COLUMN - Het was de afgelopen week weer tijd voor de baculum, het penisbotje. Om de twee, drie jaar is er altijd weer even aandacht voor dit stukje anatomie van het zoogdier, en daarbij uiteraard ook voor de pijnlijke vraag waarom zo veel zoogdieren een dergelijk botje bezitten, en de mens nou juist niet. Waarom is de man dat kwijtgeraakt? Vele mannen voelen het gemis bijna dagelijks. Of denken dat te voelen. Met een complete pillenindustrie als gevolg.
De nieuwste suggestie, het baculum-nieuws van 2016 zogezegd, kwam uit Los Angeles. De onderzoekers aldaar zagen dat er een verband bestaat tussen de lengte van de penetratie (de tijdsduur, bedoel ik dan) en het bezitten van een botje. Dat klinkt logisch. Een man wil ‘m er zo lang mogelijk inhangen, en een botje is dan uiteraard een extra steuntje. Dat verlangen hangt volgens de onderzoekers op zijn beurt weer samen met de ‘postcopulatoire’ competitie, dat wil zeggen de kans dat het vrouwtje daarna door een ander wordt gedekt. Zoiets moet uiteraard voorkomen worden, en volgens de onderzoekers is een langdurige copulatie (met botje!) een van de tactieken om dat te bereiken. Kort gezegd, hoe langer de man ‘m erin houdt, hoe kleiner de kans dat een ander mannetje een kans krijgt.
Ik geloof onmiddellijk dat het vergaarde cijfermateriaal (het baculum komt voor bij carnivoren als hond- en katachtigen, en bij primaten) een en ander aannemelijk maakt. Maar hoe dichter bij de mens, hoe meer ik ga twijfelen.
Onze naaste verwanten, de bonobo en de chimp, hebben ook een penisbotje. Dat lijkt de theorie te bevestigen, want bij deze soorten moet het mannetje altijd op zijn hoede zijn voor competitie. Alleen… hun baculum stelt niks voor. Het gaat om een botje van een paar millimeter. Dat geeft nauwelijks tot geen steun bij het neuken. Vooral voor de bonobo, met zijn rijke seksleven, zou dat botje heel nuttig zijn, maar tegen de tijd dat chimp, bonobo en mens uit elkaar gingen had dat botje (wat mij betreft) zijn functie duidelijk al verloren. En bij de mens zijn die laatste millimeters daarna gewoon verdwenen.
Waarom? Volgens de onderzoekers hebben wij geen baculum meer omdat we twee miljoen jaar geleden monogaan zijn geworden. Vrouwtje en mannetje bleven elkaar voortaan trouw, en de noodzaak om haar zo lang en diep mogelijk te penetreren verdween. En daarmee ook het botje. Dat is natuurlijk mooi, dat we zo’n brave soort zijn. Het is een warm compliment in deze kerstdagen. Maar de bewering ook uit de lucht gegrepen.
Monogamie mag dan anno nu het ideaal lijken, dat ideaal gold tot voor kort slechts in een kleine minderheid van culturen, waaronder de westerse. En bij die minderheid kon het in zekere mate worden opgelegd in minder chaotische tijden – maar monogamie is zeker niet het diepe verlangen van het mannelijk deel der mensheid. Toch lees je het opmerkelijk vaak: Homo sapiens was al heel vroeg een brave huisvader (en -moeder). Om de een of andere reden willen antropologen graag aantonen dat ‘wij mensen’ niet alleen slimmer waren dan apen maar ook direct al een stuk beschaafder – en dat we dus ook niet vreemd gingen.
Een hierbij vaak opduikende ‘verklaring’ is dat toen de mens eenmaal op twee benen ging lopen, hij (de man) de handen vrij kreeg om zijn vangst mee naar het basiskamp te dragen en daar…. aan zijn favoriete vrouwtje te geven. Dat was dus het eerste huwelijk. Ik zweer het, dergelijke verhaaltjes gelden in dit vakgebied als serieuze hypotheses.
Kortom, er is geen enkele goede reden om te stellen dat Homo sapiens vanaf het prille begin dermate monogaam was dat hij zijn botje achterwege kon laten. De kans is groot dat we nog bijna twee miljoen jaar vrolijk rondneukten zoals de bonobo’s – totdat God dat verbood. En dat baculum? Dat was dus allang aan het krimpen. Waarvoor het diende, waarom we het konden missen – alleen God weet het. Misschien wilde Hij gewoon niet dat we zo veel plezier hadden.
Reacties (16)
Je verwart geen competitie met monogamie. Het idee is dat met de landbouw zeg maar het kapitalisme ontstond waarbij mannen net zo veel vrouwen nemen als ze kunnen betalen. In de Bijbel en ook nog in de islam en in onze hedonistische maatschappij zien we aldus een soort haremvorming: rijke mannen hebben een heel harem terwijl arme mannen alleen maar kunnen dromen van een vrouw. En in de middeleeuwen werd de bruid nog ontmaagd door de landeigenaar voordat de horige als echtgenoot seks mocht hebben met zijn vrouw. In zo’n situatie is er geen competitie (omdat mannen niet gelijk zijn maar sommigen ‘recht’ hebben op alle vrouwen) maar ook geen paarvorming of monogamie.
Overigens heb ik hier onlangs ook over dat onderzoek naar het penisbotje geschreven (maar ik snap de zoekfunctie hier niet zodat ik niets kan terugvinden).
@1
Dit “jus primae noctis” of “droit du seigneur” heeft naar men inschat op z’n best hoogst zelden en in afgelegen gebieden plaatsgevonden. Er is geen enkel bewijs dat het gedurende de Middeleeuwen werd toegepast, en als het wel eens gebeurde dan op zo’n kleine schaal dat het verwaarloosbaar is.
Op evolutionaire schaal zal dit (en de rest van je aanvulling) geen enkele rol spelen.
Dat het penisbotje verdween, daar kan ik inkomen, ik mis het ook niet. Maar de staart? Waarom hebben wij mensen geen staart meer en nog slechts een rudimentair stukje been?
Kijk naar katten; mèt een staart zouden we zoveel eleganter kunnen communiceren!
De verdwenen staart verdient echt een diepgravend onderzoek.
@2: Des te beter voor de horigen! Evengoed is de haremconstructie ook een vorm waarbij er geen seksuele strijd plaatsvindt.
Overigens zijn er belangrijke evolutionaire bewijzen dat de mens tot op zekere hoogte monogaam is geworden, omdat dat de enige verklaring is waarom de vrouw haar zichtbare vruchtbaarheid is kwijtgeraakt.
@3: Is dit een grap? De staart zijn we uiteraard kwijtgeraakt doordat we niet meer in bomen rondslingeren; we hebben nog wel een staartbeen (stuitje) en onze rug is zwak omdat we nog niet helemaal zijn aangepast aan het rechtop lopen.
@5: Koeien slingeren ook niet in bomen en die hebben wel een staart.
@6 – Da’s meer voor vliegenmepperdoeleinden. Een soort van ruitenwisser voor de koeienreet, zeg maar.
@7: Dat zou toch ook op veel plekken op aarde een nuttige toevoeging zijn aan de mens. Wie kent niet de kindergezichtjes-met-vliegen foto’s uit Afrika, maar denk ook aan de midges in Schotland en de gewone muggen hier en in andere zompige delen van de wereld…
De wegen van de evolutie zijn ondoorgrondelijk.
“ruitenwisser voor de koeienreet”. Ik lolde, dank @7 :)
Honden zitten aan elkaar vast want dat botje gaat dwars staan tijdens de daad. Meestal draait het mannetje zich dan over het vrouwtje heen, zodat ze kont aan kont staan, totdat het botje weer terug gedraaid is, en hij ‘m eruit kan trekken zonder dat ‘ie ‘m los trekt, zeg maar.
Volgens mij zijn wij dat botje kwijt geraakt omdat dat voor een mens een ontzettend kwetsbare positie is. We stonden in het begin niet echt aan de top van de voedselketting; langdurig aan het vrouwtje vastzitten was vast niet bevorderlijk voor het overleven.
@11: Vooral niet als ze net alle predatoren bij elkaar heeft gekrijst… :D
@12: Ja. Of, stel je voor, je valt opeens van de tak. Allebei aan een andere kant. Hang je daar. Aan je Baculum.
Goedemorgen
Mooie woorden om een roman mee te beginnen ……. maar nu mijn koffie.
@7: Katten, wolven, vossen…
@11: Dat klinkt in ieder geval als een plausiebeler verklaring dan monogamie. Konijnen en alle hoefdieren hebben dat botje bijvoorbeeld ook niet en die zijn niet allemaal monogaam (en in het geval van konijnen al helemaal niet zonder competitie).
@4: Er zijn anders ook de nodige evolutionaire bewijzen tegen monogamie (spermacompetitie en de voorhuid bijvoorbeeld). Bovendien zijn er gewoon biologische bewijzen tegen monogamie (denk bv. aan de verspreiding van geslachtsziektes, Gonorroe wordt al beschreven in het Oude testament en is sindsdien nooit aan monogamie uitgestorven).
@15:
Ja, uiteraard. Uiteindelijk is de man slechts het omhulsel van de zaadcel en de vrouw het omhulsel van de eicel: de zaadcellen willen zo veel mogelijk eicellen bevruchten, de eicel wil alleen door de beste zaadcel worden bevrucht. De volstrekte polarisatie (in praktisch elk opzicht) tussen zaadcel en eicel vindt z’n weergave in een fundamentele tegenstelling tussen de belangen van de man en de belangen van de vrouw (waardoor mannen en vrouwen gedoemd zijn elkaar niet te begrijpen en seks een vorm van oorlog is).
Vanuit een merkwaardige gelijkheidsmystiek willen vrouwen en feministes dit absoluut niet horen (ik ben werkelijk door alle bekende feministen op Twitter geblockt, te beginnen bij Asha ten Broeke :(), al hebben zij wel een beetje gelijk dat er sinds evolutionair korte tijd bij de mens wel een neiging tot monogamie en grotere seksegelijkheid is opgetreden. Maar vooral de cultuur is de grote gelijkmaker (zoals de moraal metafysisch gelijk maakt wat fysisch ongelijk is) in plaats van dat de ongelijke behandeling van vrouwen en mannen door de cultuur wordt geproduceerd zoals vrouwen en andere dwazen altijd beweren.