GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Onderstaand stuk is van vaste gastlogger Simon Otjes en verscheen eerder in NRC Handelsblad.
Opiniemakers, journalisten en politici vinden het steeds moeilijker om de positie van de Partij voor de Vrijheid te duiden. Het feit dat de PVV soms samen met de SP stemt, ondermijnt het beeld dat de PVV een rechtse partij is. Daarom zijn er stemmen die zeggen dat de PVV naar links is verschoven. Uit een analyse van al het stemgedrag van de PVV in de laatste twee jaar blijkt dat dit niet waar is: de PVV is en blijft een rechtse oppositiepartij.
Tijdens het slotdebat over de uitslag van de Europese verkiezingen zei Mark Rutte over Geert Wilders tegen Agnes Kant: ?U kunt hem (Geert Wilders – SO) bijna ontvangen in de SP, want u vindt over zoveel zaken in de Kamer hetzelfde, dat u eigenlijk één partij zou kunnen vormen.?
De PVV aan de linkerkant van het politieke spectrum? Deze gedachte was eerder al eens geopperd door Trouw columnist Sylvain Ephimenco, hij sprak op 28 mei in zijn column zelfs over een ‘demasqué’ van Wilders. De partij kan volgens hem niet meer als ‘rechts’ bestempeld worden omdat de PVV steeds vaker met GroenLinks en SP meestemt. Het NRC Handelsblad kopte op 13 juni “PVV schuift naar links over economie“. Volgens de krant nam de PVV steeds vaker dezelfde standpunten in als de SP, met name op onderwerpen als het ontslagrecht en de hervorming van de WAO. Volgens de krant bevindt de PVV zich nu aan de linkerkant van het politieke spectrum. Heeft Wilders gebroken met zijn rechtse roots?
Het stemgedrag van de verschillende partijen in de Tweede Kamer kan het beste worden begrepen in termen van twee tegenstellingen: die tussen links en rechts en die tussen regering en oppositie. Sommige stemmingen verdelen de partijen in de Tweede Kamer in een rechts en een links kamp; bij andere stemmingen zijn de oppositiepartijen ‘voor’ en de coalitiepartijen ’tegen’. Als alle oppositiepartijen voorstemmen en al de coalitiepartijen tegen gaat het vaak om voorstellen van een oppositiepartij die tegen het kabinetsbeleid in gaan: zoals motie 31472-13 (.pdf) waarin Pechtold en Rutte vragen om een groot onderzoek naar de gevolgen van de kredietcrisis voor de begroting. Oppositie stemt voor, coalitie stemt tegen, immers zo?n onderzoek brengt het kabinetsbeleid in de war. Stemmingen die de Tweede Kamer in links en rechts verdelen gaan vaak over beleidsvragen waar de coalitie verdeeld over denkt, neem bijvoorbeeld de motie 31143-8 (.pdf), waarin Van Toorenburg en Kamp vragen om het in stand houden van de verplichte eigen bijdrage voor inburgeringscursussen. Het parlement verdeelt zich in links (PvdA, SP, D66, GroenLinks, PvdD en de ChristenUnie) en rechts (CDA, VVD, SGP, PVV en Verdonk).
We kunnen het precieze stemgedrag van al de partijen samenvatten in één figuur (zie hierboven). Dit figuur is gebaseerd op een analyse van alle stemmingen in de Tweede Kamer tussen 2007 en 2008. De horizontale as verdeelt de partijen tussen links en rechts. Geheel links zien we een cluster van SP, PvdD en GroenLinks, met daar vlak in de buurt D66. In het midden van deze as staan de regeringspartijen PvdA, de ChristenUnie en het CDA, samen met de SGP. Geheel rechts staan de rechtse oppositiepartijen: PVV, VVD en Verdonk. De verticale as in het figuur verdeelt de partijen in coalitie en oppositie. Helemaal boven in het figuur staan de coalitiepartijen. Als we meer naar beneden gaan volgen de oppositiepartijen. Hoe groter de afstand tussen de oppositiepartijen en de regeringspartijen, des te sterker het verzet tegen het regeringsbeleid. De PVV, SP en Verdonk staan veruit het verst van de coalitie op deze as. Met andere woorden, de figuur toont enerzijds de mate van instemming met het kabinetsbeleid op de verticale as, en anderzijds de links/rechts-tegenstelling op de horizontale as. Aan de hand van dit figuur kunnen we het stemgedrag van de PVV empirisch beoordelen.
Het beeld van de PVV als een linkse partij komt niet overeen met het stemgedrag van de partij. De PVV staat het dichtst bij de VVD en Verdonk. Dat zijn, net als de PVV, rechtse oppositiepartijen. Deze partijen stemmen heel vaak hetzelfde. De PVV stemt in 64 procent van de stemmingen hetzelfde als de VVD en Verdonk. Er is ook een flinke gelijkenis in het stemgedrag van de SP en de PVV. Soms vinden deze oppositiepartijen elkaar in de Tweede Kamer. Dat is in ongeveer 46 procent van de stemmingen het geval, zowel in 2007 als in 2008. Echter, het feit dat de SP en de PVV soms het zelfde stemmen, is geen bewijs voor de stelling dat de PVV links is geworden. De SP en de PVV staan in een stemming vaak samen lijnrecht tegenover het kabinet. De partijen vinden elkaar als radicale oppositiepartijen van links (SP) en van rechts (PVV). Overigens als Wilders met de SP in een partij zou kunnen, dan kan Mark Rutte zich daar zo bij aansluiten: zijn VVD fractie stemt in 44 procent van de stemmingen mee met de SP, maar 2 procent verschil met de PVV.
Kortom: de interpretatie van Rutte, Ephimenco en NRC van het stemgedrag van de PVV is veel te simpel. Dit kan je niet in een simpele links-rechts tegenstelling vatten. In de Tweede Kamer is er ook een tegenstelling tussen oppositie en coalitie. De SP en de PVV vinden elkaar in deze tegenstelling en stemmen samen als radicale oppositiepartijen van links en van rechts tegen de regering.
Simon Otjes is promovendus aan de Universiteit Leiden. Hij doet onderzoek naar stemgedrag van politieke partijen in de Tweede Kamer. De analyse is gemaakt op basis van software ontwikkeld door professor Keith Poole.
Reacties (18)
Dat figuurtje hangt wel weer heel erg af van wat je links en rechts stemmen vindt. Misschien is een betere optie om te kijken in hoeveel procent van de stemmingen de PVV het eens is met de andere partijen, die zie je vanzelf bij welke andere partij ze het dichtste staat.
Het is en het blijft een foute club. Foute Leider, foute mensen en foute standpunten. Fout.
De PvdA is trouwer aan zijn coalitiepartners dan aan zijn kiezers. Oók mooi. Alleen niet gek dat de kiezers dan weglopen.
Wat ik me nog afvroeg: waarop baseert schrijver dezes of een partij links of rechts stemt? Met andere woorden: waarom beschouwt hij de Partij voor de Dieren als linkser dan GroenLinks en die weer als linkser dan de SP?
Nadat er op een nieuwsforum,waar veel pvv-ers komen (niet alleen stemmers maar ook mensen uit de directe omgeving van wilders/pvv) werd gewezen op de punten -ontslagrecht,minimumloon-, kwamen er veel reacties van:is dit waar,de pvv kwam toch op voor de gewone man?
de dag erop waren deze punten verwijderd van de pvv-website.
nu blijkt dus dat ze daadwerkelijk die punten hebben laten vallen. waren ze eerst een soort fascistische kapitalisten ,nu zijn ze (mede door de crisis en europese verkiezingen(moesten ze daar ook ineens over nadenken))verworden tot echte nationaalsocialisten
Dat stukje van Ephimenco kende ik niet.
Over Ton Heerts, zo’n beetje de belichaming van heel fout PvdA, ?Ik krijg geen mailtjes van columnisten of cabaretiers die angst hebben om iets te zeggen? … Zou Heerts nou zoiets menen of is het gewoon ver doorgedreven zelfspot? Als het laatste dan alsnog een klein applaus.
En verder heeft Ephimenco wel een punt met de – ooit linkse – ideeën van Wilders over secularisme, scheiding van kerk en staat, gelijkheid man/vrouw, homorechten en afkeer van (foute) religies. De toenadering, zeker de laatste tijd, op sociaal- economisch vlak tot de SP en de ridicule dierengrondrechten van mogelijk (ja mogelijk, je weet t niet he tegenwoordig) vrouwenmepper Graus.
En de VVD, Mark Rutte iig, heeft op het gebied van de vvm, menig ‘linkse’ partij ook al ‘links’ ingehaald.
Tja, datzelfde denken wij over GL, PvdA en SP.
@2, ja en dat vinde wij nu van PvdA, SP en GL.
In de Elsevier had Wynia ook al zoiets. Die trok vergelijkingen door dat de SP tientallen jaren geleden al waarschuwden voor de buitenlandse werker. En in het begin de PvdA waarschuwde voor de eerste arbeiders uit Marokko en Turkije.
Wilders is tegen ontslagrechtversoepeling, WAO naar 67 oprekken, enz. Allemaal voor de middengroep die al binnen is, en de grootste kiezersgroep. Ontevreden mensen die bang zijn voor het inleveren van hun luxe. Lachwekkend!
@7: Hoezo “wij”? Ben je lid van de partij? Heb je enige inspraak in de programmapunten?
Er is geen “wij” in de PVV.
@9: Hoezeer ik het ook met je eens ben, doet het er voor PVV-aanhangers natuurlijk helemaal niet toe wat jij van de PVV en de PVV-structuur vindt.
Waar het wij-gevoel bij andere partijen bestaat uit het meedoen (wat het grootste deel van de leden niet doet, trouwens), is dat niet nodig bij de PVV. De PVV “zegt wat wij denken” en heeft een duidelijk afgebakend territorium waar ze iets over kwijt willen.
Wat dat betreft doen ze het ook veel handiger dan de “u vraagt, wij draaien”-politicus Verdonk. Hoe minder standpunten je hebt, hoe minder je potentiële kiezers het met je oneens kunnen worden.
Hoe dan ook, PVV-sympathisanten wijzen op het feit dat er geen greintje democratie in de PVV zit, heeft geen nut.
“Hoe dan ook, PVV-sympathisanten wijzen op het feit dat er geen greintje democratie in de PVV zit, heeft geen nut”.
Je stemt er op of niet. Je hebt dus altijd een democratische keuze.
Er is dus geen sprake van bedrijfs(partij)blindheid.
@11: Dat je erop kunt stemmen, wil nog niet zeggen dat het veel met democratie te maken heeft. Ik bedoelde natuurlijk ook dat je geen lid van de partij kunt worden en dus geen invloed kunt uitoefenen op wat de partij doet.
Op voorgaande punten kan je nog wel aan toevoegen dat van de huidige partijen wèl met leden, hoeveel invloed hebben de leden daar op congressen, het (nieuwe) programma, enz.
Bij de liberalere koers van de PvdA en GL heb je meer het idee dat dat van boven kwam dan dat door de leden is gekozen.
Prominenten die daar tegen zijn worden op een zijspoor gezet en vervangen door aanhangers van die nieuwe toekomst.
Wat dat betreft wordt het meer en meer een eenheidsworst. Duidelijkheid is vervangen door vaagheid. Ieder voor zich en god voor ons allen!
@12
Waaruit bestaat die invloed dan? Hoofdlijnen of een paar niet zo belangrijke aanvullingen.
Ook jij bent niet in staat bij je partij de hoofdlijnen te beinvloeden. Krijg je genoeg medestanders dan wordt de positie kwestie naar voren gebracht en wordt er ingebonden.
Alleen Nieuw Links is er ooit ingeslaagd een soort revolutie te bewerkstelligen.
Jij mag iets in de marge naar voren brengen. Dat zal in de PVV ook wel het geval zijn. Ik kan me niet voorstellen dat al die andere PVV parlementsleden louter marionetten zijn.
@11: “Hoe dan ook, PVV-sympathisanten wijzen op het feit dat er geen greintje democratie in de PVV zit, heeft geen nut.”
Je hebt helemaal gelijk. Ik moet alleen zo lachen om het “ge-wij” van Hockey.
Overigens is het wijzen op feiten in het algemeen bij PVV-sympathisanten als Hockey nogal nutteloos.
@Joost: tja, dat ge-wij. En dan die feiten…
Maar ja, verwacht je veel anders van partijaanhangers die overal een aansporing tot nieuwe linkse kogels in zien en zelfs ontevreden zijn als de ene peiling de PVV minder zetels gunt dan de andere.
Nu ze bij NOVA een peiling hebben waarin de PVV op 32 zetels uitkomt, heet dat “Inmiddels zijn ze ook bij NOVA tot inkeer gekomen.”
Voor deze mensen is alles verdacht.
Interessant over inspraak in een partij is de situatie in China. Daar hebben ze al te maken met linkse en rechtse facties. De linkse facties hebben het over milieu, de inkomensverschillen en een vleugje democratie. De rechtse factie onder aanvoering van de burgemeester of partijleider van Shanghai willen economische groei, kapitalisering, privatiseringe enz.
Er stonden dan ook uitspraken in als jullie in het westen hebben gekozen voor een systeem waar jullie mee opgezadeld zitten, wij kiezen voor de leden van de partijkaders, vanuit de gedachte wat hij of zij kan betekenen voor ons.