COLUMN - Tien jaar geleden schreef Paul Teule in zijn serie ‘Afschrijvingen’ een stukje over schaamte en armoede:
Armoede betekent dus dat je het geld niet hebt om je zonder schaamte in het openbaar te kunnen begeven (…) De ruim 1 miljoen Nederlanders die onder dit sociale minimum zitten, belijden hun armoede dus vaak binnenshuis
De geschiedenis lijkt hopeloos vastgelopen want anno 2023: IJmond gaat armoede te lijf: “Mensen schamen zich”.
Schaamte was er ook, schreef Paul Teule, omdat hulporganisatie Cordaid in ons eigen land actief armoede bestrijd (zie bijv. Volkskrant 24 juli 2013). Anno 2023 doet Cordaid dat nog steeds. En deze club niet alleen. Ook het Rode Kruis gaat de verborgen armoede te lijf.
Paul Teule zag in 2013 ook dit:
De Nederlandse voedselbankiers trokken dit weekend aan de bel: de toestroom van nieuwe armen neemt toe en het aangeboden voedsel neemt af.
En, u ziet het al aankomen: ook in 2023 hebben de Voedselbanken het niet altijd makkelijk:
Voor Voedselbank Groningen wordt het steeds lastiger om klanten boodschappen uit de schijf van vijf mee te geven (bron: Oog TV)
Nog één feitje uit het stukje van 2013: “Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) hanteert een armoedegrens van 1022 euro per maand voor een alleenstaande”. Inmiddels ligt de lat iets hoger (Inkomens in de volgende tabellen zijn netto maandinkomens).
Een stijging van ruim 51 procent dus. Maar niet gesomberd: De inkomenskloof tussen een armoedig inkomen en het minimumloon is met een kleine 3 euro per maand kleiner geworden. Kniesoor die over zo’n kloofje valt.
De kloof tussen armoede en modaal is wel wat toegenomen: het gat is zo’n 188 euro per maand groter geworden.
Denk niet dat de hoogste inkomens het niet moeilijk hebben. De CEO van Shell is er in die tien jaar maar 2,7 procent op vooruit gegaan. Wel pikant is dat het vaste jaarsalaris van de Shell-CEO 40.000 euro lager is dan in 2013. Maar de huidige belastingregels resulteren toch in een wat hoger netto-maandsalaris. (Bronnen: 2013 Shell Jaarrapport, 2023 Busenissinsder.nl)
De CEO van Unilever, wiens handel in alle supermarkten te vinden is, passeert moeiteloos alle voorgenoemde inkomensgroepen. Het vaste netto maandsalaris is met 41 procent hoger dan in 2013. (Bronnen: RTL Nieuws over 2013 en over 2023)
Maar laten we nou niet zitten zuurpruimen. Terug maar wat Paul Teule in 2013 schreef
De ruim 1 miljoen Nederlanders die onder dit sociale minimum zitten, belijden hun armoede dus vaak binnenshuis, in stilte.
Hoera! Er zitten minder mensen onder de armoedegrens!
Da’s wel relatief dan, als u begrijpt wat ik bedoel. Het zal de mensen die tegen de bodem van hun huishoudpotje aan kijken worst zijn. Maar ja, ook een denkbeeldige worst is worst, dus kop op!
Reacties (14)
Wat is het probleem, armoede of rijkdom?
Het grote verschil tussen beide. Ooit hadden we een hele berg arbeidsmarkt economen met opvattingen over wat een toelaatbaar verschil is tussen het hoogste en het laagste loon binnen organisaties. Tinbergen stelde een factor 5, anderen zeiden 8 tot 13. Da’s echt andere koek dan de huidige factoren.
Als ik alles goed begrijp krijgt de nieuwe baas van Shell hetzelfde basissalaris als zijn voorganger Van Beurden, 1,6 miljoen per jaar. Maar Van Beurden haalde vorig jaar in totaal 11 miljoen binnen, in 2021 7,4 miljoen en in 2020 5,8 miljoen (volgens The Guardian). Ik denk niet dat zijn opvolger het voor veel minder zal doen.
In 2013 was Peter Voser nog CEO (hij werd per 1-1-2014 opgevolgd door Van Beurden). Bovenop het basissalaris kreeg Voser in totaal 8.456.000 euro. Daar zouden Van Beurden en zijn opvolger toch ook blij mee kunnen zijn?
Ja, dat is zo. Persoonlijk zou ik overigens ook al redelijk tevreden zijn met alleen het basissalaris, zonder bonussen.
Oh, ik doe het voor de helft van dat basissalaris ook. Extra winstpuntje is dan dat ik alle fossiel van Shell ontmantel en het bedrijf100% voor groene energie gaat ;-)
Snap ik. Want in zo’n baan gaat het om de uitdaging, natuurlijk, en niet om het geld!
De middenklasse zou kleiner worden, is dat zo? Mensen met vaste baan, koophuis, modaal inkomen, met partner anderhalf of dubbel.
En met 2 kinderen die thuis blijven wonen tot ze 35 jaar zijn, want dan hebben ze pas genoeg gespaard om geld voor een flatje te lenen, schat ik.
Verschil met 2013 is er wel. Inmiddels hebben we naast de voedselbanken ook energiebanken, kledingbanken, en wordt er nagedacht over toeslagen voor of gratis verstrekken van luiers en menstruatiemateriaal. Gaaf land…
Conclusie: de hulp aan mensen in armoede is verbreed. En dat vindt jij een slechte ontwikkeling?
Sinds 2013 is het percentage mensen in een huishouden onder de lage inkomensgrens gedaald, in ieder geval t/m 2021. Dat is is ook niet zo gek gezien de economische groei en de daling van de werkloosheid.
We moeten meer aandacht voor armoede (wat heel goed en wenselijk is!) niet verwarren met dat het objectief ook een groter probleem is.
Het is in theorie prima mogelijk dat het aantal klanten van de voedselbank groeit, terwijl het aantal mensen in armoede daalt. Je kan het gebruik van dit soort voorzieningen voor arme mensen niet zomaar als een proxy nemen voor de ontwikkeling van armoede in Nederland.
Ja, dat vind ik een slechte ontwikkeling. Het laat m.i. namelijk zien dat mensen in armoede niet alleen problemen hebben om de dagelijkse boodschappen te betalen van hun inkomen, maar voor steeds meer zaken aan moeten kloppen voor hulp. Het is niet alleen de aandacht, ook de omvang die groter wordt. Met name de omvang van langdurige armoede.
In theorie kan er leven zijn op Mars, in werkelijkheid laten de CBS cijfers zien dat er ook daadwerkelijk toename van armoede is. Van 480 duizend huishoudens langer dan 4 jaar onder de 120% van de inkomensgrens in 2011 naar 580 duizend huishoudens in 2021. Da’s dus nog zonder de impact van de gestegen kosten voor levensonderhoud en energie van 2022. En da’s dan enkel het inkomenseffect van armoede. Het SCP wijst er op dat er meer problemen samenhangen met armoede, met name als het langdurig is. En dan hebben we natuurlijk nog het onderzoek van SCP naar onze eigentijdse klassestructuur, lees ongelijkheid.
Voedselbanken e.d. is toch gewoon een teken dat het loonniveau te laag is?
Het begint bij het minimumloon en daarmee dus ook de uitkeringen, AOW, en uiteindelijk het algemene loonniveau.
De echte kapitalist weet dat het goedkoper is de gaten te laten dichten door de belastingbetaler door middel van voedselbanken en toeslagen en eenmalige uitkeringen etc.. Een echte reële loonsverbetering kost de kapitalist véél meer.
Ik schat in dat de 2e Kamer zich al tig jaar laat voorliegen dat een flinke verhoging van het minimumloon desastreus is voor de “zich net herstellende” economie, en momenteel desastreus voor de inflatiespiraal, terwijl het juist goed is voor de economie, alleen wat minder leuk voor de bedrijfseigenaren en aandeelhouders.
Dus gaat het weer niet door.
Helemaal eens. En de volgende stap dient zich al weer aan: regel uw oude dag zelf maar, want het Rijk blijft het beleid van afbraak van verzorgingshuizen onder het mom van zelfredzaamheid en participatiemaatschappij voortzetten. Waarna gemeenten allerlei projectjes mogen opzetten om eenzaamheid tegen te gaan. Je zou ook verzorgingshuizen kunnen moderniseren (knarrehofjes, nieuwbouw/renovatie), waarbij het beschikbare personeel efficiënter ingezet kan worden. Geen reistijd van de ene naar de andere cliënt, bij spoed kan je in een verzorgingstehuis sneller ingrijpen en helpen, en (ook niet onbelangrijk) zorgpersoneel kan elkaar makkelijker bijstaan als zorg geconcentreerd is. Speelt bovendien heel wat uurtjes vrij bij mantelzorgers en brengt doorstroom op de huizenmarkt.
Op dit moment wordt nieuwbouw afgeblazen, niet vanwege gebrek aan vraag, maar vanwege te krappe budgetten vanuit het Rijk (of zullen we het voortaan de Armoedigeoverheid noemen?).