Geld wil winnen, niet meedoen

Ik probeer de koffie van mijn overhemd te vegen. Het was de schuld van het Journaal. De presentatrice wist met droge ogen te beweren dat de mascotte van het wasmiddel Robijn uit enkele Olympische arena’s was verwijderd “omdat de Olympische spelen niet om het geld gaan.” Daarop proestte ik het uit. Er zijn weinig organisaties die zo agressief hun merknaam en handel verdedigen als het Internationaal Olympisch Committee waar onze prins meevergadert. De olympische gedachte is, dat is geen geheim, inmiddels een lucratief idee gebleken.

Even de financiële feiten op een rijtje: volgens de site van het IOC is de internationale sportorganisatie een non-profit organisatie. Die haalde over de afgelopen vier jaar een bedrag binnen van ongeveer 4 miljard euro, ongeveer de omzet van een bedrijf als Getronics. En dan hebben we het nog niet over de miljarden die overheden, bedrijven en middenstanders daar nog bijpompen.

De televisierechten nemen daarvan 53% voor hun rekenening, sponsoring zorgt voor 34% en de resterende 13% wordt voor een groot deel met de verkoop van de megadure kaartjes binnen gesleept. Van die binnenstromende miljarden gaat 7%, dus 280 miljoen, op aan de overkoepelende organisatie van ‘meedoen is belangrijker dan winnen’, zonder dat daarin de directe kosten van de organisatie van een spelen in meegenomen zijn. Het is vast heerlijk vergaderen in Lausanne. De resterende 93% gaat op aan de organisatie van de spelen en vloeit via de nationale comités naar sportbonden en hopelijk sporters.

Als ik als directeur van een bedrijf bovenop zo’n prachtige pot met geld zat, zou ik die uit alle macht willen beschermen. En dat is dan ook precies wat het IOC doet. Vooral in het beperken van de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting gaat deze ‘nobele non-profit organisatie’ misschien wel verder dan welke commercieel bedrijf dan ook. En het IOC claimt de alleenheerschappij over de uitslagen van de spelen, iedereen die zonder de toestemming uit Lausanne de tijden van het langlaufen publiceert kan een vilein briefje van een advocaat verwachten, zo is de lijn van het IOC. Of zo’n publicatieverbod nu houdbaar is of niet. Daarbij zet ze twee machtsmiddelen in: het copyright op de Olympische ringen (zet die maar eens prominent op je website, je kunt echt wachten op het juridische mailtje), en de vrijheid van meningsuiting van sporters. Die mogen namelijk niet eens een dagboek bijhouden, laat staan die in een weblog publiceren. Het blogverbod lijkt in te druisen tegen alle rechten van de mens, maar geen sporter die er zijn deelname door in gevaar laat komen. En waarom?

“Deze regels zijn bedoeld om de atleet te beschermen. Ze moeten geen journalistje spelen, maar zich concentreren op hun prestatie”, verklaart een woordvoerder van NOC-NSF tegenover Het Financieele Dagblad. Daarnaast speelt mee dat de uitzendrechten zijn verkocht aan mediabedrijven.”

O ja, dat laatste speelt ook een beetje mee. Een beetje dan. Alsof het niet een absurdum is dat je tegen volwassen topsporters, toch als het goed is de helden van je evenement, moet zeggen hoe zij zich moeten focussen. Alsof je tegen een kleuter van vier zegt dat ie moet opletten. Maar alles in het belang van de sporter, zo wist IOV-voorzitter een tijdje geleden nog te melden: “«De waarheid is dat zonder financiële middelen de Olympische Beweging en de topsport niet leefbaar zijn. Niet vergeten dat vroeger, toen het IOC nog geen tv-sponsorrechten verworven had, de helft van de toen bestaande landen niet aan de Spelen kon deelnemen.” Het zoeken naar nieuwe afzetmarkten, hoe nobel.

Tot slot, waarom worden de Olympische Spelen nooit eens in Afrika gehouden, of de minder ontwikkelde gebieden in Azië? De officiële verklaring dat de infrastructuur niet optimaal is, en de nationale regeringen daarvoor niet kunnen zorgdragen is natuurlijk maar één van de verklaringen. Minstens even belangrijk is dat je voldoende inwoners moet hebben die 60 tot 90 euro voor een kaartje kunnen neertellen, en daarnaast voldoende merchandise kunnen kopen. Kortom, bezoekers die voldoende koopkracht hebben om interessant voor sponsors te zijn. Als dat niet zo is, valt het miljardenmodel in elkaar. Voor de commercie is immers winnen altijd belangrijker dan meedoen. Dat is geen cynisme dat is een feit, dat de NOS – een mediaspeler met uitzendrechten voor de Olympische spelen (sic) – even ‘vergat’ te vermelden.

Gaan we over naar het weer met Marjon de Hond…