GC?s Zondagmatinee: Money as Debt

Wat is er heerlijker dan op zondag de tijd te nemen voor een onthaast stukje televisie? In GC’s Zondag Matinee elke week speciaal voor uw kijkgenot een fascinerende documentaire, een spraakmakend TV-programma of een bijzonder (leuk) cabaretfragment.

Money as debt, geld als schuld, is een documentaire van animatiemaker Paul Grignon. De documentaire legt uit wat geld in ons huidige economische systeem eigenlijk is, betekent, hoe het gecreëerd wordt en hoe ons geldsysteem door de eeuwen heen is ontstaan.

?Each and every time a bank makes a loan, new bank credit is created – new deposits – brand new money?

Graham F. Towers, Governor, Bank of Canada 1934-1954

De documentaire is bedoeld om de kijker duidelijk te maken dat het huidige geldsysteem gebaseerd is op steeds verder oplopende schulden en wil graag het verband leggen dat het geldsysteem wordt gebruikt als een ?controlemiddel? van de bankiers ?to enslave us?. Verder wil de documentairemaker duidelijk maken dat het op schulden gebaseerde systeem armoede in de hand zal werken en op de lange termijn onhoudbaar is en in zal storten.

Realistisch scenario?
De documentaire geeft een goed beeld van de realiteit dat lenen dan wel geldcreatie één van de methodes is om ons economische systeem aan de gang te houden. De documentaire schiet door als het de schuldvraag neerlegt bij ?een enkeling die zo machtig is dat ze de hele wereld beheersen?. Het klopt dat banken in staat zijn om (globaal gezien) 1000 euro om te vormen in 10.000 euro in schuld. Essentieel punt hierbij, en dat lijkt de documentaire ?vergeten? te zijn, is dat dit systeem gebaseerd is op het vertrouwen dat dit geleende geld terugbetaald kan worden. En wanneer dit niet mogelijk mocht zijn, dan heeft de bank altijd nog de mogelijkheid om het geleende geld terug te krijgen door beslag te leggen op de goederen die met de lening gefinancierd zijn.

Maar juist dit gegeven zorgt er weer voor dat de documentaire (wellicht onbewust) toch een belangrijk punt aanstipt: wanneer blijkt dat leningen niet terugbetaald kunnen worden, zoals we recent met de kredietcrisis hebben gezien, hoe lossen we dat dan op? En stel nu eens dat het niet meer op te lossen valt, wat zou er dan kunnen gebeuren? Het aan Amerika geleende geld door de rest van de wereld loopt elke dag op; de door Amerika gekochte goederen op een ?I Owe You?-basis neemt daarmee dagelijks toe, waardoor een ineenstorting van ons financiële systeem zo onrealistisch nog niet is.

?One thing to realize about our fractional reserve banking system is that, like a child?s game of musical chairs, as long as the music is playing, there are no losers.?

Andrew Gause, Monetary Historian

Maar hoe laten we die muziek op dit moment eigenlijk nog spelen? Volgens deze analyse van Willem Middelkoop speelt de muziek nog door, vanwege de (fors gestegen) geldcreatie. Had de Europese Unie eerder de afspraak dat geldcreatie per jaar maximaal 4,5% mocht bedragen, afgelopen jaar was dit 8,3%. Wereldwijd hebben de bankiers de geldpers dan ook driftig door laten draaien door, jawel, nieuwe leningen te verstrekken.

Is dit dan een goede oplossing?
Nee, want zoals de kern van deze documentaire aangeeft, leidt dit tot geldontwaarding. We creëren ?rijkdom uit het niets? en worden daardoor steeds rijker, maar deze rijkdom is op een nieuwe luchtbel gebaseerd. Grondstoffen kunnen namelijk niet zomaar bijgemaakt worden, en mede als gevolg daarvan zien we dan ook dat de prijzen voor grondstoffen meestijgen.

Toch lijkt deze methode, ingegeven door de beurscrisissen van 2001, 2002, 2003 en 2007, het nieuwste middel van de centrale banken te zijn om deze crisissen te bestrijden. ?In woord lijkt het ook dat de Centrale Banken zich bezig houden met inflatie beperkingen, maar dit blijkt niet uit hun gedrag?, aldus Middelkoop. Maar (voor) hoe lang nog?