Eigenrichting

In Amerika mag je een inbreker zonder pardon je huis uit schieten. ‘A man’s home is his castle’, is het gezegde, en daaruit volgt dan ook het recht om het te verdedigen. In een aantal staten althans, want wat vaak vergeten wordt, is dat de wetgeving per staat verschilt.

Zo schoot Joe Horn in 2007 twee illegalen dood, die bezig waren met een inbraak in het huis van zijn buurman, in Pasadena (Texas). De schietpartij veroorzaakte een behoorlijke controverse, omdat Horn de confrontatie moedwillig opzocht, en door de medewerker van de alarmlijn verteld was dat de politie reeds onderweg was. Een jury oordeelde echter dat er geen grond was voor vervolging.

In 2009 slachtte een universiteitsstudent in Baltimore (Maryland) een inbreker af met een katana (samurai-zwaard). Volgens de student haalde de inbreker, die hij had betrapt in de garage achter zijn studentenappartement, naar hem uit om hem een optater te verkopen, waarna de student tweemaal terugsloeg met het zwaard. Zijn woord is het enige dat telt, want de inbreker kan het niet meer navertellen. Het OM ontsloeg hem van rechtsvervolging omdat hij terecht moest vrezen voor zijn leven.

En in Florida schieten winkeliers, sinds Jeb Bush daar in 2005 een ‘Stand Your Ground’-law invoerde, met enige regelmaat rovers uit hun winkels.

Zullen dit soort praktijken ook in Nederland gemeengoed worden? Als je de geluiden van toonaangevende politici binnen de VVD hoort, moet je daar wel beducht voor zijn. Maar vooralsnog zegt de wetgeving wat anders. Dat schept verwarring bij de burger.

VVD: geweld okee

Reeds in april 2008 liet toenmalig VVD-fractieleider en de huidige premier Mark Rutte tijdens een partijbijeenkomst in Groningen weten dat de VVD van mening was dat burgers zich moesten kunnen verweren tegen rovers en inbrekers, zonder bang te zijn voor rechtsvervolging.

“Op dit moment mag je een inbreker als je hem in je huis betrapt met geen vinger aanraken. Doe je dat wel, dan word je zelf in de boeien geslagen en de inbreker krijgt nazorg. Dat gaan we veranderen. Je moet je eigen lijf en goed mogen beschermen. De VVD wil opkomen voor mensen die deugen.”

Kamerleden Laetitia Griffith en Fred Teeven zouden, zo onthulde Rutte, dan ook een wetsvoorstel indienen dat het mogelijk moest maken om inbrekers of rovers met geweld je huis of je zaak uit te werken, zonder dat je kans loopt vervolgens zelf de cel in te draaien.

Bij het aantreden van zijn kabinet herhaalde Rutte nog eens dat je een dief best een ‘ferme duw’ mocht geven als dat nodig was om hem uit je huis of zaak te verwijderen. Dat waren geen loze woorden. Rutte’s staatssecretaris van Justitie, Fred Teeven, voerde dit jaar een richtlijn in, dat slachtoffers van een gewelddadige overval niet meer automatisch in de cel worden gezet als ze zich met geweld verweren.

Die lijn wordt blijkbaar breder gedeeld: eind november 2010 stuurde de burgemeester van Zaltbommel nog felicitaties en bloemen naar een filiaalhouder, omdat die met een karatetrap in het gezicht drie overvallers de winkel uit werkte. “Geweldig dat mensen dit doen. Sla ze maar verrot.”, was letterlijk en figuurlijk de boodschap van burgemeester Albert van den Bosch. De VVD’er had zelf thuis ook een hockeystick op een strategische plek staan, zo onthulde hij. “Ik vind dat mensen het recht hebben van zich af te slaan en te schoppen.”

Deze week kwam zelfs de hoogste baas van het OM met vergelijkbare geluiden, naar aanleiding van een zaak waarbij een dief door vier medewerkers was aangehouden in een sportstadion, en tijdens een schermutseling kennelijk zo was mishandeld, dat hij in coma geraakte. Gewond raken bij een inbraak is nu eenmaal een beroepsrisico, meent Herman Bolhaar, voorzitter van het college van procureur-generaal. “Inbrekers weten dat ze van spullen moeten afblijven, en als ze dat niet doen, kunnen ze rekenen op een reactie van politie of burgers.” De nieuwe voorzitter heeft duidelijk door hoe de politieke wind op het Ministerie op dit moment waait.

Verwarrend

Maar hij kiest zijn moment wel ongelukkig. Want intussen wordt de medewerker die de dief in coma zou hebben geslagen en gewurgd echter wel vervolgd. Het OM heeft de aanklacht zelfs opgewaardeerd: van ‘zware mishandeling’ naar ‘poging tot doodslag’. Niet alleen zou hij de dief hebben bewerkt met een honkbalknuppel, maar hij zou ook met een wurggreep de zuurstof naar diens brein hebben afgeklemd.

Eigenrichting dus, in plaats van zelfverdediging. En dat mag niet volgens de wet.

Mark Rutte waste afgelopen vrijdag echter zijn handen in onschuld. Hij had immers nooit gezegd dat je iemand in elkaar mocht slaan. Iedereen met een beetje gezond verstand moest toch kunnen begrijpen, dat geweld altijd proportioneel moet zijn. Het is duidelijk dat de premier nooit bij een vechtpartij betrokken is geweest, en vanuit de theorie praat over zaken, die in de praktijk natuurlijk niet blijven bij een ‘ferme duw’.

Ondertussen zijn er wel minstens twee levens en twee gezinnen ernstig ontwricht. Dat van de dief, waarvan het nog maar de vraag is of hij weer bij zijn positieven komt, en dat van de dappere burger, die het advies van de VVD-politici opvolgde en een insluiper een paar ferme tikken gaf. Die gaat mogelijk voor jaren de cel in, loopt een strafblad op, en kan daarna per direct de bijstand in.

De samenleving draait uiteraard voor de kosten op. Al zullen onze VVD’ers zullen dit ongetwijfeld afdoen als ‘eigen verantwoordelijkheid’ van de betrokkenen. Beter dan zich onledig te houden met populistische stoerpraterij en hypocriete distantiëringen achteraf, creëren ze een kristalhelder wettelijk kader, zodat voor iedereen duidelijk is wat nu wel mag, en wat niet.