Er komen te veel regels uit Brussel. Vooral met betrekking tot openheid over geldstromen bij olie, mijn- en bosbouw. Dat vinden althans grote bedrijven zoals Shell. De regering-Rutte zwicht voor de krokodillentranen van deze firma’s en oefent nu druk uit op Brussel om de regels te versoepelen. Want regels zijn volgens deze neoliberale regeringsploeg al snel een belemmering. Met het toegeven aan Shell gaat de regering voorbij aan mens en milieu, stelt PvdA-Europarlementariër Judith Merkies. Bovendien is transparantie een uitstekende winststrategie.
Rutte houdt niet van regels. Maar hoe zit het met maatschappelijk verantwoord ondernemen? Met de verantwoordelijkheid van Europese bedrijven voor de landen waar zij actief zijn? In hoeverre sluiten Rutte en de zijnen hun ogen voor de indirecte steun van grote bedrijven aan corrupte regimes? Bedrijven als Shell hebben al een onvoldoende voor democratisch en transparant handelen. Terwijl het bedrijf het afgelopen jaar forse winst maakte, is het onduidelijk of gastlanden meeprofiteren en of burgers lijden onder de neveneffecten van olie- en gaswinning. Onze regering moet niet toegeven aan de krokodillentranen van de bedrijven, maar werken aan vrijheid en democratie. Want daar staat de partij van premier Rutte toch voor?
Maar al te vaak zijn lokale bevolkingsgroepen en hun leefomgeving de dupe van activiteiten van bos- en mijnbouwbedrijven. En al te vaak staan schandalen in ontwikkelingslanden in de krant omdat de lokale bevolking wordt uitgebuit door grote multinationals. Niet zelden wordt hun leefomgeving geheel vervuild en uitgeput achtergelaten. Neem Zambia: Mopani Copper Mines (MCM), een dochteronderneming van het Zwitserse concern Glencore MCM, heeft veel schade aangebracht aan het milieu en belasting listig ontweken. MCM verkocht koper voor een kwart van de wereldmarktprijs aan het moederbedrijf – en betaalde over dat schijntje belasting aan Zambia. De winst is voor Glencore, dat zelf – u raadt het al – wel wereldprijzen hanteert.
Ook dichterbij zijn er genoeg voorbeelden. In Roemenië heeft de Canadees-Roemeense firma Rosia Montana Gold Corporation (RMGC) een hele regio opgekocht om de 314 ton goud in de grond te winnen. De archeologisch beschermde status van de berg Carnic is opgeheven. Het gehele gebied wordt afgegraven. En het bedrijf wil cyanide gebruiken om de edelmetalen van andere ertsen te scheiden. Het gevolg? Het bedrijf pakt de winst; de samenleving draagt de lasten.
De vraag naar grondstoffen, zoals goud en koper, neemt almaar toe. Ze worden dan ook steeds schaarser en prijzen schieten omhoog. Bedrijven als Shell, Glencore en RMGC zijn hierdoor op de beurs de grote winnaars, zo blijkt uit European IPO Watch. Maar hoe zit het met de mensen en het milieu in de gebieden waar de grondstoffen worden gewonnen? In hoeverre hebben zij baat bij de winning van gewilde grondstoffen in hun gebied? En kunnen zij zich wapenen tegen de toenemende honger naar grondstoffen?
Europese Dodd-Frank Act
Er is hoop. Momenteel is er Europese wetgeving in de maak waarmee bedrijven zoals Glencore of RMCG in de toekomst openheid moeten bieden. Dergelijke wetgeving is niet uniek. In feite volgt Europa nu op de Dodd-Frank Act in de Verenigde Staten. Europa eist van mijn- en bosbouwbedrijven dat zij openbaar maken hoeveel zij afdragen aan de overheden van de landen waar zij actief zijn. Dit is een grote en ongekende stap voorwaarts.
Met de wetgeving kan iedereen precies zien hoeveel van de winst die wordt gemaakt met het winnen van grondstoffen werkelijk ten goede komt aan lokale economie en leefomgeving. Burgers kunnen druk uitoefenen op hun eigen overheden en afwegen of de voordelen van de aanwezigheid van een bedrijf wel opwegen tegen de nadelen. Transparantie geeft iedereen de gelegenheid om bedrijven aan te spreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid elders. Bijvoorbeeld als het gaat om belastingafdracht.
Omarm de nieuwe regels
In plaats van te zeuren dat er te veel nieuwe regelgeving komt, kunnen bedrijven als Shell er ook voor kiezen om deze nieuwe regels te omarmen. Dat is beter voor de lokale bevolking en voor het eigen imago. Bedrijven die hier niet aan meedoen, lopen bovendien het risico om in het verdomhoekje terecht te komen. Bijvoorbeeld via campagnes met sociale media. Zo staakte Nestlé de inkoop van niet duurzaam gewonnen palmolie nadat via een geslaagde online campagne Kitkat werd geboycot.
Corruptie, machtsmisbruik en ongebreideld winstbejag gecombineerd met een tekort aan aandacht voor mens en milieu zijn steeds moeilijker te verkopen. Als bedrijven openheid van zaken geven, is dat niet alleen goed voor hun imago, maar ook voor het economisch en democratisch klimaat in ontwikkelingslanden. Transparantie is in deze crisistijd een betere winststrategie dan ooit.
Reacties (3)
Waarom doet Rutte dit? Simpel: Shell is belangrijk voor Nederland. Net zoals België de belangen van diamantairs zal verdedigen wanneer er weer eens kritische vragen worden gesteld over de oorsprong ervan, zal Rutte opkomen voor de belangen van Shell.
En dat hele geneuzel over transparantie is enkel besteed aan de marketingpoppetjes bij Shell. Zij zullen graag een rapportje opstellen over de kernwaarden bij Shell en het sociale en betrokken karakter van onze oliepompende gigant.
Is wel een goede manier om juist van ontwikkelingslanden ook consumptie maatschappijen te maken inderdaad.
Als de welvaart daar stijgt kunnen ze meer consumeren wat dan weer goed is voor de afzet van bijvoorbeeld Shell. Ook draagt een brede
welvaartsgroei bij aan de opkomst van een middenklasse. Dat is dan weer goed voor socio-economische stabiliteit en het ontluiken van democratische omwentelingen.
De prijs van olie zou als gevolg daarvan kunnen zakken omdat er minder prijsschommelingen zijn die ontstaan door interne instabiliteit in olie producerende landen.
Maar ja, helaas leven we in de echte wereld.
Als ik The Economist lees is de Dodd Frank wetgeving van een draaierig makende complexiteit en omvang. Is dat nu echt het goede recept om onze grote internationals een beetje fatsoen bij te brengen?
Misschien is wat we vroeger deden zo gek nog niet: geen Outspan sinaasappels, geheime steun aan ANC, en zo. Ik zie de huiveringwekkende beelden van olieverontreiniging in Nigeria en vraag me af hoe dit in de vingers is te krijgen. Shell heeft vast een mooi verhaal over afdrachten aan Nigeria en sabotage.
Ik houd wel van marktmeesters, maar ze moeten wel een stok hebben.