WW: Lucide dromen

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het moet een jaar of twintig geleden zijn, maar het maakte zo’n indruk dat ik het me als de dag van gisteren herinner. Ik lag in mijn kinderbed en droomde één of andere onbelangrijke droom waarin ik rondliep door mijn basisschoolgebouw. En toen gebeurde het: zonder enige duidelijke aanleiding was ik me er plotseling volledig van bewust dat ik aan het dromen was. Ik keek om me heen en zag dat die droomwereld er iets anders uitzag dan de echte wereld. Beter nog, ik had eindelijk volledige, bewuste controle over mijn droom-ik. Dit was mijn kans, ik kon doen wat ik wilde, zonder consequenties in de échte wereld! Blijkbaar was ik nog te jong om echt spannende dingen te doen, want ik besloot dat op de tafel dansen een goede eerste zet was. Dat was al erg leuk, maar ik weet nog goed dat ik besefte dat deze droom wel eens snel voorbij zou kunnen zijn en dat ik snel iets echt gaafs moest doen. En dus sprong ik in mijn lucide droom door het raam van mijn school. Eenmaal buiten op de grond neergekomen was het inderdaad over en werd ik bijna juichend wakker. Ik ging er eigenlijk vanuit dat dit soort dromen wel vaker zouden voorkomen, maar helaas is het bij die ene keer gebleven.

Later onderzoek wees uit dat ik niet de enige was die deze ervaring heb gehad. Het gaat hier om het fenomeen van de lucide droom, voor het eerst beschreven in 1913 door de Nederlandse psychiater Frederik van Eeden, die trouwens ook ‘De kleine Johannes‘ heeft geschreven. In een lucide droom is degene die droomt zich simpelweg bewust van het feit dat hij droomt.

Bij lucide dromen gaat het vaak om een prettige, surrealistische ervaring, eentje die zeer unieke mogelijkheden biedt met betrekking tot het uitblijven van nare gevolgen van roekeloze acties. Deze zeer prettige hallucinogene eigenschappen zorgen er uiteraard voor dat er duizenden websites zijn over het oproepen van lucide dromen. De sites gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek of ervarings- deskundigen suggereren over het algemeen de volgende stappen:

• Bouw in je dagelijks, wakende, leven zogenaamde ‘slaapchecks‘ in. Als je daar routine van maakt, zal je dit op den duur ook doen in je dromen, waarbij je je vervolgens bewust wordt van die droom. Een goede check, is klokkijken. Dit schijnt in je droom niet goed mogelijk te zijn.
• Hou je dromen bij in een dromendagboek, dit traint je om je bewuster te worden van je dromen en droom van werkelijkheid te kunnen scheiden.
• Concentreer je voor het slapen op het feit dat je wil gaan dromen, waarover en dat dit een lucide droom moet zijn. Dit kan leiden tot een lucide droom.

Wetenschappers zijn natuurlijk erg geinteresseerd in deze lucide dromen, vooral omdat het zeer belangrijke informatie kan verschaffen over hoe ons bewustzijn in elkaar zit. Het menselijk bewustzijn lijkt zich op twee niveaus af te spelen. Het primaire bewustzijn is datgene wat we gebruiken om dagelijkse handelingen uit te voeren, het stelt ons in staat om observaties te integreren en te relateren aan het geheugen. Deze vorm van bewustzijn lijkt niet uniek te zijn voor mensen, sommige dieren vertonen ook zo’n vorm van primair bewustzijn. Wat waarschijnlijk wél uniek is aan mensen is dat wij ook nog een secundair bewustzijn hebben, een meta-bewustzijn waarbij we weten dat en waarom we handelen en in staat zijn tot complexe abstracties. Wetenschappers vermoeden dat dit secundaire bewustzijn normaliter uitgeschakeld is tijdens de dromen en alleen tijdens lucide dromen weer de kop opsteekt.

Hersenonderzoekers van de Universiteit van Frankfurt kregen het voor elkaar om van een drietal lucide dromers de hersenactiviteit te meten door middel van EEG. Na vergelijk met die van normale dromers en wakkere mensen bleek dat er wel degelijk verschil was ten opzichte van beide controlegroepen. De lucide dromers waren wel degelijk aan het dromen (lucide dromen zijn dus niet simpelweg hallucinaties of verzinsels), maar er was wel meer activiteit in hersendelen die bij slapers uitgeschakeld waren en dus met wakkerheid geassocieerd zijn. Meer en verfijnder onderzoek moet aantonen dat het verschil tussen lucide- en niet- lucide droom-hersenactiviteit zich concentreert in de Dorsolaterale Prefrontale Cortex, een hersengebied dat geassocieerd word met cognitie, planning en organizatie en integratie van zintuigelijke input.

Voor straks: lekker slapen en morgen gezond weer op.