Nieuwe spanningen op de Balkan

ELDERS - De Balkan blijft onrustig. Nu dreigen Servië en Montenegro meegesleept te worden in een oplaaiend oost-west conflict. En de oorlog in Bosnië en Kosovo is nog lang niet uitgewoed.

Vorig jaar oktober werd bij de parlementsverkiezingen in Montenegro een staatsgreep van de Servisch gezinde oppositie onschadelijk gemaakt. De coupplegers zouden het hebben gemunt op de westers gezinde premier Djukanovic en zouden van plan zijn geweest de overwinning van zijn partij bij de verkiezingen met geweld ongedaan te maken. Aanleiding was het omstreden besluit van Djukanovic om zijn land lid te maken van de NATO. Montenegro wees onmiddellijk naar Servië, maar Belgrado ontkende uiteraard alle bemoeienis. De voormalige Servische politiecommandant, Bratislav Dikic, die bij de mislukte coup werd gearresteerd beweerde dat de politie hem stiekem heeft opgescheept met het bewijsmateriaal, een telefoon en de sleutels van een huis vol wapens.

Aanvankelijk waren er geen aanwijzingen dat Rusland iets te maken had met de coup. Maar afgelopen zondag stelde openbaar aanklager Katnic Rusland alsnog verantwoordelijk voor de poging de pro-westerse regering van Djukanovic omver te werpen. Een voormalige militair attaché op de Russische ambassade in Polen, Eduard Shishmakov wordt nu verdacht van betrokkenheid bij de couppoging in Montenegro. Shishmakov, ook bekend onder de naam Shirokov, zou een medewerker zijn van de Russische militaire inlichtingendienst. In 2014 is hij wegens spionage in Polen het land uitgezet. Russische woordvoerders verklaren de beschuldiging van inmenging absurd en onderdeel van dezelfde campagne die hun land zwart moet maken met verhalen over inmenging van hackers in verkiezingscampagnes elders.

De nog niet geheel afgeronde toetreding van Montenegro tot de NATO is hoogst omstreden. Voor- en tegenstanders hebben elkaar de afgelopen jaren min of meer in evenwicht gehouden, blijkt uit opiniepeilingen. In Montenegro wonen veel Serviërs die de band met hun Slavische broeders elders in Europa koesteren. Het land is vanouds meer dan andere Balkanlanden een favoriet vakantieland voor Russen. Met de toetreding tot de NATO van Montenegro komt de gehele Adriatische Zee in handen van het westerse bondgenootschap.

Servië, net als Montenegro kandidaatlid van de Europese Unie, wil de kanalen naar beide kanten open houden. Het laatste voortgangsrapport over de toetreding tot de EU laat zien dat het land zijn best doet om te voldoen aan de Europese voorwaarden, al zijn er op het gebied van corruptiebestrijding nog wel twijfels. Die zijn deze week versterkt door de benoeming van leden van de presidentiële staf in het Anti-Corruptie Bureau. De kritische punten in de Brusselse rapportage hebben vooral ook te maken met onzekerheden over de loyaliteit van Servië ten opzichte van het westen. Servië volgt niet de Europese sancties tegen Rusland. De samenwerking van premier Vučic’ Servische Progressieve Partij SNS (let niet op de naam) met Poetin’s ‘Verenigd Rusland’ en de militaire en technische samenwerking van Servië met Rusland zijn een doorn in het oog van het westen.

De geschiedenis van de recente oorlogen op de Balkan speelt verder mee in de weigering van de Servische regering om -met Rusland- de onafhankelijkheid van Kosovo te erkennen en in de moeizame, tegenstribbelende houding van de Servische regering bij het normaliseren van de betrekkingen met dat land. Servië wordt door de EU ook verweten de rechtsgang van het Joegoslavië tribunaal te dwarsbomen door de weigering drie leden van de Servische Radicale Partij uit te leveren die beschuldigd zijn van obstructie van het proces in Den Haag. Dat is geen grond voor uitlevering, besliste het Hooggerechtshof in Belgrado.

De nasleep van de oorlog blijft onrust zaaien. Izetbegovic, het Bosnische lid van het drieledige presidentschap van Bosnië-Hercegovina heeft Servië vorige week opnieuw uitgedaagd met het oorlogsverleden. Hij wil het besluit van het Joegoslavië tribunaal dat Servië in 2007 vrijpleitte van genocide aanvechten. Alle stekels gingen meteen overeind in Belgrado en in het Servische deel van Bosnië. “Een aanval op het Servische volk”, luidde het gezamenlijke Servische antwoord. “Dit is haatzaaien van Bosnische moslims tegen Serven”, zei de president van de Bosnisch-Servische Republiek Dodik. Volgens hem is het een poging miljoenen schadevergoeding van Servië binnen te halen en tegelijk zijn Servische republiek te vernietigen. “Dit is het einde van het verzoeningsproces”, voegde hij er dreigend aan toe.

In 2007 oordeelde het Joegoslavië tribunaal dat er in 1995 bij de moord op duizenden mannen en jongens uit Srebrenica sprake is geweest van genocide op Bosnische moslims en dat Servië dat had moeten verhinderen. Maar er was onvoldoende bewijs om de Servische regering rechtstreeks verantwoordelijk te verklaren voor de moord. Zondag verloopt de mogelijkheid om tegen dit vonnis in beroep te gaan.

Tot slot Kosovo. Dit land vierde vorige week vrijdag zijn onafhankelijkheidsdag. President Thaci kwam bij die gelegenheid met een voorstel voor een waarheids- en verzoeningscommissie. Sommigen vinden dat maar verdacht, net nu er in Den Haag een rechtbank van start gaat die de misdaden gaat onderzoeken van het Albanese bevrijdingsleger, waar Thaci uit voortkomt. Tot nu toe was er vooral aandacht voor misdaden aan de Servische kant. Servië is overigens nog lang niet van plan zijn aanspraken op Kosovo te laten verlopen. Maar Serviërs die niet in het Servische bolwerk Mitrovica, maar in kleine enclaves verspreid door Kosovo wonen, hebben de moed al opgegeven.

Reacties (16)

#1 Bolke

Er zijn praktisch geen kleine Servische enclaves meer, die zijn al zo goed als weg gezuiverd in 2000/2001

  • Volgende discussie
#2 Janos
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Janos

Dank voor het artikel overigens, interessant om te lezen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Jos van Dijk

@3: Dank voor de aanvulling!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Bolke

@2: wonen alleen nog maar bejaarden, de rest is al weg, ik heb ze persoonlijk zien vertrekken toen ik er een half jaar zat in die tijd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 gbh

Een goed overzicht van de poging tot Russische staatsgreep in Montenegro:

http://www.telegraph.co.uk/news/2017/02/18/reconstruction-full-incredible-story-behind-russias-deadly-plot/

Rusland doet haar best het vuur in de Balkan flink op te stoken:

https://www.bloomberg.com/view/articles/2017-01-19/russia-re-enacts-the-great-game-in-the-balkans

http://observer.com/2017/01/nato-deploying-troops-poland-baltics-vladimir-putin/

Wit-Rusland mogelijk volgend slachtoffer:

http://observer.com/2017/02/belarus-national-security-nato-vladimir-putin/

De fascistische dictator Putin heeft immers conflict nodig om aan de macht te blijven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Jos van Dijk

@6: Het artikel in The Telegraph geeft veel details voor de Russische betrokkenheid. Dank voor deze aanvulling.

De veronderstelling dat alle agressie uit de koker van Poetin komt miskent de anti-westerse gevoelens van een flink deel van de bevolking in Servië en Montenegro. Daar zien ze vooral de agressie van de NATO die het ene na het andere land ‘inpikt’. De uitbreiding van de NATO wordt door een groot deel van de Montenegrijnen afgewezen. De bombardementen van 1999 zijn nog niet vergeten. Vergis je niet in de kracht van deze nationalistische sentimenten. Joegoslavië heeft altijd een onafhankelijke koers gevaren. Veel ex-Joegoslaven, zeker in de landen die het langst aan de eenheid hebben vastgehouden, hechten daar nog steeds aan. De Russen maken daar gebruik van. Maar dat is iets anders dan dat Poetin alles orkestreert.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Michiel de Pooter

@7: Goeie teksten Jos, echter je analyse onderstreept nog eens de noodzaak van deescalerende en neutraliserende krachten in dat gebied. Europa of Nato zal dat bij voorbaat nooit goed doen. Er bestaat geen “beste” oplossing, alleen maar een minst slechte.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 gbh

@7:

De uitbreiding van de NATO wordt door een groot deel van de Montenegrijnen afgewezen

Wrong: de Montenegrijnen zijn voornamelijk voor NATO lidmaatschap en de Serviërs voornamelijk tegen:

47.3% of the citizens of Montenegro support the country’s membership in NATO, 37.1% oppose and 15,6 of them are undecided.

bron

De NATO pikt niks in, landen willen lid worden van de NATO juist om zich te wapenen tegen de Russische agressie waar ze al met miljoenen doden de prijs voor hebben betaald. Zelfde zie je in Joegoslavie waar Tito ten koste van een miljoen doden andere bevolkingsgroepen onder de duim hield en zo een zogenaamde “eenheid” creëerde net als Rusland met haar Sovjet Unie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Bolke

@9: tito was een kroaat sufferd

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Jos van Dijk

@9: De geschiedenis van Joegoslavië moet je nog maar eens verder bestuderen. En wat de opiniepeilingen betreft, tja er zijn er wel meer. Ik heb me gebaseerd op dit overzicht: https://en.wikipedia.org/wiki/Accession_of_Montenegro_to_NATO

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Bismarck

@7: “De bombardementen van 1999 zijn nog niet vergeten.”
Ik wist niet dat Montenegro daar ook veel van meekreeg.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Bolke

En nu de olifant in de kamer wat levert een montenegrijns lidmaatschap ons op behalve de verplichting hun te verdedigen, militair gezien stellen ze niks voor dus zijn ze eerder een last dan een lust en wordt de kans dat wij in een oorlog komen weer een stukje groter.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Bismarck

@13: Het is vooral om te voorkomen dat Rusland een haven/basis krijgt op nog geen 250km van Italië. Om dezelfde reden is Albanië (nog zo’n militaire grootmacht) toegelaten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Bolke

@14: laten ze dan gewoon zeggen dat de NAVO nooit is gestopt met het idee dat Rusland de vijand is want dit geld natuurlijk ook voor de Baltische staten.

Maar goed, vooral zo doorgaan en dan komt die oorlog er wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 knelistonie

@14 @15 het is trekken en duwen. Een dynamisch proces.

“Met Trump aan het roer gaat dat geheid mis!”

  • Vorige discussie