De International Lesbian-Gay Alliance publiceerde 17 Mei een overzicht van wat de juridische bescherming van Homo’s, Lesbienne’s, Bisexuelen en Transgenders is in verschillende Europese landen. Nederland is niet het meest roze land van Nederland. Sterker nog, Nederland heeft een gedeelde derde plek. Na het Verenigd Koninkrijk (het meest roze land van Europa), Spanje en Zweden, komt Nederland in dezelfde categorie als Belgie, Duitsland, Noorwegen en Portugal. Maar klopt het? Is Nederland minder roze dan het Verenigd Koninkrijk? En wat kunnen we daar aan doen? Wederom, een roze methodologisch onderzoek! (Met inhoudelijke conclusies!)
De centrale vraag is wat een schaal is. Een schaal is meer dan een verzameling van items met een thematische verwantschap. Een schaal is bedoeld om een latent concept te meten. Dat betekent dat in het patroon van de antwoorden van de landen in dit geval een structuur is: sommige landen zijn homo-vriendelijke, andere zijn homo-onvriendelijk. Dus landen die het homo-huwelijk legaliseren, moeten ook transseksuelen toe staan van geslacht te veranderen, of landen die gay prides verbieden moeten geen anti-discriminatie wetten hebben.
De mensen van het ILGA hebben geprobeerd zo’n structuur aan te brengen: sommige items wegen zwaarder dan anderen, anderen zijn negatief geladen. Sommige items worden samengenomen, anderen tellen niet mee, op andere items is er geen variatie. Een item zit er stiekem twee keer in.
Dit zou allemaal niet hoeven. In de statistiek zijn methoden ontwikkeld om schalen te maken: Mokken Schaling is een simpele handzame methode. We kunnen deze methode toepassen om te kijken of de items die de ILGA heeft geselecteerd samenhangen. Om dit aan te geven geeft Mokken schaling een H-waarde, homogeniteitswaarde voor de schaal. Simpel gezegd: heel slecht > 0.3 > slecht > 0.4 > gemiddeld > 0.5 > sterk > .6 > zeer sterk.
Als we alle items van de ILGA nemen behalve de items die ze zelf niet mee tellen, het item dat geen variatie heeft en het dubbele item, dan blijven er 21 over. Die hebben samen een H-waarde van 0.41 (net gemiddeld). Een aardige score. De voornaamste reden voor de lage score is dat er twee zeer problematische items zijn: na verandering van geslacht door transseksuelen vereisen dat zij zich steriliseren en scheiden van hun partner. De reden dat deze items zo raar zijn, is eigenlijk best logisch: alleen (progressieve) landen die transseksualiteit toe staan kunnen daar dit soort beperkingen op leggen. Als we deze twee items eruit halen dan gaat de H-waarde naar 0.59 (bijna zeer goed). In het onderstaande figuur kan je de ordening zien.
Nederland is dan nog steeds derde, maar zit ook in de top 3. Ze moet nu alleen het Verenigd Koninkrijk en Zweden voor zich laten. Voor de rest lijkt de ordening van ILGA sterk op deze ordening: er is een correlatie van 0.99. Je kan echter gemakkelijk een nog veel betere schaal krijgen. Als we zeven items eruit halen, die samenhangen met transseksualiteit (niet ieder land dat homo-vriendelijk is, is transvriendelijk), constitutionele bescherming van homoseksualiteit (die met name meet hoe oud je grondwet is) en de leeftijdsgrenzen (die alleen in Griekstalige gebieden anders is), dan krijg je een schaal met een H-waarde van .756 (zeer goed). Dan staat Nederland helemaal bovenaan (samen met het Verenigd Koninkrijk). Opnieuw het verschil met de ILGA schaal moet niet worden overschat (correlatie .96).
Welke conclusies kunnen we uit al dit gecijfer trekken? Landen die homovriendelijk zijn, zijn niet per se vriendelijk voor transseksuelen. Nederland is hier een mooi voorbeeld van: transseksuelen worden gedwongen gesteriliseerd als ze van gender veranderen, genderverandering betekent in Nederland gedwongen sekseveranderingen (transseksuelen moeten zich om laten bouwen als ze door de overheid als hun “eigen” gender herkend willen worden) en Nederland heeft geen hate crime-wetgeving of economische antidiscriminatiewetgeving voor transseksuelen.
Genoeg werk aan de winkel dus voor progressieven! Laten we ervoor zorgen dat de schaal van ILGA beter schaalt, dat Nederland niet alleen een homo-vriendelijke overheid krijgt maar ook een transvriendelijke overheid!