In Bonn, ten huize van het UNFCCC, proberen de delegaties die later dit jaar een klus te klaren hebben in Kopenhagen vast vrienden te worden. Het leverde een quote op die, lucky Obama, nog niet is opgepikt door de wereldmedia:
‘We can’t.’ Nauwelijks uit zijn context getrokken en een letterlijke uitspraak van Todd Stern, de klimaatgezant van Obama, bij de opening van de conferentie. Om uit te leggen waarom dit misschien wel het meest schokkende stukje wereldnieuws van 2009-tot-nog-toe is, moeten we even bij het begin beginnen:
Het is 2004, de wereld weet al ruim een eeuw, dankzij opper-Zweed Svante Arrhenius, dat klimaatverandering naakt. Amerika, onder Kyoto-abstinent Bush, heeft weinig meegekregen van de extreme hitte die het jaar ervoor 50.000 (bejaarde) Europeanen omlegde. Katrina zou pas een jaar later landfall maken – heel convenient voor de film van Gore.
In datzelfde jaar was het IPCC (lees de diplomatieke afvaardiging van de voltalige klimaatwetenschappelijke wereld) zo ver dat de huidige klimaatverandering is begonnen, alleen maar erger zal worden en van antropogene maak is. Het ijs van de Noordpool zou uiteindelijk zelfs volledig smelten, rond het jaar 2100.
Drie jaar later wees het gecombineerde werk van alle KNMI’s van de wereld een aanzienlijk grotere urgentie aan. Het nieuwe, Nobelprijswinnende IPCC-rapport werd gepubliceerd en de Noordpool zou al één grote binnenzee zijn, in september 2030, 70 jaar sneller dan kort te voren gedacht.
Maar 2007 had zelf ook nog een verrassing in petto. En 2008. De versnelling van de smeltprocessen was nog steeds niet goed gemodelleerd en dus werd NASA op de zaak gezet. Trendanalyses laten nu zien dat het Arctische ijs in de zomer van 2013 al weg kan zijn.
Laten we zeggen dat 3 procent van de Nederlanders deze cijfers grofweg kunnen reproduceren. Zij weten dus dat het allemaal een behoorlijk stuk erger is dan we dachten en dat sommige schade inmiddels onvermijdelijk lijkt. Deze mensen weten vaak ook nog te vertellen over methaan onder de permafrost van de Siberische toendra, of het albedo-effect, dat de opwarming boven Groenland uitvergroot. Kortom, dat het zo is, maar dat het echt niet zou moeten zijn.
Maar zelfs deze groep verdampt als je ze vraagt wanneer dit probleem gecreëerd is. En nee, reken maar dat China (inderdaad ’s werelds grootste uitstoter) er niet debet aan is. De volledige smelt van de Noordpool komt namelijk, door de verschillende vertragingen in het aardse klimaatsysteem, op conto van de verhoogde uitstoot van broeikasgassen tot het einde van de jaren ’70. En van het begin van de industriële revolutie, halverwege de 19e eeuw, tot het einde van de jaren 1970, heeft de mens minder CO2 in de atmosfeer gebracht, dan in de 30 jaar erna. We kunnen dus nog rekenen, zélfs als we de gehele mondiale uitstoot morgen met 100 procent verlagen, op een verdubbeling van de opwarming (tot tenminste 1,5 graad) – en een gekoppelde exponentiële toename van de schade van klimaatverandering.
Is dat reden om tot nihilistisch cynisme te vervallen? Après moi le déluge? Nee. Sterf dan gelijk. Lager dan dat kun je niet leven. En hoop kán. Hoop is zelfs reëel. Het traject dat hoop concretiseert is uitgestippeld. Belangrijkste tussenstop: Kopenhagen. De bedoeling van Kopenhagen, ongeacht wat media, politiek, of NGO’s voor triviale informatie naar voren schuiven, is simpel. Een fundament van emissiereducties opzetten waarmee redelijkerwijs gegarandeerd kan worden dat de atmosferische broeikasconcentratie kan worden gestabiliseerd op 450 ppm CO2-equivalenten. Dat lijkt onmogelijk als je bedenkt dat we, methaan, lachgas en nog wat fluorverbindingen meegerekend, al rond de 440 zitten, met een jaarlijkse toename van zo’n 2,5 ppm. Maar, zoals gezegd, het klimaatsysteem is traag. Een tijdelijke (10 jaar? 20? 30???) overshoot moet kunnen. Herstel, zal moeten kunnen.
Deze uiterste grens is niet zomaar getrokken. Het is onze beste kans. Want 450 ppm is, uiteindelijk, ook gevaarlijk hoog, zeggen individuele klimaatautoriteiten, zoals NASA-directeur James Hansen, die (voorlopig theoretische) terugkeer naar 350 ppm bepleit. Ook het conservatievere IPCC stelt dat 450 een gok is. Het biedt officieel slechts een kans van 50 procent dat de kritische grens voor temperatuurstijging, 2 graden, niet wordt overschreden.
En waarom dan twee graden? Nou, klik maar op de link. Daarom. Met verdere temperatuurstijging neemt schade exponentieel toe en is inmiddels aannemelijk dat positieve terugkoppelingen het klimaatsysteem in hun greep krijgen. Twee graden, wordt 3 graden; 3 graden wordt 6 graden. Het is het punt dat de oceanen dodelijk verzuurd zijn, gashydraten op de bodem openspringen, al het tropisch regenwoud verdwenen is en zelfs de Oost-Antarctische ijskap begint aan een onstopbare afsmelting.
Laten we het voorkomen.
Het is een klus waar de wetenschap nog wel de hele eeuw zoet mee zal zijn – op voorwaarde dat Kopenhagen een succes wordt. Daartoe moeten alle geïndustrialiseerde landen besluiten om te werken naar een 40 procent lagere uitstoot in 2020. (Alle overige landen moeten de groei van hun uitstoot met 30 procent verlagen en ontbossing moet in 2020 zijn gehalveerd en in 2030 volledig gestopt.)
Ziedaar een succesvol nieuw klimaatverdrag.
En nu terug naar Obama. Voorafgaand aan zijn verkiezing heeft ’s werelds natte groene droom eens gezegd dat hij de Amerikaanse uitstoot naar 2020 niet met de vereiste 40 procent wil verlagen. Niet eens (compromissen zijn niet langer mogelijk) met een electoraal prima verkoopbare 25 procent. Nee, überhaupt niet. Obama is -hoeveel procent van de Nederlanders weet dát eigenlijk?- de man van ‘nul procent emissiereductie in 2020’. Hij wil de Amerikaanse uitstoot ten opzichte van het officiële basisjaar 1990 ‘stabiliseren’.
Doorgewinterde klimaatwaakhonden dachten dat Barack destijds een grapje maakte. Laat hem eerst die verkiezingen maar eens winnen. Het trekt nog wel bij.
Waarom is Bonn deze week wereldnieuws? Omdat Obama officieel te kennen heeft gegeven dat we zijn gevoel voor humor hebben overschat. He was dead serious. We hoeven niet te verwachten dat hij zijn doelen nog aanscherpt.
‘De planeet is in gevaar. Maar we zullen het allemaal samen moeten doen, wij hebben geen toverstokje’, zegt hij bij monde van Todd Stern.
‘En de wereld moet niet verwachten dat Washington op een wit paard komt aanrijden om het klimaatprobleem op te lossen.’
‘We kúnnen het niet’, sprak Stern zijn echoënde woorden.
‘Fjiieww…!’, ging een zucht van verlichting door de zaal. Het was de eerste klimaatconferentie voor de nieuwe Amerikaanse regering. Maar de zorgen van de overige grote spelers waren allemaal niet nodig geweest, zo bleek. Want Obama doet netjes niks en als zij niks doen, hoeven wij ook niks te doen. De internationale delegatieleden zaten al met de handen in het haar hoe ze toch zo’n stapel papierwerk zouden moeten omzetten in concreet beleid. Werk!
Om de lieve, kleffe vrede nog wat verder uit te smeren zei Stern nog enorm onder de indruk te zijn van de acties van andere landen en zeiden andere landen ook reuzeblij te zijn met die hippe Obama. ‘Het genoegen is geheel wederzijds’, sprak een blozende Connie Hedegaard nog, de Deense klimaatminister, straks de gastvrouw in Kopenhagen. Zelfs China was blij met de fraaie retoriek uit Washington. Genoegen, gezelligheid en ‘diplomatiek succes’ alom.
En dát belandt, ook in Nederland, in de media.
(Tot slot een persoonlijke waarschuwing aan Stavros Dimas. Laten we jou eens verantwoordelijk stellen voor jouw deel van de deal. Trek de dames en heren staatshoofden en milieuministers maar aan hun jasjes. Want ook Europa moet naar 40. En als je niet opschiet kan Sargasso de komende weken een soortgelijk postje verwachten over het falen van de EU. Omdat falen geen optie is. Grom. – Ook behoefte aan goed nieuws? De EU lijkt dit jaar te worden voorbijgestreefd door Japan. Althans, als de oppositie de verkiezingen wint van onder andere deze man. Dus dat komt wel goed.)
Reacties (41)
Misschien wordt het tijd dingen eens bij de bron aan te pakken, in plaats van er omheen te blijven draaien.
Het enige waar we over horen zijn symptomen: te weinig energie, te weinig voedsel, te weinig drinkwater en niet te vergeten dat eeuwige milieu.
Kunnen we het nu eindelijk eens over de oorzaak hebben?
Veel te veel mensen.
Het is de hoogste tijd ons eens af te vragen met hoe veel mensen we comfortabel kunnen leven op dit bolletje.
De tijd van “gaat heen en vermenigvuldigt u” is al heel lang afgelopen.
@1 en hoe wou jij de bron dan aanpakken?
Nu maar wachten op de zaprudertjes.
Vetklep gaat het goede voorbeeld geven — een zelfmoordsekte oprichten.
Ik begrijp uit je stukje dat je niet positief bent over de VS. Maar Reuters laat toch wat anders zien. Jou ‘We kúnnen het niet’, sprak Stern zijn echoënde woorden heb je volgens mij zelf verzonnen. Zo niet: heb je een referentie? De VS is IN, niet OUT. Wat is je probleem?
Todd Stern brengt een positieve boodschap dat de VS verloren tijd in wil halen en dat de VS mee doet met de reddingspogingen. Zal lastig genoeg zijn maar ze willen in elk geval. Heb jij enig idee hoeveel tijd het kost om een mammoettanker te keren?
Wat wil je?
Directe klimaatrevolutie?
Begrijp je überhaupt iets van diplomatie?
Tel je zegeningen en help mee. Kankeren op Obama kan later nog altijd. Als je nu gaat Obama-bashen is het eind zoek en ben je zelf de oorzaak van verloren tijd.
Après moi je déluge?
Oh en het is: après moi le déluge.
IK kan niet zondvloeden.
En @1 heeft natuurlijk wel gelijk @2 en hoewel #4 een suggestie heeft is dat niet nodig. We gaan vanzelf wel naar de klote. Meet en regeltechniek van Gaia :)
@2
-Luid en duidelijk stellen dat de tijd van “gaat heen en vermenigvuldigt u” al heel lang is afgelopen.
-Stoppen met kinderbijslag. (=fokpremie) Wie zich wil voortplanten doet er goed aan zich ernstig af te vragen of hij een kind iets te bieden heeft.
-Ons publiekelijk durven afvragen of een kind bijvoorbeeld wel zo’n toevoeging is voor stellen die het erg druk hebben met werk.
-Stoppen met dat roze wolk gedoe in de media omtrent het krijgen van een kind: het is geen feestje.
Het is een enorme verantwoording, een aanzienlijke beperking van je bewegingsvrijheid in alle opzichten en een continue bron van zorg.
-Ook eens durven zeggen dat het best asociaal is om meer dan maximaal 2 kinderen op de wereld te zetten.
Uiteraard ben ik niet voor regels of dwang.
Oh, en Obama zei:
Reduce Carbon Emissions 80 percent by 2050: Barack Obama is a champion of the national effort to cut greenhouse gas emissions. Obama supports implementation of a market-based cap-and-trade system to reduce carbon emissions by the amount scientists say is necessary: 80 percent below 1990 levels by 2050. Obama will start reducing emissions immediately in his administration by establishing strong annual reduction targets, and he’ll also implement a mandate of reducing emissions to 1990 levels by 2020.
Zomaar twee feitjes:
1)De door mensen veroorzaakte CO2 is een paar procent van het totaal: het grootste deel komt uit de oceanen.
2) Tuinders die zelf met een dieselaggegraat hun elektriciteit opwekken laten de uitlaatgassen in de kas terecht komen. Omdat plantjes beter groeien dankzij CO2.
@6 allemaal leuk en aardig maar in nederland ligt het aantal gemiddelde kinderen al onder de 2, wij zijn al langzaam aan het uitsterven
de belangrijkste optie mis ik in jouw lijstje, hoe hoger de welvaart hoe minder kinderen er geboren worden, in derde wereld landen zijn veel kinderen de noodzakelijke aow voor de ouders
Vetklep, oceanen nemen CO2 op! De opname capaciteit neemt echter af nu de oceanen -door een hogere atmosferische CO2 concentratie- verzuren.
Ik geloof niet dat tuinders de uitlaatgassen van hun dieselaggregaat over onze consumenten-tomaten laten uitwalmen? (zo werden vroeger varkens vergast opweg naar het slachthuis) Wel gaat er CO2 na verbranding van aardgas richting de tuinders.
Begrijp ik het goed? Een wereldwijde CO2 reductie met 100 % levert op langere termijn toch nog een temperatuurstijging op van 1,5 graad?
En als we onze CO2 uitstoot mondiaal met “maar” 40 % terugbrengen kunnen we die temperatuurstijging onder de twee graden houden?
Op korte termijn of ook op langere termijn?
@5, HansR:
Bedankt voor typo.
Quote niet zelf verzonnen. En ook Reuters heeft em.
Diplomatie? Ik? Reken maar van niet nee. Ik ben er om te zeggen dat het niet goed is als het niet goed is, waarom het niet goed is en hoe het beter kan. Ieder z’n taak. We leven in een wereld die denkt ‘dat het goed komt’ nu Barack in Washington zit. We leven in een wereld die zich vergist.
Overigens valt Obama weldegelijk tegen. Nog steeds denken veel onderhandelaars en specialisten/lobbyisten uit de NGO-gemeenschap dat hij dieper zal gaan, wellicht 25 tov 1990, evt 40 tov 2005.
Todd Stern brengt zeker een positieve boodschap. Maar het is louter retoriek. En nee, je vergist je (in de werking van onze politieke systemen) als je denkt dat het later allemaal nog wel kan. 2009 is Kopenhagen. Kopenhagen is al het beleid tot 2020. In die periode moet, inderdaad, de revolutie komen. Een ander woord bestaat er niet voor.
@11. Sikbock:
Ja. Dat begrijp je goed. En het gaat niet eens om de mondiale uitstoot, maar om de uitstoot van industrielanden. De mondiale uitstoot moet ‘binnen 10 jaar beginnen aan een structurele daling’ – alleen mogelijk bij -40% voor industrielanden – en halveren naar 2050. En dan wordt het, met de ‘overshoot’, inderdaad héél erg kantje boord.
Als we vanaf midden 21e eeuw dit beleid niet kunnen aanvullen met effectieve opties voor geo-engineering (bestaan nog steeds niet) zijn we hoogstwaarschijnlijk wel gezien. Maar ook de natuurlijke versnellingen zijn nog niet goed gekwantificeerd. Als 3 graden automatisch doorschiet naar 6 graden is het bye bye biodiversiteit – grote soorten eerst.
Wonderlijk! 100 % CO2 reductie levert toch nog een stijging op van 1,5 graad en 40 % CO2 reductie “maar” een stijging van 2 graden. Kun je dat onderbouwen? Mijn boerenverstand kan er niet bij
@Sikbock, omdat we al 100 jaar bezig zijn CO2 in de atmosfeer te pompen, dat buig je niet zomaar ff om
Wie is er hier bereid een substantieel bedrag, zeg meer dan duizend euro, inflatiegecorrigeerd (Iets wat ik met de huidige begrotingstekorten en ronkende geldpersen graag even vastleg), in te zetten op een weddenschap of de Noordpool in 2015 ijsvrij is?
Ik wed tegen.
ja die 1,5 graad begrijp ik wel GBH. wat ik niet begrijp is het geringe verschil tussen de twee geprognostiseerde temperatuurstijgingen gerelateerd aan de CO2 uitstoot.
zeg nou zelf:
100 % reductie => 1,5 graad stijging
40 % reductie => minder dan 2 graad stijging.
beetje raar toch? heeft de uitstoot van die resterende 60% maar zo weinig invloed?
Nee vetklep ,als je duurzaam leeft en energie opwekt kan je met gemak met 20 miljard mensen op een “leefbaar” nivo zitten de wereld te redden.
Als je niet rookt hoef je de ramen niet te lappen kerels.
Dat meneer zijn verwachtingen over Obama te hoog had ingeschat is een teken van onkunde en naïiviteit.
Who’se your daddy now.
Dertig jaar actie voeren en ooh wat lobbyen veel onderhandelaars en specialisten/lobbyisten uit de NGO-gemeenschap.
Resultaat nihil
met het geld van de milieubewuste burger.
De droom kan eindeloos worden uitgemolken zonder kritiek aangezien men niet kan opboksen tegen het kapitalistisch systeem en lekker de underdog kan spelen.
En ooh wat is de auto refresh irritant als je aan het tiepen bent.
kernenergie.
@Sikbock, niet als die 60% nog geen half procent is van wat we daarvoor de lucht ingepompt hebben
er zijn buffers in de natuur, oceanen kunnen CO2 opnemen, als die buffers vol zijn ga je de effecten pas echt zien
ook komt er door de stijging van de temperatuur methaangas vrij die een nog veel grotere invloed op het broeikaseffect heeft dan CO2
http://www.depers.nl/Wetenschap/?ID=247100&ref=rss
@Schütz#12
Je bent ernstig bevooroordeeld. Stern zegt: …we don’t have a magic wand. Had jij soms gedacht dat de VS met Obama die wel had gehad? Reuters heeft het citaat We can’t niet. Het siert je niet dat je er toch naar verwijst. Ik kan hem niet vinden. Tweede poging: elders een linkje?
Je volledige wegvagen van de diplomatie grenst aan het debiele. Ik reageer hier al een tijdje en ik zal de eerste zijn om leiders, regeringen en de VS met argusogen te bekijken. Maar het is geen optie om je af te zetten zoals jij doet. Daarbij doe je het op een manier die dom is: je verdraait wat wordt gezegd, leest niet goed en licht verkeerd voor. Alles voor het doel. Je methode is gelijk aan die van je tegenstanders.
HansR makker:
1. Hier je link: http://www.reuters.com/article/topNews/idUSTRE52Q2CK20090329
Beter lezen/zoeken voor je mij van zaken gaat beschuldigen.
2. Volledig wegvagen diplomatie? Dat zeg ik niet, dat doe ik niet. Ieder z’n rol zeg ik.
3. Je kletst een hoop onzin.
En daarbij: In jou linkje zegt Stern het wel maar toch iets anders bedoeld, al is die frase eruit gelicht: het slaat op het berijden van het witte paard. En dat zal toch zijn dat de VS niet in hun eentje de zaak kunnen klaren.
Lijkt me niet onjuist.
Hee, waar is mijn reactie voor 23 gebleven?
Redactie… spamfilter??
[ gezocht maar ik zie niets, HansR ]
Vanwaar toch die omarming van een theorie die op cruciale punten in strijd is met de werkelijkheid. Sinds het ontstaan van de aarde verandert het klimaat. Uit ijskernen weten we dat het CO2-gehalte in de lucht de temperatuur volgt. Als er al sprake is van een causaal verband dan is temperatuur oorzaak en het CO2-gehalte gevolg. Ook een stelling als zou Antarctica smelten is onwaar zoals een ieder weet die de moeite neemt de meetgegevens van het National Snow and Ice Data Centre eens te bekijken.
De voorspellingen zijn gebaseerd op computermodellen die een deel van niet lineaire werkelijkheid bevatten. Daarmee kun je geen betrouwbare voorspellingen maken. Dat de aarde sinds 1998 niet meer opwarmt is ook niet door deze modellen voorspeld, alleen door achteraf stukken aan het model toe te voegen en parameters te tweaken hebben de modelmakers het verloop kunnen reconstrueren.
Een verstandige samenleving haalt haar klimaatwetenschappers uit het brandpunt van een politieke strijd en zet ze, met voldoende middelen, terug in hun laboratoria waar ze de komende 20 tot 30 jaar eens rustig kunnen verder denken over het aardse klimaat. Dan weten na die tijd misschien wat meer. Ondertussen voeren we als verstandige samenleving wel een beleid waarin we veel minder verspillend omgaan met schaarse grondstoffen om de eenvoudige reden dat wij niet het recht hebben deze aarde uit te wonen en de generaties na ons een leeggeroofde aarde na te laten. Voor die simpele constatering hebben we helemaal geen klimaatgedoe nodig, sterker nog het leidt alleen maar af.
@Crachàt
Dan durf ik bij deze met zeer grote stelligheid te beweren dat iemand mijn reactie 23 (22 1/2 in de huidige telling) opzettelijk heeft verwijderd. Ik had al zo’n vermoeden want ik wist vrij zeker dat ik hem wel had gezien na plaatsing.
Kijk de logfiles er maar eens op na.
(censuur?)
Maar hij ging ongeveer als volgt:
@Schütz#22
Ik ben je makker niet
1) Ik zou zeggen: beter refereren
2) … beter schrijven zou ik zeggen
3) Ah…
[nog wat voor Schütz onaardige tekst die ik vergeten ben]
“Ik ben je makker niet”
I’m not your friend, buddy!
Doe eens gek zeiden ze, doe eens een wilde sprong zeiden ze.
OK, ik ben het eigenlijk volkomen eens met de bijna saai en degelijk te noemen benadering van Anton #27.
@Redactie
Ik zou toch graag een korte opmerking van de redactie krijgen over het verdwijnen van mijn reactie. Proeft slecht heren!
@Anton
Ondertussen voeren we als verstandige samenleving wel een beleid waarin we veel minder verspillend omgaan met schaarse grondstoffen om de eenvoudige reden dat wij niet het recht hebben deze aarde uit te wonen en de generaties na ons een leeggeroofde aarde na te laten.
De samenleving heeft geen verstand, het is een aggregaat en geen entiteit die verstand kan hebben, en kan dus ook niet verstandig zijn. Het minder verspillend omgaan met grondstoffen zal nooit plaatsvinden omdat de huidige generatie eerst zal moeten leven voordat ze na zal denken over toekomstige generaties.
Jou statement is een luxe statement van iemand die rustig in zijn stoeltje volgevreten bij de warme kachel zit. De arme sloeber die moet knokken voor zijn bestaan en zijn voorplanting – zonder na te denken hoe dat kroost zich moet handhaven of voortplanten – heeft daar echt geen boodschap aan. Hij gebruikt hout, goud en kolen naar behoefte. Kan of mag hij dat niet dan breekt de pleuris uit.
En dat lijkt dan ook de toekomst van de aarde te zijn.
Warm of koud.
In die zin ben ik het met je eens: daar hebben we dat klimaatgedoe helemaal niet voor nodig.
Weet je wie de grote crisis over 200 jaar hebben overleefd ? De Afrikanen.
@HansR | 1 April 2009 | 22:03
Dus we zijn het erover eens dat het kimaatgedoe overbodig is.
@Anton#33
:)) ja…
Redactie, heppu nog wat of is het een ongelukje (diplomatiek dan wel te verstaan)?
de mails zijn intern rond aan het gaan, HansR.
Je hoort er nog van.
Minder verspillen doet men pas als er dwingende redenen voor zijn. Vandaar het nut van klimaatgedoe.
@jb
De voorwaarde daarvoor is wel dat een heel groot deel van de mensheid de kennis over het klimaatgedoe heeft, begrijpt en accepteert.
Omdat het overgrote deel van de mensheid alleen maar dom vreet, neukt en vecht zijn dwingende redenen agv. allerlei megavormen van overleg – hoe nuttig soms ook – niet aan de orde. Goede bedoelingen van dat soort overleg daargelaten. Frustraties van Schütz en soortgenoten begrijpend.
Dwingende redenen zijn er pas als mensen in hun vreet, neuk en vechtgewoonten worden aangetast.
En zover is het nog niet: de benzineprijzen zijn weer gedaald, en de voedselprijzen zijn nog acceptabel.
We hebben nog even.
Amerika kan de aankomende problemen niet alleen oplossen, correct gezegd, feitelijk juist, niets mis mee. Verder; wikiwijs geneuzel ongehinderd toegepast ondanks gebrek aan fundamenteel inzicht, weer genoeg activisme gehad voor vandaag.
@jb | 2 April 2009 | 08:28
Dus als ik het goed begrijp gaat is het klimaatgedoe een middel om minder verspilling af te dwingen?
For the record: de redactie heeft mij aangegeven dat de verwijdering van mijn 22 1/2 bericht niet had gemogen en dat Schütz zich daar intern voor verontschuldigd heeft. Prima zo, al denk ik dat het aan de redactie was geweest om dat hier nog even te melden.