De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Toen ik mijn vriendin nog niet zolang kende kon ze nog wel eens niet op de naam van één van mijn vrienden komen. ‘Dinges, hoe heet hij ook al weer? Hij heeft een blauw-gele naam’. Mij niet bewust van enige naamsgekleurdheid in mijn vriendenkring maakte ik op deze manier kennis met de afwijking/superpower van mijn wederhelft: Synesthesie.
Synesthesie is een eigenschap in de hersenen die ervoor zorgt dat de waarnemingen van twee of meer zintuigen door elkaar heen lopen. Bij synestheten wordt bij een waarneming door één van de zintuigen een neuraal pad dat hoort bij een tweede zintuig geactiveerd, wat er toe leidt dat zintuiglijke waarnemingen door elkaar lopen.
Synesthesie komt waarschijnlijk bij 1 op de 23 mensen voor en verreweg de meest voorkomende vorm is de letter-kleur synesthesie die mijn vriendin ervaart. Hierbij worden letters onwillekeurig met vaste kleuren waargenomen. De specifieke kleuren zijn voor iedere synestheet anders. Zo ziet mijn vriendin de letter ‘s’ bijvoorbeeld geel, haar zus -synesthesie is genetisch bepaald- ziet hem paarsig. Synesthesie is een interessant fenomeen voor hersenonderzoekers en na onderzoek door onder andere Simon Baron-Cohen (de oom van) zijn er ook objectieve meettaken voor het vaststellen van synesthesie ontwikkeld.
Zoals gezegd is letter-kleur synesthesie de meest voorkomende vorm van synesthesie. Andere bekende vormen zijn geluid-kleur (een geluid zorgt voor een kleursensatie), nummer-vorm en zelfs woord-smaak synesthesie. Vanaf deze week hebben we er echter een nieuw soort bij: zicht-geluid synesthesie. In een recent nummer van ‘Current Biology’ publiceerden Christof Koch en zijn collega’s de resultaten van experimenten om deze vorm van synesthesie aan te tonen.
Ze lieten vier -naar eigen zeggen- synestheten en 10 niet-synestheten matchende paren van morsecodes zien én horen. Bekend is dat mensen beter zijn in het beoordelen van geluids-morsecodes (piepjes) dan visuele codes (streepjes en puntjes). De niet-synestheten hadden dan ook erg veel moeite met de visuele matching. De synestheten scoorden op deze visuele matchingtaak veel hoger en toonden hiermee hun zelfgeclaimde afwijking aan. Koch en co. gaan in volgende onderzoeken met hersenscanners in de weer om de specifieke neurologische processen in kaart te brengen.
Tot die tijd moeten wij gewone stervelingen maar leven met de gedachte dat er mensen om ons heen zijn die de wereld niet alleen in al haar kleuren, geluiden, vormen en smaken ervaren, maar ook in door ons ongeproefde combinaties.
Reacties (4)
“Synesthesie is een eigenschap in de hersenen die ervoor zorgt dat de waarnemingen van twee of meer zintuigen door elkaar heen lopen.”
Als ik me niet vergis heeft vrijwel iedereen dat wel met beeld en geluid.
Heb ik ook!
Als ik Marco “vandaag is rood” hoor brullen wordt inderdaad alles rood voor m’n ogen, dat en een intense jeuksensatie aan het plekje tussen m’n anus en zak. Laat ze daar eens een hersenscanner op loslaten, ik ben benieuwd.
Mijn zenuwen zijn niet helemaal goed gekoppeld. Als je op plek A prikt voel ik het op plek B. En dat kan de andere kant van het lichaamsdeel zijn.
@1: Bij het effect dat je daar noemt (McGurk) worden twee zintuigelijke waarnemingen gezamelijk gebruikt voor de onstructie van de waargenomen werkelijkheid in het brein. Bij Synesthesie is er maar 1 enkele input (bv geschreven woorden) en worden er waarnemingen gedaan die ‘objectief’ niet juist zijn (kleuren/geuren etc.).
@2: zonder Marco in het rijtje van Grote Kunstenaars te willen plaatsen, er zijn wel degelijk een hoop kunstenaars die hun synesthesie verwerken in hun kunst. Een probleem is zogezegd dat de specifieke ‘mixups’ per persoon verschillen en dat die dus niet echt overdraagbaar zijn.