Marco, de miljoenen en de media

Journalist/schrijver Menno Pot schreef onlangs voor de Volkskrant dit artikel over de financiële malaise van Marco Borsato. Ook schreef Menno Pot op zijn Hyves-pagina een bespiegeling over het verhaal achter de persconferentie. Sargasso plaatst met toestemming Pots bevindingen.

Ik was erbij woensdag, toen Marco Borsato zijn verhaal deed in de bovenzaal van Paradiso, tijdens een persconferentie. Officieel kwam hij alleen maar vertellen dat de Symphonica In Rosso-concerten met Diana Ross kunnen doorgaan, dat hij zelf twee shows gaat geven om de medewerkers te betalen en dat Mojo Concerts te hulp is geschoten.

Maar natuurlijk vertelde hij vooral over het failissement van The Entertainment Group, de financiële gevolgen voor hemzelf en – erg belangrijk – hoe hij het allemaal heeft ‘beleefd’. Ik moest verslag doen voor de Volkskrant, samen met economie-collega Peter de Waard.

Ik heb als journalist vrijwel alleen te maken met collega-popjournalisten uit binnen- en buitenland, en mensen van min of meer serieuze (cultuur)redacties en muziekbladen. Dat is een selectieve populatie binnen de mediawereld: over het algemeen redelijk kalm en integer volk, met een zeker gevoel voor decorum.

Heel soms (de Borsato-bijeenkomst was daar een voorbeeld van) doet zich in de periferie van de popmuziek een gebeurtenis voor waar ook andere soorten media op af komen: van RTL Boulevard, Shownieuws en de roddelpers tot DWDD en het NOS Journaal.

Bij zulke gelegenheden merk je hoe veel rioolratten er eigenlijk rondlopen in de media. Hoe veel zichzelf overschattende windbuilen.

Het begon al tijdens die persconferentie zelf. Vragen stellen kon ná Borsato’s verhaal, maar sommige mensen menen dat dat voor iedereen geldt, behalve voor hen. Beau van Erven Dorens, bijvoorbeeld, die naar Paradiso was gekomen om leuk te doen voor de camera van zijn nieuwe programma CQC. Toen Marco Borsato een aantal “vrienden uit het vak” opsomde die een gastoptreden zullen verzorgen tijdens zijn shows in het Gelredome (“Guus doet mee, Jan Smit doet mee, Paul de Leeuw doet mee, Trijntje doet mee…”) riep Van Erven Dorens door de zaal: “Marco, ik doe ook mee!”

Ten eerste riep hij dat natuurlijk niet tegen Borsato, maar eigenlijk gewoon tegen zijn cameraploeg. Even scoren, onder het mom van ‘Marco een hart onder de riem steken’. Ten tweede: wie denk je dan eigenlijk dat je bent? Waarom zou Marco Borsato in vredesnaam zitten te wachten op een gastoptreden van Beau van Erven Dorens? Die man is toch tv-presentator en romanschrijver? Kan die zingen of dansen dan? Of kunstjes doen? Stel je voor dat ík Marco luidkeels een gastoptreden had beloofd… Hoe belachelijk kun je jezelf maken?

24-karaats arrogantie
Ik vond Beau van Erven Dorens ooit wel sympathiek. Lak aan conventies. Een onbedorven leftrappertje in de tv-wereld. Leuk. Maar de laatste tijd vind ik hem steeds gladder en ijdeler worden, en hangt er een steeds penetranter geur van zelfoverschatting en 24-karaats arrogantie om hem heen. Die kwam er in Paradiso even uit.

Zo mogelijk nog erger: een dame van De Wereld Draait Door (ik zie dat programma vrijwel nooit, maar ik begreep dat ze zo’n Jakhals is) die Borsato’s verhaal op een nogal emotioneel moment plompverloren onderbrak om hem een verjaardagscadeau voor zijn zoontje Senna te overhandigen. “Marco, mogen we even?”

Borsato voelde zich er zichtbaar ongemakkelijk bij, was te aardig (en te bang om geërgerd op tv te komen) om haar weg te sturen en mompelde zoiets als “Eh, ja, natuurlijk mag dat, maar eh… mag ik daarna even mijn verhaal afmaken?”

Ook deze mevrouw zou dat cadeau uiteraard niet zijn komen brengen als de DWDD-camera’s haar actie niet hadden vastgelegd. Ze gaf dat cadeau niet voor Senna, niet voor Marco, maar voor zichzelf. Wat ontzettend nep, wat ontzettend onoprecht en wat ontzettend onbeschoft. Ik weet niet hoe gebruikelijk dit soort fratsen bij DWDD zijn, maar ik vond dit geval in elk geval van een bedenkelijk Albert Verlinde-niveau. Bah.

Riooljournalistiek
Vervolgens kwam De Telegraaf in actie. Ik citeer een stukje het verslag uit die krant…

“Van mijn opbrengsten ging negentig procent naar het bedrijf. Met het restant ben ik vorig jaar garant gaan staan voor de schulden van TEG. Iemand vroeg of ik mijn handtekening wilde zetten. Dat had ik natuurlijk nooit moeten doen”, schetste Borsato zijn dramatische financiële situatie. “Gelukkig heb ik volgens mijn bank nog ‘working capacity’. Dus ik ga door.”

Maar bronnen bij het artiestenbureau bestrijden deze sombere lezing van de zanger. “TEG verdiende weliswaar heel goed aan zijn concerten, en Marco heeft natuurlijk veel geld verloren. Maar alle inkomsten op de ruim vijf miljoen platen die hij heeft verkocht, al zijn commerciële contracten met bedrijven als Lay’s Chips, verzekeraar Univé en telefoonwinkel Belcompany gingen naar Marco zelf.”

Dát is dus riooljournalistiek. Deze collega-journalist past een goedkope, oude journalistentruc toe: Borsato eerst dingen in de mond leggen die hij niet zei, en daarna doen alsof je dankzij ‘bronnen’ de waarheid boven water hebt gekregen.

Wat deze Telegraaf-journalist van zijn zogenaamde ‘bronnen’ te horen heeft gekregen, was precies wat Marco Borsato in Paradiso uitlegde. Hij zei dat 90% van zijn live-opbrengsten naar TEG ging, en 10% naar zichzelf. De winst uit cd-verkopen en neveninkomsten (o.a. reclame) ging dus niet naar TEG; daar draaide hij ook niet omheen toen het vanuit de zaal gevraagd werd. Zijn privékapitaal is dus best heel fors, en daar loog hij ook absoluut niet over. Maar: omdat hij als privépersoon garant staat voor een eventuele restschuld van TEG, kan ook zijn privévermogen een flinke dreun krijgen (“misschien wel 90%, maar ik weet het nog niet precies”, zei hij). Hoe groot die restschuld is, is nog niet bekend.

Schaamteloos
Zo zit het – en zo heeft Borsato het ook keurig gezegd. Hij heeft wat dat betreft een vrij helder verhaal verteld in Paradiso, zonder vals sentiment (wat me verbaasde, zeg ik daarbij). Hij zei een paar keer dat hij niet zielig of arm is en dat “veel mensen in Nederland hebben het veel slechter hebben” dan hij.

Dit is nou een typisch voorbeeld van doen alsof je nieuws hebt, terwijl het gewoon de info is die aan iedereen is verstrekt. Wat heb ik toch een gruwelijke afkeer van dit soort lui. Dit soort verslaggevers vindt zichzelf belangrijker dan hun vak. Ik vond de persconferentie van Marco Borsato waardig en correct. Ik had beslist meer sympathie voor hem dan voor sommige collega-verslaggevers in de zaal.

Maar wat ik dan weer niet snap, is dat hij die avond alsnog bij Pauw & Witteman ging zitten, om zijn verhaal nog een keer te doen. In Paradiso zei hij nog dat hij het allemaal verschrikkelijk zwaar vond, dat hij helemaal ‘beurs’ was en snel weer weg moest, omdat zijn zoontje die dag jarig was.

Begrijpelijk, maar zeg dan tegen alle programma’s dat je het voorlopig even bij die ene persconferentie wilt laten, en dat je nu even op adem gaat komen met je gezin. Hier dringt zich toch weer het beeld op van een Marco Borsato die net iets te graag aardig gevonden wil worden, en tóch (zijn vast en zeker echte verdriet ten spijt) met een soort van charme-offensiefje bezig is. En ik zag ‘m daarna nog ergens: bij Shownieuws, meen ik (kan ook een andere rubriek bij één van de commerciëlen zijn geweest).

In Paradiso draaide hij ook al netjes om de lastigste (schuld)vragen heen. Natúúrlijk is hij ongelooflijk opgelicht, en weet hij precies door wie. En natúúrlijk is hij daar woest over. Deze affaire heeft vriendschappen gekost, dat staat wel vast. Maar persconferenties van Marco Borsato zijn altijd goednieuwsshows geweest, en zullen dat ook altijd blijven – hoe ellendig de omstandigheden ook zijn. Uit zijn rol van aimabele jongen vallen? Dat nooit.

Wat dat betreft verdient hij het misschien ook wel, om af en toe met een gehaaide, gladde persrat geconfronteerd te worden. Want gehaaid en een beetje glad is Borsato zelf ook, op een andere manier.

Maar zo schaamteloos als die vreselijke Van Erven Dorens, die vreselijke mevrouw Jakhals of die Telegraaf-collega zou ik nooit kunnen zijn, realiseer ik me op dit soort dagen maar weer eens.

Het is wel om verschillende redenen interessant om af en toe een geval als dit op je bord te krijgen. Dan zit ik zomaar ineens in een andere hoek van de media. Maar wat ben ik blij dat ik normaal gesproken wordt gedreven door liefde voor mijn onderwerpen, en respect voor mijn vak en de mensen met wie ik te maken heb. En dat ik normaliter tamelijk weinig ijdeltuiten tegenkom.

Eigenlijk kom je in die muziekindustrie nog betrekkelijk weinig onechtheid, onoprechtheid en ordinair effectbejag tegen, in vergelijking met het Boulevard-, Shownieuws- en ja, ook DWDD-wereldje. Daarmee prijs ik me gelukkig, en dat is wel eens goed om je te realiseren. Als muziekrecensent van de Volkskrant word je wel eens voor cynicus uitgemaakt, maar woensdag in Paradiso heb ik maar weer eens kunnen vaststellen wie in de mediawereld de échte zelfingenomen cynici zijn.

Het was een boeiend uitstapje, maar nu ga ik me snel weer bezig houden met mooie muziek, slecht voetbal en (het belangrijkst) met échte mensen, uit goed hout gesneden, die geen dubbele agenda’s hebben.