefst 2.500 klimaatexperts. Het IPCC heeft klimaatverandering ernstig onderschat. De Europese emissiedoelen zijn in één klap ernstig verouderd.

Voor ze echter ook maar een procent zijn opgeschroefd kwam daar een nieuwe klap overheen, met de publicatie van Schellnhuber, die oproept tot een wereldwijde uitdaging in de geest van de Apollo-missies. Dergelijke oproepen zijn primair aan de politiek gericht. Die bestaat echter uit politieke partijen en die zijn weer louter gevuld met politici.

En toen was daar het Kamerdebat, minder dan een maand na de ultieme alarmbel van Schellnhuber. Je raadt het al.

Niemand die het onderzoek aandraagt en niemand die het lang verwachte 40-debat zijn plek geeft. 40 staat symbool voor succes in Kopenhagen. 40 is niet luisteren naar de nieuwe wetenschappelijke inzichten, maar er op z’n minst wel respect voor tonen.

Waarom wordt het 40-debat in Nederland niet gevoerd? Een leger academici uit Wageningen, een half dozijn PBL’ers, Delft, Utrecht, de VU, wie moet de legitimering zijn – zeg het maar, we dragen ze aan, ze staan al klaar!

Is Nederland bang meer te doen dan buurlanden? Onze grote oosterbuur, de straks 65 jaar politiekcorrecte Duitsers doen toch ook gewoon 40? Wat de Duitsers kunnen, en de Zweden en de Denen, dat kunnen wij toch ook? Noorwegen koos afgelopen week voor 40. Waarom laten we ons niet inspireren?

Als wij 40 doen kunnen we samen met de noordelijke kopgroep gezag uitoefenen op alles en iedereen in de westerse wereld om ook weer een stap naar voren te doen. Momenteel is nota bene Japan Europa voorbij gestreefd, met een emissiedoel dat zowel economisch als percentueel t.o.v. baseline dieper is dan de EU!

Zijn we dan soms bang meer te doen dan de Belgen? Die hangen inderdaad op half-7, net als ‘de rest’ van Zuid- en Oost-Europa.

Zijn we daar bang voor? Meer te doen? Economische schade te lijden?

Denk. Dan. Na.

Kijk als politicus eens in je handtasje, je standaard retorische arsenaal, je trukendoos.

Leg de onvoorwaardelijke toezegging even links opzij. Doe een zijden handschoentje aan, tast nogmaals voorzichtig tussen de parlementaire enquêtes en de ‘zeg planbureau – kun je m’n beleidsplannen even in retrospectie rechtlullen-formulieren’ en haal tevoorschijn…

…een voorwaardelijke bereidheid.

Jawel, tot 40 procent emissiereductie. Voor Nederland. In Kopenhagen.

De voorwaarden mag je lekker zelf invullen. Je kunt dus elk nadeel, elke vorm van isolatie, kinderlijk eenvoudig voorkomen. Maar tegelijk kun je weldegelijk aansluiting vinden bij de andere groene koplopers en die groep volgens hetzelfde principe doen groeien.

De bereidheid en voorwaarden zouden als volgt kunnen luiden: ‘Nederland besluit zich voorafgaand aan en tijdens de klimaattop in Kopenhagen internationaal actief in te zetten voor 40 procent emissiereductie voor industrielanden, te bereiken tussen 1990 en 2020. Nederland kiest zelf voor 40 procent wanneer ook de EU gemiddeld voor 40 procent kiest en andere industrielanden doelen van een soortgelijk ambitieniveau stellen.’

Je kunt je er kortom geen buil aan vallen. Maar het zou zomaar eens de gouden sleutel kunnen zijn om de impasse van Kopenhagen te doorbreken.

Geloof me, we komen hier op terug. Ruim vóór Kopenhagen. En de volgende keer willen we resultaat zien. De roep om 40 bestaat. Den Haag mag dat niet negeren.