Aldus een rapport van de onderzoeksorganisatie ZonMw. Er volgt nog wel de nuancering dat het dan moet gaan om aanvullende zorg waarvan de effectiviteit is bewezen.
Waarna de hoogleraar chirurgie Hans Jeekel doodleuk stelt dat de argumenten van tegenstanders over homeopathie eerst bewezen moet worden. Tot die tijd wil hij de homeopathie nog een kans geven.
Kan iemand al het onderzoek van de beste man even tegen het licht houden? Volgens mij werkt het in de wetenschap namelijk andersom.
Reacties (50)
“zorg waarvan de effectiviteit is bewezen.”
Als we daarmee bedoelen dat het hetzelfde traject heeft doorlopen als “standaard” geneesmiddelen/therapieën, vind ik het prima. Van mij mag die zweverige term “alternatieve geneeskunde” wel verdwijnen. Wat mij betreft bestaan er bewezen en onbewezen middelen en therapieën.
Ja, zo zie ik het ook. Als het bewezen is, is het geen alternatieve geneeskunde meer, en de reguliere geneeskunde zou wel gek zijn om het niet direct op te nemen.
Ik zeg regelmatig: “placebo-effect is ook effect” en daarmee heb je eigenlijk wel de hele discussie over homeopathie in een notendop. Dit soort mensen moeten vaker met hun neus op de feiten gedrukt worden door collega’s, zo niet berispt worden door hun werkgevers.
@2: Lang niet alles wat onder het kopje ‘reguliere geneeskunde’ wordt geschaard aan therapieën en middelen is bewezen. Dat is de andere kant van de medaille. Als ik Bismarck goed begrijp, doelt hij daar ook op.
@4: Dat klopt, en daar is men ook steeds meer naar aan het kijken.
@3: Placebo is een effect, inderdaad. Maar er is nog nooit iemand door genezen. [Edit Joost: Ik heb het hier over somatische aandoeningen, niet over psychosomatische, waarbij genezing wel tot de mogelijkheden behoort.]
En wie bedoel je hiermee. De homeopaat?
Net nu de Australiers het weer eens goed hebben uitgezocht: Homeopathie is Kletskoek (de Guardian)
http://www.theguardian.com/world/2014/apr/08/homeopathy-is-bunk-study-says
“HOMOEOPATHY AND ITS KINDRED DELUSIONS … that parody of mediaeval theology which finds its dogma of hereditary depravity in the doctrine of psora, its miracle of transubstantiation in the mystery of its triturations and dilutions, its church in the people who have mistaken their century, and its priests in those who have mistaken their calling. ” Holmes – 1842.
Leuk dat het weer over homeopathie gaat, maar het pleidooi van Jeekel is eigenlijk een ander:
http://www.trouw.nl/tr/nl/4516/Gezondheid/article/detail/3631561/2014/04/09/Arts-moet-alternatieve-geneeskunde-benutten.dhtml
Een niet onredelijk pleidooi lijkt mij.
(En daarnaast… laten we niet vergeten dat het behandelen van mensen niet slechts wetenschap is, maar dat het allereerst om de mensen gaat.)
@7 ZonMW heeft het over complementaire zorg in brede zin, en niet alleen over homeopathie. Ze noemen op pagina 14/15 van het betreffende rapport (http://www.zonmw.nl/uploads/tx_vipublicaties/defsignalement0703.pdf) concrete voorbeelden van evidence based complementaire zorginterventies.
@8. Natuurlijk gaat het om de homeopathie. Die Jeekel zegt dat hij dat “een kans” wil geven, en dat de critici maar moeten bewijzen dat het NIET werkt.
Ik kan uit het pleidooi niet anders concluderen dan dat hij het ook heeft over homeopathie. Waarom het anders noemen?
@10, als je maar selectief genoeg blijft lezen…
@11: Jouw nuancering staat ook al in mijn korte samenvatting. Waar ik over val is het citaat van Jeeke.
Het stukje in Trouw quote hem overigens anders, en wat minder blaartrekkend:
Er is juist een hele hoop goed onderzoek dat dat bewijst.
@6: Dat hangt nogal af van wat jij onder ‘genezen’ verstaat. Een wondje dat heelt, pijn die overgaat, koorts die zakt, is dat genezen volgens jou?
Het menselijk lichaam heeft een flinke capaciteit voor zelfgenezing (en destructie), het placeboeffect werkt daar op in. Ik zie niet in waarom het effect hiervan als minderwaardig moet worden beschouwd.
het placeboeffect speelt altijd een rol, het lijkt me nuttig om dit te maximaliseren.
@14
Maar laten we dan wel duidelijk onderscheid maken tussen wat écht werkt, en wat als placebo werkt.
Homeopathie, acupunctuur en chiropractie kunnen helpen voor de ontspanning en geestelijke gesteldheid van iemand die erin gelooft en kunnen via een placebo-effect een bijdrage leveren aan de zelfgenezing…
Maar ze werken bewezen niet écht en hebben géén wetenschappelijke basis.
@14: Ik zeg nergens dat het effect minderwaardig is, of dat het niet kan worden ingezet. Waar het mij om gaat is dat het placebo-effect wordt ingezet als goedpratertje voor het toestaan van dure homeopathische middelen. Er zijn andere middelen om hetzelfde effect te bereiken.
Oftewel, placebo-effect of niet, homeopathie blijft oplichting.
@15
Definieer ‘echt’? Placebo’s werken echt – als er toch iets is bewezen is dat ze hele reele verbeteringen en genezingen kunnen bewerkstelligen.
Daarbij zou ik acupunctuur, chiropraxie en homeopathie niet zomaar op 1 hoop vegen – zowel hun werking als de mate waarin de werking bewezen is verschilt nogal.
@15
Zie @9 en de link voor een forse nuancering van je stelling.
@16: Je doet je zaak geen goed door op jouw beurt onzin te beweren over het placebo effect.
@19: Leg uit.
@20: Dit:
Is onzin.
Het argument dat homeopathie toch kan werken dmv placebo-effect en daarmee niet helemaal nutteloos is, is op in zijn algemeenheid een goed argument, ik ben er ook gevoelig voor. Wil je dat argument onderuithalen, dan zul je geen onzin over het placeboeffect moeten verkondigen, maar met andere argumenten komen. Bijvoorbeeld dat het duur is, of dat dat placeboeffect bij homeopathie helemaal niet zo gunstig uitpakt, of kom maar met iets.
Daar gaan we weer over het placebo-effect. Maar daar gaat het niet om.
Waar het om gaat is dat allang bewezen is dat de door een (overigens gepensioneerde) chirurg genoemde “alternatieve” geneeswijzen gewoon – aangetoond – niet werken en gewoon – aangetoond – in sommige gevallen schadelijke zijn voor de gezondheid. Dat dat nog steeds niet begrepen wordt door deze meneer wijst alleen maar op onkunde en gebrek aan kennis – de verkeerde man op de verkeerde plek. Want er zijn letterlijk duizenden onderzoeken die geen effect van homeopathie vinden. Er zijn tientallen meta-studies die dat allemaal samenvatten en dat nog eens bevestigen.
Acupunctuur: in de 19e eeuw verboden in China omdat het niet werkt, maar in de 20e weer van stal gehaald door Mao tegelijk met alle andere waanzin van zijn culturele revolutie.
Chiropraxis: een behandeling die niet bewezen werkt, maar waar wel van bewezen is dat er zo nu en dan dodelijke ongelukken gebeuren.
Homeopathie: onschuldig als je je beperkt tot drankjes tegen verkoudheden – maar het pretendeert ook alternatieven te hebben tegen vaccinatie, autisme te kunnen genezen, en zelfs AIDS.
Word eens wakker zou ik zeggen en lees deze wake-up call:
http://www.huffingtonpost.com/jennifer-raff/dear-parents-you-are-being-lied-to-about-vaccines_b_5112620.html?ncid=fcbklnkushpmg00000037
Maar @Jan, waarom stelt ZonMW dan dat dit (ten dele) anders ligt?
@13: “van alternatieve zorg bewezen is dat het niet werkt”
Het enige “bewijs” dat te leveren is dat de werking – duidelijk verschillend van het placebo effekt – niet is aan te tonen.
Voor een aantal ‘reguliere’ handelingen blijkt dat ook, nu daar gelukkig meer onderzoek naar wordt gedaan.
@21: Zoals ik in #16 doe?
Ik blijf overigens (deels) bij mijn stelling. Het placebo-effect heeft nog nooit iemand daadwerkelijk genezen van een somatische aandoening.
Wat het wel doet is dat het de symptomen van een somatische aandoening verminderd, of soms zelfs laat verdwijnen. Dat laatste is echter geen genezing, maar kan wel nuttig zijn bij een behandeling.
Ik doelde met “genezen” dan ook zuiver op de somatische aandoeningen, en niet op de psychosomatische, waarbij inderdaad genezing kan optreden. Dat zet ik wel even bij mijn reactie.
@17: “Placebo’s werken echt – als er toch iets is bewezen is dat ze hele reële verbeteringen en genezingen kunnen bewerkstelligen.”
Nee, dan heb je het effect zelfs verkeerd begrepen. Het gelijktijdig innemen van placebo’s en het verbeteren van de gezondheid (of genezing) wordt door mensen geïnterpreteerd als samenvallend. Dat kan in een goed gekozen onderzoeksopzet vaak niet worden onderscheiden van “geen effect”. Daarnaast wordt in een (klein) deel van de gevallen een positief effect van auto-suggestie gevonden. Dan gaat het om meetbare verbetering (bijv. koorts die minder hoog is) maar nooit om genezing.
Dus er is nog nooit iemand “genezen door” een placebo. Als je dat beweert, geef je een nieuwe betekenis aan die uitdrukking.
@23: omdat ze – zoals ik zeg – kennelijk de literatuur niet kennen.
@25: veel succes met het trekken van een harde lijn tussen ‘somatische’ en ‘psychosomatische’ aandoeningen. Gaat je niet lukken.
Ook de meeste somatische aandoeningen genezen ‘vanzelf’. Vanzelf tussen aanhalingstekens, aangezien jouw lichaam daar hard voor moet werken. Placebo beïnvloed die capaciteit, net als medicijnen of andere therapieën dat doen.
Ik snap dat het voor de medicijnfabrikant belangrijk is te weten of het gezondheidseffect echt te danken is aan het medicijn (een belangrijke oorzaak van de slechte naam van placebo, het zit ze in de weg), maar voor de patiënt maakt het niet uit, het gezondheidseffect is precies even groot.
ZonMw heeft overigens de Meester Kackadorisprijs van de Vereniging tegen de Kwakzalverij al een keertje gewonnen:
http://nl.wikipedia.org/wiki/ZonMw
@28: Die grens is er inderdaad niet, en daar valt qua placebogebruik nog wel wat te winnen, al was het alleen maar in de ervaren mate van ziekheid.
En dat is volgens mij nog helemaal niet duidelijk aangetoond. Wel bestaat dat vermoeden. Heb je nog een linkje naar een studie oid die ik gemist heb?
Deze snap ik niet. Het lijkt me dat een placebo een minder groot gezondheidseffect heeft dan een daadwerkelijk (somatisch) werkzaam medicijn, aangezien dat óók de placebowerking in zich heeft.
@23 Omdat ZonMw een for-profit organisatie is. En als het knaken oplevert dan boeit de ethiek niet. Toch?
@17
Met ‘echt’ bedoel ik eigenlijk dat ze werken zoals ze claimen dat ze werken. Alternatieve geneeswijzen claimen niet te werken dmv het placebo-effect.
Acupunctuur ‘werkt’ dus misschien wel, maar chi bestaat niet. Penicilline werkt écht, omdat het de celdeling van bacteriën tegengaat.
@26: Dat is de uitkomst van één metaanalyse, die hevig bekritiseerd is. We zullen zien wat de uiteindelijke uitkomst van dat debat is; het meeste onderzoek wijst toch echt in de andere richting.
@30:
Ik bedoel er mee dat de gegeven een bepaalde gezondheidswinst niet valt te zeggen wat die precies veroorzaakt heeft. Bedenk dat ‘placebo’ ook negatief kan uitpakken, een nocebo effect, en dat het placeboeffect niet bij iedereen even groot is. In de praktijk kunnen twee mensen met en zonder medicijn dus even veel gezondheidswinst vertonen. Op populatieniveau zullen mensen met medicijn meer opknappen, op individueel niveau hoeft dat niet zo te zijn. En uiteindelijk gaat het om dat individu.Bij niet iedereen slaat een medicijn aan. Hoe dat komt, is de grote vraag op dit moment. Bij het beantwoorden van die vraag hoort ook aandacht voor placebo.
@33: “Dat is de uitkomst van één metaanalyse, die hevig bekritiseerd is. ”
Over welke bewering van mij heb je het eigenlijk?
WAT is de uitkomst van precies één meta-analyse? WELKE meta-analyse? WIE heeft dat (hevig) bekritiseerd?
Het probleem is dat het placeboeffect waar sommige mensen hier zo dol op zijn, dus niets te maken heeft met het ‘soort’ behandeling, maar met het feit dat er überhaupt een ‘behandeling’ plaats vindt (of lijkt te vinden).
Ik vraag me ook af waarom sommige reageerders zo’n grote behoefte hebben om ‘alternatieve’ geneeswijzen te verdedigen.
@0
Een chirurg is net zo min een biomedisch onderzoeker als een civiele ingenieur een natuurkundige is. Leken zien hen echter wel als wetenschappers en sommigen gaan dan in hun eigen hype geloven, daar komt het concept van de “crackpot engineer” vandaan en een chirurg is eigenlijk een medisch ingenieur. Gewoon niet serieus nemen dus en hopen dat men dat in Den Haag ook niet doet.
@1 & @2
Jep, als het uit klinisch onderzoek betrouwbaar blijkt te werken is het geen “alternatieve” geneeskunde meer.
@16
Precies, als je dan toch met het placebo effect wilt werken is het niet ethisch om dat dan via dure placebo’s te doen en ook niet betaalbaar want voor je het weet wil iedereen zo’n “behandeling” krijgen.
@31
Knaken, of voortbestaan van een organisatie kan inderdaad ethiek of objectiviteit aantasten. In mijn ervaring zowel bij profit als bij non profit.
Maar volgens mij is Zonmw geen for profit organisatie, kan dat nergens bevestigd vinden. Lijkt me onwaarschijnlijk gezien hun doelstelling en het samenwerkingsverband. http://almanak.zboregister.overheid.nl/zbo/details/2401
Zij verdelen geld voor wetenschappelijk onderzoek in de zorg. Zijn daar vrij machtig/dominant in. Ik zie echter niet hoe onderzoek naar complementaire geneeskunst meer knaken zal opleveren dan onderzoek naar een of ander regulier geneesmiddel of proces/procedure. Jij wel?
@35
Voor anderen kan ik niet spreken, maar voor mij principiele Vrijheid van keuze van behandeling (1), en de eenzijdige wijze waarop sommigen sinds lang in deze discussie zitten (2).
Ten aanzien van dat laatste, ik heb bij een van de vorige discussies links geposts naar rtc’s waar werking van (enkele) alternatieve interventies uit bleek. De reactie daarop is steevast ‘het’ (waarmee elke interventie op een hoop gegooid wordt) werkt niet. Aangezien er vele vormen en interventies zijn, is dat veel te grofmazig.
*rct’s
@37
Je hebt helemaal geen principiele vrijheid van behandeling, tenminste niet voor dingen die je niet uit eigen zak betaalt (de overgrote meerderheid van de zorg in Nederland en nee, eigen risico telt niet als uit eigen zak betalen).
P.S. naast een rct (op een grote groep, daar ontbreekt het in de praktijk nog weleens aan) heb je ook een plausibele theorie over het werkingsmechanisme nodig. Anders riskeer je een heel duur placebo op de markt te brengen en/of iets met veel bijwerkingen.
@39 je hebt de vrijheid al of niet te vaccineren. Je hebt de vrijheid om ongeveer elke alternatieve behandeling te nemen, mits zelf betaald (met de huidige zorgverzekering is dat veelal het geval). Je hebt de vrijheid zelf een arts te kiezen (hoewel steeds sterker ingeperkt). Je hebt tot op zekere hoogte de vrijheid behandeling te weigeren. De trend (zowel in verzekering als in de maatschappij) is deze ruimte in te perken. Helaas.
@40
Maar je hebt niet de vrijheid zelf je behandeling te kiezen als de arts je niet de keuze geeft. Tenzij je zelf betaalt dus, maar daarvoor moet je bij veel behandelingen miljonair zijn.
@35, ik ben vrij onzacht in aanraking gekomen met de zeer dogmatische kant en beperkte visie van de reguliere geneeskunde. De manier van benaderen schiet op sommige gebieden enorm tekort (heel symptoomgedreven en weinig oog voor de onderliggende samenhang tussen de vakgebieden), vaak lijkt de wetenschap boven de mens gesteld te worden, en de statistiek boven het individu. (Bijwerkingen die bv genegeerd worden omdat de meeste mensen het niet hebben en het niet in de bijsluiter staat, en dus niet gemeld worden aan de fabrikant, en dus ook ontkend worden bij de volgende patienten…)
(En dan is de kennis van die wetenschap, de nieuwste informatie en van statistische methodes ook nog eens zeer regelmatig onder de maat. Tegen iemand met ziekte A zeggen ‘u heeft al A, de kans dat u B heeft is onmogelijk klein’ en gewoon niet weten dat je het dan over voorwaardelijke kansen hebt. Maar ik heb ook wel behoorlijk wat feitelijke onzin gehoord.)
Omdat de reguliere geneeskunde daar te vaak tekort in schiet, vind ik het van levensbelang dat er alternatieven zijn. Keuzevrijheid voor de patient in elk geval, desnoods op eigen kosten.
Maar een deel van die alternatieven levert ook echt, ondubbelzinnig bewezen wat op: en die hebben het recht om als volwaardig opgenomen te worden in onze zorg, ook al voldoen ze niet aan ons wenselijke model van enkelvoudige (en misschien niet te vergeten patenteerbare) chemische middelen die exact een bepaalde klacht aanpakken. Het doel is wat mij betreft verbetering van het leven voor de patient… en dat mag niet uit beeld verdwijnen.
Ik vind het dan ook tekenend hoe een pleidooi voor het accepteren van bewezen methoden toch meteen weer verschuift naar een discussie rondom homeopathie-want-dat-is-oplichting.
@42
Verwacht je echt dat de statistische kennis van een “alternatieve behandelaar” minder slecht is dan die van een arts?
Dat reguliere artsen het, wanneer ze hun statistiek wel op orde hebben, gooien op gemiddeldes komt omdat ze niet uit de zakken van de patient betaald worden en omdat ze minder drijven op persoonlijke banden (want hun medicijnen werken toch wel, of je de arts nou een klootzak vindt of niet). Een alternatieve behandelaar kan uren met je bezig zijn en ondertussen je rekening laten oplopen, een arts moet zijn aandacht verdelen over vele patienten en zal je dus inderdaad wegsturen als uit de statistieken blijkt dat ie meer kan doen als ie in dezelfde tijd andere mensen zou behandelen. De tijd en aandacht die alternatieve behandelaars in een patient steken zou onbetaalbaar zijn voor de reguliere gezondheidszorg. Dus het zou wel beter kunnen maar wie gaat dat betalen?
@42
Uit het artikel:
Volgens mij valt men hier vooral over. En terecht.
Overigens ben ik ook weleens buiten alle statistiekjes gevallen en dan wordt het inderdaad al snel giswerk. Dus ik snap wel wat je bedoelt.
@44, maar er staat nog meer in het artikel, dingen die wel zinnig zijn. Dat wordt nu te makkelijk weggehoond.
(Ik zou zelfs wel benieuwd zijn waarom de journalist het op deze manier heeft opgeschreven, omdat het vrij onsamenhangend op mij overkomt. Wilde die wetenschapper bv dat punt heel graag maken? Of wilde de journalist dat controversiele punt nog even aan de orde stellen?)
@43, nee, ik verwacht niet dat alternatieve behandelaars beter zijn in statistiek, maar het biedt mij opties om de tekortkomingen van de reguliere geneeskunde te omzeilen.
Daarnaast: nee, het is zeker niet waar dat complementaire behandelingen per definitie duurder zijn. In sommige gevallen is het tegendeel juist waar: helpen bepaalde behandelingen om het medicijngebruik omlaag te brengen, nazorg af te bouwen, herstel te bevorderen en complicaties te vermijden. Dat scheelt juist veel.
Over wat je verder zegt zou een fundamentele discussie moeten komen: of en wanneer we mensen weg willen sturen en af willen wijzen. Nu weten we het eigenlijk niet. Net als wanneer we mensen wel of niet dood moeten laten gaan uit kostenoverwegingen. Uiteindelijk is het compromis nu dat we bezuinigen op de lage kosten (eerstelijnszorg, thuiszorgmiddelen, voorkomende fysiotherapie etc) waarna de situatie in een aantal gevallen uit de hand loopt waardoor er alsnog levens bekort worden, minder zijn in kwaliteit en er alsnog veel duurdere zorg moet komen (ambulances, ziekenhuisopnamen, psychiatrische opnames, verpleeghuiszorg, revalidatietrajecten etc.) Wat jij aangeeft, mensen wegsturen omdat het niet rendabel genoeg is om echt te zoeken naar een oplossing, vind ik in elk geval niet zonder meer een oplossing. Die keuze moeten we expliciet en als maatschappij maken, ipv mensen de statistieken uit te schrijven en met een kluitje in het riet te sturen.
Ik ben toch maar even het achterliggende document gaan lezen.
Het is volstrekt onkritisch, kent geen analyse van de medische literatuur, maar wel een heel grote bijlage met promotie voor alles wat CAM is.
Datgene gebruiken wat bewezen is – dat heet reguliere geneeskunde. Daar kan niemand tegen zijn, maar het komt wel als een heel erg grote smoes over om vooral alles toe te laten.
Volgens mij zijn de geldschieters NWO en het ministerie, daar zouden ze toch wakker moeten worden.
@46
Aangezien dit traject in lijn ligt met advies van de WHO en in lijn met wat bijvoorbeeld de USA nu doet, geloof ik niet dat daar ernstige bezwaren zullen zijn. De commissie (uitvoering) komt deels uit de reguliere en deels uit de alternatieve hoek (wetenschap/zorg). Het traject is uit mijn hoofd al in 2005 of 2006 gestart, en dit is een van de verschillende vervolgstappen / opvolgers. De grote geldschieter bij dit traject is m.n. VWS (en tevens bestuurslid).
@47
Het mag toch te hopen zijn dat de WHO niet hetzelfde over homeopathie denkt als Jeekel…
@45
“Daarnaast: nee, het is zeker niet waar dat complementaire behandelingen per definitie duurder zijn.”
De middelen zelf niet, maar de tijd van de behandelaar wel. De werkwijze van alternatieve behandelaars is een luxeproduct dat niet zou kunnen werken voor de hele maatschappij.
“Over wat je verder zegt zou een fundamentele discussie moeten komen: of en wanneer we mensen weg willen sturen en af willen wijzen.”
Bij gebrek aan wetgeving (welke politicus durft zo’n onderwerp aan te snijden?) hebben (bio)medici protocollen opgesteld, zorgverzekeraars worden er tegenwoordig ook bij betrokken. Hoe dan ook zal het altijd zo blijven dat artsen weinig tijd per patient hebben en er zullen altijd op basis van statistieken mensen met klachten naar huis gestuurd worden.
Wat mij nog van het hart moet hierover:
Ik heb niks tegen alternatieve of complementaire behandelingen, maar ik heb wel wat tegen de behandelingen die onwetenschappelijke en onzinnige claims doen. Onder het mom van ‘baat het niet dan schaadt het niet’ en ‘als de patiënt er maar blij van wordt’ is er weinig mis mee, maar dat is het niet het enige argument.
Wat mij steekt is dat als dit soort methoden (homeopathie, chiropractie, acupunctuur) verdedigd wordt door ‘gerespecteerde’ organisaties als ZonMw en hoogleraren chrirurgie, dat er in het algemeen een beeld ontstaat dat wetenschap ‘ook maar een mening is’. Het werk van talloze leraren die hun leerlingen kennis van en respect voor de wetenschappelijke methode hebben bijgebracht wordt ondermijnd, en dat vind ik zeer kwalijk.
Ik zeg dus niet dat er niks aan te merken is op de reguliere geneeskunde. Een ziekenhuis is meer dan een laboratorium en een behandeling is meer dan een pot pillen. Dus by all means, maak gebruik van mindfullness, massagetherapie, boomknuffelen of gewoon een goed gesprek, maar kom niet aan met gelul over potentiëring, subluxatie, energiebanen of zwarte gal.