Japan monddood door nieuwe wet

NIEUWS - Correspondente Ranko Rakkan bericht vanuit Tokyo over een nieuwe wet in Japan die critici van de regering monddood kan maken.

Pas op wat je zegt, en pas op wat je vraagt. In de ogen van de Japanse overheid ben je – zonder dat je het zelf weet of zelfs kan navragen – een spion of een terrorist, en verdwijn je voor tien jaar achter slot en grendel. Dat laat de Wet ter Bescherming van Speciale Geheimen die de regering onder premier Shinzo Abe vandaag door het parlement ramt, namelijk toe. Japanse media-organisaties, schrijversverenigingen,  mensenrechtenorganisaties, burgergroeperingen, theater- en filmmakers, Nobelprijswinnaars en 2000 wetenschappers, advocatenfederaties en oud-ambtenaren van hoge rang hebben heftig tegen de nieuwe wetgeving geprotesteerd. Amnesty International, de VN mensenrechtenorganisatie als ook de internationale PEN (schrijvers) Club en journalistenverenigingen schaarden zich in het protest.

Het mag niet baten. De regering heeft een comfortabele meerderheid in beide huizen van het parlement. En er zijn kleine oppositiepartijen die voor deze wet een gelegenheidscoalitie aangaan. Niet alleen bedreigt de wet de vrijheid van meningsuiting, de mensenrechten en het recht op openbaarheid van informatie, de procedure waarmee de regering in grote haast de wet door het parlement stuurt, is democratisch hoogst twijfelachtig. Het is een wet die als een ’thought police’ zal functioneren, is de algemene vrees.

Wat gaat de nieuwe wet doen?

–        Zonder afgrenzing op inhoud laat de wet toe dat alle informatie die met buitenlandse relaties, defensie of de nationale politie te maken hebben, als staatsgeheim kan worden geclassificeerd.

–        Wat als staatsgeheim geldt wordt aan de inschatting van geselecteerde ambtenaren overgelaten, volgens welke criteria is echter onbekend.

–        Verjaring van geheimhouding is na 60 jaar (tot nu toe 30 jaar).

–        Ambtenaren die over staatsgeheimen gaan, ondergaan een screening, selectiecriteria zijn niet bekend. Ook hun familieleden en partners vallen onder de screening.

–        Werknemers van bedrijven die met de drie ‘gevoelige’ overheidsgebieden zaken doen worden eveneens gescreend.

–        Klokkenluiders kunnen een gevangenisstraf van maximaal tien jaar krijgen. Dit geldt ook voor degenen die om gevoelige informatie vragen. Omdat niet bekend is welke informatie onder de nieuwe geheimhoudingswet valt, kan het gebeuren dat informatievragers of ook informatieverstrekkers niet weten of ze met geheime informatie te doen hebben.

–        De geheimhoudingswet heeft de definitie van terrorisme verbreed. Een terrorist is iemand die fysiek geweld tegen mensen, gebouwen en infrastructuur inzet, of ook iemand die anderen een politieke of ideologisch gemotiveerde mening opdringt. Shigeru Ishiba, de secretaris-generaal van de regeringspartij, gaf in de aanloop op de wet een voorproefje van wat dat betekent. Naar aanleiding van de luid roepende demonstranten voor het kantoor van de premier zei hij: ‘demonstraties zijn een vorm van terrorisme.’ Zijn opmerking heeft het Japanse volk wakker geschud, waardoor nu 70 procent van de bevolking tegen de wet is.

–        De wet heeft geen onafhankelijk controle-orgaan ingebouwd om de juistheid van de geheimhoudingsprocedure te checken. Er is dus geen controle op de regering. Premier Abe heeft beloofd vóór in krachttreding van de wet een dergelijk orgaan in te richten, en wel onder zijn hoede. De discussie loopt op het moment van schrijven en voert tot – ook lijfelijk – verhitte discussies in het parlement. Het ziet ernaar uit dat de regering hier moet bijsturen.

Ambtenaren, maar ook gewone burgers worden door de wet met zijn ingebouwde zware sancties monddood gemaakt, vrezen de critici. Gewone burgers met een uitgesproken mening dreigen als spion of terrorist te worden behandeld. ‘Om nog maar te zwijgen over de schending van mensenrechten bij het screeningsproces van ambtenaren en bedrijfsmedewerkers. Bedrijven zullen zelf pro-actief kandidaten gaan screenen,’ vreest advocaat Tetsuro Suzuki. Omdat Japan geen constitutioneel hof kent dat nieuwe wetteksten kan toetsen aan de grondwet, valt er na de afstemming in het hogerhuis niets meer te veranderen. ‘Dan moeten we de wet op de proef stellen,’ zegt Yukiko Miki, één van de actiefste critici van deze wet, en is erop voorbereid om gearresteerd te worden.

Morgen om 13u volgt een interview door Ranko Rakkan met activiste Yukiko Miki over de nieuwe wetgeving.