Vandaag een bijdrage van Peter van het weblog Codes, keuzes en maakbaarheid.
1973 gaat de geschiedenis in als de VN-resolutie, waarmee besloten werd tot ingrijpen in Libië. Een bijzonder getal. Want 1973 doet ook denken aan de officiële opening van het World Trade Center. Die opening herinnert niemand zich, de terreuractie op de Twin Towers wel.1973 is ook het jaar van Pinochet’s staatsgreep in Chili. Zijn er nog lezers die de straaljagers herinneren, die Allende’s residentie bestookten? En in 1973 vielen Egypte en Syrië met 200 vliegtuigen Israël aan, de inleiding tot de Jom Kippoeroorlog. In het Thaise Bangkok vielen ruim 1500 doden, toen de militaire junta een studentenopstand neersloeg. Geen VN-ingrijpen.
Goed nieuws was er ook. De V.S. beëindigden de Vietnamoorlog en de bombardementen op Cambodja. Een lange militaire interventie eindigde in de Parijse vredesakkoorden.
De VN-resolutie 1973 is natuurlijk niet terug te voeren op deze gebeurtenissen, maar dat deze resolutie tot stand kon komen, heeft wel te maken met de geschiedenis van de VN en het gegeven dat het bestaan van de VN niet heeft voorkomen dat oorlogen, staatsgrepen en hardhandig neerslaan van democratische bewegingen bijna dagelijkse kost is.
De VN is opgericht vanuit de gedachte dat een catastrofe als de Tweede Wereldoorlog, inclusief de genocide, zich nooit meer zou herhalen. Het idee van de VN als een verzameling van Vredes Naties, in plaats van Verenigde Naties, worstelt tot op vandaag nog met haar volwassenwording.
Naadloos ging de Tweede Wereldoorlog over in de Koude Oorlog, die in sommige delen van de wereld gloeiend heet werd gevoerd, en vele onafhankelijkheidsoorlogen. De VN stond erbij en keek ernaar, omdat de souvereiniteit van de staten erg hoog in het vaandel stond. En natuurlijk omdat de grote spelers, de V.S., Rusland, China, zeker tijdens de Koude Oorlog, regelmatig hun vetorecht in de Veiligheidsraad gebruikten om eigen belangen te verdedigen.
De meeste interventies van de VN bestonden uit verklaringen en resoluties waarin geweld werd veroordeeld en opgeroepen tot staakt het vuren. Maar ingrijpen? Zelden of nooit.
Dat zou na 2005 veranderen. Na de Wereld Top van 2005 zou de VN alle ellende op de wereld wel eens aanpakken. De zogenaamde RtoP-verklaring, Responsibility to Protect, een gedragscode ter voorkoming van genocide, oorlogsmisdaden, etnische zuiveringen, en misdaden tegen de mensheid.
De drie pijlers van de RtoP zijn:
- 1. Elke staat heeft de verantwoordelijkheid haar burgers te beschermen tegen al die ellende.
- 2. De internationale gemeenschap verplicht zich die staten te helpen, die de middelen ontberen deze verantwoordelijkheid in praktijk te brengen.
- 3. De internationale gemeenschap verplicht zich tot tijdig en ferm ingrijpen om schendingen te stoppen, als een staat er duidelijk blijk van geeft die verantwoordelijkheid niet te (willen) nemen.
Dat laatste is nu dus in Libië het geval. En, zoals wel vaker bij VN-besluiten, is dat niet naar ieders zin. Dat Gadaffi het er niet mee eens is, laten we maar even buiten beschouwing. Sommige critici zijn bang dat dit tot een jarenlang wespennest zal leiden, waar niemand beter van wordt. Anderen hekelen het militaire karakter en zijn tegen elke vorm van militaire interventie.
De angsten worden ook door sommige VN-landen gedeeld. Angst voor vervelende ontwikkelingen spelen zeker een rol bij de V.S., die daarom liever de NATO een leidende rol wil geven. Dat houdt de mogelijkheid open later het fanatieke Frankrijk op de donder te geven, als de boel ontspoort.
De kritieken op het militaire karakter komt natuurlijk van mensen die elke vorm van geweld afwijzen. Wat door roekeloze houwitsers wordt afgedaan als naïviteit of bij zich machteloos voelende mensen de vraag oproept: maar wat dan? Kritiek komt ook van mensen die zich afvragen waarom in Libië wel wordt ingegrepen, maar in Syrië en Jemen niet. Ook daar wordt keihard opgetreden tegen demonstranten.
Het begint met de vraag of anderen dan de Libiërs zelf, tot actie mogen overgaan. En zo ja, wie zijn dan gerechtigd tot actie en welke acties zijn toegestaan?
De situatie in Libië lossen we niet op met een humanitaire inzamelingsactie. En wie voelt er wat voor om zijn rugzak te pakken en aan de zijde te gaan staan van de Libiërs die vrijheid en democratie willen? Wie gaat er in Libië langs de kant van de weg staan om demonstraten te beschermen, zoals burgers in 2007 een cordon vormden rond demonstrerende monniken in Myanmar?
Eén optie is de internationale gemeenschap vergeten. Concrete hulp aan Tunesië en Egypte om Libiërs die het geweld willen ontvluchten op te vangen. De no-fly zone kan dan de vluchtelingen beschermen tegen aanvallen uit de lucht. Gaddaffi heeft niet genoeg tanks om beide grenzen onder vuur te nemen.
De vraag blijft wel: welke humanitaire actie kan de achterblijvers wel beschermen tegen Gaddafi’s geweld?
Reacties (11)
Kunnen we R2P niet in het vervolg niet aanduiden als Responsibility to Profit? Het idee erachter is heel leuk, maar in de praktijk leidt het idee slechts tot een nieuwe legitimering om te interveniëren waar gewenst. Waar geen interventie gewenst is wordt ervoor gekozen genocide te ontkennen. Zo heeft er in Darfur nooit genocide plaatsgevonden, ondanks dat alle omstandigheden aan de definitie lijken te voldoen. Ingrijpen was niet wenselijk, dus werd het G-woord taboe. Toen een moedig en gewetensvol iemand als Jan Pronk het G-woord toch in de mond durfde te nemen, werd hij zo snel mogelijk gecensureerd.
Responsibility to protect? My ass!
Ja maar…en of het nu het bestrijden van de Somalische piraten betreft of een vlekje Kadaffi wegwerken: mosterd na de maaltijd…ja, te laat natuurlijk. 40 jaar te laat om helemaal precies te zijn. Het simpele feit dat deze allesneuker deze beroepsidioot 40 jaar oogluikend zijn dingen heeft kunnen doen. Als het ware weggelopen uit een ranzige B- film, op zich niet verkeerd maar goed. Tja, 150 stammen met allemaal een eigen agenda en afrekeningen uit het verleden. Onderwijl schijnt de dikke zonnebril van de CIA af-en-toe een “lichtje” op een verdwaalde tank en hollen de Rebellen zonder enige organisatie hersenloos heen-en-weer. So hé, wat een wespennest dat Libië ineens…heen-en-weer.
De verrotte pestpleuris met je Libie…pff, als we zonodig weer eens ergens puin gaan ruimen schieten mij eigenlijk alleen de legendarische woorden van Oliver Hardy* te binnen die met trommelende vingers het water uit zijn bolhoedje kiepert…
Well, here’s another fine mess you’ve gotten me into…
* Vergelijking die overigens verder mank gaat omdat ik 90 kg schoon aan de haak en gezegend ben met een goddelijk wasbordachtig lichaam (dit voor als er misschien ook nette damesmeisjes meekeken…grofgebekte ranzige hoeren ben ik ook niet vies van maar dit terzijde)
@Herman: Natuurlijk, het blijft de VN nietwaar? Maar goed, ze maken afspraken en dat biedt de mogelijkheid ze daarop te wijzen als ze nalatig zijn of de grenzen van hun resolutie overtreden.
Zo is er ook nog de Geneefse Conventie. In artikel 13 staat dat bij interen conflicten burgers beschemrd moeten worden , behalve als die bugers bewapend zijn.
Rutte houdt zich dus prima aan die conventie. Amerika is bereid die te schenden. Wat staat er eigenlijk op schending van die conventie?
Verder: een antwoord op de vraag welke humanitaire acties geschikt zijn, heb je ook niet, hè?
Vorig jaar kozen 155 landen (van de 192) Libie in de VN mensenrechtenraad!
Terwijl Libie al de slechtst mogelijke score voor vrijheid had van de internationale mensenrechtenorganisatie Freedom House.
De hypocrisie van de VN.
@Peter Nee, dat antwoord heb ik niet en ga je ook niet krijgen. Ik geloof simpelweg niet in zoiets als humanitaire actie van staatswege. In de geschiedenis zie ik geen aanleiding om te geloven dat staten ooit acties hebben uitgevoerd op puur humanitaire gronden, zonder dat er een belangrijke materiële incentive een rol speelt. Of sommige acties op zichzelf goede gevolgen hebben is anders wat, maar aangezien ik in de geschiedenis vooral aanwijzingen zie dat geweld ander geweld uitlokt neig ik naar een standpunt van non-interventie.
Dat wil niet zeggen dat ik niet in internationale solidariteit geloof, maar dat dient mijns inziens vooral solidariteit te zijn tussen volkeren zonder al te veel staatsbemoeienis.
@4 Om over Israël dat allerlei belangrijke posities krijgt nog maar niet te spreken.
@ Yevgeny Podorkin – Ik ken er maar eentje die in dat soort termen over zichzelf praat.
1973 was ook het geboortejaar van Andy Field. Ongeveer net zo relevant als de andere dingen die in 1973 gebeurden (voor resolutie 1973), maar toch minstens zo vermeldenswaardig.
Ach, het jaar van de benzinerantsoenering. Vooruitlopend op de geweldige speculatieve ontwikkelingen had het bedrijf van mijn pa onwaarschijnlijke hoeveelheden benzine ingekocht, zonder zich te realiseren dat het spul opgeslagen moest worden.
Het liep faliekant verkeerd af, om de sterk oplopende opslagkosten te verkleinen, mocht het personeel 1x per week gratis tanken!!!.
Na 3 weken men het probleem onder controle, mede dankzij een advertentiecampagne dat men zonder bonnen kon tanken.
oplevering Twin Towers
http://www.dailymotion.com/video/xap3hj_man-on-wire-some-fragments-of_shortfilms
of daaromtrent.
‘samenvatting’ van de wondermooie docu ‘Man on wire’.
@Herman (#5): De R2p vermeld dat ook niet-overheden tot actie kunnen overgaan. Wie dat kunnen zijn, zou ik nu ook niet kunen zeggen, maar dan zou een actoie veel meer een “humanitair” karakter kunnne krijgen?