COLUMN - De pers betracht objectiviteit. Natuurlijk maakt elk medium zijn eigen keuzes in wat het nieuwswaardig acht, maar in de presentatie van items beogen ze balans: ze trekken uitspraken en feiten na, plegen hoor en wederhoor, trachten andere zienswijzen over het voetlicht te brengen.
Alleen werkt dat niet altijd.
De discussie over klimaatsverandering veegde de vloer aan met die gewrochte objectiviteit. Jarenlang poogde zowat elke redactie keurig gebalanceerde bijdragen te maken, en gaf klimaatsceptici derhalve volop gelegenheid om wetenschappers aan te vallen die zeiden dat er iets dramatisch gaande was met ons klimaat.
Een jaar of vijf geleden veranderde dat. Gaandeweg drong tot ons door dat de sceptici tezamen een slordige 0,5% van de klimaatwetenschappers vertegenwoordigden, en de overige 99,5% het akelig eens was: ons klimaat is hard aan het veranderen. De gefêteerde objectiviteit had erin geresulteerd dat de media een kleine groep fringe wetenschappers een even groot podium gaf als de immens grotere groep reguliere wetenschappers. En juist die krampachtige gelijkschakeling maakte dat klimaatsceptici een veel ruimer podium werd toebedeeld dan hun argumenten toekwam.
Momenteel worden zowat elke maand oude temperatuurrecords verbroken: de aarde warmt sneller op dan we konden bevroeden. Waren we niet zo dol geweest op controverse en ‘objectieve’ verslaggeving. dan waren beide standpunten niet zo lang als gelijkwaardige opties gepresenteerd. Mogelijk hadden we er dan nu wat beter voor gestaan, qua klimaatbesef en -maatregelen…
In de verslaggeving over de Amerikaanse presidentskandidaten is momenteel iets vergelijkbaars gaande. ‘Trump liegt’, roept het ene kamp. ‘Ja, maar Hillary ook!’ krijt het andere. De journalistiek rapporteert braaf: beide kandidaten liegen.
Tsjonge jonge. Politici liegen regelmatig… Werkelijk: is dat nieuws?
Nicholas Kristof maakte afgelopen weekend in The New York Times korte metten met dat argument. Ja, Clinton heeft geregeld gelogen. Ze verdoezelt standpunten die ze eerder heeft verkondigd, ze liegt over haar e-mailserver en de uitkomsten van het FBI-onderzoek daaromtrent, en nee, niet al haar verhalen over wat ze heeft gedaan of meegemaakt zijn accuraat. En ja, Donald Trump liegt óók.
Maar die twee dingen zijn niet gelijkwaardig. Je kunt de ene leugen niet simpelweg tegen de andere wegstrepen, en doen alsof het feit dat ze allebei liegen ze ‘dus’ gelijkwaardig immoreel maakt. Want Trump ontkent morgen regelrecht alles wat hij gisteren nog met verve heeft bepleit, hij spuwt onwaarheid na onwaarheid – sommige factcheckers kwamen er zelfs op uit dat hij nog geen minuut zonder leugen kan speechen – en wat meer is: al zijn leugens dienen uitsluitend zichzelf.
Clinton liegt, maar niet meer dan andere politici doen. De leugens van Trump zijn van een andere orde, en wanneer journalisten dat verschil niet benoemen, verzuipen wij straks allemaal in valse objectiviteit.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (27)
En als we het nu toch over Trump/liegen en klimaat hebben (waarom voegen we daar de wetenschap over het roken niet bij?) dan kunnen we ondertussen ook gaan constateren, dat er is een vreemde gewelddadige, oorlogliefhebbende conservatieve groep is die de wereld bij elkaar liegt en daarmee de macht krijgt.
Blijkbaar is het democratisch systeem – of de mens iha – gewoon niet in staat het onderscheidend vermogen te ontwikkelen dat nodig is om hier weerstand tegen te bieden.
Of het geld dat met de leugen gepaard gaat is beter, dan het geld dat met de waarheid gepaard gaat. Of het is een ontspoorde normale menselijke eigenschap. Maar waarom is die dan ontspoord?
Ik ben er nog niet uit waarom die liegende en bedriegende groep soms de meerderheid krijgt en het onheil over de mens afroept. Ik zie het evolutionaire voordeel van de voorstanders van de Trumps van deze wereld niet. Maar het moet er zijn.
@1: Ik weet niet of het een evolutionair voordeel is, maar er is een heel duidelijk voordeel voor mensen die achter pestkoppen aanlopen: ze worden zelf niet meer gepest.
Natuurlijk, dat zouden ze ook kunnen bereiken door ervoor te zorgen dat de samenleving pesten niet tolereert, maar dat is lastig en niet stoer. Meehuilen met de wolven in het bos is makkelijk en wel stoer.
Het door Spaink beschreven mechanisme, dat hoor en wederhoor ertoe leidt dat slechte informatie respectabel begint te lijken, staat bekend als “false balance”.
Eigenlijk zou je denken dat het langzamerhand wel algemeen bekend zou zijn, maar nog geen anderhalf jaar geleden blunderde Trouw door ruimte te geven aan een Jezus-mythicist en vervolgens, toen daar kritiek op kwam, er nog een schep bovenop te doen. (Ik verwijs naar eigen werk voor Sargasso: https://sargasso.nl/post-atheist-wetenschap-en-journalistiek/.) Ik heb daar destijds nog contact over gehad met de hoofdredacteur van Trouw, maar het was evident dat hij niet begreep wat de nadelen van hoor en wederhoor waren.
Spainks signalement van dit probleem zou overbodig behoren te zijn. Maar is dat helaas niet.
@3: Ik heb eigenlijk helemaal niet het idee dat “false balance” tegenwoordig zo’n bekend concept is. Er wordt maar zelden iets over geschreven, terwijl er toch aanleiding genoeg is. Niet alleen de oudheidkunde heeft er last van; klimaatverandering is ook een berucht terrein waar je het kan zien gebeuren, bijvoorbeeld. Ik heb het idee, dat “fair and balanced reporting” nog steeds als een soort heilige graal wordt gezien binnen de journalistiek. Dat kan ook de reactie van die Trouw-redacteur verklaren; wat jij hem vertelde over hoor- en wederhoor stond waarschijnlijk loodrecht op zijn eigen ideeeen.
Het zou alles een stuk makkelijker maken als niemand liegt of in verhullende woorden over feiten spreekt. Maar politici weten natuurlijk dat feitelijke waarheid lang niet altijd het middel is om het publiek mee te krijgen.
Het zou best eens kunnen helpen, wanneer men de “vertegenwoordigingspercentage”, van de aan het woord zijnde “hoor- of wederhoor geïnterviewden” vermelde.
@1: Jij gaat er wellicht vanuit dat evolutie altijd een voordeel heeft. Dat is pertinent onjuist. Kijk bijvoorbeeld naar doorgefokte rashonden of de vele reeds uitgestorven dieren.
@5: Politici kunnen dat per definitie niet. Politici moeten altijd compromissen sluiten, en dat betekent dat ze hun eigen, echte standpunten soms voor zich moeten houden.
@7: “Kijk bijvoorbeeld naar doorgefokte rashonden”
Daar is het voordeel toch vrij evident. Doorgefokte rashonden zijn verzekerd van nageslacht (omdat ze worden doorgefokt). Punt is dat het hele voordeel de evolutie is (het is eigenlijk een cirkelredenering). Wellicht dat jij een andere interpretatie geeft aan “voordeel”.
@1: Misschien is een voorbeeld van Fisherian runaway, waarbij de versiering niet fysiek maar verbaal is?
Of iets waar is, is nooit een kwestie van meerderheid. Genoemde percentages doen er dan ook niet toe.
Het enige verschil zou moeten zijn dat 99,5% van de lezers het met het ene artikel min of meer mee eens is en met het andere artikel niet. En voor die halve procent geldt dan het omgekeerde. Alleen artikelen lezen die de eigen mening vertegenwoordigen maakt gemakzuchtig. E.e.a. moet wel een beetje fatsoenlijk beargumenteerd zijn, geen Faux-News of Telegraaf-stijl.
Probleem met het klimaat is dat je niet voor of tegen het klimaat an sich kunt zijn. En dat halve procentje dat de boel verder wil verneuken is waarschijnlijk dat kleine hapje van die one-percenters dat daar een kortetermijnwinst uit slaat. Letterlijk ten koste van de rest, want de burger betaalt de meeste milieubelastingen terwijl de industrie het meeste uitstoot.
Bij Trump vraag ik me vooral af hoe die pipo -ik heb me niet echt in hem verdiept- in hemelsnaam zo gruwelijk rijk is geworden als hij alles en iedereen zo plompverloren voorliegt. Is bullying dan echt zo effectief?
@11:
Trump is rijk geboren, kreeg 100 miljoen van zijn vader. Daarnaast heeft hij er een handje van om slechte investeringen failliet te laten gaan zodat verliezen op anderen afgewenteld worden.
@10: Ik denk dat het hoe dan ook teveel gevraagd is van journalisten om wetenschappelijk bewijs op waarde te schatten. In dat geval is afgaan op wat er gepubliceerd wordt toch een beetje het enige dat ze kunnen en daar komen die verhoudingen vandaan. De overgrote meerderheid van de publicaties in wetenschappelijke literatuur wijst erop dat het klimaat de laatste decennia in een uitzonderlijk hoog tempo verandert en dat dat grotendeels het gevolg is van menselijk ingrijpen op deze planeet.
@13
Dat niet alleen. Ik denk dat het voor het publiek ook te veel gevraagd is. Ik lees hier ook wel eens wat info, vergezeld met grafiekjes. Maar diepgaander is de onderkenning van de absorberende effecten van de opwarming.
De oceanen absorberen warmte. Er is een dempend effect door de wereldwijde vervuiling.
En dan zijn er nog de (op termijn) versterkende effecten zoals de ontdooiende permafrost en kristallen in de oceaan (naam even kwijt).
En ik heb het al eerder geschreven: ik hoor nooit iemand een lange termijn planning opperen om de delta te verlaten die Nederland is.
Zowel de absorberende als de op termijn versterkende effecten kunnen voor een onaangename verrassing zorgen. Waarbij de opwarming van 2015 en 2016 verontrustend is. Het kan zijn dat de natuurlijke buffers vol zijn. Het kan ook zijn dat het point of no return gepasseerd is.
Ik weet dat natuurlijk ook niet. Mijn mening is net zo veel waard als die van een ander. Maar het is verbazingwekkend dat we niet anticiperen op een wereld van overstromingen en andere onaangename effecten.
@13:
“De overgrote meerderheid van de publicaties in wetenschappelijke literatuur wijst erop dat het klimaat de laatste decennia in een uitzonderlijk hoog tempo verandert en dat dat grotendeels het gevolg is van menselijk ingrijpen op deze planeet”.
Uit “overgrote meerderheid van publicaties” leid ik af dat dit onderwerp meerdere keren (wetenschappelijk) is onderzocht. Dit maakt mij erg achterdochtig. Geen idee trouwens waarom (peer-reviewde) onderzoeken nog eens overgedaan moeten worden. Jij wel, Bismarck ?
“Uitzonderlijk hoog tempo” is jargon uit de grote groene manipulatiekoffer van het journaille. Geeft aan dat er ooit een lager tempo van klimaatverandering zou hebben bestaan. Alleen, die stamt uit tijden zonder computers en armoedige en onbetrouwbare datasets. Verder wil ik niet rottig doen Bismarck, maar heb jij dan een idee wat het ideale tempo van klimaatverandering is ? En, om het toch nog een beetje wetenschappelijk te houden, zijn daar ook objectieve kwantificeerbare criteria voor ?
Ik ben geen klimaatscepticus en ik wijk op dit punt af van het PVV-standpunt. Vroeger (rond 1996) ben ik dat wel geweest, maar ik ben langzaam bijgedraaid. Bijgedraaid, maar nog steeds vind ik de vele gifstoffen in ons milieu een veel groter probleem.
Overigens overtuigen 99,5% percentages mij allerminst. Dat soort percentages horen bij verkiezingen in een dictatuur. Wat ik me afvraag: hoe vrij voelen wetenschappers zich om non-conformistisch te stemmen? Wie wil buiten de groep vallen?
Mag ik nog een donkere voorspelling doen? We krijgen de komende 10 jaar te maken met klimaat-terrorisme. Om de uitstotende mens te straffen.
Lutine schreef: “En ik heb het al eerder geschreven: ik hoor nooit iemand een lange termijn planning opperen om de delta te verlaten die Nederland is.”
Dit ja. Aan de ene kant een verhaal van veel urgentie, aan de andere kant blijft iedereen gewoon in de delta alsof er niets aan de hand is. Ook de grootste alarmisten doen dat.
De alarmisten zenden veel meer tegenstrijdige signalen uit dan de sceptici. Bij liegen zend je ook tegenstrijdige signalen uit, maar ik zou dit geen liegen willen noemen.
Wat je wel zeker weet is dat de boodschap van de alarmisten niet goed aankomt, met die tegenstrijdige signalen.
@15:
“dit onderwerp meerdere keren (wetenschappelijk) is onderzocht. Dit maakt mij erg achterdochtig. Geen idee trouwens waarom (peer-reviewde) onderzoeken nog eens overgedaan moeten worden. Jij wel, Bismarck ?dit onderwerp meerdere keren (wetenschappelijk) is onderzocht. Dit maakt mij erg achterdochtig. Geen idee trouwens waarom (peer-reviewde) onderzoeken nog eens overgedaan moeten worden.”
Dat jij niks weet van wetenschap is helemaal niet erg. Wat wel erg is, is dat je doet alsof je iets weet van wetenschap. Dat is namelijk overduidelijk niet zo, en op deze manier zorg je ervoor dat je niet meer serieus genomen wordt.
@16:
“hoe vrij voelen wetenschappers zich om non-conformistisch te stemmen? ”
Lol … waarom bevestig je toch elke keer weer het beeld dat velen van je hebben ?
@15: “leid ik af dat dit onderwerp meerdere keren (wetenschappelijk) is onderzocht. Dit maakt mij erg achterdochtig. Geen idee trouwens waarom (peer-reviewde) onderzoeken nog eens overgedaan moeten worden. Jij wel, Bismarck ?
Als het feit dat iets meermaals wetenschappelijk onderzocht wordt je achterdochtig maakt, zou ik als ik jou was ook nooit meer een pilletje slikken. In de wetenschap geldt dat alles reproduceerbaar moet zijn en die reproduceerbaarheid moet ook onderzocht worden. Juist iets dat maar éénmaal onderzocht is moet achterdocht over de resultaten wekken. Een goede peer review is trouwens ook alleen mogelijk door mensen die zelf nauw verwand onderzoek gedaan hebben. Er moet bekendheid met de materie en de methodes zijn om het onderzoek op waarde te kunnen schatten.
Dat natuurlijk nog los van het feit dat dit “onderwerp” een complex van onderwerpen is dat in zijn geheel niet in een enkel onderzoek (of zelfs een enkel vakgebied) te vatten is. Hoe het menselijk lichaam werkt is ook niet bepaald uit een enkel onderzoek, daar zijn en worden nog veel meer onderzoeken (en geld) op los gelaten dan op klimaatonderzoek.
“Uitzonderlijk hoog tempo” is jargon uit de grote groene manipulatiekoffer van het journaille. Geeft aan dat er ooit een lager tempo van klimaatverandering zou hebben bestaan.
Ja, dat is ook precies wat het betekent en dat is ook door onderzoeken aangetoond. De temperatuurstijging in de oceanen en de lagere atmosfeer verliep in de afgelopen paar decennia veel sneller dan temperatuurwisselingen in duizenden jaren daarvoor.
heb jij dan een idee wat het ideale tempo van klimaatverandering is ?
Vanuit wetenschappelijk oogpunt bestaat er niet zoiets als een ideaal tempo, dus daar zijn ook geen criteria voor. Uit het oogpunt van de mens (en de meeste levende organismen) is het ideale tempo vrijwel 0. Elke klimaatverandering verstoort bestaande evenwichten en brengt met zich mee dat grote hoeveelheden mensen moeten migreren (en ik vermoed dat je daar geen voorstander van bent) en/of vroegtijdig zullen sterven.
@19: Beste Bismarck,
Bedankt voor je antwoorden. Alleen nog even dit: Je zegt:
“Vanuit wetenschappelijk oogpunt bestaat er niet zoiets als een ideaal tempo, dus daar zijn ook geen criteria voor”.
Dus als er geen ideaal tempo is voor klimaatverandering, kan er ook nooit een versnelling of vertraging vastgesteld worden.
Lijkt me ook logisch; Intrinsiek weten we eigenlijk heel weinig over het tempo van klimaatverandering duizenden jaren geleden. We hebben wat ijskernen, boomringen en sedimenten. Als je die informatie wilt vergelijken met informatie verkregen volgens huidige methodologieen, heb je een “interface” nodig. Is ook mijn breekpunt. In die interface gebeuren zaken die meer met metafysica te maken hebben dan met wetenschap. We hebben het uiteindelijk over meten, weten, vertrouwen en geldigheid. Je gelooft het of je gelooft het niet. Ik wens je niettemin veel succes.
Als ik het goed begrijp wil Karin Spaink de repressieve tolerantie, zoals door Herbert Marcuse bedoeld, gaan invoeren. Lijkt me geen goed idee. We krijgen dan de dictatuur van de ‘weldenkende mensen’.
@20: “Dus als er geen ideaal tempo is voor klimaatverandering, kan er ook nooit een versnelling of vertraging vastgesteld worden.”
Het spijt me maar nu verkoop je kul. Er is ook geen ideale snelheid van geluid, maar toch kan vastgesteld worden of geluid trager of sneller beweegt door een bepaald medium dan door een ander medium. Wetenschappelijk gezien bestaat er van geen enkele variabele een ideale waarde, maar dat neemt niet weg dat van de variabelen wel waardes en veranderingen daarin gemeten kunnen worden.
“In die interface gebeuren zaken die meer met metafysica te maken hebben dan met wetenschap.”
En die bewering stoel je op?
@21: Nee, Karin Spaink protesteert hier juist tegen wat Marcuse “repressieve tolerantie” noemde …
@14:
Dat is dan ook niet zo. Op de klimaatconferenties klagen kleine eilandstaten over deze dreiging.
@23: Dat bedoelde ik eigenlijk ook, even wat te snel geschreven. Spaink lijkt juist de onderscheidende tolerantie te willen invoeren.
@22: Verwatering van de wetenschappelijke methode.
@26: Ik had toch iets van bronnen verwacht. Dat jij verwatering van de wetenschappelijke methode op enigerlei wijze zelfstandig kan beoordelen lijkt me onwaarschijnlijk gezien je #15.