DATA - Het is niemand ontgaan, het water heeft Nederland weer in rep en roer gebracht. Bij de twee waterschappen in Groningen zijn alle verloven ingetrokken (echt waar!) en het leger rukt uit met zandzakken. Nederland van Boven is geheel toevallig heel actueel met haar uitzending van komende dinsdag: ‘Water’. Hoewel, toevallig? Wanneer er de afgelopen 100 jaar een dijk doorbrak, dan gebeurde dat in januari. Op de meest recente dijkbreuk na, in augustus 2003, die in plaats van een wateroverschot werd veroorzaakt door uitdroging.
Ze hebben op hun website weer wat interactieve kaarten klaargezet waar grote datasets achter schuil gaan. We zien hoe hoog het water komt als er eenmaal een overstroming is, waar de vele waterwerken van Nederland zich bevinden en waar de meeste neerslag valt.
Wat we al op het nieuws zagen, kunnen we ook in deze kaart zien: de Toestand in Tolbert (dat bekt zo lekker). In de omgeving van Tolbert (het donkerblauwe gebied op de kaart hierboven) zijn vrij veel pompgemalen te vinden. Er is de laatste dagen veel neerslag gevallen en op dit moment is het gebied overstroomd. Het water staat tussen de 2 en 5 meter hoog.
Omdat ons land voor het grootste deel onder de zeespiegel ligt, zijn we altijd druk met het drooghouden van onze voeten. Meestal lukt dat heel aardig, met dank aan de vele gemalen, sluizen, dijken en andere waterwerken die we in ons landschap hebben ingebouwd. In Friesland, Groningen en de westelijke provincies van ons land komen de meeste waterwerken voor. Op de Veluwe is het water niet zo’n vijand, evenals in Flevoland. Ik had gedacht dat juist bij dit stuk kunstmatig opgespoten Nederland waterwerken van groot belang zouden zijn. Maar niets is minder waar, een paar aan het IJsselmeer en dan houdt het wel weer op. Bij het ontwerpen van Flevoland is er blijkbaar al veel rekening gehouden met het water.
De meeste tijd van het jaar is er gelukkig geen overstroming te bekennen. Maar regen hebben we altijd. Ik meende al zoiets te voelen, maar ik woon in een van de regenachtigste gebieden van Nederland. De meeste regen in Nederland, valt in de randstad en ten oosten van de Veluwe.
Dat dijken doorbreken en delen van Nederland onder water komen te staan is vrij uniek. In de afgelopen 100 jaar is er slechts zeven keer sprake geweest van een dergelijke situatie. Dat vormt een vrij kort lijstje, in 100 jaar had ik eigenlijk wat meer dijkdoorbraken en flinke overstromingen verwacht. Januari is in ieder geval een kritieke maand:
14 januari 1916: Zuiderzeevloed. Een storm zorgde voor overstromingen. Anderhalve kilometer dijk bij het toenmalige eiland de Marken brak door en ook bij Edam begaf een dijk het. Naar aanleiding hiervan is de Afsluitdijk gebouwd.
6 januari 1926: Rijn- en Maasoverstroming. Door zware regenval ontstonden er dijkdoorbraken bij Overasselt en Nederasselt. Daarna braken ook op andere plaatsen in het Land van Maas en Waal dijken door waardoor het vrijwel geheel onder water liep.
31 januari 1953: watersnoodramp. Wegens springtij in combinatie met een zeer zware noordwesterstorm braken op veel plekken de dijken. Grote delen van Zuid-West Nederland overstroomden en 1800 mensen verdronken. Naar aanleiding van deze ramp zijn de Deltawerken gebouwd.
14 januari 1960: overstroming Tuindorp-Oostzaan. Een verzakking in de dijk van het Noordzeekanaal zorgde ervoor dat de Amsterdamse wijk Tuindorp-Oostzaan onder water liep.
22 december 1993 en 30 januari 1995: overstroming Maasland. Na perioden van hevige regenval en toevoer van smeltende sneeuw overstroomde het Maasland. Er braken geen dijken. Op dit moment wordt met het Grensmaasproject de bedding van de rivier uitgebreid om herhaling te voorkomen.
26 augustus 2003: kadebreuk Wilnis. Uitdroging zorgde voor scheuren en uiteindelijk bezwijken van de veendijk langs de Ringvaart.
Benieuwd hoeveel waterwerken er bij u in de buurt te vinden zijn? Of bent u klaar met alle regen in de Randstad en wil u nu wel eens in het droogste gedeelte van Nederland wonen? Ga dan zelf aan de slag met de kaarten.
Reacties (21)
Twee storende foutjes:
Flevoland is niet opgespoten (foei!)
De meeste regen in Nederland valt op de Vaalserberg
Volgens mij klopt de uitspraak “Omdat ons land voor het grootste deel onder de zeespiegel ligt” ook niet.
precies. Nog geen kwart van Nederland ligt onder de zeespiegel. Waar wismans op doelt is dat iets meer dan 50% bij het doorbreken/niet betsaan van alle dijken, blank zou staan.
tis een leuke voor een weddenschap. Bijna iedereen trapt erin.
@frank In Flevoland is wel degelijk zand opgespoten, niet om het land boven NAP uit te laten komen, maar om makkelijk de steden te kunnen bouwen. Hiervoor is bij Almere 1 a 2 meter zand neergelegd.
@Mb 17 ongeveer 59 % van het Nederlandse landoppervlak is gevoelig voor overstromingen vanuit zee, de meren en rivieren. In de volksmond heet het al snel dat 2/3 van Nederland onder zeeniveau ligt.
Van het binnendijks gebied ligt 26% onder NAP, 29% is overstroombaar bij extreem hoog water van de grote rivieren of de zee en 4% ligt buitendijks.
Dat klopt Wabri, en je kan ook nog leuke fossielen in dat zand vinden. Maar de schrijfster deed voorkomen alsof de Ijsselmeerpolders zijn ontstaan door opspuiting.
‘Bij het ontwerpen van Flevoland is er blijkbaar al veel rekening gehouden met het water’. lol @ blijkbaar.
Flevoland is een droogmakerij: ringdijk er omheen en diesel-electrisch leegpompen, bodem wat laten rijpen, tot je met een tractor over de drooggevallen bodem van de binnenzee kan rijden. Er wordt met enkele zeer grote gemalen gewerkt, ipv met vele kleintjes, omdat het drie in de jaren ’30-’60 op grote schaal geplande polders zijn. Dit in tegenstelling tot Zeeland, Z Holland, N Holland, Friesland, Groningen etc., waar het een historisch aan elkaar geklonterd geheel van minipoldertjes is, waarvan de oudste tot ongeveer 1100 n. Chr. terug gaan.
1916:
Het eiland heet Marken, niet De Marken. Het is nog steeds een eiland (met een verkeersdam verbonden aan Noord Holland, maar omringd door water).
1926: ‘Door zware regenval ontstonden er dijkdoorbraken bij Overasselt en Nederasselt.’ – De zware regenval was in Belgie, NO Frankrijk, Duitsland (Maas, Moezel, Main, Rijn, Neckar) en viel op sneeuw op waterverzadigde en deels bevroren ondergrond. Er was dus: en regenval, en de smeltende sneeuw, en al dat water ging grotendeels direct naar rivieren ipv deels in de bodem weg te trekken. Dit leverde een afvoerpiek (‘hoog water’) in de Maas en de Rijn op. Die afvoerpiek leidde tot dijkdoorbraken, eerst langs de Maas en iets daarna ook langs de Waal. Rivierdijken breken niet door ‘door zware regenval’.
22 december 1993 en 30 januari 1995: overstroming ‘Maasland’.
Waar ligt Maasland?
In 1993 en 1995 was er overstroming van delen van het dal van de Maas in Limburg, zowel in 1993 als in 1995, en benedenstrooms stonden de uiterwaarden langs de Maas en de Rijn onder water.
In 1995 was er in delen van Gelderland een evacuatie, omdat de Rijn hoogwater had, de uiterwaarden waren overstroomd en het water tegen de winterdijken stond. Men twijfelde of de dijken langs de tak de Waal het zouden houden, en nam het zekere voor het onzekere.
“Dat vormt een vrij kort lijstje, in 100 jaar had ik eigenlijk wat meer dijkdoorbraken en flinke overstromingen verwacht.”
Dit komt doordat hier arbitrair 100 jaar geleden begonnen is met een lijstje, zonder besef van hoe oud de dijken en de waterschappen in Nederland eigenlijk zijn. Dat is een jaar of 800 voor de oudste dijken (met zeer veel ophogingsfasen sindsdien natuurlijk).
Door de lange geschiedenis van dijkenbouw, ‘vallen-en-opstaan’, ‘lessen trekken uit het verleden’ etc. was men begin 20ste eeuw op een punt aan beland dat dijken door de bank genomen zo sterk zijn geworden, dat alleen zeer zeldzaam optredende zware stormen in combinatie met springvloed / zeer zeldzaam optredende zeer hoge rivierafvoeren / zeer nieuwe omstandigheden van langdurige zomerdroogte incidenteel tot falen van een dijk leiden.
Begin zo’n overzichtje 1 of 2 of 3 of 4 eeuwen eerder, en je krijgt een hele lange lijst + een even lange lijst aan reparaties, dijkophogingen. Voor de rivieren is vanaf begin 1750 de situatie vergelijkbaar met die van nu (de dijken zijn wel verbeterd ook in de jongste 250 jaar). Voor de kustgebieden hebben de afsluitdijk (1932) en de deltawerken (1960-1985) gemaakt dat situatie voor en na niet vergelijkbaar is. De laatste overstromingen voor die tijd waren natuurlijk de aanleiding tot deze maatregelen. Het zelfde geld voor als je naar de wateroverlast IN de polders gaat kijken (zoals nu de Toestand bij Tolbert, maar wat dacht je van het Westland / Delf(t)land, de kastuinbouw daar en de problemen dat droog te houden bij zware regenval). Ook daar nemen de incidenten af naar mate je dichter bij het heden komt, door betere afvoercapaciteit van regenwater en opkwellend grondwater (van schutsluisjes, via bemaling met windmolens, via stoomgemaal, naar diesel-electrische pomp).
nog even los van de geplande overtromingen in retentiegebieden etc.
Tja, de teksten bij het tv programma zijn wat overdreven (ook in eerdere afleveringen): “Met de voltooiing van de Deltawerken hadden we de strijd tegen het water definitief gewonnen. Dachten we. Maar toen (…) traden de rivieren vaker buiten hun oevers.”
Dat valt dus wel mee: na 1953 tel ik er 2, in 1993 en 1995. De rest is kansberekening.
Rivieren treden in nederland tussen de dijken met regelmaat gecontroleerd buiten hun oevers, vrijwel ieder jaar, in sommige jaren wat langer en hoger dan in andere jaren (Top-3 Rijn: 1926, 1995, 1993). Daar zijn de uiterwaarden voor.
In 1995 ging het bijna mis – en daardoor ontstond momentum de waterkeringen op sterkte te brengen, door meer ruimte voor rivieren in de uitwaarden te creeren (minder het water opstuwende bossages en bewoning, meer meestromende nevengeulen), en de dijken (terug) op sterkte te brengen. Bovendien verwachten we klimaatopwarming, meer regenval, nog iets hogere rivierstanden tijdens grote afvoeren.
Na 1993/1995 was er daardoor momentum de uiterwaarden daar ‘van te voren’ op in te richten. Dit laatste is een trendbreuk met het verleden, waar het meer om ‘herhaling voorkomen’ ging. De voice over refereert aan jet oude sentiment, terwijl het om een nieuw sentiment gaat.
de beelden van nederland van boven zijn prachtig
de interactieve kaartjes zijn leuk uitprobeersel, visueel aantrekkelijk, maar inhoudelijk onbevredigend (net niet).
de voice-over teksten van nederland van boven zijn vreselijk (fact-free narration).
“Omdat ons land voor het grootste deel onder de zeespiegel ligt, zijn we altijd druk met het drooghouden van onze voeten.”
Zullen we eens uitrekenen hoeveel CO2 er wordt uitgestoten om onze voeten droog te houden?
Ik mis Borgharen in het verhaal, en Maasland is een woonplaats boven Maassluis (Zuid Holland).
Maasland is toch die plek van de iconische foto van 1953 met aan de ene kant water tot aan de dijk en aan de andere kant het vier meter gelegen Westland? Als die dijk was gegaan was de ramp in 1953 niet te overzien geweest.
Ramp?
Kom op zeg, het is maar Maasland
Was ie dat nu wel dan? Met 1800 doden?
+1 voor dit land want wij hebben een Tolbert en een berg :-)
Maar Jezus op jazzballet zeg, wel weer -1 voor alle tv-busjes en WTF’s en OMG’s ende komkommer en kwelwater. Het leek verdomme wel een soap.
Had de stille hoop ,Eindelijk na 5 jaar sabotage; ” de natuur” effe ingreep en alsnog de Hedwigpolder onder water zou zetten. Niet vanuit “gewetensnood” van onze corrupte politici, maar, vanuit ” watersnoodramp”
Dat de dijken, al decennia,onder achterstallig onderhoud lijden is een bekend probleem. Velen experts; van de waterschappen,hebben al velen verzoeken gedaan over de dringende,” renovatie ” en versteviging/verhoging van de dijken.
Welke even zolang een jaartje of tien onder in de la gestapeld worden.want men bezuinigd op beveiliging; overal.
Wat ik persoonlijk ,een blamage vind; is dat wij vooraanstaande delta wonders; Wereld beroemd zijn,om onze inventieve,innovatieve,delta-werken.Geboren uit de noodzaak;daar wij als enige landje,ons onder de zeespiegel bevinden.
Nederland al-om geroemd; het viel me al op; dat nederland diens expertise,en kennis niet ten goede liet komen aan al die landen die lijden,onder overstromingen,damdoorbraken etc.
Beter dan met PLAYMOBIEL spelen, voor 50.000 euro per uur.
Hadden we onze bijdrage in de wereld; aan buurland pakistan etc.kunnen bieden in de vorm van water beheersing en toegang projecten.
Nu gaat me een licht op ;we daar zelfs in eigen land ondanks de stevige,
waarschuwing rapporten van experts reeds 10 jaar lang .De Noodzaak bestaande dijken te verstevigen,verhogen ,en herstellen van de huidige stand van zaken; En de toenemende stroom gletsjer smelt water via de rivieren…Moeten er eeerst ongelukken gebeuren; Voordat wij zelfs de meest basale zaakjes in orde hebben; ZELFS op onze meest ontwikkelde,expertise?
Het was het enige, Nederland nog in voorop liep; kunnen we nu bij de volgende toeristen tour bij neeltje jans; beschaamd erkennen; dit nog,de rest verschijnselen zijn van the good old days; Waarin jantje nog, diens vinger in de dijk kon stoppen; zonder, eerst toen jaar bezig te gaan met bureaucratische,paparassies.
Tegenwoordig werken we ook met zand zakjes. En spelen liever met playmobiel in afghanistan. Bruggen bouwen, deltawerken dijken en dammen; zal ons een rotzorg zijn,evenals onderhoud en veiligheid daarvan. De vervallen staat , ons wel bekend.
Maar, prioriteit, is; 130km snelwegen;
En laat de rest aub, spoedig met snelwegen en al, voor eeuwig en altijd onder de zeespiegel verdwijnen. Het is geen gemis; dit 2, na rijkste landje van de wereld; van de aardbol, en wereld kaart weg te spoelen.
Er is een tijd van komen en van gaan; terug naar onze roots.
Zoals we uit het niets opdoemde; onze voc mentaliteit exploiteerde;\en als echte water geuzen; in aqarius zwemmend en verzuipend ten onder gaan.
Die 2 dagen miezerige regen,kan hiervan nooit de oorzaak zijn.maar samen met, de forse hoeveelheid gletsjer smelt water via de rivieren,was dit de spreekwoordelijke druppel die de rivieren deed overlopen. dat krijg je er van; indien je blijft dweilen met de kranen wagenwijd open.
En, de vloedstromen pas dempt als de veestapel,en kuddedieren/varkens verdronken zijn.
Wij waren TROTS op onze deltawerken….
Hoewel tsunamies, modderstromen ,aardbevingen, sprinhanenplagen,droogte, lawines, vulkaan uitbarstingen etc;
ons bespaart blijven. Blijken we toch niet in staat onze meest basale zaakjes op orde te krijgen, Hoewel we al decennia weten, onze dijken,aan dringend herstel vernieuwing en renovatie toe waren…
Wij watergeuzen kiezen de kruik te water te laten tot hij BARST.
En het water kruipt waar het niet gaan kan.
1 brug te ver; en het water stond ons al tot ver boven onze lippen
Dus dit kon er ook nog wel bij; Wij als trots waterland; aan ten onder gaan.
Wij gunnen dan ook ons volk van watergeuzen; een waar zeemansgraf. Nederland; verdwijnt; de komende ,2 miljard decades,weer onder de zeespiegel. De rest, van de shara rukt op;
en na de volgende ijstijd; duiken we als versnipperd waterlandje wel weer ergens, boven de aarde op.
Kan andre kuipers,dit ook zien vanuit zijn baantjes zwemmen om de aarde?
Bangladesh en Pakistan hebben heel veel waterveiligheidsontwikkelingshulp gehad in de jaren 80-90
Hoop wel dat mocht het nu alsnog gaan vriezen; We iig wel een zoutberg,hebben aangelegd…..of is die ookal OP?
6m beneden NAP, ondergetekende. Maak me echter geen zorgen want de keringen in gebieden met de grootste economische bedrijvigheid (Z. + N. Holland) zullen prima op orde zijn. Kwestie van kosten versus baten. Zeeland, Limburg, rivierengebieden stroomopwaarts? Collateral damage he..
Storten we wel wat op giro 555
Die Limburgers hebben toch inmiddels al weer lang de uiterwaarden van de Maas betrokken? Vijftien jaar terug zullen ze vast wel vergeten zijn. Ik voorzie een win win situatie….