ANALYSE - Het tijdschrift The Economist pakte dit weekend uit met een coververhaal over de opkomst van populistisch radicaal rechts (PRR) in Europa. The Economist besteedt uitgebreid aandacht aan partijen als onze eigen PVV, het Franse Front National, de Zweden Democraten en het Vlaams Belang. Volgens het tijdschrift hebben de mensen die op deze partijen stemmen één ding met elkaar gemeenschappelijk: ze zijn boos. Boos op de EU, boos op immigranten, en boos op de politiek. Laat me dit laatste element – de boosheid op de politiek – er vandaag even uitlichten.
De Russische politicoloog Kirill Zhirkov onderzocht recentelijk wat kiezers van PRR-partijen met elkaar gemeenschappelijk hebben (zie hier). Hij richtte zich daarbij onder andere op de vraag of PRR-kiezers minder tevreden zijn met de politiek dan mensen die op andere partijen stemmen. Hij verwachtte dat PRR-partijen ontevreden kiezers trekken omdat ze het politieke systeem bekritiseren, gevestigde partijen er van langs geven, een anti-elite discours verspreiden, en claimen dat ze de belangen van ‘het gewone volk’ vertegenwoordigen. Zhirkov verwachtte daarom dat dat PRR-kiezers laag zouden scoren op ‘politiek vertrouwen’ en ‘politieke tevredenheid’. Hij meet politiek vertrouwen door te kijken hoe tevreden mensen zijn met het parlement, het rechtssysteem en politici, en politieke tevredenheid door te kijken of mensen tevreden zijn met de staat van de economie, de regering, en de democratische prestaties van een land.
Zijn bevindingen zijn opmerkelijk.
Hoewel mensen die op PRR-partijen stemmen inderdaad minder politiek vertrouwen hebben dan andere kiezers, scoren ze juist hoger op politieke tevredenheid dan mensen die op andere partijen stemmen. Zhirkov verklaart dit verschil door een onderscheid te maken tussen attitudes ten opzichte van het bestaande systeem (politieke tevredenheid) en attitudes met betrekking tot de instituties die dit systeem zouden moeten beschermen (politiek vertrouwen). Mensen die op PRR-partijen stemmen zijn volgens Zhirkov wel tevreden met het systeem, maar niet met de instituties.
Hoewel ik Zhirkov’s bevindingen erg interessant vind, en zijn verklaring plausibel, vraag ik me af of de analyseresultaten zijn conclusie rechtvaardigen. Ik ben niet helemaal overtuigd door de termen ‘politiek vertrouwen’ en ‘politieke tevredenheid’. Zhirkov blijft vrij vaag over wat ze precies betekenen, waardoor de lezer met een aantal vragen blijft zitten. Waarom noemt hij het ene bijvoorbeeld ‘tevredenheid’ en het andere ‘vertrouwen’? En kun je tevredenheid met de staat van de economie wel als een onderdeel zien van politieke tevredenheid? Bovendien: waarom zou je tevredenheid met de regering zien als een attitude met betrekking tot het systeem, maar tevredenheid met het rechtssysteem als een attitude met betrekking tot de instituties die het systeem zouden moeten beschermen?
Maar al met al stipt Zhirkov een erg belangrijk thema aan. We wisten al dat PRR-kiezers boos zijn op de politiek. Maar ze blijken in sommige opzichten bozer dan in andere. We weten nog steeds niet goed waar de boosheid nu precies op gericht is.
Dit artikel van Matthijs Rooduijn verscheen eerder op Stuk Rood Vlees.
Reacties (31)
Het artikel van Zhirkov zit achter de paywall. Ik vraag me af waarom dit stukje erover dan op een algemene site moet worden geplaatst als bijna niemand er toegang toe heeft. Of het nu wel of niet klopt wat Zhirkov zegt, een eigen mening kan ik mij er niet over vormen.
Daarom -1
Ik vind de bevindingen van Zhirkov eigenlijk helemaal niet zo verrassend.
Het vertoog dat veelvuldig uit PVV-kringen valt te beluisteren, is dat we in een fantastisch land wonen met een geweldig politiek systeem, dat echter door vijandige immigranten en onbetrouwbare politici langzamerhand naar de knoppen wordt geholpen.
De PVV en vergelijkbare partijen zou je daarom als romantisch kunnen betitelen: als op zoek zijnde naar het herstel van een ideale situatie ‘zoals het vroeger was’, dat wil zeggen: ‘voordat het verval intrad’.
En natuurlijk ben je dan niet tegen ‘het systeem’, maar enkel tegen de latere corruptie van het systeem (hoe imaginair die corruptie verder ook is).
Dat is ook een belangrijk verschil tussen links en rechts c.q. progressief en conservatief. Links/progressief zal wijzen op de tekortkomingen van het systeem, terwijl rechts/conservatief – indien ontevreden – meer de nadruk zal leggen op het falen van bestuurders en politici om het tekortschieten van het systeem te verklaren.
Een beetje zoals negentiende-eeuwse Russische keuterboeren de autocratie niet of nauwelijks ter discussie stelden, maar wel voortdurend scholden op de slechte adviseurs van de tsaar.
“We weten nog steeds niet goed waar de boosheid nu precies op gericht is“.
Dat zou kunnen komen omdat men het in de verkeerde richting zoekt.
Vroeger (… “ja opa, vertel ons nog eens van vroeger”) bestond er een soortgelijke verwarring als vandaag de dag. Het mooist kwam dat tot uiting in de strips van Peter van Straaten, “Vader en Zoon”. Daar ging het niet zozeer over “links” en “rechts” (want die begrippen hadden toen al even weinig inhoud als nu), maar eerder over “progressief” versus “conservatief”. De vraag is nu, net als toen, wát willen we eigenlijk, willen we wel dezelfde dingen? Als je er met zijn allen niet uit bent wat de aard van de dingen is waarin je vooruit wilt (en dat hoeft voor de verschillende bevolkingsgroepen niet hetzelfde te zijn), dan zul je nooit in staat zijn de verschillende dingen zelf correct te identificeren.
edit: en in deze zin ben ik het dus niet eens met @2 waarin “links” en “progressief” zonder meer aan elkaar worden gekoppeld, in plaats van ze als twee verschillende begrippen met hun eigen analytische kwaliteiten te beschouwen. Juist dat voortdurend op één hoop gooien van allerlei verschillende begrippen lijkt me juist eerder de oorzaak van een voortdurende verwarring dan de een of andere remedie ertegen.
Links/progressief zal wijzen op de tekortkomingen van het systeem, terwijl rechts/conservatief – indien ontevreden – meer de nadruk zal leggen op het falen van bestuurders en politici om het tekortschieten van het systeem te verklaren.
Dat vind ik een beetje te kort door de bocht – je schetst in feite het onderscheid inhoudelijk/oppervlakkig of systematisch/anekdotisch en verbindt deze aan links/rechts. Terwijl als je goed luistert naar VVD en CDA hebben deze ook systeemkritiek – VVD op het systeem van toeslagen, subsidies en belastingen die individuen gemakzuchtig en opportunistisch zouden maken, CDA op het systeem (vager) waarin gemeenschappelijke verbanden (gezin, vereniging, wijk) worden ondermijnd door het individualisme. Daarnaast maakt links ook veelvuldig gebruik van anekdotes: de buurvrouw van Diederik Samson.
Daarnaast: het systeemdenken van links is ook deel van politieke cultuur van (modern) links. Met name de PvdA wordt gedomineerd door professionele systeemdenkers uit de ambtenarij en wetenschap.
Met name de PvdA wordt gedomineerd door professionele systeemdenkers uit de ambtenarij en wetenschap.
Hahaha! Analist zegt ‘professionele systeemdenkers’ terwijl-ie eigenlijk bedoelde ‘bureaucratische pennenlikkers die niet weten hoe de wereld inelkaarsteekt maar die wereld wel lastigvalt met eindeloze stapels ‘beleid”, en eindeloos blijft doorleuteren over ‘proces’.
@5: Nee, ik bedoel dat je bij de PvdA relatief veel mensen kan vinden die van uitdenken van (sociaal-maatschappelijke en -economische) systemen hun beroep hebben gemaakt. De leden van VVD en CDA zijn toch meer de extraverte netwerkers.
Dat “links” eerder praat over systemen dan over sociale situaties zoals #2 opmerkt is misschien minder ideologie en meer (partij)cultuur dan wordt gesuggregreerd.
@6: “Dat “links” eerder praat over systemen dan over sociale situaties zoals #2 opmerkt is misschien minder ideologie en meer (partij)cultuur dan wordt gesuggregreerd“.
Wat bedoel je nu precies? “Links” moge meer in systemen denken, maar dat wordt volledeg verklaard door het feit dat “links” een langere geschiedenis heeft als categorie an sich (zal ik maar even zeggen) dan “rechts”. Natuurlijk is er dan meer partijcultuur op dat gebied. Maar “partijcultuur” en “ideologie” spreken elkaar toch niet tegen? Volgens mij overlappen die categorieën elkaar veel meer dan je hier doet voorkomen… (en mede daarom begrijp ik je relatie met @2 niet mbt dit onderwerp)
“Terwijl als je goed luistert naar VVD en CDA hebben deze ook systeemkritiek – VVD op het systeem van toeslagen, subsidies en belastingen die individuen gemakzuchtig en opportunistisch zouden maken,”
De VVD heeft dus kritiek op de maatregelen die zijn genomen om de uitwassen van het kapitalistische systeem te corrigeren,
maar van systeemkritiek is geen sprake.
Datzelfde geldt ook -maar op een andere manier- van het CDA: ik heb van het CDA nog nooit een suggestie vernomen om “het systeem” zo te veranderen dat dat toenemend individualisme zou worden tegen gegaan. Hoogstens suggesties voor maatregelen om het bestaande systeem te corrigeren.
En de PvdA heeft de ideologische veren ook reeds geruime tijd geleden afgeschud, dus welke politieke partij heeft er in Nederland nog systeemkritiek?
De hersenspoeling is zo totaal, dat de meeste mensen niet eens meer weten wat onder systeemkritiek wordt verstaan,
blijkt wel weer.
Volgens ´Boos op politiek´ enz. (BOP) zijn veel mensen in Westers georiënteerde landen boos, en veel mensen daar stemmen bij nationale verkiezingen op politieke partijen door BOP populistisch radicaal rechts (PRR) genoemd. Een benoeming, samengesteld lijkt wel uit afval op een politieke vuilnisbelt verzameld. Die ´boosheid´ richt zich volgens BOP tegen: 1. immigranten, 2. EU, 3. politiek.
Het begrip ´politiek´ wordt in BOP door een onderzoeker Zhirkov ontbonden in: P1 = politieke structuren en P2 = het functioneren van die politieke structuren. Die Zhirkov vond dat PPR-stemmers wel tevreden zijn met P1, maar niet met P2 alias het functioneren van P1.
De auteur Rooduyn van (BOP) vindt wat Zhirkov vond interessant, maar komt in zijn slotbetoog niet verder dan tot een schamel:
´We wisten al dat PRR-kiezers boos zijn op de politiek. Maar ze blijken in sommige opzichten bozer dan in andere. We weten nog steeds niet goed waar de boosheid nu precies op gericht is.´
Dat weten we wel!
In een vergelijkbaar artikel ´Politiek Kwartier | Kwaad´ (PK|K), Sargasso dd 03.01.2014, werd diezelfde boosheid als uit BOP geconstateerd, zij het in het eerste opstel met de naam ´kwaad´aangeduid. In PK|K wordt die ´kwaadheid´ (´boosheid´) als ´jaloursheid´ weggezet, BOP verdonkeremaant haar vectoriaal.
Ik scheer PKK en BOP verder over een kam.
Die Boosheid, dát Kwaad, hebben een legitieme oorsprong, is structureel en heeft onmiskenbare een richting. Een Massa-Immigratie die onze politieke instituties (zie P1, 2e alinea) structureel ontwricht, van welk feit een deel van het (gewone) volk een ander deel van het idem volk de schuld geeft: i.e. de eigen, onverantwoordelijke, schuldige Elite.* Die Hogere Stand verdedigt zich met het lasteren van zijn eigen onderdanen door het gepeupel (= euf.: populisten) te noemen, of jalours, of door een ´wij weten niet waar het vandaan komt´ de vermoorde onschuld uit te hangen. De leugenaars.
NB Zhirkov´s Parsoniaans onderscheid tussen P1 structuur en P2 functie, is heel gelukkig en heeft het trekken van juiste conclusies mogelijk gemaakt. De PRR is structureel. Dat kan niet langer worden ontkend. Wie het toch doet, behoort tot de tegenpartij.
*Vernemen we wat Finkelkraut over de moderne intellectueel en het gewone volk schrijft: ‘In deze tijd is het (Franse) volk ten aanzien van de massa-immigratie stukken realistischer dan de Franse intellectuelen. En het staat nog in zijn recht ook. Het volk wordt door zijn intellectuelen misleid.’ (geciteerd uit: ?). Tot eenzelfde conclusie – in zake dezelfde materie – over de Nederlandse leiding komt econoom P. Lakeman in zijn boek BINNEN ZONDER KLOPPEN.
@9: “Het volk wordt door zijn intellectuelen misleid”,
en populistisch radicaal rechts probeert daar een slaatje uit te slaan. Worden we het dan toch nog eens HPax?
@8:De VVD heeft dus kritiek op de maatregelen die zijn genomen om de uitwassen van het kapitalistische systeem te corrigeren,
maar van systeemkritiek is geen sprake.
Dus de half gemenge economie met een corporatische-sociaal-democratische verzorgingsstaat mag geen “systeem” genoemd worden?
@7: Wat ik bedoel: in de retoriek van gematigd links worden politieke issues regelmatig in de context van (abstracte) systemen geplaatst – werkloosheid in de context van het neoliberale systeem, oplevend nationalisme in de context van de globalisering, milieuvervuiling in de context van het consumentisme, etc etc.
De retoriek van populistisch links en rechts daarentegen is vaak doorspekt met anekdotes – mijn buurvrouw die haar baan is verloren, drie Marokkanen in Gouda, etc. Maar retoriek heeft in principe niks te maken met ideologie of inhoudelijke standpunten: ik kan mij best een “systeemgericht” conservatisme voorstellen (bvb van het Amerikaanse Cato instituut) of een “anekdotisch” linkse beweging (in de stijl van de Belgische Steve Stevaert).
@11: “Dus de half gemenge economie met een corporatische-sociaal-democratische verzorgingsstaat mag geen “systeem” genoemd worden?”
Zeker wel, en dat systeem is weliswaar niet perfect, maar het is “(democracy is) the worst form of government except all the others that have been tried (Churchill)” en voor onze vorm van economie geldt hetzelfde,
wil men ons doen geloven.
Dus dat systeem verander je niet, dat schaaf je een beetje bij:
Je neemt de barrieres weg voor het vrij verkeer van personen en goederen, je legt wat hogere straffen op voor het geval de slachtoffers van die politiek crimineel gedrag gaan vertonen;
niet dat ze politiek bewust zijn, maar ze hebben niks te doen en sommigen gaan dan vreugdevuurtjes stoken en meer van die onzin. En dat kunnen we niet hebben natuurlijk.
Opeenhopingen van dat soort groepen is het gevaarlijkste van alles. Dat loopt maar ongecontroleerd onder elkaar te converseren, elkaar op te stoken en baldadig te zijn. Het zijn geen demonstraties, je kunt het niet afluisteren en niet reguleren, dus wat moet je ermee? Laten we ze eerst eens even catalogiseren, eh…: hangjongeren bijvoorbeeld. Het is ook wel prettig om er gelijk de etnische achtergrond bij te vermelden en de buurt.
Oh Fuck, het zijn de Marokkanen in de *** buurt weer,
even de Telegraaf tippen.
Geen “toeslagen, subsidies en belastingen die individuen gemakzuchtig en opportunistisch zouden maken”, maar de echte vooruitziende blik wil politiedrones, snel inzetbare eenheden en gevangenissen. Die enkelbandjes zijn uiteindelijk ook alleen maar show: stel je eens voor dat die klanten een netwerk onder elkaar gaan aanleggen. En allemaal tegelijk gaan lopen….
Nee, dat systeem moeten we ten koste van alles behouden. Ook als het ten koste gaat van veel geweld. Want daar gaat het toch om tenslotte: gevangenisstraf en alles wat daarbij komt kijken is geweld dat toegepast wordt door de staat.
Dat is de “systeemkritiek” van de VVD en aanverwanten:
Bestendiging door repressie.
Als ik een film zou maken over de toekomst -misschien een ideetje voor de VPRO-, dan zou ik hem situeren binnen de gevangenis. Die gevangenis is volledig gepolitiseerd en de leus is: free your mind and brake the rules.
In die toekomst zit 2% van de bevolking zit in de bak, 400.000 man (net zoveel als in de VS nu), klaar om zich weer onder “het gewone volk” te mengen en veelal in het bezit van het diploma: ik houd onder alle omstandigheden mijn bek dicht.
Dat klinkt utopisch nietwaar?
@11: “De retoriek van populistisch links en rechts daarentegen is vaak doorspekt met anekdotes
Mijn punt is nu net dat “links” en “rechts” geen goede en objectieve termen zijn omdat die begrippen geen objectief bestaan leiden. (Op zijn best zou je ze kunnen objectiveren/ operationaliseren door ze te definieren als een vorm van Marxisme versus antiMarxisme of kapitalisme o.i.d. maar dat doet men ook al niet). Maar als dat zo is dan bestaan “populistisch links en rechts” natuurlijk óók niet want je moet wel de consequenties van je eigen standpunten accepteren. Je kunt de “boosheid” van mensen niet analyseren in termen van “links” en “rechts” als “links” en “rechts” niet bestaan, je kunt dan beter switchen naar de begrippen “conservatief” versus “progressief” want daarvan weet je zeker dat het nog wat betekent: de ene club wil allerlei veranderingen (en/of is bereid deze te accepteren) en de andere verzet zich daartegen.
Edit: “Europa” bijvoorbeeld, is dat nou “links” of “rechts”?
@14: En voor de twee (edit: drie) mensen die me minnetjes hebben gegeven zonder er inhoudelijk op te reageren heb ik nóg wel een voorbeeld:
In Groningen zijn de mensen boos op “Den Haag”. Een van de woordvoerders is de Commissaris van de Koning(in), Max van den Berg (PvdA) die snelle en doortastende actie wil. De term “het miljard van Max” is al gevallen. Hij wordt volledig gesteund door VVD en PVV. Moeten we die “boosheid” nou duiden in termen van links (PvdA) of rechts (VVD, PVV)?
Ik bedoel, je kunt wel minnetjes geven aan iemand die zegt dat het links/rechts-onderscheid volstrekt impotent is om er de huidige toestanden mee te analyseren (omdat die begrippen geen betekenis meer hebben) maar laat dan ook zien dat je de gegeven twee voorbeelden wél goed kunt analyseren in termen van “links” en “rechts”, dan ben je een vent.
@15:
De termen ‘groot’ en ‘klein’ leiden ook geen objectief bestaan, maar dat wil nog niet zeggen dat ze niet bruikbaar zijn.
Behalve als iemand zich nodeloos van de domme houdt, natuurlijk.
En ja, als we met zijn allen in de Sovjet-Unie hadden gewoond, zouden uiteraard rechtse individuen de fundamentelere systeemkritiek hebben gehad.
Maar ik hoef toch niet alles uit te spellen? Oh wacht…
Ha, voor het eerst sinds tijden morika geplust, omdat ‘links’ en ‘rechts’ IMO inderdaad totaal losgezweven zijn van hun oorspronkelijke betekenis. Als je ziet wat een partij als GL wil doen met de sociale zekerheid, bv., dan vraag je je af waarom ze bij de roze buren hysterisch worden over ‘groen links’ (wat dan ook eerder ‘groenrechts’ zou mogen heten).
Daarnaast: SP is volgens de definitie ‘linkser’ dan GL, maar GL hecht veel meer aan persoonlijke vrijheid dan SP en PvdA. Etcetera.
Dus hoewel ik normalerwijze ook jeuk krijg van Morika’s taalspelletjes die altijd in Kantiaans geneuzel eindigen, heeft-ie voor deze ene keer dan een punt.
@6, analist: jij doet alsof die ‘systeemdenkers’ bij de PvdA dat ook kunnen. Dat kunnen ze dus niet. Maar ze hebben wel last van grenzeloze zelfoverschatting. En daarom zijn ze onprofessioneel, en moet je dat soort lui verre houden van welke bestuurlijke bevoegdheid dan ook. Je ziet wat d’r gebeurt als je een Klijnsma aanstelt bij de sociale zekerheid.
@16: “De termen ‘groot’ en ‘klein’ leiden ook geen objectief bestaan”
Maar de termen “groter” en “kleiner” (of “meer” en “minder”) wel.
En nogmaals, duid mij de Groningse Onvrede eens in termen van “links” of “rechts”, of het standpunt over Europa, of de onderlinge beoordeling van religies als je zo overtuigd bent van je gelijk…
Voor jou mogen de termen “links” en “rechts” (misschien) nog wat betekenen, maar er zijn twee vragen: a- betekenen die termen voor anderen ook wat? en b- betekenen die termen dan hetzelfde? Beide vragen zul je met “ja” moeten beantwoorden wil je op je standpunt kunnen blijven staan. Wees dan eens een flinke jongen en leg me dan eens netjes uit waar Max van den Berg en (pakweg) de PVV dan in overeenstemmen als je de Groningse boosheid, of het standpunt over de wenselijkheid van de Euro per se in termen van “links” en “rechts” wilt duiden.
Leuk plaatje @ Economist.
Bas Heijne over de onvrede, Europa en het verbond tussen links en rechts.
http://www.nrc.nl/heijne/2014/01/12/haat/
@21: Ja, maar anders dan gewoonlijk slaat hij de plank behoorlijk mis:
“En antisemitisme als systeemkritiek lijkt ook eigenaardig.”
Dat lijkt niet alleen zo, dat is zo.
En bovendien denk ik niet dat “activistisch links” zich stoort aan
“de alles manipulerende Joden, en meteen daar achteraan vrouwen die een veel te grote mond hebben gekregen, zodat mannen geen mannen meer kunnen zijn, en opzichtige homo’s, die doen alsof hun manier van leven normaal is.”
Er bestaat geen wereldbeeld waarin “activistisch links en extreemrechts elkaar snikkend in de armen (zijn) gevallen.”
Ze hebben hoogsten 1 item gemeenschappelijk: hun afkeer van een centralistich bestuurd Europa. En dat dan ook nog om heel verschillende redenen. Zwak verhaal.
@22, ik lees het op een hele andere manier…
En zo vreemd vind ik het verhaal niet, want (om onduidelijke redenen) noemt men de SP en de PVV graag in 1 adem en zelf heb je ook al aangegeven mogelijk PVV te stemmen, gewoon om de boel te ontwrichten.
@23: En dat wil zeggen dat ik het wereldbeeld van een PVV-er heb?
Bovendien zou ik het mede doen om de PVV zelf te ontwrichten, want mochten ze verantwoordelijkheid krijgen, dan zakken ze ze op de snelst mogelijke manier weg in de vergetelheid: de onbenulligheid zichtbaar maken.
Bovendien ben ik geen voorstander van een centralistisch geregeerd Europa; zoiets als de VS, waar je democratisch mag kiezen tussen Ford en Chevrolet.
@22 Indien de systeemkritiek zich uit in de vorm van een aanval op de elite. En je bent ervan overtuigd dat er sprake is van een antisemitistisch complot en/of dominantie (joden beheersen de financiele sector, de politiek, etc), dan is antisemitisme i.c.m. systeemkritiek best voor de hand liggend.
Alain Soral: “In France, all forms of growing communitarianism (gay, Islamic, etc.) form and strengthen through imitation of, hostility towards and opposition to Judeo-Zionist communitarianism, whose privileged status constitutes the communitarian jurisprudence by which their revendications to the Republic are supported”
Er bestaat idd geen wereldbeeld waar: “activistisch links en extreemrechts elkaar snikkend in de armen (zijn) gevallen.”. er bestaat echter wel een gemeenschappelijke woede tegen wat er nu is en wat verkeerd is. Niets verbindender dan samen knokken tegen een (denkbeeldige) vijand. Een spade dieper zijn de overeenkomsten mogelijk weg, maar aan de oppervlakte past het blijkbaar.
Minzaam vind ik een uitstekend woord in deze. het gat dus verder dan alleen Europe aversie; het gaat ook hier deels tegen de elite. Alleen is de verbindende factor niet antisemitisme.
Het denkpuntje van de column vind ik de laatste zin:
Inderdaad. Indien de PVV tot de grootste gekozen wordt, en de zittende politiek dit weer ‘minzaam’ dit wegwuift, en het WEER vertikt om met respect en interesse te kijken wat nou de oorzaak is van dit stemgedrag, dan wordt de sfeer er hier niet gezelliger op. PVV stemmers worden nu vooral als debielen weggezet, omdat qua politieke standpunten het ook voor geen meter klopt. Ik betoogde elders als dat het geen fluit met standpunten te maken heeft dat mensen PVV stemmen, maar met emotie. (https://sargasso.nl/politiek-kwartier-morrend-volk/)
Uit het artikeltje hierboven
@Andy PVV stemmen is dat wel een erg high risk strategie. Eerst PVV een nog grotere puinhoop laten creeren dat die er al is en dan hopen op beter. Denk je echt dat dit zal leiden tot aanpassing bij de “elite”? (VVD, CDA, PVDA…) Ik ga zelf bij de EU verkiezingen op zoek naar een partij die wel in staat is op basis van fundamentele standpunten het gebrek aan democratisch gehalte te verbeteren in Europa. Dat zal zeker de PVV niet zijn.
@25: Systeemkritiek lijkt mij gebaseerd op de gedachte dat mensen zich gedragen als product van de materiele werkelijkheid.
Daar kun je boeken over volschrijven, maar simpel gezegd komt het erop neer (als voorbeeld, dat geldt ook voor anderen) dat Wall Street, de bankiers etc. gewoon doen wat logisch is binnen het bestaande economische model.
Nu kun je dat natuurlijk proberen te vatten in een economische, mathematisch formule, die laat zien dat een accumulatie van geld en macht het logisch gevolg is van het model. Maar een mathematische formule is aan de ene kant weliswaar een vorm van bewijs (je hebt het rekenkundig aangetoond), maar aan de andere kant veel te abstract om van invloed te zijn op het politieke bewustzijn van de meeste mensen.
Maar het bestaande economische model concretiseert zich heel waarneembaar in die vorm van die cumulatie van macht en kapitaal: de elite. En die elite is (dus) niet het product van onderling samenspannen (een complot), maar van “het systeem” zelf. Het gedrag van de leden van de elite toont sterke overeenkomsten, niet omdat ze dit onderling zouden heb afgesproken, maar omdat ze handelen op basis van dezelfde interessepositie.
Natuurlijk moet daarbij aangetekend worden dat de leden van de elite natuurlijk niet dom zijn en dit herkennen. Het effect wordt dan ook nog eens versterkt door het feit dat ze zich als leden van de elite gaan gedragen, bondgenootschappen gaan sluiten enz.
Systeemkritiek kan zich daarbij op 2 mogelijke wijzen concretiseren; a) in de vorm van wetten en regels om daar beperkingen aan op te leggen (met de anti-trust wetgeving waarschijnlijk als oudste voorbeeld),
maar de “echte systeemcriticus” zal erop wijzen dat het net zo is als met de handel in drugs: door de regels en verboden verhoog je slechts de prijs. De “echte systeemcriticus” zal dan ook voorstander zijn van
b) wijzigingen in het economisch model.
Ondergetekende rekent zich tot de “echte systeemcritici” en als ik fulmineer tegen de elite (wat ik dan ook zelden doe), dan is dat slechts omdat ze het symbool is van de achterliggende materiele werkelijkheid.
Sorry, maar korter ging niet.
Edit @25:”PVV stemmen is dat wel een erg high risk strategie.”
In zekere zin, maar al mijn andere middelen zijn uitgeput en ik heb niets te verliezen.
@26 Het grappige is dat je de column niet sterk vond, terwijl je met die keuze bijna de verpersoonlijking bent van de column :)
@26
Dat zijn inderdaad voor jou doen veel woorden
Wanneer je de uitleg zoals ik die gaf in 25 leest, schrijf ik volgens mij hetzelfde. De elite (in geval van Frankrijk volgens sommigen joden) bestaan bij grayie van het systeem, en ze houden het in stand. Ageren tegen de elite is daarmee indirect agefen tegen het systeem. Of begrijp ik je verkeerd?
@28: Dat laatste begrijp je verkeerd: ageren tegen de elite is feitelijk nooit meer dan een symbolische daad (al wordt dat door de actievoerders vaak niet zo gezien).
Zou je die elite ten val brengen en het (economische) model niet veranderen, dan groeit op de plek van de oude elite gewoon een nieuwe, met dezelfde karakteristieken, als product van hetzelfde systeem.
Het is niet de elite die het systeem in stand houdt, dat doen we met z’n allen, door de acceptatie ervan. Natuurlijk speelt de elite daarbij ook een rol en zelfs een grote rol, in overeenstemming met de machtspositie die ze heeft weten te verwerven. Maar die grote rol speelt de elite in alle financiele en maatschappelijke beslissingen en niet alleen, of speciaal met betrekking tot, het in stand houden van het systeem.
Natuurlijk creeert elk model zijn eigen elite, maar afhankelijk van het model zal het andere karakteristieken hebben. Bovendien hoeft de machtpositie van die (andere) elite niet noodzakelijkerwijze zo sterk te zijn als die van de huidige. Dat hangt af van het model dat je introduceert.
@27: “terwijl je met die keuze bijna de verpersoonlijking bent van de column”
Mijn kritiek is dan ook dat hij in dit geval een slecht psychoanalyticus is.
Je kunt wel van de politiek eisen om een antwoord te formuleren op “het probleem”, maar dan moet je wel het karakter van het probleem kennen. Het lijkt me dat hij daar niet in slaagt.
Hier kwam duidelijk naar voren dat een meer decentrale/lokale besluitvorming, gekoppeld aan meer transparentie en directe inbreng van de burger, een wens is van zowel links als rechts
http://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/13/lokale-democratie-wordt-bedreigd-door-samenwerking-gemeenten/