Het ABP ziet de urgentie van de klimaatverandering nog onvoldoende.
Vorige week dinsdag kreeg vice-voorzitter José Meijer van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds op een bijeenkomst in het Amsterdamse Pakhuis de Zwijger meer dan tienduizend handtekeningen overhandigd met het dringende verzoek af te zien van investering van het pensioengeld van ambtenaren en leerkrachten in de fossiele industrie. Anders dan de ondertekenaars van de petitie vond mevrouw Meijer dat het ABP al goed bezig is. Op termijn zal het aandeel van beleggingen in fossiele energie vanzelf afnemen, meende ze. Bovendien probeert ABP invloed uit te oefenen op bedrijven en overheden om te komen tot goed klimaatbeleid. Daaruit trok ze de conclusie dat het ABP nog beter moet communiceren wat het doet, om in de toekomst misverstanden te voorkomen.
Communicatie. De oplossing van de bobo’s voor al onze problemen.
Het Comité ABP Fossielvrij ziet dat toch want anders en het wordt in zijn standpunt ondersteund door verschillende experts inzake klimaatverandering en beleggingen.
Het zou ondertussen voor ons allen duidelijk moeten zijn dat het aanpakken van klimaatverandering onmiddellijke en vergaande actie vergt. In een baanbrekend onderzoek in Nature hebben wetenschappers aangetoond dat we, als we de klimaatdoelstellingen van een maximale temperatuurstijging van 2 graden willen halen, we één derde van onze oliereserves, de helft van de gasreserves en meer dan 80 % van de huidige kolenreserves in de grond moeten laten.
Enkele jaren geleden heeft Carbon Tracker onderzoek gepubliceerd dat uitwees dat fossiele energie bedrijven meer dan 5 keer zoveel CO2 in hun bewezen reserves hebben dan de atmosfeer kan absorberen als we een kans willen maken om temperatuurstijging te beperken tot 2 graden.
Dit onderzoek werd aanvankelijk gedaan voor investeerders als waarschuwing voor een nieuwe zeepbel in de markt: aandelen in fossiele brandstof bedrijven zullen dalen in waarde door “stranded assets”, de onwinbare reserves van de fossiele sector. Volgens econoom Rens van Tilburg nemen investeerders deze boodschap nog niet ter harte. Ze sturen door ‘vooruit te kijken in de achteruitkijkspiegel’. Zo is ook de financiële crisis in 2008 ontstaan. Financieel expert Julian Poulter schetste in Pakhuis De Zwijger de omvang van het probleem. Hij gaf aan dat als de carbon bubble barst, eigenlijk geen enkele belegging veilig is, omdat fossiele energie zo’n fundamentele input is van het hele systeem. Op dit moment staan ongeveer 50% van de investeringen van een gemiddeld pensioenfonds portfolio bloot aan risico’s van klimaatverandering en is slecht 2% ‘koolstofarm’ geïnvesteerd. “Dit is een onthutsende 25-1 gok dat alles wel bij het oude zal blijven.”
Maar voor sommigen zijn dit niet slechts waarschuwingen aan investeerders: Bill McKibben en Naomi Klein zien het als een waarschuwing aan ons allen. Toen ze realiseerden dat we met z’n allen in deze zeepbel zaten, bedachten ze een manier om het om te draaien, hoe kan je de zeepbel laten klappen? En zo werd het idee geboren om investeringen in fossiele energie te ontmoedigen.
“Als het verkeerd is om te het klimaat te verpesten, is het ook verkeerd daar van te profiteren. Wij geloven dat onderwijsinstellingen en religieuze instituties, besturen van steden en provincies, en andere instellingen moeten divesteren uit fossiele brandstof bedrijven.” aldus de mission statement van de fossielvrij beweging.
In Nederland is de situatie anders dan in de VS: gemeenten en universiteiten zijn geen grote beleggers. Hier hebben we wél andere machtige spelers: de pensioenfondsen. Zij beheren ons uitgesteld loon. Deelnemers hebben geen keuze en amper zeggenschap waarin belegd wordt. Daarom moeten we onze stem verheffen en ons pensioenfondsen oproepen het geld van onze toekomst niet te steken in de brandstof van het verleden.
Bij het grootste pensioenfonds van Nederland (en 5e in de wereld) is dit nu begonnen. ABP-deelnemers roepen in de petitie op om geleidelijk, verantwoord en zo snel mogelijk investeringen in de fossiele energie af te bouwen. ABP heeft miljarden euro’s in bedrijven als Shell, Total en ExxonMobil zitten. Vanwege de onwinbare reserves bij serieus klimaatbeleid draagt ABP niet alleen bij aan vernietiging van onze planeet maar neemt ze onnodige risico’s met de pensioenen van 2,8 miljoen mensen.
Het ABP, dat 334 miljard euro pensioenspaargeld beheert, gaat vooralsnog heel voorzichtig het gesprek aan met de bedrijven waarin het fonds investeert. Men verkiest het gesprek boven een eenzijdige terugtrekking uit vuile bedrijven. Het bestuur streeft naar een duurzaam fonds in 2020. Maar wat dat betekent is niet geheel duidelijk. Het Comité ABP Fossielvrij vindt dat het ABP vanwege de urgentie van de klimaatverandering nu echt verder moet gaan. Het hoopt natuurlijk ook op steun van de pensioendeelnemers. Vaak zijn mensen niet echt geïnteresseerd, of pas als ze pensioen ontvangen en ze dus vooral een korte-termijn belang hebben.
Dat mensen groene en sociale doelen meenemen in hun persoonlijke huishoudens blijkt echter wel uit de overstap naar groene energiebedrijven en -recent nog- het weglopen bij banken die zich niets aantrekken van de maatschappelijke kritiek op de beloning van hoger bankpersoneel. Pensioendeelnemers kunnen niet kiezen. Namens hen kan het ABP dat in zijn investeringsbeleid wel.
De actie gaat door.
Met dank aan Antonia Proka (PhD kandidaat bij DRIFT, Erasmus Universiteit Rotterdam) en Vatan Hüzeir (socioloog en werkzaam bij Stichting Urgenda)
Reacties (27)
Dat onderzoek is door recente ontwikkelingen (daling van de olie- en steenkoolprijs en de daling van het Chinese steenkoolgebruik) achterhaald. De menselijke CO2-uitstoot heeft misschien in 2013 en 2014 al gepiekt.
Ik ben het met je eens dat investeren in fossiele brandstoffen contraproduktief is. Het is een doodlopend spoor van diminishing returns. We moeten onze economie anders gaan inrichten met een veel lager energieverbruik.
Ik ga gelijk mijn deelname aan het ABP opzeggen!
Oh wacht, dat mag helemaal niet…
@1: Dixit Hans Verbeek, niet de mensen die er echt verstand van hebben, he.
Een groot deel (4/5) van de fossiele reserves moet in de grond blijven. Inderdaad. En dat zijn de kolen. Merkwaardig genoeg wordt daar niet over gerept. Olie en gas zullen blijvend gewonnen worden zolang er geen alternatieven zijn. En dat is tenminste nog tot aan eind deze eeuw.
Het ABP beheert 334 miljard euro aan pensioenspaargeld en kan deze verantwoordelijkheid niet zomaar overboord gooien en zal veilig en strategisch moeten beleggen. Dat is deels fossiel, kernenergie en hernieuwbaar.
En slechts 10.498 handtekeningen waarvan vermoedelijk een groot deel van mensen die niet eens in het ABP zitten. Is dit niet eigenlijk gewoon een mislukt gebeuren?
@3: tsja, 20 maanden geleden schreef ik hier al dat de menselijke CO2-uitstoot zou gaan dalen.
https://sargasso.nl/als-olie-en-gas-opraken-daalt-dan-onze-co2-uitstoot/
Mijn boodschap staat je niet aan, Joost en daarom roep je (zonder onderbouwing) dat ik er geen verstand van heb.
Lees rustig nog even na wat ik de afgelopen jaren op Sargasso mocht schrijven over het opraken van de fossiele brandstoffen.
Fossiel is echt een aflopende zaak: het moet anders.
@1: Dat onze CO2-uitstoot mogelijk gepiekt heeft, maakt dat onderzoek nog niet achterhaald. We hebben nog steeds een vijfvoud van de koolstof in bewezen reserves, van wat binnen een opwarming van 2 graden in de atmosfeer past. (En dan heb je nog enorme voorraden die nog niet als ‘bewezen’ gelden).
@4: Er zijn alternatieven voor olie en gas (voor het gros van de toepassingen iig). Elektrisch rijden, slimmer bouwen, restwarmte, warmte-opslag, minder energie gebruiken…
@7: Er zijn voor veel toepassingen alternatieven, maar die transitie heeft hoe dan ook tijd nodig. Kolenafbouw zal de eerste focus moeten zijn. Vooral gas zal dan nog extra hard nodig zijn. En dan zijn er nog een aantal olieproducten die lastig vervangbaar zijn. Dat zal dan grotendeels van bio olie moeten komen. Soms krijg ik het idee (gevoel) dat sommige milieuorganisaties vooral hun pijlen richten op de olie/gas industrie. Ik vermoed dat het breken van de oliemacht voor sommigen woest aantrekkelijk is en naar hun gevoel een opening naar een nieuwe machtsorde en dat daarom vooral het zagen aan poten van bijvoorbeeld een Shell een blinde obsessie is. Echter wie het klimaat lief heeft richt zich vooral op steenkool.
@6 Dat is onzin. Zolang de wereldbevolking groeit zal de menselijke CO2 uitstoot blijven groeien. Zij gaan niet minder ademen per persoon.
@8: Zeker, kolen staan voorop. Maar de urgentie is veel te groot om een voor een te vervangen. Alle fronten tegelijk en zo snel mogelijk. En per direct vrijwel geen nieuwe kolen- olie- en gasprojecten starten. Heel misschien kunnen we de opwarming dan nog tot 2 graden beperken.
@10: De koele cijfers laten zijn dat zowel in Europa als de VS de grootste reductie is ontstaan door de overgang van kolen naar gas. En ook China zal deze stap gaan maken ondersteund door kernenergie. Nu heb ik echt er geen bezwaar tegen om alles met windmolentjes en paneeltjes te proberen, maar het gaat dan echt heel, heel erg lang duren. Daar zijn alle rekenexperts in de echte wereld het wel over eens. Dan moet je ook niet zuren als we niet onder de 2 graden blijven. Je gaat de kolenhonger in China en India nooit stillen met alleen windmolentjes en paneeltjes. En wat wij in Nederland doen is eigenlijk nauwelijks van belang.
@11:
Klopt, Herman, de makkelijk winbare steenkool was op en aardgas bleek een beter alternatief dan moeilijk winbare steenkool.
De laatste jaren daalt de CO2-uitstoot in de VS en Europa verder doordat er minder olie (en olieprodukten) verbruikt worden. Ik verwacht dat die trend doorzet door minder en zuiniger transportmiddelen.
Ik hoop dat het ABP niet gaat investeren in biobrandstof-projecten.
Het is als algemeen pensioenfonds natuurlijk ondoenlijk om aan alle politieke wensen van je belanghebbenden te voldoen. De ene wil misschien best groene energie met zijn pensioenspaarpot subsidiëren de ander wil gewoon een goed rendement en de derde wil misschien wel een kerncentrale. En dan zijn er nog tal van andere investeringen, waar de politieke meningen over verdeeld zijn.
Fossiele energie is gewoon een legale bedrijfstak om in te investeren, sterker de overheid heeft zelf een flink aandeel in gas en is ook niet vies van de stevige belastinginkomsten uit de fossiele sector. Waarom zouden gepensioneerde ambtenaren na hun loopbaan dan ineens roomser dan de paus moeten worden?
Los daarvan lijkt het mij niet wenselijk dat pensioengelden gepolitiseerd worden, dat zijn toch meer Kremlin achtige praktijken. Laat het ABP zich concentreren op wat hun taak is, het pensioen van ambtenaren veilig stellen en laat de rest aan de politiek over.
LOLWUT? Frame-alert!
@13: Los daarvan lijkt het mij niet wenselijk dat pensioengelden gepolitiseerd worden,
Het gaat hier om inspraak van deelnemers, niet van politici of iets dergelijks. Normaalste zaak van de wereld in pensioenland.
@15: Gaat het om inspraak van deelnemers? Er zijn 2,8 miljoen leden en slechts 10.000 handtekeningen waarvan vermoedelijk het grootste deel niet eens deelnemer is. Hoezo inspraak? Volgens mij probeert een kleine groep aangezet door klimaathitsers hun ideologie in te brengen. Dat mag je gerust politiseren noemen.
@0: “ABP ziet de urgentie van de klimaatverandering nog onvoldoende.”
Wie wel?
Het brede maatschappelijke energieakkoord schrapt de kolenheffing – dus voor de meest vervuilende fossielbron – om daarmee het kolenverbruik nog aantrekkelijker te maken.
@12; ‘Ik verwacht dat die trend doorzet door minder en zuiniger transportmiddelen”
– waar zie je die in de luchtvaart, met 5% jaarlijkse groei?
@16: “klimaathitsers” voor iets waar vrijwel de gehele wetenschappelijke wereld het eens is kun je niet spreken over “klimaathitsers” en “ideologie”. Daar is voldoende over geschreven op dit blog.
@18: Waar de wetenschappelijke wereld het over eens is wat betreft het klimaat is keurig netjes beschreven in IPCC AR5. Dat is ook het uitgangspunt voor politiek, beleidsmakers en maatschappij. Via democratische processen wordt vervolgens besloten welke maatregelen er genomen worden en welke niet.
Een klein groepje activisten die menen 2,8 miljoen leden te moeten negeren om hoe dan ook er alles aan te doen om te zagen aan de poten van niet alleen de fossiele industrie maar aan de gehele maatschappij noem ik klimaathitsers. Misschien niet zo’n goed woord, laat ik ze fossielzagers noemen. Het is onomstotelijk vast te stellen dat wij van olie en gas nog eventjes niet af zijn. Als deze mensen het klimaat werkelijk lief is dan zetten zij zich in voor de maatregelen die snel effect sorteren en haalbaar zijn. Dus verbranding van biomassa en kolen aan banden leggen.
De actie ABP Fossielvrij negeert geen leden. Integendeel. Leden en niet-leden worden opgeroepen zich aan te sluiten. Alle verandering begint overigens bij kleine groepen.
Verder is naar mijn mening het soort fossiele energiebron dat we minder moeten aanspreken niet zo belangrijk als de erkenning van de urgentie van een langere termijnbeleid inzake energie. En op dat punt zie ik bij oliemaatschappijen nog geen enkel teken dat men bereid is korte termijn winsten voor de aandeelhouders in te leveren voor langere termijn zekerheid voor iedereen. Daar moet dus enige druk uitgeoefend worden, zoals dat altijd nodig is als verandering van koers noodzakelijk is.
@19: Wil jij stellen dat het comité ondemocratisch is? Jij impliceert het in “Via democratische processen wordt vervolgens besloten welke maatregelen er genomen worden en welke niet” en “Een klein groepje activisten die menen 2,8 miljoen leden te moeten negeren”. Wat #20 ook schrijft: Dat het nu nog een vrij kleine groep is is geen argument, omdat dit comité nog flink kan groeien. Bovendien is het niet zo zwart wit als wanneer jij schrijft dat 10.000 versus 2.790.000 een verandering in de investeringspolitiek van het ABP wensen. Veel van die 2.790.000 weten wellicht niet dat ze invloed kunnen uitoefenen op het ABP (ik wist het niet), dat er om risico’s te spreiden het zelfs verstandig is om niet enkel in “carbon” te investeren (had ik niet eens over nagedacht), etc.
Ik zie dit soort reacties, vooral met hyperbolen als “activisten”, “klimaathitsers” en “ideologie” in een groter plaatje van opwarmingsontkenners.
@21: het comité (actiegroep) zou geen enkele invloed op het beleid van ABP mogen hebben. Er zijn 10.000 handtekeningen, maar daar kan wel een heel groot deel niet ABP leden bij zitten. Die hebben zo wie zo helemaal geen bal te zeggen over het beleid van het ABP. Dat leden invloed kunnen uitoefenen is op zich wel logisch. Alleen leden. En dan uiteraard volgens de statuten van de club.
@22: Je roept weer dingen die je niet hard kan maken. Ik kan het tegenovergestelde ook niet waar maken. Jij gaat echter simpelweg van het feit uit dat die 10.000 man niet of nauwelijks ABP-ers zijn, gezien je reactie. Waar is die aanname op gebaseerd? Wederom, ik zie dit in lijn met de rest van je “argumentatie” als simpelweg verdachtmakingen en in het grotere plaatje van klimaatopwarmingsontkenners.
@4: Probleem met hernieuwbare energie is dat ze lang niet altijd alternatief zijn voor fossiele brandstof. Windmolens zijn heel leuk maar beslist geen alternatief voor bijvoorbeeld een kolengestookte elektriciteitscentrale. Soms waait de wind niet en dan wil je ook graag stroom hebben en dan is er maar een manier namelijk een kolengestookte elektriciteitscentrale als back-up. Die moet je ook bouwen en je moet een haven hebben om kolen aan te voeren en je hebt een kolenmijn nodig. Vraag is natuurlijk of je perse hierin moet investeren als pensioensfonds
Als je argumenten noemt zoals “wind is geen alternatief voor kolen”, “tot eind vd eeuw hebben we olie en gas nodig” en “laat ABP zich concentreren op wat zijn taak is,” dan leg je je er dus bij neer dat de opwarming van de aarde tot ver boven 2 graden zal komen, voor het eind van deze eeuw.
Als je je daar niet bij neer wilt leggen (omdat de gevolgen daarvan nogal rampzalig zijn), dan geef je de energietoekomst vorm binnen de grenzen van ons klimaatsysteem. Dat betekent 80 procent van bewezen reserves fossiel (en alle bronnen die nog niet ‘bewezen’ winbaar zijn) in de grond laten zitten. Niet aankomen. En op zoek gaan naar een levenswijze zonder die grondstoffen. Met duurzame energie en met minder energie.
Als je rampzalige klimaatverandering wilt voorkomen is dat het uitgangspunt. Niet de zogenaamde ‘natuurwet’ dat fossiele energie nog een eeuw onmisbaar is. Dat is geen wet. Dat is een keuze.
Het een-tweetje is trouwens erg mooi. Enerzijds ‘de markt moet het doen, de markt moet stemmen’ en als mensen dan inderdaad de markt willen laten beslissen dan is het ‘daar moet men zich niet mee bezig houden’.
Dat houdt de status-quo wel in stand ja.
@25: Freek
Nou nee, Wat de ABP doet heeft werkelijk geen drol te maken met welke opwarming dan ook. En ook Shell of andere fossiele industrie is daar niet eens verantwoordelijk voor. De politiek, namens ons is verantwoordelijk. Wij zelf maken die afweging en maken afspraken voor beleid. Iets anders is de ridicule voorstelling van zaken dat Nederlands beleid er werkelijk toe doet.
Verder schrijf je: ” Dat betekent dat 80 procent van de bewezen reserves fossiel (en alle bronnen die nog niet ‘bewezen’ winbaar zijn) in de grond moeten blijven zitten. ” JA, En nogmaals, ten overvloede dat zijn KOLEN, KOLEN, KOLEN. En daar moeten we van afblijven en wel zo snel mogelijk. De komende decennia hebben we daarom vooral gas als transitie nodig. Indien dat beleid mondiaal wordt ingezet (en dat gebeurt al ) dan kunnen we onder de 2 a 3 graden blijven. Wat ik je al uitgelegd heb is dat wind en zon alleen het niet kunnen redden en het dan veel te lang gaat duren.