ACHTERGROND - 2012 was het jaar waarin de wetenschap haar stoffige imago achter zich wist te laten. Maar er gingen ook wel een paar dingen mis, betoogt Eva Teuling.
Wetenschap is hot. Als zelfs De Wereld Draait Door begint met een dagelijks gesprek met een wetenschapper, als zelfs Alexander Klöpping een Universiteit van Nederland opricht, en als heel de wereld aan de TV gekluisterd zit bij de persconferentie over het ontdekte Higgs-deeltjes, dan durf ik voorzichtig te zeggen dat wetenschap het stoffige imago lijkt te verliezen. Ik sluit niet uit dat mijn positieve beeld mede veroorzaakt wordt door mijn interesse in dergelijke initiatieven en ik daardoor wat tunnelvisie heb, maar dat terzijde.
Dat wetenschap populair wordt, kan mede toegeschreven worden aan wetenschapscommunicatie. Van individuele initiatieven naar professionele organisaties; van die ene wetenschapper met een twitteraccount tot hele instituten die social media omarmen: wetenschapscommunicatie lijkt volwassen te worden. In 2012 startten een aantal leuke en interessante initiatieven voor wetenschapscommunicatie (en gingen een aantal dingen goed mis). Hieronder een (beperkt, dus zeer onvolledig, en daarbij ook nog eens zeer subjectief) lijstje:
Goed:
Wetenschap101: een aantal wetenschapsjournalisten startte in februari van dit jaar videoblog Wetenschap101: filmpjes over wiskunde, natuurkunde, sterrenkunde, biologie en meer van slechts 101 seconden. Deze korte wetenschapsbites geven je een snelle uitleg van complexe en alledaagse problemen, zoals hoe je het beste lootjes kunt trekken, over meanderende rivieren, over de metro van Londen en over hoe je het beste droog kunt blijven in de regen. Ik maakte een gastbijdrage over lapjeskatten.
De wetenschappers van De Jonge Akademie, eerder dit jaar onderwerp van een special met gastbijdrages en interviews op SciencePalooza, begonnen eind dit jaar met een wekelijks “dagboek van een wetenschapper”. In dit dagboek geven onderzoekers een week lang een kijkje in hun leven. De dagboekfragmenten geven een goed beeld van het spannende en dynamische leven als wetenschapper, niets stoffigs aan.
Dit jaar startte Flintwave, waardoor het ook in Nederland nu mogelijk wordt om een wetenschappelijk onderzoek uit te voeren met hulp van crowdfunding: (kleine) bijdragen van individuen waardoor je jouw project gefinancierd kunt krijgen. Op dit moment kunnen mensen onder andere bijdragen aan het printen van nieuwe oren, een grote studie naar leiderschap of aan onderzoek naar virussen.
Wetenschapper 2.0: een blog voor wetenschappers over hoe zij zélf social media, blogs en andere online tools kunnen gebruiken om meer bekendheid te verwerven, zowel als wetenschapper als communicator van wetenschap.
Eerder dit jaar schreef ik nog kritisch hoe Mattijs van Nieuwkerk altijd doet alsof hij dom is wanneer één van zijn gasten woorden als “DNA” of “kwantum” gebruikt, maar nu moet ik (schoorvoetend) toegeven dat De Wereld Draait Door goed bezig is met wetenschap. Na twee mooie afleveringen van DWDD University met Robert Dijkgraaf beginnen ze nu in februari met de Wereld Leert Door: dagelijkse interviews met wetenschappers. Ik kan alleen maar zeggen: ga zo door.
De Volkskrant kondigde eind november aan een wetenschapsproject vanaf het begin te gaan volgen. Hiermee willen ze de krantlezer een duidelijker beeld geven van wat wetenschap bedrijven nou precies inhoudt. Ik vermoed dat complexe onderzoeksprojecten die soms 10 jaar kunnen duren niet aan bod komen, maar desalniettemin vind ik het een mooi initiatief.
Slecht:
Een EU-campagne om wetenschap te promoten onder vrouwen, Science: it’s a girls thing, werd een bron voor kritiek. De lippenstiften, hoge hakken en sexy vrouwen vielen zachtgezegd niet in de smaak. Het filmpje werd verwijderd en veelvuldig geparodieerd (zoals deze), en ontstak een reeks van boze blogs, veel van vrouwen. Maar misschien heeft al die aandacht toch wat goeds opgeleverd?
De NOS lag dit jaar zwaar onder vuur van wetenschapsjournalisten. De grote nieuwsgever blunderde meerdere keren door fouten in berichten over wetenschap, en door over gesponsorde onderzoekjes te berichten als “echte wetenschap”. Zo werd een item over social media stress bij jongeren, dat uitgevoerd was door een bedrijf dat trainingen verkoopt, door de NOS als grote ontdekking gebracht. Maar de NOS houdt vast: met 365 fte aan personeel hebben ze géén enkele wetenschapper in dienst, en dat houden ze zo (zie voor uitgebreid commentaarhier en hier.
Mijn voorspelling: in 2013 is wetenschap hot!
Deze post verscheen eerder op Sciencepalooza.
Reacties (18)
Wetenschap is saai, wetenschap bestaat uit maandenlang hypotheses bedenken en deze via trial and error uittesten. Door de wetenschap anders voor te doen worden er jongeren aangetrokken die hier helemaal niet geschikt voor zijn.
wetenschap is een denkwijze, een attitude naar de wereld om je heen, een mentaliteit – het is groter dan het beroep ‘wetenschapper’. Jongeren, zo niet kinderen, blootstellen aan uitvinders, wetenschappers, uitvlooiers, nieuwsgierige aagjes, doorvragers is erg goed: maakt ze kritisch. Maakt helemaal niet uit dat ze zelf later vast niet allemaal wetenschapper van beroep gaan worden. Ze hoeven helemaal niet aangetrokken te worden, zolang ze maar niet alleen maar krijgen aangeleerd ‘dat de dingen nu eenmaal zo zijn’ omdat ‘slimme mensen, slimmer dan je vader of moeder of leraar’ dat zouden hebben uitgezocht en in het schoolboek hebben gestopt, of in iedergeval het cito dat nu eenmaal vereist.
en dat gaat dan nog over jongeren en kinderen, wat te denken van wetenschapscommunicatie aan middelbaren en ouderen, via kinderen en jongeren. Vrijwel alles wat middelbaren en ouderen doen is saai voor kinderen en jongeren, daar kan wetenschap ook wel bij.
Wetenschap berust op nieuwsgierigheid: Hoe zit het nu eigenlijk? Dat het soms wat moeite kost om dat uit te zoeken, merk je vanzelf. Maar het begint met vragen: Hoe zit het eigenlijk!
@1:thallman heeft nooit wetenschap bedreven. Want dan had-ie geweten dat je op een achternamiddag voldoende hypotheses kunt bedenken om een hele onderzoeksafdeling met promovendi 4 jaar bezig te houden. Het probleem met wetenschap is niet het uitdenken van hypotheses; het probleem is dat wetenschap bedrijven vooral zaak is van een hele lange adem hebben. En 90% van wat je doet als wetenschapper is slavenwerk.
Zolang de wetenschap wordt opgediend in de vorm van gekruide hapklare brokken vreet men het wel. Typisch voer voor media junkies.
Hoe serieus moet ik de interesse voor het Higgs-deeltje nemen als het komt van mensen die er de ballen verstand van hebben? (En ik kan het weten, ik heb er namelijk ook de ballen verstand van.)
wetenschap is een denkwijze, een attitude naar de wereld om je heen, een mentaliteit –
Wetenschap is een methode. Ik vind het goed om te wetenschap te populariseren, maar ik begrijp #1 ook wel: het dagelijkse werk van een wetenschapper moet niet te mooi worden voorgesteld. Het is hard werken en negen van de tien keer ben je niet slim genoeg.
Ik ken menig Phd-student die door het uitblijven van hun gedroomde wetenschappelijke doorbraak gedesillusioneerd iets anders gingen doen.
@4: met de slechte wetenschap die jij beschrijft (hypothesen uitdenken in een middag) ben ik ook niet bekend. tenminste niet persoonlijk. ik ken het wel van overambitieuse promoverende vrienden en kennissen. die doen inderdaad geen vooronderzoek maar beginnen direct hun snelbedachte hypothesen te toetsen… tot dat ze na een maand of 3 erachter komen dat het al gedaan is in de jaren ’60 :)
Het feit dat je zelf de propositie zet dat wetenschap blijkbaar stoffig werd gevonden in 2011 legt naar mijn mening al de vinger op de zere plek.
Sciencepalooza zet zelf het onderwerp in een verdomhoekje waarna hij/zij de wetenschapper, wat al een vage en ongedefineerd is in de post, en wetenschap als methode en community door elkaar laat kruizen.
Heel apart en verwarrend. Wellicht daarom nog steeds ‘stoffig’?
Ik ken menig Phd-student die door het uitblijven van hun gedroomde wetenschappelijke doorbraak gedesillusioneerd iets anders gingen doen.
Als je ‘wetenschappelijke doorbraken’ wilt bereiken, dan moet je sowieso niet gaan promoveren. De gemiddelde promotie komt toch vooral neer op het uitvoeren van een door je prof bedacht en door de NWO goedgekeurd onderzoeksvoorstel, waarbinnen nog wel zat speelruimte is, maar iedere ‘wetenschappelijke doorbraak’ is zorgvuldig weggetimmerd want te risicovol.
En ik begrijp niet waar je ’t bizarre idee vandaan haalt dat een ‘hypothese’ niet op een achternamiddag geformuleerd kan worden. Vaak zat gedaan, plenty onderzoek laten liggen omdat je maar zoveel kunt doen in 4 jaar en je gewoon keuzes moet maken. Plus dat het iedere keer weer een gok is of d’r uberhaupt iets uitkomt.
@6: Ik vind het meer dan een methode. Geloof is bijvoorbeeld toch ook meer dan een methode? Het is ook niet perse ‘1’ methode.
stoffig … idd, Helft wetenschappers loopt verwonding op in lab
@8: En ik begrijp niet waar je ‘t bizarre idee vandaan haalt dat een ‘hypothese’ niet op een achternamiddag geformuleerd kan worden.
Aan je woordkeuze kan ik opmaken dat je niet zoveel moeite hebt gedaan om te begrijpen waar ik het vandaan zou halen. In ieder geval: wat ik bedoel te zeggen is dat als je een hypothese in een middag opstelt, het over het algemeen geen geode hypothese is. Want, je hebt wss geen tijd gehad/genomen om te controleren of het logisch consistent is, en je hebt wss ook geen literatuuronderzoek gedaan om te achterhalen of de hypothese al onderzocht is.
Het herhalen van onderzoek of het stellen van slechte onderzoeksvragen noem ik slechte wetenschap. Het kan best, heel snel en oppervlakkig hypothesen formuleren, maar het leidt naar mijn mening tot slechte wetenschap.
Vaak zat gedaan
En wat doe je nu? :P
@9: Ik zou geloof en wetenschap niet met elkaar willen vergelijken..
@9: Geloof is een instituut (welke methodes aanbied of probeert te reguleren), compleet iets anders imo.
Het kan best, heel snel en oppervlakkig hypothesen formuleren, maar het leidt naar mijn mening tot slechte wetenschap.
Ga dat maar eens tegen Andre Geim vertellen. Die bedacht (en bedenkt) aan de lopende band onderzoeksvragen. Iedere fatsoenlijke wetenschapper kan dat, en zou dat moeten kunnen. Of is Geim een slechte wetenschapper, omdat-ie niet aan jouw zelfbedachte kwaliteitsnormen voldoet? En op grond waarvan denk jij de autoriteit te hebben om te bepalen wat ‘goede’ en ‘slechte’ wetenschap is?
Het willekeurig opstellen van talloze hypotheses leidt tot een grote kans op verscheidene type I errors.
Analist heeft dus gelijk met zijn idee van goede wetenschap.
@Gentlemaniac. Elke hypothese kan type I of II errors opleveren, beide kunnen dus voorkomen.
Het type van de fout doet er dus niet toe, en ik vraag me af waarom type I-fouten op basis van snel bedachte hypothesen vaker zullen optreden dan II-fouten.
De conclusie volgt dus niet uit je premisse, wat niet wil zeggen dat je conclusie niet correct is. Er kan immers een andere premisse zijn die wel tot de gewenste conclusie leidt.
@14: mensen die over ’type I’ danwel ’type II’ fouten beginnen, kan ik sowieso niet serieus nemen. Echte wetenschappers hebben het over vals-positief danwel vals-negatief.
De type I fouten die je hebt bij goed onderbouwde hypotheses zijn geen groot probleem, maar bij slecht onderbouwde, massaal bedachte hypotheses wordt het wel een probleem.
Neem bijvoorbeeld het verzinnen van 100 hypotheses betreffende het aantal piraten en het klimaat. 5 daarvan zullen significant zijn op het 5% niveau. Publiceer alleen deze uitkomsten en voila, wetenschappelijk is het verband aangetoond.
Hierom alleen al, in toevoeging tot de door Anilist gegeven redenen, is het slechte wetenschap om hypotheses op een middagje te verzinnen. De onderbouwing van de hypotheses is een belangrijk onderdeel van betrouwbaar onderzoek.
Mensen die denken dat je alleen met SPSS/R/SAS wetenschap doet hebben niks in de wetenschap te zoeken. D’r zijn genoeg wetenschapsgebieden (chemie, biologie, fysica) waar je prima wetenschap kunt doen zonder statistische onderbouwing. Neem bijvoorbeeld eens een totaalsynthese van taxol. Wat moet je dan met al je autistisch geneuzel over ‘Type I fouten’?
En dat bedoel ik ook met ‘een beetje wetenschapper kan op een achternamiddag een hele afdeling aan het werk houden’: een beetje goede organisch chemicus kan zo -op hoofdlijnen- vier, vijf routes naar zo’n doelstof uit z’n mouw schudden die vervolgens maanden tot jaren kosten om uitgezocht te worden. Of hij kan zo vier, vijf andere complexe, interessante verbindingen bedenken waar een geslaagde totaalsynthese een nobelprijs oplevert.
In de biologie is het precies hetzelfde; onderzoek doen aan ’n willekeurige ’thermofiele bacterie’ levert geheid een hoop eiwitten op met een totaal onbekende functie (en structuur). 100 liter groene smurrie is echt niet onder de indruk van wetenschap die blijft jengelen over ’type I/II’ fouten, want dan weet je na afloop nog niks.
Waar het in echte wetenschap om gaat is verwondering. Goed observeren en de juiste vragen stellen. En nogmaals: iedere wetenschapper kan al snel meer vragen stellen dan-ie antwoorden bijelkaar kan experimenteren.