DATA - Het einde van de wereld is nog niet terug te zien in de maandelijkse update van de grafiek van de afwijking van de wereldtemperatuur. Maar die gaat dan ook maar tot november.
Sterker nog, zelfs de elfjaarstrend maakt even pas op de plaats. Dat na een hele lange reeks stijgingen. Komt vooral omdat de warme periode bij de overgang van 2001 naar 2002 nu uit het gemiddelde valt.
Door het lekken van een conceptversie van het komende vijfde IPCC-rapport weet de wereld nu dat de zekerheid over de opwarming van 90 naar 99% is gegaan.
Vlak voordat het bekend werd, kwam er een studie naar buiten waarin de oorspronkelijke schattingen uit 1990 over klimaatverandering gestaafd werden. Dat is knap en tegelijkertijd jammer (want we hebben er nauwelijks wat mee gedaan).
Wie er wel wat mee doet, is de verzekeringsindustrie. Maar goed, die merken het dan ook aan hun bottom-line. Iets wat staten en individuen pas over een paar jaar echt voelen.
Waar ze het overigens dit jaar wel een beetje heet onder de voeten hebben is de Verenigde Staten. Die zijn op weg naar het warmste jaar ooit. Dat helpt vast in de discussie.
En tot slot is er nog wat bevestiging gekomen voor de gemeten stijging van de temperatuur. Niet op basis van instrumenten maar door te kijken naar ijs, sediment en andere zaken die iets kunnen vertellen over de laatste honderden jaren.
Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van UAH MSU, RSS MSU, GISS, Hadcrut4, NCDC en JMA. We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar) en 132 maanden (elf jaar).
Reacties (62)
Het vriest 50 graden in Siberië Steeph tis daar nog nooit zo koud geweest man…
Kom er maar in Hans (verbeek)
Je kunt op de grafiek mooi zien dat er sinds 2002 geen schot meer in zit. De temperatuur stijgt niet meer. Uiteraard heb je wel naijl-effecten, zoals het smelten van dikke ijslagen, maar die bewijzen niet dat de temperatuur stiekem toch nog stijgt.
De klimaatmodellen zoals gepresenteerd door het IPCC hebben gefaald. Dat schijnt iets te maken te hebben met het onvermogen de rol van wolken goed in de vergelijkingen mee te nemen. Maar hoe het ook zij, de voorspellingen zoals naar voren gebracht door het IPCC moeten we voortaan toch echt met wat meer korreltjes zout nemen.
@2: Wat precies begrijp je niet aan die gestaag stijgende dikke rode lijn die in de grafiek zit?
@2, op dit moment falen economische theorieën, wat is je punt?
Kom op YP. Niet “onze” Hans Verbeek pesten nu. Hij is net de wacht aangezegd op het vriendelijke blog van Bart Verheggen. Kreeg wel als goedmakertje een open draad om helemaal off topic los te gaan.
@2: naijl effect van wat eigenlijk? En waarom warmen de oceanen wel nog steeds op? Zeker ook een naijl effect? Ik weet wel wie er hier (na)ijlt eerlijk gezegd. Toch graag een onderbouwd antwoord.
@3: Bedoel je die donkerrode lijn? Heb je gezien dat die stopt bij begin 2008? Als de ontwikkelingen nog zes jaar zo doorgaan, zal ook die lijn bij 2012 vlak komen te liggen.
@6: Als de oceanen nog steeds opwarmen en de atmosfeer niet, dan is er kennelijk zelfs een afkoelende trend die door de opwarmende oceanen wordt tenietgedaan. En inderdaad: de warmtecapaciteit van de oceanen is nogal groot, het kan even duren voor die de temperatuurstijging van de atmosfeer hebben gevolgd.
@3: de dikke lijn (van de 11-jaarstrend) wordt steeds vlakker.
Dat is natuurlijk erg goed nieuws: de opwarming verloopt trager.
Het komend half jaar wordt er geen El Nino verwacht en dat is volgens mij ook heel goed nieuws, want niemand zit te wachten op extreme droogte in Oost-Azië en Australië.
Zonder El Nino zal 2013 ook koeler uitvallen dan 2010
http://www.itsbeen27years.com
@8: behalve onjuist is het ook geen antwoord. Nog een keer: wat was de oorzaak van de opwarming van de oppervlakte die er volgens jou mee ophield ca. 2002? En wat was die andere oorzaak die de oceanen wel tot op heden door laat opwarmen?
@Hans Verbeek: hoe leg je uit dat 2012 zonder El Nino op plaats 9 terecht komt? Als Nino’s opwarmen, dan zouden Nina’s Steeph’s grafieklijntje toch in de kelder moeten laten verdwijnen. Zeker als CO2 geen rol van betekenis speelt?
@12: het is de afgelopen 30 jaar warmer geworden, majava. Hoe vaak moet ik dat nu nog uitleggen? Doe nou niet alsof je een dom kind bent.
Zelfs La Nina-jaren kunnen tegenwoordig bij de 10 warmste jaren terechtkomen.
Je hebt tot nog toe alleen maar “uitgelegd” dat ENSO hoofdzakelijk verantwoordelijk was voor de opwarming. Je roemde Roy -Cornwall Alliance- Spencer voor z’n ideeën op dat gebied. Nu niet doen alsof dat niet het geval is.
Maar als je eindelijk tot inzicht bent gekomen dat ENSO slechts een oscillatie op een andere trend is, dan alleen maar hulde!
@11: De grafiek die door Steeph hierboven is gepresenteerd laat duidelijk zien dat de temperatuur sinds 2002 geen opwaartse trend vertoont. Ik kan er niets aan doen, en ik kan het niet verklaren. Niemand kan dat schijnbaar.
Wat de opwarming van de oceanen betreft: de warmtecapaciteit van de oceanen is zó groot, dat het in de orde-grootte van een eeuw duurt voor de complete watermassa het grootste deel van een graad temperatuurstijging heeft overgenomen. Maar de temperatuur van de bovenste meters is erg variabel en wordt beïnvloed door vele factoren. Die temperatuur houdt ook geen gelijke tred met de landtemperaturen. Eén overeenkomst is dat ook de oppervlaktetemperatuur van de oceanen over de afgelopen 10 jaar geen duidelijke stijging laat zien.
@15: Best lastig, statistiek. Die dikke rode lijn “stopt” niet in 2008. Dat is het middelpunt van de periode waarover het gemiddelde wordt berekend.
Twee linkjes voor deze discussie. Eentje over het warmste La Nina jaar:
http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2012/11/supplemental/page-2/
En eentje over de warmte-inhoud van de zee (en als je daar niet van schrikt….)
@Kacebee: Ik raad je aan om je eens goed in te lezen voordat je deelneemt aan dit soort discussies en voordat je uitspraken doet over IPCC modellen die er naast zouden zitten. Als je dat had gedaan, en (vermoedelijk) niet alleen maar blogs van sceptici zou lezen, dan weet je dat de ogenschijnlijk vlakke grafiek wel allang verklaard is. Te beginnen met OHC (ocean heat content), die warmt op door precies hetzelfde mechanisme dan de atmosfeer. En dat komt neer op het niet kunnen kwijtraken van de warmte door m.n. een bepaald plantenvoedsel. Dan trekt ook de ijssmelt aan de noordpool even flink wat energie weg. De rest in de periode die jij noemt, komt op het conto van interne variabiliteit. Zeestromingen, luchtdrukverdelingen en dus zaken als AMO, PDO en ENSO, waar je vast al eens over gehoord moet hebben. Dat laatste is ook de reden dat je bij klimaat nooit mag kijken naar korte tijdsreeksen en kleine gebieden.
Het is een mythe dat de oppervlaktetemperatuur lineair moet meestijgen met atmosferisch CO2.
wat Kacebee volgens mij wil zeggen: Het 36 maands-gemiddelde lijkt niet meer te stijgen en in het 132 maands-gemiddelde lijkt een afzwakking te vertonen.
@18: dat kan zijn, maar dat kun je zeggen over vele andere punten in de grafiek. En vervolgens bleek dat de temperatuur wel weer vrolijk doorsteeg. En allemaal omdat er een reden is dat dit gebeurt. Die reden of oorzaken zijn er nog altijd.
dat is uiteindelijk de vraag natuurlijk
@16: ”Best lastig, statistiek. Die dikke rode lijn “stopt” niet in 2008….” Dit is een vreemde uitspraak. De grafiek stopt daar duidelijk wel, en dat moet ook, omdat het een gemiddelde is van een periode van 66 maanden eerder tot 66 maanden later (ergens in 2012). Deze grafiek zegt iets over de trend in 2008 met voorkennis over de toen aankomende 66 maanden. In 2008 had dat voorspellende waarde, maar helaas ligt 2008 achter ons en over de aankomende periode zegt die grafiek (uiteraard) niets.
@17: ”Als je dat had gedaan (…) weet je dat de ogenschijnlijk vlakke grafiek wel allang verklaard is.”
Achteraf voorspellen is een stuk makkelijker dan vooraf, blijkt dan maar weer.
@22. Als goochelen met woorden alles is wat je over #17 hebt te zeggen, dan heeft verder uitleggen geen zin. Jij bent geen scepticus.
@23: Je begrijpt me kennelijk niet – of ik begrijp jou niet, dat kan natuurlijk ook.
Wat ik hier probeer te betogen is dat het IPCC de waarheid niet in pacht heeft. Een decennium geleden voorspelde men nog, aan de hand van verschillende klimaatmodellen, dat de temperatuur de aanstaande eeuw alsmaar zou stijgen als ‘we’ op dezelfde voet zouden doorgaan met de uitstoot van CO2. Die stijging hoefde natuurlijk niet volgens een gladde rechte lijn te gaan, dat toonde historische metingen al aan, maar de trend zou niettemin duidelijk zijn. Je kent de grafieken.
Wat is daar anno 2012 van terechtgekomen? De CO2-gehaltes zijn vrolijk blijven stijgen, maar de temperaturen niet. En dat is nou al 10 à 15 jaar zo. Het standpunt dat het IPCC de klimaattoekomst goed kan voorspellen wordt steeds moeilijker te verdedigen. Hoe langer je kijkt, hoe duidelijker het wordt dat de keizer nogal schaars gekleed gaat.
“Kwam er een studie naar buiten waarin de oorspronkelijke schattingen uit 1990 over klimaatverandering gestaafd werden. ”
Met een beetje goede wil vallen de waarnemingen nog net binnen het model. Hoe lang nog?
http://wattsupwiththat.files.wordpress.com/2012/12/ipcc_ar5_draft_fig1-4_with.png
@24: en @25 We hebben over de opwarming van de aarde, niet alleen de atmosfeer. Plaatje uit @16 lijkt me duidelijk.
Nog even los van de gotspe van het stoppen van de opwarming van de atmosfeer. Lange termijn stijging is er gewoon nog steeds. En ook de incidenten (2012 wordt warmste la nina jaar ooit) ondersteunen de trend.
@Herman Vruggink’s plaatje: m.a.w. het valt nog niet eens binnen de onzekerheidsgmarge (grijs), maar gewoon binnen de prognose?
@Kacebee: 10 à 15 jaar is te kort. Heb ik net gezegd. Ook de reden waarom.
@25 Oh ja, dat plaatje en bijpassend artikel op WUWT….
http://tamino.wordpress.com/2012/12/20/fake-skeptic-draws-fake-picture-of-global-temperature/
Steeph @26: Nou nee, daar kan ik niet zo veel mee. Het zou wellicht helpen als je ook de Ocean Heat Content tussen 0 – 10 m, 0 -50 m en tussen 50 – 700 m laat zien. Misschien is er dan iets over te zeggen.
Steeph @28: Het spijt me, maar met de onzin van klimaat activist Tamino hou ik mij niet mee bezig.
@26: ”Lange termijn stijging is er gewoon nog steeds.” Dat zullen we pas op lange termijn echt weten, nietwaar?
Voorlopig zullen we het moeten doen met modellen die de toekomst niet goed voorspellen en met metingen die de laatste 10, 15 jaar niet op een temperatuurstijging wijzen.
Wow @30. Ik dacht dat er met jou wel te praten was. Misschien was de laatste keer dat ik je ontmoette, toen je stilletjes vertrok nadat ik je punt inhoudelijk en op vorm volledig uit het water blies al een teken, maar ik hield toen nog een slag om de arm. Je bent echt niet in staat om je punt te verdedigen als het er op aan komt. Echt verder dan “kijk naar mijn plaatje, alle anderen hebben het fout!!” kom je niet.
@31: Ja, dat is een bekende. Doen alsof “we” het niet zeker weten omdat het over de toekomst gaat en dan zeggen dat we het dus maar af moeten wachten.
Is het je daarom toe doen. Het afwachten. Niks doen. Geen belasting op x,y,z? Kom er dan voor uit. Dit is anders genant.
En dit plaatje http://www.skepticalscience.com/global-warming-lesson-for-monckton-and-co.html komt van klimaatactivist dana1981
Heb je nog informatie van het IPCC in de aanbieding Steeph?
Ja, Herman. Goed bezig. publicerende klimaatonderzoeker is nu opeens synoniem voor activist? Wat ben jij een min ventje.
Majava @32: Het staat mij niet bij dat jij mij inhoudelijk van de tafel blies. Maar wellicht kun je mijn geheugen opfrissen en de link geven waar je op doelt?
En wat Tamino betreft: leg mij eens uit wat zijn warrige verhaal nu te maken heeft met het IPPC plaatje dat ik laat zien?
https://sargasso.nl/wvdd/ontnuchterende-feiten-over-effect-klimaatverandering-in-europa/
En nou eens kappen met opdrachtjes geven, Herman. Je komt niet weg met leg mij maar eens uit zus en zo, nadat jezelf een bron diskwalificeert om vage redenen. Leg dus zelf maar uit wat er mis is met wat Tamino zegt en doe daarna ook maar een commentaar op Nucitelli et al 2012. Pas dan praten we weer.
Is dat het probleem? Je ervaart mijn vragen als opdrachten? Excuse me! Majava @37: Je stak zodanig geprikkeld van wal dat ik er niet zoveel zin meer aan had. Verder kwam je met een stapeltje referenties waarbij het een zoekplaatje van dagen ging worden om te achterhalen wat je nu eigenlijk bedoelde. Lang niet alles was even relevant. Voortaan zal ik mij keurig bij je afmelden met de reden van mijn absentie.
Wat het verhaal van Tamino betreft, ik kan er werkelijk geen touw aan vast knopen. Het plaatje is toch simpel? Het laat het model zien en de waarnemingen. Wat is daar mis aan?
Majava @37 Indien Tamino meent dat de weergave ‘False’ is dan hoeft hij alleen maar de weergave uit het IPCC2007 te nemen van het model http://blog.chron.com/sciguy/files/legacy/archives/ipcc2007ar4models.jpg
vervolgens het tussen 1990 em 2030 uit te vergroten om het leesbaar te maken en de waarnemingen er in te plotten. Zo simpel kan het volgens mij toch zijn?
Het is toch een eigenaardig fenomeen dat bij zo’n brede wetenschappelijke consensus een klein groepje blijft roepen dat de periode is te kort om van klimaatverandering te spreken dat zelfde groepje bij de eerste de beste de beste afvlakking allemaal zie je wel gaan roepen.
Ik ben niet geprikkeld Herman, ik heb alleen geen geduld voor leugenaars en wegduikers. je hebt (niet alleen hier) al vaker laten zien dat je je eigen claims niet kunt onderbouwen zonder (onwetenschappelijk) materiaal van sceptische blogs en dat je die van anderen aanvalt met net zo onwetenschappelijke kreten over activisme en dat iets niet relevant zou zijn.
Ik heb geen problemen met de vraag iets te onderbouwen als ik het zelf ben, die aan komt zetten met een stelling. Wat jij doet is zelf die stelling maken zonder geloofwaardige bron en als men daar commentaar op hebt ga jij iedereen opdragen om het tegendeel te bewijzen. Zodra dat dan gebeurt is ben jij weer weg en kun je de volgende keer weer hetzelfde proberen over iets anders. Op Sargasso is altijd plek voor meer, nietwaar?
Ik doe daar niet aan mee. Pak je eekhoorn op en neem hem ergens anders mee heen.
@Majava,
De enige leesbare grafiek die ik kan vinden waarin ik model en waarnemingen kan aflezen is deze : http://wattsupwiththat.files.wordpress.com/2012/12/ipcc_ar5_draft_fig1-4_with.png
Het is overigens niet mijn voorkeur om naar WUWT te verwijzen. In dit geval bij gebrek aan beter. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat deze weergave ‘False’ is omdat deze zeer zo makkelijk controleerbaar is, daar heb je geen warrig verhaal van Tamino voor nodig.
Indien je meent dat ik ergens een leugen heb verspreid dan toon je dat aan, ik voel me tot dat moment niet aangesproken. Op je opmerking over het ‘vermeende’ wegduiken heb ik je al antwoordt gegeven.
@33: ”Is het je daarom toe doen. Het afwachten. Niks doen. Geen belasting op x,y,z? Kom er dan voor uit. Dit is anders genant.” Als je denkt dat je met belastingen de klimaatproblemen te lijf kunt, dan… Nou ja. Weet je wat hieruit spreekt? Dat je denkt dat mensen die de klimaatvoorspellingen van het IPCC betwijfelen, zoals ik, dat doen met onzuivere motieven. Het is niet netjes om dat te suggereren en het is bovendien onjuist.
Als je het wilt weten: het opstoken van fossiele brandstoffen vervult mij met grote zorg, vooral omdat het daarmee nog binnen mijn levensverwachting afgelopen zal zijn en we dan met een reusachtig probleem zullen zitten. We moeten eergisteren beginnen met het ontwikkelen van alternatieven, maar dat zet tot nu toe allemaal te weinig zoden aan de dijk. Als we dat niet doen en/of geen kans zien radicaal op ons energiegebruik te bezuinigen zonder onze welvaart op te offeren, dan volgt een zeer vervelende terugval. De welvaart van nu zou moeten worden toegewijd aan het bouwen aan de toekomst met energie zonder olie en kolen.
De publicaties van het IPCC geven echter een verkeerd signaal af. Het is niet het opstoken van koolstof wat ons de das om zal doen, maar het (gedwongen) stoppen daarmee.
@42: Steeph schreef dit: “Oh ja, dat plaatje en bijpassend artikel op WUWT….”
Het gaat om het artikel. Dat klopt van geen kant. Plaatje is niks mis mee. Bij WUWT kunnen ze alleen alles anders uitleggen. Tamino laat ook dat aan het einde van z’n artikel zien, al gaat zijn stuk voornamelijk over hoeveel opwarming er was de afgelopen 50 jaar binnen de afgelopen 100.
Waarom kan ik dat nu wel ontdekken?
@43: ja, ik twijfel aan de motieven van klimaatsceptici, omdat die scepsis altijd maar één kant op gaat; richting klimaatwetenschap. Wat media, blogs en boekschrijvers vervolgens uit hun achterste trekken wordt nimmer langs dezelfde meetlat gelegd.
Ik ben al veel te vaak de discussie aangegaan over wolkjes, een ijskern-klimaatproxy, het urban heat island effect en een lange reeks met andere leuke dingetjes. Aan het eind van het verhaal, als men niks meer weet te verzinnen, dan komt pas naar voren dat het helemaal niet te doen is om details, maar dat men geen eco-taxen wil, geen gratis parkeren voor schonere auto’s in de binnenstad, geen afschaffing subsidies op energiecentrales op fossiele brandstoffen, etc., etc.
Jouw verhaal, Kacebee, klinkt erg vreemd en tegenstrijdig. Je wil dat we stoppen met het ongelimiteerde gebruik van fossiel en snelle overschakeling op alternatieven, maar het IPCC mag niet aanbevelen het zelfde te doen?!?
@45: Ik snap niet dat je mijn verhaal “erg vreemd” vindt. Ik mag er toch wel vanuit gaan dat men hier een beetje vooruit kan kijken? Wel, dan moet het toch niet moeilijk te begrijpen zijn dat het opstoken van olie, gas en kolen een keer zal stoppen, en des te sneller naarmate we het sneller oppompen en -graven. We kunnen nog hooguit enkele decennia vooruit en de prijzen zullen binnen enkele jaren al fors gaan oplopen.
Het IPCC concentreert zich op het verkeerde (schijn-) probleem en komt met de verkeerde oplossingsrichting. Men moet niet de consumptie van minerale koolwaterstoffen aan banden leggen, maar met de welvaart die die goedkope energie geeft inzetten op alternatieven. Er kunnen nu nog vele miljarden worden besteed aan onderzoek, ontwikkeling en bouw van energie-opslagsystemen, polymeerzonnecellen, kernfusie en desnoods thoriumreactoren. Dat gaat nu allemaal veel te langzaam en straks is het te laat. Als de adviezen van het IPCC worden uitgevoerd, betekent dat een ondermijning van de economie zodat de ontwikkeling van die alternatieven in gevaar komt. Het is een kwestie van prioriteiten stellen. Het IPCC stelt de verkeerde.
Ik heb even iets nagezocht, want heeft doorgaans niet mijn interesse, maar ik kan eigenlijk nergens vinden dat het IPCC iets adviseert, of aanbeveelt, laat staan opdraagt. Daarmee zat ik dus zelf ook verkeerd in 45. Kacebee noemt oplossingen die vanuit het IPCC zouden komen, maar ook dat is onvindbaar. Als iemand anders dat kan vinden in een Assessment Report, corrigeer me dan maar.
Voorlopig is het IPCC dan alleen maar bezig met constateren en projecteren. @Kacebee: je verhaal wordt alleen maar vreemder als je denkt dat een energieprobleem ernstiger is dan een klimaatprobleem. Op dit moment sterven er al mensen bij bosjes als gevolg van het heersende klimaat. Dat gaat alleen maar meer worden. Bizar dat jij dat een schijnprobleem vindt… De economische schade (heb ik nu misschien je aandacht?) voor al diegenen die denken de dans te kunnen ontspringen, is ook nu al hoog, zal verder stijgen en zal ook niet op kunnen wegen tegen geprognotiseerde meevallers.
De “oplossingen” voor het klimaatprobleem waar jij zo’n hekel aan hebt komen voorlopig slechts vanuit de politiek. Ga die dan maar pesten. En de energiemaatschappijen, die als geen ander de middelen hebben om nieuwe, goedkopere manieren van energieopwekking te ontwikkelen. Ga die maar lastig vallen, want juist zij zijn bezig jouw wens om zeep te helpen door het laatste beetje fossiel, koste wat het kost, naar boven te halen.
@Kacebee,
Volgens mij handelt het IPCC binnen het mandaat wat hun is toegekend en doet dat zover ik kan beoordelen naar beste weten. Er is sprake van een enigszins adviserende en aanbevelende rol, niet meer dan dat. Van een maatregel opleggende rol is geen enkele sprake, dat is aan de politiek, die sterk onder invloed staat van publieke opinie en media. Je moet bij de politiek zijn, niet bij het IPCC.
Ik persoonlijk interpreteer het afvlakken van de grafiek als het terugtrekken van de zee vlak voor een alles verwoestende tsunami. Het beangstigende is: ik moet mezelf dwingen niet aan allerlei enge dingen te denken want dan komen ze vaak nog uit ook. U bent dus gewaarschuwd…
Ik zou u tientallen voorbeelden hiervan kunnen geven, wat ik niet ga doen gelet op de tijd en de klok, waar uw bakkebaarden uit zichzelf spontaan van zouden bijpunten.
@47
Zinnige opmerking, laten we er samen een stokje voor steken, Majava.
Laat het schaliegas in de grond. En als we allemaal stoppen met tanken zullen de oliemaatschappijen stoppen met boren.
Ja @Hans Verbeek, ik denk dat dit het enige raakvlak is in de hele discussie over zaken die met klimaat te maken hebben, waar we het eens over kunnen zijn.
Jij denkt alleen dat de reserves niet zo groot zijn als men voorstelt. Ik denk dat men echt liever tot het uiterste gaat om elke steen om te keren om te zien of er nog iets valt te halen en dat ook tegen elke prijs. De reden is dat er een enorme infrastructuur en dus lobby om fossiel heen hangt waardoor we juist niet zullen innoveren, maar doorgaan op dezelfde voet. Dat de winsten zullen kelderen is duidelijk als de winning zo moeilijk wordt, maar men verwacht dat de afzetprijs van deze verslavende producten niet alleen voldoende meestijgt, maar dat men het bij gebrek aan geïmplementeerde alternatieven ook nog eens zal ophoesten.
Bovenstaande is natuurlijk koffiedik kijken en daar ben ik me bewust van, maar ik zie gewoon geen beweging bij partijen waar het geld zit. En dat terwijl wel al duidelijk is dat we de tijd van de makkelijk winbare olie, gas en kolen al achter ons hebben en er grote onzekerheid is over de voorraden.
@51: De reserves kunnen wel groot zijn, maar niet alle gas, olie en kolen die technisch gewonnen kunnen worden, zullen gewonnen worden. Het houdt op zodra het meer energie kost om het te winnen en op de plaats van bestemming te brengen dan dat het oplevert bij omzetting in bruikbare energie – en waarschijnlijk al wat eerder. Bij de winning van olie uit teerzand in dagbouw is die verhouding nu nog 0,5:1, bij dieper graven loopt dat uiteraard op. Bij een verhouding boven 1:1 wordt de rest niet meer opgegraven, hoe hoog de olieprijs ook wordt.
Kacabee @52: Dan zal toch ‘vanzelf’ de prijs stijgen en de behoefte naar alternatieve energie toenemen? Niet dat ik een onbegrensd vertrouwen heb in de vrije markt, maar iets beters kan ik niet verzinnen…
Niks gemist zie ik.
@53: als de prijs van olie stijgt, dan zullen centrale banken gewoon meer geld uitlenen om de economie te stimuleren.
Zoals Kacebee probeert duidelijk te maken, is er steeds meer energie nodig om energie te winnen. En uiteindelijk zullen we besluiten om olie en gas in de grond te laten zitten.
Voorbeelden:
– het Shtokman-gasveld wordt voorlopig niet geëxploiteerd
– de olievelden in het Santos-bekken (bij Brazilië) worden misschien ook nooit geëxploiteerd.
@majava: je hebt gelijk de macht van de oliemaatschappijen is groot. Maar ze zijn niet onaantastbaar.
De reserves in de grond zitten er al miljoenen jaren zonder schade aan te richten. We kunnen ze gewoon laten zitten als we ervoor kiezen.
@55: Wat olie betreft een zeer aannemelijk scenario op redelijk korte termijn. Maar dan volgt toch door het marktmechanisme een overgang naar andere energie?
@56: Herman, er is een reden waarom die overgang naar een andere energiebron nog niet plaatsgevonden heeft. Het is nl. erg duur (niet kwa geld, maar kwa energie) en erg lastig.
@55: Waarom zouden gemakkelijk winbare voorraden in de grond blijven als de prijs aantrekkelijk genoeg is? De dump van VS kolen op de wereldmarkt toont dat de prijs nog laag blijft .
Belangrijker is hoe sterk het energieverbruik toeneemt ofwel hoe snel de voorraden slinken.
Ook hoe snel we afzien van atoomstroomgebruik. De groei van zon-windenergie is te gering voor een snelle stop van atoomstroom. Dus een doorgaande groei van fossiel verbruik lijkt waarschijnlijk ondanks de klimaatdreiging.
Natuurlijk zijn er ook moeilijk winbare voorraden zoals de kolenvoorraad in Duitsland, Engeland, Belgie, Nederland … Zelfs die worden nog met grote subsidies (Duitsland) ontgonnen.
Klimaateffecten voor Nederland: grootste opgave ligt bij rivieren : http://www.pbl.nl/publicaties/2007/IPCCWGIItweededeel4thAssessmentReports
http://www.pbl.nl/publicaties/2007/IPCCWGIItweededeel4thAssessmentReports
@58: “Waarom zouden gemakkelijk winbare voorraden in de grond blijven als de prijs aantrekkelijk genoeg is?”
Alle gemakkelijk winbare olie gaat tot de laatste druppel de grond uit. Dat is een zekerheid. Een belangrijk deel van deze ‘gemakkelijk’ ; winbare olie is al de grond uit. Wat de kolen betreft : Indien er geen alternatieven komen (schalie gas ?) dan gaan die natuurlijk ook de grond uit.
r nog wel makkelijk winbare voorraden?
De voorbeelden die ik gaf (Shtokman en het Santos-bekken) betreffen moeilijk winbare fossiele brandstoffen.
@61: het Brent-olieveld in de Noordzee is nagenoeg leeggepompt. Maar Shell laat de laatste restjes olie zitten omdat onderhoud van de installaties duurder is dan de slinkende opbrengst.