Bestuurlijke vernieuwing. Dat was de bestaansreden voor D66. Referendum, gekozen burgemeester, ander kiesstelsel. Het is eigenaardig dat D66 zelf nooit door heeft gehad hoe generatiegebonden die agenda is. De halve babyboom-generatie werd reclameboy, manager of organisatieadviseur en dat zie je terug in het denken van D66: als je het systeem maar omgooit, wordt de hele wereld anders. Wat dat betreft lijkt D66 net op een stel organisatie-adviseurs dat middels fraaie powerpoints dolgraag de organisatie wil kantelen, op zijn kop zetten, horizontaliseren en herstructureren. De rest van Nederland lijkt op een stel vermoeide werknemers dat alweer de hei op moet en het maar over zich heen laat komen.
Of niet natuurlijk. Reorganisaties worden vaak openlijk of minder openlijk tegengewerkt. En normaal gesproken hebben organisatieadviseurs het pand al verlaten als de gevolgen van hun ingrijpen duidelijk worden. D66 maakte de cruciale fout om dat niet te doen. De partij ging in een Kabinet om eindelijk haar politieke agenda te realiseren. Een oude lul van een VVD-senator schoot met met zichtbaar genoegen het referendum af. D66 bleef zitten. Partijleider Dittrich kondigde aan om nooit in een kabinet met VVD en CDA te stappen. Een paar weken later stond D66 op de trappen van Huis ten Bosch. De gekozen burgemeester sneuvelde in de senaat, de minister en partijleider erbij. D66 bleef zitten. Het kiesstelsel sneuvelde al in de ministerraad. D66 bleef zitten.
Dat ging niet alleen zo op de kroonjuwelen. D66 was tegen de missie in Uruzgan. Ze dreigde met een kabinetscrisis; de missie ging, D66 bleef zitten. De grens tussen pragmatisme en opportunisme is intussen overschreden. Van een partij waar je nog sympathie voor kon hebben omdat ze zo’n aandoenlijk optimistisch wereldverbeteraarsélan uitstraalden, is D66 een beetje een irritant partijtje geworden. Een partijtje met een waterhoofd. Wel kabinetsdeelname, maar een klein en dalend ledenaantal, geen strijdpunten meer, weggevaagd bij de raadsverkiezingen en slechte peilingen.
Herbronnen, zo heet het in organisatieadviestaal, wat je dan moet doen. Paar jaartjes oppositie, de pijnlijke feiten onder ogen zien, nieuwe uitgangspunten formuleren en je kunt er weer jaren tegenaan. Daarom vind ik het zo verbazingwekkend dat D66 Pechtold kiest als partijleider. Hij is namelijk een exponent van de foute ontwikkelingen in die club. Hij vertelt aan iedereen die het horen wil, hoe visieloos het kabinet is… en blijft zitten. Hij vindt dat het er maar vuil en vunzig aan toe gaat in het kabinet, en blijft zitten. Hij schrikt, van de omgangsvormen, maar… Te pas en te onpas probeert hij onder Uruzgan uit te komen en moet dan weer zijn woorden inslikken. Kortom, Pechtold staat niet bepaald bekend om zijn diepgaande en doorwrochte visie maar des te meer om zijn ijdelheid en profileringsdrang.
Dat wordt dus geen herbronnen, maar doorgaan op dezelfde weg. Misschien was dat ook wel logisch. De generatie die het nu voor het zeggen heeft in D66 wil de boel niet op de schop, omdat ze dan hun macht verliezen. En de oprichters willen de boel niet op de schop, omdat dat het definitieve einde van de babyboomers zou inluiden. Daarom was Pechtold de man van de partijtop: Lousewies was -voorzichtig maar toch- hervormingsgezinder en inhoudelijker. Op korte termijn zal de keus voor Pechtold wellicht winst opleveren, maar een kiezer kan maar een beperkte hoeveelheid oppportunisme, politieke spelletjes en visieloosheid verdragen. En dat is waarom ik denk dat D66 gister haar doodvonnis getekend heeft.
Reacties (25)
Leuk verhaal, D’66 heeft gister haar doodvonnis niet getekend maar herbevestigd voor de zoveelste keer. Dat de kiezer maar een beperkt hoeveelheid opportunisem, spelletjes en visieloosheid kan verdragen is trouwens niet waar; de PvdA doet het al jaren heel erg goed in de peilingen.
Wie de geboortepapieren van D66 bekijkt ziet dat bestuurlijke vernieuwing er maar een bescheiden onderdeel van uit maakt. Het boekje Dit is D66 van Gruyters bevestigd dat overigens ook. Een hardnekkig misverstand dat maar niet de wereld uitgeholpen kan worden.
Wat wel waar is dat D66 al jaren bezig is met een enorme zelfkastijding. We kiezen met kleine meerderheid de personen die het buiten het eigen kringetje niet goed doen. Dat is treurig en stemt tot nadenken, al moet je daar na al die jaren wellicht maar eens mee ophouden.
Met twee zetels, volgend jaar, word het zo wel een knusse bedoening bij D66, met Lousewiese en Alexander saampjes in de Kamer. Gezellig! :D
Dit is wel een erg makkelijke mosterd-na-de-maaltijd analyse. Die samenvatting van het falen van d66 is een uitgekauwde samenvatting van nieuwsfeiten die we al meer dan goed kennen. Dat deel beslaat meer dan de helft van de tekst. Vervolgens wordt er wél een interessante karakterschets van d66 als babyboom partij neergezet. Dat is nieuw en leuk. En dan gaat het weer verder met halfopgewarmde praatjes over de drang naar macht en blablabla. Wat wil je hier nou mee? Waarom publiceer je dit?
@ Joris: daarom vond ik Lousewies toch interessanter. Die had nog wat visionairs, en durfde daarnaast ook nog onpopulaire onderwerpen aan, zoals Europa. Pechtold pleitte dan alleen maar voor stemrecht voor 16-jarigen (en kreeg prompt de D66-jongeren chter zich).
@Marten: dat is: je betoog illustreren. Als ik dat niet gedaan had, had je nu wellicht geroepen: “waar baseer je dat allemaal op?”. Het illustreert een patroon.
Een beetje een daadkrachtige lijsttrekker had de babyboomgeneratie opzij gezet en stevig nieuwe inhoudelijke punten geschetst. Maar dat wilde de babyboomgeneratie niet, noch de huidige bobo’s. Daarom steunden ze Pechtold.
Laat die D66 toch links liggen. Ze dachten kiezers te winnen door allerlei politiek correcte en weinig riskante standpunten in te nemen; sociaal, anti balkenende, tegn Uruzgan, kritisch over Amerika, tegen Verdonk, gekozen burgemeester. Als het puntje bij het paaltje komt, dan laten ze zich altijd door de combinatie CDA/VVD overrompelen en stemmen ze mee met de coalitie.
D66 heeft geen geloofwaardigheidsprobleem, D66 IS ongeloofwaardig. Ooit kwamen ze de politiek in met frisse ideeen, zeker. Tegenwoordig zijn ze voor mij het voorbeeld van visieloze, overgenuanceerde politici die laf de kant van de macht kiezen om nog een beetje bestaansrecht te houden.
D66 moet zich herorienteren op nieuwe kiezers, niet de oude. Veel ideeen van het sociaal liberale gedachtengoed slaan goed aan bij jongeren. Toch heeft Pechtold het over de oude kiezer terugwinnen. De oude kiezer bestaat niet meer, die is wijzer geworden en koos of voor het liberale (VVD) of voor het sociale (PvdA) gedachtengoed. D66 kan dus weer terugkomen door jongeren aan te trekken.
Bolkestein zei altijd al tegen Van Mierlo; “U bent niet duidelijk!”. Toen al durfde D66 zich nooit helemaal uit te spreken en verhulde zich achter de complexiteit van problemen om niet te hoeven kiezen. Nu krijgen ze daar verdient de rekening voor.
verdiend met t, ik schaam me diep
@ Jimmy: maar ik vond D66 in het begin best leuk. Toen ze nog iets hadden van “kom jongens, met een beetje redelijkheid lossen we alle wereldproblemen op”.
De halve babyboom-generatie werd reclameboy, manager of organisatieadviseur en dat zie je terug in het denken van D66
Dat zou je dan overal terug moeten zien waar de babyboomers zitten en dus ook in alle andere partijen waar immers de babyboomers het ook voor het zeggen hebben. Het kan daardoor niet iets typisch D66s zijn. Niet dáárdoor, want lijkt me wel typisch iets D66s :)
Het is ook krom om een andere reden: aangezien D66 getalsmatig altijd klein is geweest moet het merendeel van de managers e.d. bij andere partijen hebben gezeten. De associatie is leuk, maar kan niet kloppen.
Wel kabinetsdeelname, maar een klein en dalend ledenaantal, geen strijdpunten meer, weggevaagd bij de raadsverkiezingen en slechte peilingen
Ook dit geldt voor alle andere partijen, met als uitzondering de recente grote PvdA-winst en het ledental van de SP. De PvdA-winst heeft alle kleine partijen weggevaagd, ongeacht de aard van die kleintjes. Omdat de gemeenteraadverkiezingen gingen over landelijke i.p.v. locale issues zegt het verlies van die locale kleintjes minder over hun bestaansrecht dan over de ongezonde invloed van de landelijke media op die verkiezingen.
Nee de PvdA heeft een veel langere traditie en dat zie je ook terug. Daar zitten dus veel meer elementen in (neem de ouderwetse solidariteit!) dan alleen de babyboomers, alhoewel de 10-over-rood generatie fiks in de melk gebrokkeld heeft. D66 is net in die tijd opgericht dat de babyboomers volwassen werden, en dat zie je duidelijk terug in de visies, het soort oplossingen, etcetera. Daarom zie je daar het generatieconflict duidleijker terug.
Het is trouwens niet waar dat alle partijen leden verliezen. PvdA, GroenLinks en SP winnen leden. SP heeft zo ongeveer een loodrechte lijn naar boven gekend (zwakt nu ietsje af). PvdA en SP wonnen bij de raadsverkiezingen, GL verloor ietsje.
D66 associeren met de babyboom is echt onzin. De babyboom is de na-oorlogse geboortegolf. Dat betekent dat in 1966 de oudste babyboomer ten hoogste 21 jaar oud was, net de kiesgerechtigde leeftijd toentertijd. Er kunnen dus nauwelijks babyboomers op de eerste D66 lijst van 1967 hebben gestaan. Dat blijkt ook wel uit de leeftijden van de eerste tweede kamerleden van D66, die mensen waren allemaal van ver voor de oorlog, 1925-1937. D66 is opgericht door middelbare mensen, niet door jongeren en zeker niet door babyboomers. De visie die je in het oude D66 terug kunt zien is dus die van de mensen die in de oorlog opgroeiden en niet die van de mensen die opgroeiden in de wederopbouwjaren.
Hans van Mierlo heeft toch meer dan eens het ontstaan van D’66 gekoppeld aan de jonge generatie in de jaren ’60. Weg met het stramien van de regenten, de ouderen.
Helemaal niet: D66 is een typische jaren-60 beweging en weerspiegelt de tijd waarin ze werd opgericht. Zie bijvoorbeeld de nadruk op individuele vrijheid. Haar aanhang is jonger dan haar oprichters. Ze is een exponent van het “kom we gaan maar even het systeem omgooien”- denken dat in die tijd haar begin vond. Links was te links, maar de quasi-linkse rakker uithangen, dat was net iets voor D66. Ook het ‘procesmatig’ denken en denken in termen van “beeldvorming” , het ontstond allemaal in die tijd. En D66 is daar typisch een exponent van.
‘Jongeren’ waren toen veel ouder dan nu. Van Mierlo was 35 in 1966 en beslist geen babyboomer. Nu pleit Pechtold al voor een kiesgerechtigde leeftijd van 16.
Veel mensen die opgroeiden in de oorlog wilden de hele wereld veranderen. Logisch omdat de oude wereld zoiets als die oorlog voort kon brengen. Die mensen zagen dan ook niet graag de oude structuren weer terugkomen. Ik denk dat dit het ontstaan van D66 kan verklaren. Maar die mensen zaten bij alle partijen – zoals bij de PSP van 1957 – en die veranderdrift was niet iets exclusiefs voor D66.
De babyboomers kwamen pas later en groeiden op in de wederopbouwjaren waarin die vooroorlogse ‘jongeren’ hun veranderingen probeerden aan te brengen. De babyboomers plukten daar de vruchten van.
Kalief: mijn betoog is dat D66 bepaalde ideeën van het moment van oprichting weerspiegelen. Niet de geboortedatum van haar oprichters!!
Haar aanhang is jonger dan haar oprichters.
Open deur, dat geldt natuurlijk voor elke organisatie van enige leeftijd en betekent helemaal niks.
Natuurlijk is D66 een typisch jaren ’60 verschijnsel, dat ontken ik ook niet. (Dit betekent trouwens ook niet zoveel omdat het tot een cirkelredenering leidt: de jaren ’60 worden immers gedefinieerd door zaken als de oprichting van D66.) Ik wijs er alleen op dat die associatie met de babyboomers onzin is. De oprichters en kamerleden waren geen babyboomers, hun ideëen waren dus niet die van babyboomers en DUS was D66 niet het product van de babyboomgeneratie. Veel van wat Brechtje zegt snijdt hout, maar ze zit er hier gewoon een hele generatie naast.
Als er dus één partij met het probleem kampt dat ze sterk wordt beinvloed door een bepaalde generatie, is het D66. En die generatie wil haar macht en haar ideeen niet opgeven. Dat is het probleem waar D66 mee worstelt. Daar hadden ze een sterk inhoudelijke leider voor moeten hebben. En die is gister niet gekozen. Het probleem is daarmee alleen maar erger geworden.
@ Brechtje, ben je bekend met het feit dat D66 beschikt over de grootste niet confessionele jongerenorganisatie die ook nog eens het snelst groeit?
Dat rijmt eigenlijk dan ook niet helemaal met het babyboomgeneratie idee.
Die jongerenorganisatie steunde ook pechtold trouwens. Sorry niet steunen. Pechtold was favoriet onder de jonge leden.
Dat wil nog niet zeggen dat die jonge leden het voor het zeggen hebben. In tegendeel. Maar als er dus één partij is waarmee jongeren zich kunnen identificeren en waar jongeren een stapje extra voor willen doen, dan is dat dus blijkbaar D66. Als je dan ook nog eens in ogenschouw neemt dat D66 natuurlijk voor wat betreft de carriere mogelijkheden voor jongeren niet de sterkste optie is, en dat die jongeren dus vooral op basis van de inhoud willen participeren, dan wordt pas echt duidelijk dat jouw standpunt op zich wel interessant is en enigszins verdedigbaar maar niet geheel overeenkomt met de werkelijke feiten.
Maar worden de andere partijen dan minder beinvloed door diezelfde generatie? Die leeftijdscategorie heeft het daar toch net zo goed voor het zeggen? Dat ‘de macht’ niet van wijken weet is van alle generaties en organisaties, niet alleen van D66.
Ik betwijfel overigens of een jongere generatie D66 wel zou kunnen redden. De democraten van het eerste uur mogen dan hun kroonjuwelen niet hebben kunnen binnenhalen, de sociaal-liberalen van Lousewies van der Laan – die ik nauwelijks van VVDers kan onderscheiden – hebben die kroonjuwelen onbelangrijk verklaard omdat die hun eigen ideëen maar in de weg stonden. Maar welke ideëen waren dat nou eigenlijk?
Het enige wat een D66 kan redden zijn ‘jongeren’ die geen afstand nemen van het democratische profiel zoals de sociaal-liberalen doen, maar er juist een eigen draai aan geven en die partij weg halen uit het veilige politieke midden. Dan maar niet meebesturen.
@Brechtje:
Pardon? Volgens mij is D66 de partij die zo’n beetje het hardste hammert op zaken als de ophoging van de AOW-leeftijd en het betaalbaar maken van de vergrijzing. Niet echt in het belang van “De Babyboomers” of wel?
Als er een partij is die gedomineerd wordt door oudere babyboomers met hun “verworven rechten” dan is het GroenLinks. Maar goed, je pist natuurlijk niet in je eigen nest of wel? Typisch.
@JSK: Volgens mij is D66 bepaald niet de partij die daar het hardst haar nek op uitsteekt. Dat zijn PvdA (dat er zetels mee riskeert) en GroenLinks (dat al eerder een fiscaliseringsplan lanceerde en liet doorrekenen). Niet D66. Het enige dat D66 doet is bij monde van minister Brinkhorst zeuren over langer doorwerken – wat, zelfs al doen we dat met zijn allen, nooit genoeg zal zijn om de gevolgen van vergrijzing op te vangen.
@ brechtje, nu begin je wel een beetje in de kantlijn te krabbelen. Er is in ieder geval weinig over van je aanvankelijke betoog. Wat nu nog rest is dat je PvdA en groenlinks “leuk” en “fijn” vindt, een paar primitieve associaties, en D66 niet. Blijft mijn beginvraag staan. Waarom publiceer je zo’n gebrekkige analyse?
Dan moet je het (politieke) nieuws beter volgen. Al die ideeen van Bos omtrent de vergrijzing zijn al geopperd door D66, of haar jongerenafdeling de Jonge Democraten. Je kan veel van D66 zeggen, maar het is niet alsof ze de gevestigde orde verdedigen.
Zet meer zoden aan de dijk dan het herverdelen van pensioenen. Maar goed, meer werken is iets waar je de PvdA of GL niet over zal horen.
@Marten:
Hehe.