COLUMN - We hadden de afbraak van de (sociale)woningmarkt wel aan kunnen zien komen. Want afbraak is het. Alleen huizenbezitters zijn volwaardige burgers in de ogen van de VVD en zij krijgen zeer lucratieve aftrekvoordelen. Het is zelfs nog schever, hoe rijker je bent hoe meer voordeel je geniet. Het nu zichtbare gevolg daarvan is een standenmaatschappij die de democratie aantast, meent Harry Bleeker.
Scheefhuren
De poging van de VVD om de sociale aspecten in de woningmarkt te framen met termen als “scheefhuurder” is niet alleen zorgelijk en betreurenswaardig, maar soms ook ronduit lachwekkend. Laat ik een poging wagen dit aan te tonen.
Scheefhuurders dat zijn vreselijke mensen die in een sociale huurwoning wonen terwijl ze best veel meer huur zouden kunnen betalen. Dit wordt met droge ogen gezegd, terwijl het in de huidige woningmarkt voor starters op de koopmarkt, maar ook voor huurders, onmogelijk is om een betaalbaar huis te vinden.
Er is een inkomensgrens waarboven je niet in aanmerking komt voor sociale huur of huurtoeslag. Ik bespreek hier de term scheefwonen en heb het niet over de huursubsidie. Wat het spiegelbeeld is en waarover nog geen onenigheid bestaat.
Soms ga je, tijdelijk of niet, meer verdienen dan die inkomensgrens en dan huur je volgens de VVD dus scheef (te weinig huur=positief scheef wonen). Waarom een inkomensgrens? Omdat je geacht wordt een bepaald gedeelte van je inkomen aan huur te moeten besteden. Je doet de starters op de woningmarkt te kort door te blijven zitten in een voor jou te goedkope huurwoning. Is dat zo? Doe je starters niet veel meer te kort door de woningmarkt over te laten aan diegenen die, gefaciliteerd door Stef Blok, bakken geld hebben om te investeren en huurders slechts zien als de ultieme suffe melkkoeien. Op zijn minst merkwaardig in dit verband vind ik het volgende.
Je wordt namelijk geacht een bepaald gedeelte van je inkomen aan woonkosten, in dit geval huur, te besteden. Dit heet de inkomensgrens en deze geldt kennelijk alleen voor de sociale huursector. Je wordt als huurder momenteel gedwongen om de bizarre huren in de door de VVD met opzet geliberaliseerde huursector te betalen. Daardoor ben je soms 70 % van je salaris kwijt aan huur. Het lijkt mij toe dat je dan ook scheef woont (teveel huurkosten =negatief scheef wonen). We hanteren immers het criterium inkomen en dat werkt beide kanten op lijkt me.
Op basis van het gelijkheidscriterium in de grondwet zouden ook deze gevallen financieel moeten worden gesteund. Bijvoorbeeld aftrek van kosten boven de inkomensgrens naar analogie van de hypotheekrente aftrek. Ik kan niet wachten tot de gewone rechter ook wetten mag toetsen. De politiek laat het volledig afweten op dit terrein.
Scheefwonen
Over de koopmarkt hoor je de VVD niet. Daar komt het voor dat één ouder persoon, die geen hypotheekkosten meer heeft, alleen in een huis met 6 kamers woont. Dat is namelijk haar vrijheid. Merkwaardig toch? Het argument dat de sociale woningmarkt door de overheid wordt gefinancierd met onder andere huursubsidie en dat er daarom dus voorwaarden gesteld mogen worden is een goedkoop argument. De hypotheekrenteaftrek kost de staat nog steeds vele malen meer dan de huursubsidie en ander kosten. In sommige achterliggende jaren wel 10 maal zoveel. De CBS cijfers hierover zijn gewoon op te vragen via een zoekmachine. Ook de vaststelling dat de meer dan de helft van het aftrekvoordeel naar de bovenste 10% van de inkomens gaat kan je daar vinden.
‘Hypotheek horigen’
Ik vind dat het om een toegankelijke woningmarkt als geheel moet gaan en niet alleen om het beknotten van de sociale huur. Het idee dat je door scheefhuren aan te pakken iets zal oplossen is lachwekkend. Het lijkt mij dat burgerschap dat slechts aan vermogen, dus geld gelinkt is, meer dan de helft van de Nederlandse bevolking vreselijk te kort doet. Helaas zijn de “de hypotheek horigen”, zoals ik ze gekscherend zou willen noemen, niet gevoelig voor dit soort argumenten. Immers, vooral de laatste 5 jaar hebben mensen onzedelijke grote bedragen moeten lenen met dito aflossingsverplichtingen. Net als bij zeer arme mensen beperkt de dreiging van het in gebreke blijven met betalen je om helder te kunnen nadenken.
Misschien dat dat de reden is waarom de VVD nog steeds zo hoog in de peiling scoort met haar Mantra; “zolang de huizenprijzen maar blijven stijgen”. De markt heeft volledig gefaald als instrument. Het is maar dat u zich dat als burger realiseert en ik hoop maar dat u daar de juiste conclusies uit trekt.
P.S. voor meer getallen: Kloof arm-rijk en huurder-huiseigenaar valt steeds meer samen (augustus 2021).
Reacties (17)
Daniel Koermans vd VVD laat voortdurend luid en duidelijk merken dat ‘de hardwerkende Nederlander’ opdraait voor die ‘sociale huurwoningen’. Weet je dus meteen hoe ze daar tegen sociale huurders aankijken.
Het domme van zo’n opmerking – en die Koerhuis is echt een hele domme – is dat de woningbouw zoals we dat in Nederland hadden, – breed bouwen voor tot over modaal – juist als effect had dat veel wijken een mix waren van verschillende mensen (inkomens) en dat erg goed werkt, in plaats van uitsluitend armenghetto’s.
Vanaf de Tatcher-hersenspoeling is het ingegeven dat we ons moeten schamen voor een dergelijke woningbouwstructuur. Onbegrijpelijk.
Ik vermoed dat de VVD ( dom volk als Koerhuis voorop ) juist kwijlt van dergelijke overzichtelijke ghetto’s. Muur eromheen, camera erbij, militairen om te orde te handhaven, rijk = goed, arm = lui en dergelijke simpelheid.
Het gedeelte inkomen dat voor wonen / huur bedoeld hoort te zijn is tussen de 20% – 30% van het inkomen, dat wordt als gezond gezien (inkomensquote).
Men heeft het liever niet over scheefhuren de andere kant op, gezien dan blijkt dat > 50% van de huurders scheef woont en dat staat niet zo lekker met wat ze in Den Haag ‘beleid’ noemen. Overigens is dit al meer dan 25 jaar overduidelijk, het is pure onwil.
Op dat moment krijg je natuurlijk ook geen hypotheekrenteaftrek meer. En voor scheefkopers geldt toch ook een beetje hetzelfde als voor scheefhuurders. Je kan wel op zoek gaan naar een modern en veel geschikter appartementje in de binnenstad, maar de kans dat dat ook echt goedkoper is is klein.
Van mij mogen structureel positieve scheefhuurders in de sociale huursector best wat meer betalen als de extra opbrengst dan gaat naar de structureel negatieve scheefhuurders. Dat lijkt me eerlijker en geeft toch nog iets van een motivatie om je plekje in de sociale huursector eindelijk eens af te staan. Als we dan tevens alle subsidie voor kopers afschaffen, kunnen de huizenprijzen misschien nog eens zakken naar een niveau waarop die overstap praktisch ook haalbaar wordt.
Er is schaarste aan huizen in Nederland, zowel huur als koop. Dat zorgt voor stijgende prijzen van koopwoningen, hogere huren en langere wachtlijsten voor sociale huur. Je kan vinden dat ook mensen die veel verdienen recht hebben op een sociale huurwoning, maar besef dan wel dat daarmee de wachtlijst voor mensen met een laag inkomen langer wordt. Dit is niet echt in lijn met het verkleinen van de ongelijkheid.
In de huidige opzet geld de inkomenseis alleen aan het begin. Zittende scheefhuurders krijgen te maken met een extra huurstijging, maar hoeven verder niets, als er geen betere alternatieven zijn dan wat ze op dat moment al hebben. Dus ook de huurder die ook nog ergens een koophuis heeft en dat verhuurt mag gewoon blijven wonen in de sociale huurwoning.
De specifieke groep die in de problemen komt is de groep die net teveel verdient voor een sociale huurwoning, maar te weinig om een huis te kunnen kopen en dus afhankelijk is van hoge vrije sector huren. Die groep is kleiner dan hier gesuggereerd wordt; de meeste mensen zijn dik tevreden met de kwaliteit en kosten van hun huisvesting. Met regelgeving kan je sturen hoe de woningvoorraad er uit ziet, maar de enige oplossing voor de hoge prijzen is uiteindelijk genoeg huizen beschikbaar hebben om aan de vraag te voldoen, en dat betekent de komende jaren meer huizen creëren.
Er is nog een groep die in problemen is: mensen met een laag inkomen.
Het bouwen van (het juiste soort) woningen zal zeker helpen, maar er is nog een manier om de prijzen omlaag te brengen:
ingrijpen door de overheid.
De rente is laag, dus het zou een mooi moment zijn om de hypotheek-rente-aftrek aan te pakken.
Maar vooral: eis dat iemand die een woning koopt, er zelf in wonen gaat (met als dwangmiddel dat anders de overheid mag bepalen voor welke prijs de woning verhuurd wordt).
Op die manier zorg je dat geld in de zak van hardwerkende Nederlanders blijft, in plaats van de zak van buitenlandse beleggers.
Eens dat overheidsregulering invloed kan hebben op de prijzen.
Wel is belangrijk om realistisch te zijn over het effect daarvan:
– de hypotheekrente is al beperkt, en wordt in de toekomst nog verder beperkt, en dat heeft de huidige prijsstijgingen niet kunnen voorkomen.
– Verreweg de meeste huizen die gekocht worden, worden daarna bewoond door de eigenaar. En als de eigenaar er niet in gaat wonen, betekent dat niet per definitie dat het huis onttrokken wordt aan de woningvoorraad, heel vaak zal het aantal woningen juist toenemen. Kortom, lokaal (grote steden) kan dit wel wat effect hebben, maar grote impact op de huizenprijzen zijn niet te verwachten.
Als je echt iets wil doen aan de huizenprijzen, dan moet je iets doen aan de verhouding tussen vraag en aanbod. Bijvoorbeeld door meer woningen te creëren. Of, als je de vraagkant wil aanpakken: het verbieden van echtscheidingen, ontmoedigen van migratie of een economische crisis.
Niet perse, voor mensen met een laag inkomen is er immers sociale huur en huursubsidie, waardoor velen tevreden zijn met hun huisvesting.
De huursubsidie is er alleen als iemand met een laag inkomen een woning kan vinden waarvoor niet te veel huur gevraagd wordt.
Mensen moeten erg lang wachten op zo’n woning.
Dus hun probleem is minstens zo groot als het probleem van mensen die te veel verdienen om een sociale huurwoning te kunnen betalen.
Verreweg de meeste huizen die gekocht worden, worden daarna bewoond door de eigenaar.
Dan blijven er genoeg beleggers over die de prijzen opdrijven.
En daarmee worden de problemen weer groter voor de mensen die te veel inkomen hebben om een sociale huurwoning te mogen huren.
Dat beleggers bijdragen aan de prijsstijgingen ben ik met je eens, dat staat niet ter discussie.
Waar het mij om gaat is de orde van grootte: het effect van de beleggers is beperkt in vergelijking met andere factoren, waarvan de lage rente, de goede economische factoren en het te krappe aanbod in relatie tot de vraag de belangrijkste zijn.
Dus prima als je hier iets aan wil doen (en steeds meer gemeentes stellen al een zelfbewoningsplicht in), maar het idee dat je hiermee de prijsstijgingen een halt toe kan roepen is onrealistisch.
Volgens mij mandateert de VVD geen huur- of woningprijzen. Dat kan namelijk niet in Nederland. Zelfs het gedrag van de VVD kun je niet als super-invloedrijk beschouwen, aangezien zij aan de macht waren zowel in de jaren na 2008 (toen de huizenprijzen door de vloer gingen en het soort van larmoyant geschrijf over wonen als hierboven helemaal niet ging over gebrek aan woningen maar over onder water staande hypotheken en huiseigenaren die hun stulpje aan de straatstenen niet kwijt konden), als nu (nu de situatie is gekeerd).
Beetje perspectief en wat minder verbetenheid op de VVD is wel op z’n plaats, lijkt me.
Er zijn heel wat redenen aan te geven voor het huidige gebrek aan woningen. We rennen nog steeds met z’n allen naar de Randstad (en ga me niet vertellen dat dat voor het werk is, want daar kom je, twee jaar na Covid, niet meer mee weg), huizen worden steeds leger (het aantal volwassenen per adres daalt al decennia), we importeren ongeveer 1000 vluchtelingen per week op het moment, en er mocht om heel veel redenen (daar waar mensen goed op weg waren met bouwen) niet meer gebouwd worden (stikstof, ook zo’n links thema, toch?) En dat de speculanten achter de markt aanrennen, dat is al zo oud als de wereld. Er was trouwens ook iets met de overdrachtsbelasting. Waarom was die ook alweer verlaagd, huh?
‘De VVD’ is volgens mij niet echt de Grote Schuldige hier. Tenzij je een ruimhartig vluchtelingenbeleid, het aanmoedigen van starters en voorzichtigheid met milieunormen als typische VVD-standpunten rekent.
Oh, niet? Tja…
– Stikstof was geen issue geweest als je klimaatverandering niet > 4 decennia hebt genegeerd ( of zo nodig in een klein land een enorme haven,vliegveld en veestapel wilt hebben )
– Vluchtelingen komen al decennia op deze snelheid binnen, vaak nog meer. En die jatten echt je woning niet, die is de cartoon met het enige koekje voor de buitenlander en de arrebeider terwijl heer grootkapitaal de rest heeft.
Dan:
– Er zijn al 30 jaar rapporten dat gemeentes verkeerd bouwen: eengezinswoningen, te grote appartementen, teveel gericht op luxe-segment en grote woningen, terwijl de woningnoodzaak in 2020 werd gekenschetst als : kleinere gezinnen, veel senioren, veel behoefte aan alles vanaf middelduur en daaronder. Kortom kleinere woningen, in de wijk, dichtbij voorzieningen. Dat is lang genegeerd want grondkosten en de ‘markt vraagt wel wat ze nodig hebben’ .
– De vermarkting van de woningbouwcorporaties en het kunstmatige projectonwikkelaartje spelen op een markt die helemaal niet vrij noch open is en dat ook niet kan zijn ..
– Er zijn meer dan 100.000 redelijke tot goede woningen gesloopt uit de steden. Kortom aan de goedkope kant van de huurmarkt is het bewust erger gemaakt.
– Openstelling van woonmarkt voor speculanten is natuurlijk ook rampzalig. Zeker in deze tijd wanneer alles met een 1% rendement al prima is. Het geld klotst tegen de plinten wat dat betreft.
De VVD stond bij al deze ontwikkelingen vooruit en vaak waren ze uitvoerder. Samen met de rest van de ‘middenpartijen’ trouwens, die net zo (ver)blind zijn.
Dat je in 2008 een crisis had, maakte niet ( ook juist door de onderwaterproblemen ) dat men het ineens makkelijker had op de koop-/huurmarkt. Door ons rare systeem van koopsubsidie en maximale schuld zet je eigenlijk iedereen vast.
Ik durf wel te beweren dat als het men in de jaren ’90 echt te doen wat om een fatsoenlijk woonbeleid op te zetten en daarbij te kijken naar de toekomstige woonbehoefte we op dezelfde oppervlaktes als nu geen woningentekorten hadden gehad. In plaats van een beleid was het belangrijker voor betrokkenen om stokpaardjes te rijden, zelf rijk te worden, de grote jongen uit te hangen ( zoals Vestia ) of het gemeentebudget te fixen.
Kortom. Ligt het aan de VVD? Ja grotendeels wel, maar vooral de management manier van denken en politiek waar de VVD voor staat. En het gebrek aan enige visie op de lange termijn.
Er is in de jaren al zoveel over geschreven en gedaan dat je of :
– niet echt begrijpt hoe de woonmarkt werkt ( de meeste mensen schat ik )
– echt niet wilt begrijpen hoe het werkt ( VVD-ers )
Ja, als je de scope van de discussie maar voldoende vergroot (in jouw geval naar 30-40 jaar) dan wordt opeens alles achterlijk beleid van voorgaande generaties. Zo ken ik er nog wel eentje.
‘Als we met z’n allen niet een neukwedstrijd hadden georganiseerd tussen katholieken en protestanten in het Nederland van na de tweede wereldoorlog, dan zaten we nu niet met z’n 17-18 miljoenen op 100×200 kilometer waar soortgelijke landen het met de helft doen’.
As is verbrande turf, vriend.
@KJH het is niet het vergroten van de scope. De scope is zo groot. Al in de jaren 90 werd er voor deze woningnood gewaarschuwd. Tegenlicht heeft daar destijds nog een goede documentaire over gemaakt.
Puur alleen al door te kijken hoe lang de route is van het maken van beleid, bestemmingsplannen, aanbesteden en bouwen dan MOET je zelfs de scope op 30-40 jaar leggen.
De huidige malaise is in de jaren 90 ingezet. En de VVD is wel degelijk de grote schuldige. Die vinden dat een huurder minimaal 30% van zijn inkomen aan huur dient te besteden. Die vinden dat marktwerking moet.
Niet de boel verdraaien KJH.
Dank. Denken dat je morgen kan ‘bouwen bouwen bouwen’, kan alleen op de bouwspeelplaats ( bestaan die eigenlijk nog? ) en op de VVD-fractieburelen.
Een beetje gemeente is nu bezig met plannen voor rond 2050, de rest is al min of meer uitgestippeld.
Zo bezien is natuurlijk wel iedereen die meer dan een paar jaar geleden zijn huis heeft gekocht (en niet de huiswaarde in extra hypotheekleningen is gaan omzetten), of die überhaupt spaarzaam bezig is geweest en dus nu met geen of een lage hypotheek zit een scheefwoner. Als je niet bent gaan bijlenen, of god verhoede, je hypotheek zelfs hebt afbetaald, ben je bij lange na niet die 30% van je inkomen kwijt aan je woning.
Goed artikel. Echter één belangrijk punt wordt niet genoemd. Je woning is je thuis.
Voor VVD en consorten geldt dat alleen als het een koop woning betreft. In het geval van een huurwoning, die ‘paupers’ geven te weinig inkomen aan de vastgoed sector, dus brandmerken we ze als ‘scheef huurder’
Zelf ben ik zo’n scheef huurder. Laatst keek ik op de site voor wat voor woning ik in aanmerking kwam. Werd mijn eigen type appartement aangeboden tegen 150 euro meer in de maand……
Zou ik daarop ingaan, dan komt mijn huidige appartement niet vrij voor anderen , nee dan wordt het tegen marktconforme huur weer in de markt gezet. En zo werkt de spiraal van prijsverhogingen ook daar weer door.
Toen ik hier kwam wonen, was ik een normale huurder. Nu verdien ik meer en ben ik een crimineel. Alleen maar omdat dit mijn thuis is, en ik er niets voor voel om 150-500 euro in de maand meer te gaan betalen in de private sector voor een gelijkwaardig appartement.
De woningbouw die heeft overigens haar investering voor de bouw van mijn appartement al lang terugverdiend, dus er wordt geen verlies op gemaakt.
Wonen is een recht. Een woning is een thuis.
Een huurder is geen slaaf die je financieel mag uitzuigen.