Opinie-wetenschapper en WRR-lid Will Tiemeijer stelt gisterenochtend in de NRC-next en op Radio1 (vanaf 7u10) dat de ANWB-enquête slecht is opgezet. Zijn kritiek richt zich op drie punten: hij trekt vooral mensen met een extreme mening, de vragen zijn moeilijk en soms onduidelijk. Neem nu bijvoorbeeld deze vraag:
Het OV is geen alternatief in de spits omdat het nu overvol zit.
Volgens Tiemeijer zegt het antwoord op deze vraag meer over wat mensen denken over het OV, dan over de wenselijkheid van het rekeningrijden. Hij zegt zelf altijd genoeg ruimte in de trein te hebben. Prima, maar dan reist hij zeker niet op mijn traject. En hier draait het wel om: de enquête is vooral een peiling over de perceptie van mensen over de mobiliteit en in zekere zin test het daarmee ook hoe rationeel mensen tegen het vraagstuk aankijken. Op de radio werd de volgende vraag te moeilijk genoemd:
Het is oneerlijk dat mensen die veel rijden, bij voorbeeld voor hun werk, het voordeel verliezen wat ze nu van een vaste belasting hebben.
Als dat te moeilijk is, dan kun je je afvragen of de respondenten überhaupt wel bevoegd zijn om hun mening over dit onderwerp te geven omdat dit nu juist het hart van de zaak raakt. De ANWB zou bij deze vraag de keuzemogelijkheid ‘ik snap de vraag niet’ moeten aanbieden, en als iemand die aanklikt de volgende reactie geven: ‘Bedankt voor uw mening, maar hij doet niet ter zake.’ Tiemeijer noemt de vragenlijst een kruising tussen een beleidsnota en een enquête omdat er veel uitleg tussen de vragen zit. Maar dat lijkt me juist een goede zaak: mensen worden gedwongen om zich in de zaak te verdiepen en over deel-[i]issues[/i] hun mening te geven. Wie dat niet kan, of alleen maar ‘voor!’ of ’tegen!’ wil roepen, verdient het ook niet om naar zijn mening gevraagd te worden.
Kortom: de enquête is een [i]opinie[/i]peiling en een quiz – geen referendum. Eurlings maakte dat er wel van door de uitkomst zowat bindend te verklaren. Al krabbelt hij weer een beetje terug. Maar zoals Will Tiemeijer op de radio afsluit: je kunt hoogstens zeggen waar mensen zich zorgen over maken. En die zorgen zijn er genoeg. Met name de invoeringskosten, de algehele belastingdruk en privacy zijn zaken waar de minister duidelijkheid en garanties over zou moeten geven. Maar dat doet hij niet of nauwelijks. Dus is er ruimte voor speculatie en hebben we het nu over de perceptie van het plan, in plaats van over het plan zelf.
Reacties (12)
Ik snap die vraag ook niet. Maar gelukkig maakt dat niet uit, want ik ben toch geen lid van de ANWB.
Ik vind de vraag wel negatief en daardoor erg leidend gesteld. Beter zou zijn geweest:
Het is eerlijk dat mensen die veel rijden, ook meer betalen dan bij vaste belasting zoals nu.
Ik heb een sterk vermoeden dat de vraagstelling in dit geval nog de uitkomsten beïnvloedt.
Maar in het algemeen kan het geen kwaad dat de ANWB de kans grijpt op een moment dat er zoveel aandacht is, om een algemeen beeld te krijgen van de perceptie van mobiliteit. Dat kan ze dan weer gebruiken voor veel meer doeleinden dan alleen de kilometerheffing. Als ze een aparte enquête over bv. OV had gehouden, had ze nog geen fractie van de respons gekregen. Je zit inderdaad wel met het nadeel dat er nu vooral verontwaardigde forensen reageren, die de kans grijpen om zo hard mogelijk de kont tegen de krib te zetten.
Ik heb de enquête net ingevuld. De vragen zijn inderdaad behoorlijk suggestief maar ik had wel het idee dat er vaak twee keer hetzelfde wordt gevraagd in andere bewoording: de ene keer negatief en de andere keer positief over de kilometerheffing. Daar is wel over nagedacht.
Ik ben overigens geen lid van de ANWB en kon deze ‘ledenpeiling’ toch gewoon invullen. Ik ben benieuwd of ze mijn antwoorden uberhaupt meenemen!
@1 1. Je snapt niet of het voordelig voor mensen die veel rijden of een vaste wegenbelasting voordeliger is dan belasting per km, of je kunt niet bedenken of je dat eerlijk vindt of niet???
2. Je kunt de enquete ook doen als niet-lid.
@3 Het ging me er niet om dat hij suggestief was, maar dat er ook gewoon dingen gevraagd wordt die de ondervraagde helemaal niet kan weten of die je hem of haar niet hoort te vragen. Kortom: de uitkomst doet er op beleidsniveau helemaal niet toe. Tenzij de onzekerheid bij ‘de burger’ meerekent, maar dan zijn er betere manieren om die weg te nemen.
Of Eurlings heeft een heeeele grote gok genomen door ervan uit te gaan dat mensen zouden gaan nadenken bij het invullen van de enquete. Net zoals de ANWB-enquete ook stiekem écht een quiz is; dat ze dadelijk met de uitkomst komen: ‘het publiek weet nog te weinig over het beoogde systeem’…
Hier is nog zo´n onderzoek…
De uitkomst zal vast zijn, dat patiënten niet genoeg van ziektes afweten om daar een goed oordeel over te kunnen vellen ;-)
Moeten we dit soort onderzoeken dan maar niet meer doen en alleen onderzoekjes uitvoeren, die ook Kelly snapt en in kan vullen? Of zouden er nog goede onderzoekers zijn, die net als vele oudere mensen vroeger op de universiteit hebben geleerd, dat je met al dit soort bias zaken rekening moet houden, ze moet vermelden bij je onderzoek en zo mogelijk verklaren, of minstens aan geeft, waarom je ze niet verklaart.
Natuurlijk weten sommige mensen niet hoe ze met deze vragen om moeten gaan. Als het goed is, houden de onderzoekers daar rekening mee. Net als met het feit, dat vele invullers alleen maar ‘voor’ of ’tegen’ in willen vullen en verder niet over het onderwerp na willen denken.
@4 Mijn opmerking over suggestieve vragen was meer een reactie op @2 dan op jouw stuk.
Verder ben ik het helemaal met je eens dat deze peiling op beleidsniveau niets betekent, niet alleen omdat de vragen te moeilijk zijn, maar vooral omdat degenen die antwoorden nogal een aparte groep mensen vormen: ANWB leden die op de ANWB website terecht komen en dan ook nog eens zin hebben om de enquete in te vullen. De meeste mensen die ik ken horen op geen enkele manier bij deze groep. Wil Eurlings hun mening dan niet weten?
@4: ik snap niet wat er ‘eerlijk’ aan is dat mensen die meer rijden een voordeel zouden hebben.
@7: Maar dan zou toch klip en klaar moeten zijn wat je op die vraag wil antwoorden (Volledig oneens want het is wel eerlijk dat ze hun voordeel verliezen)?!? Vergeet niet, het zijn steeds stellingen waarbij je kunt aangeven of je het met die stelling eens bent.
@4/7/8: eerlijk is het duidelijk niet. De vervuiler (of in dit geval de gebruiker) betaalt, is een eerlijk principe. Het huidige systeem is niet op een eerlijkheids, maar op een solidariteitsprincipe gebaseerd. We betalen met zijn allen. Voor beide principes is wel wat te zeggen.
Met de km-heffing wordt het systeem echter zowel oneerlijker als minder solidair. Het zou daarom in de huidige vorm nooit ingevoerd mogen worden. Volgens het eerlijkheidsprincipe betalen we allemaal naar gebruik. In het huidige voorstel worden hele groepen mensen daarbij bevoordeeld t.o.v. de rest. Wie slim genoeg is om een auto op een grijs kenteken te laten rijden (als die nog bestaan, maar het idee blijft hetzelfde), krijgt een voordeel tegenover degenen, die die gaatjes niet kennen. En het solidariteitsprincipe wordt aangetast, doordat wordt geheel overboord gegooid voor de particuliere rijders. Wederom zij het de beroepsgroepen, die bij de km heffing ontzien worden, met wie iedereen nog wel solidair moet zijn, want die mogen niet op kosten gejaagd worden, terwijl de solidariteit onder de individuele chauffeurs wordt ondermijnd.
PS: overigens is een solidariteitsprincipe ook wel eerlijk, hoor, in die zin, dat je dat met elkaar afspreekt. Op die manier kun je heel groet en kostbare projecten (wegenbouw bijvoorbeeld) bekostigen zonder dat bepaalde groepen daar heel veel extra voor moeten betalen, omdat ze daar op dat moment gebruik van maken, terwijl mensen, die later op de markt komen, minder betalen, omdat de wegen dan allemaal al aangelegd zijn. Ik maak het verschil slechts om aan te geven, dat in het ene geval vooral van eerlijkheid uit wordt gegaan en in het andere de nadruk op de solidariteit ligt.
@9 Interessant perspectief; wegenbelasting uit solidariteit, net als in de zorg.
Hij gaat alleen op twee dingen mank. En dat is dat men het er wel over eens is dat autorijden een ‘noodzakelijk kwaad’ is. En bovendien is het in de zorg nu eenmaal zo dat sommigen zonder zorg zouden overlijden.
Bovendien is het zo dat al die automobilisten zooo solidair zijn, dat ze elkaar in de weg gaan zitten.
Dus is differentiatie naar tijd, plaats – en ja: ook naar vervuiling, niet meer dan normaal. De vraag is alleen: hoe implementeer je het?
@10: ik ben zelf voor het eerlijkheidsprincipe wat wegenbelasting betreft, feitelijk precies om de redenen, die je geeft. Het eerlijkheidsprincipe vraagt om de veel goedkoper in te voeren toevoeging van de belasting aan de benzineprijzen. Niemand wordt ontzien, buitenlanders betalen mee (zonder dure administratiekosten), er wordt betaald naar belasting van het wegennet (aantal kilometers en gewicht van de auto´s), enz. In de grensgebieden zal dat vast wel tot wat tanktoerisme leiden, maar dat verlies aan inkomsten wordt voor de maatschappij ruimschoots goed gemaakt door het niet hoeven invoeren van een duur kilometerheffingsysteem en de nog duurdere bijbehorende administratie.
En als vrachtrijders dan toch (gedeeltelijk) ontzien moeten worden, kan dat met de belastingopgave geregeld worden.
Ja hoor, hier hebben we weer een voorbeeld hoe veilig onze gegevens zijn, wanneer we km heffing in gaan voeren…