Dinsdag heeft het kabinet eindelijk een soortement van rooster bekend gemaakt: wie kan zich wanneer laten inenten, met welk vaccin is dat waarschijnlijk, en waar? Daarmee worden voor het eerst elementaire vragen beantwoord. Maar er mag wel een tandje bij: wie zorg wil dragen dat voldoende mensen zich laten vaccineren, dient allereerst de voorlichting goed op orde te hebben. Daar schort het nu nog zo aan dat OMT-leden gisteren in hun eigen ziekenhuis hoogstpersoonlijk langs alle kwalificerende personeelsleden liepen, om te informeren of zij wellicht vragen hadden.
Sommige vragen zijn simpel: waarom krijgen sommige groepen het Pfizer/BioNTech-vaccin, en krijgen anderen – na de goedkeuring ervan, die deze week ophanden is – dat van Moderna? De logistiek is daarin doorslaggevend: het spul van Pfizer & co dient diepgevroren te worden bewaard, en kun je dus beter distribueren vanuit een ziekenhuis, waar ze over zulke vrieskasten beschikken; daar ga je liever niet de verpleegtehuizen stuk voor stuk mee af.
Nogal wat mensen vragen zich af of het ene vaccin ‘beter’ werkt dan het ander. De twee waar het nu om gaat, ontlopen elkaar amper. Haast geen enkel vaccin beschermt voor de volle 100 procent; vandaar dat groepsimmuniteit van belang wordt. Hoe minder het virus rondzwerft, hoe minder die paar resterende procent ertoe doen. En voor mensen die het vaccin (nog) niet kunnen krijgen, is die groepsimmuniteit zelfs de enige bescherming. Denk aan zwangere vrouwen (bij hen zijn de vaccins nog niet getest; eerst moeten de proeven met zwangere dieren met succes zijn afgerond), baby’s (die worden gewoonlijk pas vanaf de derde maand ingeënt), of mensen wier immuunsysteem platligt, bijvoorbeeld vanwege een chemobehandeling.
Dan zijn er de dooddoeners; die zijn makkelijk te weerleggen. Zoals: dit vaccin is er te snel, dat deugt vast niet. Dat klopt niet: er zijn geen paadjes afgesneden. De vaccins zijn er snel omdat alle procedures vlot achtereen zijn doorlopen, via interim-rapportages, en met voorrang zijn behandeld; bovendien werd voor dit vaccin een procedé gebruikt dat zelf al goed is getest). Of: de vaccins zijn op weinig mensen getest. Ook dat is niet waar: gewoonlijk worden vaccins op zo’n 5000 mensen getest, nu was dat een veelvoud daarvan: 43.500 (Pfizer), 30.000 (Moderna) en 36.500 (CureVac).
Dan zijn er mensen die bang zijn voor de langetermijneffecten van de vaccins. Maar dat hebben vaccins nu meestal juist niet: ze dienen om je immuunsysteem te trainen op de herkenning een specifiek stofje – in dit geval: het proteïne van die uitsteeksels van de viruscel, spul dat normaal gesproken nooit in je lichaam voorkomt – en wordt daarna keurig afgebroken. Na twee weken heb je niets meer van het vaccin in je lichaam, maar heeft je afweer een uiterst nuttig kunstje geleerd: hoe het virus te lijf te gaan.
De hoogste tijd voor goede voorlichting. En wie nu al aankoerst op vaccinatieplicht, begint aan het verkeerde kant van het debat.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (3)
Een ander aspect van vaccinatie blijft voorlopig nog onbesproken: duurzaamheid.
Heeft het COVID-19 vaccin een duurzame werking? Of is er over twee jaar een ander afgeleid virus, dat zich onttrekt aan de groepsimmuniteit? We hebben dergelijke evoluties eerder gezien bij antibiotica-resistentie, pesticide-resistentie en influenza-vaccins.
De ontwikkeling, productie en distributie van vaccins vergt grote hoeveelheden energie. Kunnen we die energie niet beter gebruiken om andere problemen op te lossen? Hongersnood, achteruitgang biodiversiteit, klimaatverandering enz.
We lopen nu als kippen zonder kop in een pandemie naar de teststraat en de vaccinatiestraat.
Een lange-termijnvisie ontbreekt en het brede perspectief ontbreekt ook.
Hoe kom je erbij dat dit aspect onbesproken blijft? Ik lees er meer dan genoeg over. Het gaat continue over de vraag voor hoe lang de vaccins mogelijk bescherming kunnen bieden en wat de invloed van onvrmijdelijke mutaties op de werking ervan zal zijn. Maar daar kan je nu natuurlijk weinig mee. Dus beginnen we met vaccineren en blijven we in de gaten houden wat het effect daarvan is. Gelukkig lijkt een gemuteerd virus op haar voorgangers, dus het voorwerk dat nu al gedaan is zal zeker niet voor niets blijken te zijn.
Je tweede alinea is natuurlijk een vreemde vorm van whataboutism. Alsof je andere kleine en zelfs megagrote problemen (Covid lijkt me geen klein probleem) pas mag aanpakken wanneer het klimaatprobleem is opgelost. Wat zit je zelf eigenlijk je tijd te verdoen op een discussieforum terwijl je met diezelfde energie het klimaatprobleem had kunnen oplossen.
Wat een weke kop: liever voorlichting dan plicht. Ja hoor, natuurlijk. Liever voorlichting. Allicht. Maar ook gewoon: plicht, dank je wel.